Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by Studium OÅ›wiatowe Tutor &ð dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki, ToruÅ„ 2013
ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU
ROZPOCZCIA EGZAMINU!
TUTOR
CH-R 201303
PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY
MARZEC 2013
Z CHEMII
POZIOM ROZSZERZONY
Czas pracy 150 minut
Instrukcja dla zdajÄ…cego
1. Sprawdz, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 18 stron (zadania 1 35).
Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego
egzamin.
2. RozwiÄ…zania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym
przy każdym zadaniu.
3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania
prowadzący do ostatecznego wyniku. Pamiętaj o jednostkach.
4. Pisz czytelnie. Używaj długopisu / pióra tylko z czarnym tuszem
/ atramentem.
5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraznie przekreśl.
6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
7. Możesz korzystać z karty wybranych tablic chemicznych
dopuszczonej przez CKE, jako pomoc egzaminacyjna, linijki oraz
prostego kalkulatora.
8. Uwaga! Jeżeli w treści zadania nie podano inaczej, to wartości
mas atomowych z układu okresowego pierwiastków zaokrąglaj
w obliczeniach do liczb całkowitych, a tylko w przypadku atomu Za rozwiązanie
chloru do części dziesiętnych. wszystkich zadań
można otrzymać
9. Na arkuszu wpisz swój numer PESEL.
Å‚Ä…cznie
60 punktów
Życzymy powodzenia!
Wypełnia zdający przed rozpoczęciem pracy
KOD
ZDAJCEGO
PESEL ZDAJCEGO
2 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013
Zadanie 1. (2 pkt)
Na podstawie układu okresowego uzupełnij poniższą tabelę.
liczba
liczba liczba
niesparowanych nazwa grupy, do której należy
elektronów powłok
elektronów pierwiastek
w atomie elektronowych
walencyjnych
Be
N
Cu
Zadanie 2. (2 pkt)
Wpisz P prawda, jeżeli wskazana dla danego stwierdzenia odpowiedz jest dobra, lub F fałsz, jeżeli
jest nieprawidłowa.
Odpo-
Pytanie P/F
wiedz
1. Konfiguracja elektronowa czterech różnych atomów jest następująca: C.
I. 1s22s22p63s23p4 III. 1s22s22p63s23p64s2
II. 1s22s22p3 IV. 1s22s22p63s1
Najwyższy stopień utlenienia w związkach z wodorem wykazuje atom
o konfiguracji:
A. I B. II C. III D. IV
2. Na podstawie położenia pierwiastków w układzie okresowym można A.
wywnioskować, że największy promień ma jon:
A. Ca2+ B. K+ C. F-ð D. Cl-ð
3. Który z poniższych szeregów pierwiastków jest ułożony według D.
wzrastajÄ…cych promieni atomowych?
A. P, As, Sb, Bi B. I, Br, Cl, F
C. Si, P, S, Cl D. Li, Be, B, C
Zadanie 3. (1 pkt)
Podaj liczbę masową i atomową oraz symbol pierwiastka będącego produktem rozpadów promie-
niotwórczych nuklidu jeżeli wyemitowaÅ‚ on czÄ…stki að oraz jednÄ… bð-ð i promieniowanie gð.
Odpowiedz: ............................................................................................................................................
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe Tutor
© dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki -ð Oficyna Wydawnicza Tutor 3
Zadanie 4. (1 pkt)
1
Zawartość nuklidu w znalezionej drewnianej włóczni jest równa 5% zawartości tego nuklidu
w organizmach żywych. Określ wiek tej włóczni, wiedząc, że czas połowicznego rozpadu izotopu 1
wynosi 5760 lat.
Odpowiedz: .............................................................................................................................................
Zadanie 5. (2 pkt)
Z reaktora w wyniku całkowitego termicznego rozkładu 10 kg minerału zawierającego CaCO3
otrzymano 40,4 m3 tlenku węgla(IV) w przeliczeniu na warunki normalne. Otrzymany tlenek
węgla(IV) pochodził tylko z rozkładu węglanu wapnia. W reaktorze pozostały inne składniki minerału
i tlenek wapnia.
1) Zapisz równanie zachodzącej reakcji chemicznej.
2) Ile procent CaCO3 zawierał minerał? Wynik podaj z dokładnością do części dziesiętnych procentu.
...................................................................................................................................................................
równanie zachodzącej reakcji
Odpowiedz: ..........................................................................................................................................
Zadanie 6. (1 pkt)
W oparciu o układ okresowy i elektroujemność pierwiastków uzupełnij poniższą tabelę:
wzór
typ wiązania między atomami w molekułach
chemiczny
woda
amoniak
chlorek sodu
azot
www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
4 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013
Zadanie 7. (2 pkt)
Tlen w laboratorium chemicznym można otrzymać wieloma metodami, m.in. w wyniku rozkładu
stałych substancji. Uzupełnij równania reakcji chemicznych (I i II) prowadzących do otrzymania tlenu.
I. ..... KMnO4 ®ð ...... K2MnO4 + ...... MnO2 + ...... O2Ä™!
II. ...... HgO ®ð ....... O2Ä™! + ...... Hg
Jaką objętość tlenu (w warunkach normalnych) otrzymamy w wyniku rozkładu 3 g manganianu(VII)
potasu? Objętość podaj z dokładnością do 1 cm3.
Odpowiedz: ..........................................................................................................................................
Zadanie 8. (1 pkt)
Uszereguj podane związki zgodnie ze wzrastającymi właściwościami kwasowymi.
Wpisz odpowiednio do tabeli wzory półstrukturalne związków.
I. etanol II. kwas węglowy III. woda
IV. kwas chlorooctowy V. kwas octowy VI. fenol
Zadanie 9. (1 pkt)
Do zlewek z wodą wprowadzono sześć substancji, co ilustruje poniższy rysunek.
Na2O SO2 CH4 NH3 CH3ONa P4O10
I. II. III. IV. V. VI.
Wpisz do zestawienia numery zlewek zgodnie z odczynami roztworów, jakie w nich otrzymano.
odczyn roztworu kwaśny odczyn roztworu obojętny odczyn roztworu zasadowy
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe Tutor
© dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki -ð Oficyna Wydawnicza Tutor 5
Zadanie 10. (1 pkt)
Poniżej przedstawiono cztery zdania opisujące pewną reakcję chemiczną.
I. Energia na sposób ciepła jest przekazywana z układu do otoczenia.
II. Wzrost temperatury powoduje przesunięcie równowagi reakcji w prawo.
III. Wzrost ciśnienia w reaktorze powoduje przesunięcie równowagi reakcji w prawo.
IV. Entalpia spalania ZnS wynosi 886 kJ.
V. Zwiększenie stężenia tlenu zwiększy wydajność reakcji.
Które zdania są prawdziwe w odniesieniu do podanej reakcji?
ZnS(s)+ O (g) ZnO(s)+ SO (g) -ð kJ
A. Wszystkie B. I, II, IV i V C. I, II, III i V D. I, III i V
Zadanie 11. (2 pkt)
Zapisz wzory półstrukturalne następujących związków organicznych:
A. związku będącego stereoizomerem cis-3-metylo-hept-3-enu,
B. związku będącego homologiem propanonu,
C. kwasu będącego izomerem metanianu etylu,
A B C
D. cyklicznej cząsteczki, która powstanie w wyniku kondensacji trzech molekuł kwasu mlekowego
(kwasu 2-hydroksypropanowego).
D
www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
6 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013
Informacja do zadań 12., 13., 14. i 15.
A
Etambutol wzór sumaryczny C10H24N2O2 to lek przeciwgruzliczy,
chemioterapeutyk o działaniu przeciwbakteryjnym. Hamuje namnażanie
B
siÄ™ bakterii powodujÄ…cych gruzlicÄ™. Zmniejsza ryzyko wystÄ…pienia
lekooporności na inne leki przeciwprątkowe.
etambutol
Zadanie 12. (1 pkt)
Podaj liczbę atomów węgla o hybrydyzacji sp3 w tym związku.
....................................................................................................................................................................
Zadanie 13. (2 pkt)
Podaj nazwy zaznaczonych grup funkcyjnych:
Grupa A. ....................................................................................................................................................
Grupa B. .....................................................................................................................................................
Zadanie 14. (2 pkt)
Podaj wzory półstrukturalne (grupowe) głównych produktów organicznych reakcji etambutolu
z roztworem zasady sodowej i z kwasem solnym. Jeżeli reakcja nie zachodzi, to wpisz ten wniosek do
ramki.
zasada sodowa kwas solny
Zadanie 15. (1 pkt)
Czy etambutol jest zwiÄ…zkiem chiralnym? Podaj uzasadnienie.
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe Tutor
© dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki -ð Oficyna Wydawnicza Tutor 7
Informacja do zadań 16., 17. i 18.
Dulcyna to sztuczny środek słodzący, nazwa pochodzi z łaciny: dulcis
słodki. Nazwa chemiczna to para-etoksyfenylomocznik. Jest to biały
krystaliczny proszek rozpuszczalny w wodzie, około 100-300 razy słodszy
od powszechnie używanego cukru konsumpcyjnego. Stosowany był
głównie był przez diabetyków. Odkryty w II połowie XIX wieku, tylko pięć
lat pózniej niż sacharyna. Jako słodzik nigdy nie odniósł sukcesu
dulcyna
rynkowego, mimo iż miał przewagę nad sacharyną w tym, że nie posiadał
gorzkiego posmaku. Pierwsze medyczne testy uznały tę substancję za
bezpiecznÄ… dla zdrowia. W 1954 roku, po tym jak testowanie na
zwierzętach wyjawiło właściwości kancerogenne tego produktu, usunięto
go z rynku.
Zadanie 16. (2 pkt)
Zapisz wzory półstrukturalne: cząsteczki mocznika, grupy etoksylowej i grupy fenylowej.
mocznik grupa etoksylowa grupa fenylowa
Zadanie 17. (1 pkt)
Podaj wzór sumaryczny oraz masę molową dulcyny.
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Zadanie 18. (2 pkt)
a) W tekście jest wymieniony cukier konsumpcyjny. Podaj nazwę zwyczajową disacharydu
otrzymywanego z buraków cukrowych, dostępnego w handlu, stosowanego do celów spożywczych.
.....................................................................................................................................................................
b) W szklance wody destylowanej rozpuszczono 5 g dulcyny. Jaki jest odczyn tego roztworu?
Odpowiedz uzasadnij.
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
8 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013
Zadanie 19. (2 pkt)
Uczniowie scharakteryzowali w formie tabeli pięć reakcji chemicznych. Niestety przypisana
charakterystyka reakcji nie w każdym przykładzie była prawidłowa. Wykonaj poniżej poprawne
zestawienie wpisz odpowiednie litery do tabeli.
opis reakcji mechanizm rodzaj reakcji chemicznej
1. próba Tollensa A. substytucja rodnikowa
2. przyłączenie bromowodoru do propenu B. substytucja elektrofilowa
3. nitrowanie benzenu C. substytucja nukleofilowa
wymiana grupy hydroksylowej na atom
4. D. addycja elektrofilowa
chloru w alkoholu
podstawienie atomu wodoru atomem
5. E. proces utlenienia i redukcji
chloru pod wpływem światła
opis reakcji
1. 2. 3. 4. 5.
mechanizm rodzaj
reakcji chemicznej
Zadanie 20. (3 pkt)
Jakie aminokwasy otrzymamy w wyniku hydrolizy 0,5 mola pentapeptydu o niżej zapisanym wzorze?
CH3 O
O O
O
HN CH CH2 CH2 C CH2 C CH C
2
CH3
NH NH NH CH C
COOH
NH CH COOH
CH2OH
Podaj ich nazwy systematyczne.
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
Oblicz całkowitą masę aminokwasów, jaką można otrzymać w wyniku hydrolizy tego peptydu. Masę
podaj z dokładnością do części dziesiętnych grama.
Odpowiedz: .............................................................................................................................................
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe Tutor
© dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki -ð Oficyna Wydawnicza Tutor 9
Zadanie 21. (1 pkt)
Tabela. Wartości entalpii całkowitego spalania wybranych substancji.
entalpia spalania
substancja
w kJ/mol
1. metan 802
2. tlenek węgla(II) 285
3. węgiel 406
4. wodór 247
Korzystając z wartości entalpii całkowitego spalania reagentów zebranych w tabeli oraz z prawa
Hessa, wyznacz entalpię standardową podanej niżej reakcji. Wymienione reagenty są w stanie
gazowym.
CH4 +ð H2O ®ð CO+ð3H2
Obliczenia:
Odpowiedz: .............................................................................................................................................
Zadanie 22. (2 pkt)
Zmieszano 4 mole etanianu etylu z 5 molami wody i 1 molem kwasu octowego. Stała równowagi
reakcji hydrolizy estru wynosi 0,25. Oblicz, ile alkoholu powstało w wyniku hydrolizy estru. Wynik
podaj w gramach z dokładnością do części dziesiętnych.
Obliczenia:
Odpowiedz: .............................................................................................................................................
Zadanie 23. (2 pkt)
Wpisz do tabeli poniżej wzór kwasu lub wzór sprzężonej z tym kwasem zasady.
kwas H2O HSO-ð NH3
sprzężona H2O
Cl-ð
zasada
www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
10 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013
Zadanie 24. (2 pkt)
Iloczyn rozpuszczalnoÅ›ci AgCl wynosi 10-ð10. zy wytrÄ…ci siÄ™ osad Ag l, jeżeli w 1 dm3 roztworu
Na l o stężeniu 0,1 mol/dm3 będziemy rozpuszczać 1 mg stałego AgNO3?
Odpowiedz uzasadnij obliczeniami.
Obliczenia:
Odpowiedz: ........................................................................................................................................
Zadanie 25. (2 pkt)
W reakcji addycji wody do etynu w wyniku przegrupowania nietrwałego alkoholu winylowego
(formy enolowej) w trwałą formę aldehydową powstaje aldehyd octowy. Przegrupowanie to
nazywane jest tautomeryzacją. Uzupełnij schemat tego procesu, rysując wzory strukturalne reagentów.
Schemat tautomeryzacji
alkohol winylowy aldehyd octowy
forma enolowa forma aldehydowa
Podaj, przyczynę przegrupowania enoli do aldehydów lub ketonów.
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe Tutor
© dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki -ð Oficyna Wydawnicza Tutor 11
Zadanie 26. (2 pkt)
Kwas cytrynowy (nazwa systematyczna -ð kwas 2-hydroksy-1,2,3-
propanotrikarboksylowy) występuje w niewielkich ilościach
w większości organizmów żywych, gdyż spełnia ważną rolę w ich
metabolizmie -ð jest produktem przejÅ›ciowym w cyklu Krebsa (zwanym
dlatego cyklem kwasu cytrynowego). W większych ilościach występuje
w niektórych owocach, np. w cytrynach, w których stanowi nawet do 8%
suchej masy.
Kwas cytrynowy może wchodzić w reakcje chemiczne z wieloma substancjami chemicznymi. Wpisz
do tabeli wzory półstrukturalne głównych produktów reakcji kwasu cytrynowego z podanymi
substratami. Substraty użyto w dużym nadmiarze w odniesieniu do kwasu cytrynowego w celu
uzyskania dobrej wydajności procesu.
substrat produkt główny
1.
NaOH(aq)
2.
(CH3CO)2O
3. CH3OH
4. HCl(aq)
www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
12 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013
Informacja do zadań 27. i 28.
gęstości roztworów wodnych H2SO4 [g/cm3]
stężenie 10% 20% 30% 60%
gęstość 1,066 1,139 1,175 1,498
gęstości roztworów wodnych NaOH [g/cm3]
stężenie 10% 20% 40% 50%
gęstość 1,109 1,219 1,430 1,525
Zadanie 27. (3 pkt)
Na szalkach wagi postawiono dwie zlewki o takiej samej masie i o pojemności 50 cm3. Do pierwszej
wlano 40 cm3 10% kwasu siarkowego(VI).
Ile cm3 20% roztworu NaOH należy wlać do drugiej zlewki, żeby zrównoważyć wagę? Wynik podaj
z dokładnością do setnych części cm3.
Odważone w ten sposób roztwory bardzo ostrożnie zmieszano. Podaj, jaki otrzymano odczyn
końcowego roztworu, odpowiedz uzasadnij wynikami obliczeń.
Obliczenia:
Objętość NaO .....................................................................................................................................
Odczyn końcowego roztworu ................................................................................................................
Uzasadnienie .........................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Zadanie 28. (1 pkt)
W jakim stosunku masowym należy zmieszać 10% roztwór SO4 i kwas o stężeniu 0%, żeby
2
otrzymać roztwór o stężeniu 5%?
Obliczenia:
Odpowiedz: .......................................................................................................................................
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe Tutor
© dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki -ð Oficyna Wydawnicza Tutor 13
Zadanie 29. (2 pkt)
Jakie związki chemiczne należy wpisać w miejsce cyfr: I, II, III, IV, żeby poprawnie uzupełnić
schematy reakcji chemicznych ujętych na rysunku?
Wpisz do tabeli nazwy brakujących związków chemicznych.
Nr Nazwa
I
II
III
IV
www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
14 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013
Zadanie 30. (1 pkt)
Podkreśl te cząsteczki, które posiadają moment dipolowy równy zeru.
CH3 -ð CH3 CH3 -ð Cl CH4 CCl4
O2 H2 H2O
H -ð Cl
Zadanie 31. (1 pkt)
W podanym zbiorze cząsteczek otocz kołami parę enancjomerów.
1. 2. 3.
4. 5.
Zadanie 32. (1 pkt)
Aby odróżnić fenole od alifatycznych alkoholi, aldehydów i ketonów, wystarczy użyć:
a. wodorotlenku miedzi (II)
b. amoniakalnego roztworu tlenku srebra (I)
c. czułego wskaznika do wykrywania zasad
d. czułego wskaznika do wykrywania kwasów
e. roztworu FeCl3
f. kwasu azotowego
Podkreśl prawidłowe odczynniki.
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe Tutor
© dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki -ð Oficyna Wydawnicza Tutor 15
Zadanie 33. (6 pkt)
Poniżej przedstawiono schemat reakcji, w wyniku których można otrzymać szereg różnych związków
organicznych:
zwiÄ…zek aromatyczny
5
HCl
¾ð ¾ð®ð
C ¾ð®ðCaC2 ¾ð CHa"CH ¾ð CH2=CHCl X
¾ð®ð
1 3
2
4
6 8
Å»ð Å»ð
Cl2
Y CHCl=CHCl polimer
7
A. Zapisz równanie reakcji, która odpowiada przemianie 1. Jest to przemysłowa metoda
otrzymywania karbidu, w której jako substrat wykorzystywany jest produkt termicznego rozkładu
wapienia.
.....................................................................................................................................................................
B. Podaj nazwy systematyczne związków organicznych, głównych produktów powstających
w reakcjach oznaczonych numerami 4 i 5 na powyższym schemacie, oraz określ typ reakcji .
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
C. Związek chemiczny, który powstaje w wyniku jednej z reakcji przedstawionych na powyższym
schemacie, tworzy izomery geometryczne. Narysuj wzory strukturalne tych izomerów oraz podaj
ich nazwy systematyczne, uwzględniając ten rodzaj izomerii.
Nazwa: Nazwa:
D. Podaj nazwę oraz gęstość w warunkach normalnych, w g/dm3, z dokładnością do części setnych,
gazowego produktu otrzymywanego w reakcji 3.
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
16 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013
Zadanie 34. (1 pkt)
W którym przypadku szybkość korozji gwozdzi stalowych zanurzonych w lekko osolonej wodzie
będzie największa, a w którym najmniejsza?
I II III IV V
największa najmniejsza
Zadanie 35. (1 pkt)
Z dwóch półogniw zbudowano ogniwo cynowo-miedziowe. Wykonaj rysunek przedstawiający to
ogniwo. Podaj jego SEM. Do opisu wykorzystaj poniższe wyrażenia:
anoda / katoda / elektroda ujemna/ elektroda dodatnia / klucz elektrolityczny/ utlenianie /
redukcja / potencjał niższy / potencjał wyższy / ruch elektronów / ruch jonów
Siła elektromotoryczna tego ogniwa wynosi: ............................................................................................
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe Tutor
© dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki -ð Oficyna Wydawnicza Tutor 17
BRUDNOPIS
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
18 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe Tutor
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Chemia PR 2013 Tutor kluczczerwiec 2013 chemia PRchemia r 2013 tutor arkuszchemia pr(9)2010 chemia prchemia PR(3)chemia PR (1)2007 chemia pr2010 chemia prchemia pr(6)chemia pr(4)2006 klucz chemia prwięcej podobnych podstron