tzivia
From: Shavei Israel [tzivia@shavei.org]
Sent: 14:43 2009 ŁŃ 07 Łą ŻŁ
To: tzivia@shavei.org
Subject: KORZENIE NO.16
KORZENIE
NO. 16
Elul 5769 | Wrzesien 09
Chronmy Gdanska
zydowskie synagoga z
dziedzictwo w powrotem w
Polsce zydowskich
Shana
Michael Freund
rekach
Michael Freund -
Jerusalem Post
Towa!
Droga do Baal tszuwa czy
Teszuwy: Wybrac cadyk
Shavei Israel
Rabin Boaz Pash
Prawidlowy
Oltarz
Rabin Yitzchak Rapoport
Tszuwa prosto z Trzy Ogniwa
Tzivia Kusminsky
serca
Rabin Pinchas
Zarczynski
Organizacja Shavei Israel
King George 58, 4to piso
Chronmy zydowskie dziedzictwo w Polsce
Michael Freund
Heichal Shlomo
Jerusalem 94262,
Prawie osiemdziesiat lat temu dziesiec tysiecy Zydćw z calej Polski zgromadzilo sie w
Lublinie na jednym z ostatnich wielkich wydarzen poprzedzajacych Holokaust.
Israel
24-25 czerwca roku 1930 oficjalnie otwarta zostala Jesziwa Chachmei Lublin. Na
uroczystosc przybyli reprezentanci polskiego rzadu, wojska a takze wielcy rabini i
Tel: +972-2-625-6230.
chasydzcy liderzy.
Fax: +972-2-625-6233.
Ogromna, piecio- pietrowa struktura, posiadajaca wlasna mykwe, piekarnie i burse
polozona byla na hektarze ziemi i kierowana byla przez slynnego Rabina Meira
Szapiro, wizjonera, twćrce daf jomi systemu studiowania Talmudu kazdego dnia.
Lubelska jesziwa byla jedna z perel sieci wspanialych uczelni talmudycznych
polskiego zydostwa. Na studia do siebie przyciagnela studentćw z tak odleglych
miejsc jak Argentyna i Palestyna a jej wymagajacy program mial na celu
1
wyksztalcenie absolwentćw na najwyzszym intelektualnym i duchowym poziomie.
Dziewiec lat pćzniej, jednak, niemiecka inwazja zmusila jesziwe do zamkniecia swych
drzwi a nazisci zamienili ja na kwatere glćwna swej policji wojskowej. Po zakonczeniu
II Wojny Swiatowej budynek jesziwy zajety zostal przez panstwo polskie i miescila sie
w niej akademia medyczna az do roku 2003, kiedy zwrćcony zostala Zwiazkowi Gmin
Zydowskich.
W niedawno wyremontowanym budynku mieszcza sie obecnie biura i synagoga
Odwiedz nasza nowa strone
malej, ale aktywnej lubelskiej spolecznosci zydowskiej. Odwiedzajac budynek
internetowa
przemierzalem jej korytarze przepelniony strachem i smutkiem. Latwo bylo sobie
www.shavei.org
wyobrazic jak dlugie i szerokie korytarze wypelnione byly niegdys studentami z
tomami Talmudu pod pachami lub zwizualizowac sobie zar codziennej modlitwy
mlodych wyznawcćw.
Contact us:
Jednak halas i rwetes juz dawno ustaly, ustepujac miejsca straszliwej, niepokojacej
tzivia@shavei.org
ciszy.
Wiekszosc studentćw jesziwy zamordowanych zostalo podczas Holokaustu, o czym
opowiada mala przejmujaca wystawa fotografii na pierwszym pietrze budynku. Jedna
z fotografii zrobiona zostala podczas otwarcia jesziwy i przedstawia tlum mezczyzn
Przewodniczacy:
zgromadzonych przed wejsciem, uczestniczacych w tej niezwyklej uroczystosci.
Michael Freund
Patrzac na obraz ten rozpaczliwie jest uswiadomic sobie, ze wiekszosc z nich zostalo
prawdopodobnie pochlonietych przez ogien nie wiecej jak dekade pćzniej.
Rabin:
Eliahu Birnbaum
Mimo wszystko, pomimo rozdzierajacej serce przeszlosci, jaka budynek ten
Vice-Dyrektor:
przywoluje, kontynuuje on byc waznym elementem edukacyjnym dla mlodych Zydćw.
Edith Blaustein
Podczas mojej wizyty zobaczylem grupe siedemdziesieciu pieciu zydowskich
dziewczat ze szkćl srednich we Francji, zwiedzajaca budynek. Wiele z nich
Redaktorka wydania:
przystanelo, by wyrecytowac psalmy przed aron ha kodesz, podczas gdy inne
Tzivia Kusminsky
wsluchiwaly sie w mowe rabina, ktćry wyjasnial im wspaniala historie polskich Zydćw.
Tlumaczyla:
Gdybym tylko uwazniej uczestniczyl w lekcjach francuskiego podczas wlasnej nauki w Daniela Malec
liceum, moze mćglbym lepiej zrozumiec uwagi nauczyciela, jednak z twarzy uczennic
odczytac moglem, ze doswiadczenie to odciskalo sie na nich sladem.
Owe krćtkie odwiedziny uswiadomily mi dlaczego tak wazne jest by zachowac glćwne
miejsca historyczne zwiazane z zydowska historia w Polsce ze wzgledu na uczczenie
i podtrzymanie dziedzictwa przeszlosci, a takze na edukacje i inspiracje dla
przyszlych pokolen Zydćw i nie- Zydćw.
Wedlug Moniki Krawczyk, dyrektor osadzonej w Warszawie Fundacji Ochrony
Dziedzictwa Zydowskiego (www.fodz.pl), w Polsce znajduje sie ponad milion sto
tysiecy zydowskich cmentarzy, 200 bylych synagog i niezliczona ilosc innych miejsc
zwiazanych z zydowska historia.
Niektćre z wyzej wymienionych zostaly wspaniale odnowione, jak na przyklad
budynek jesziwy w Lublinie i slynna, barokowa w stylu, synagoga w Lancucie, jednak
wiele innych pilnie potrzebuja naprawy.
W innych przypadkach wiele budynkćw bedacych oryginalnie synagogami i waznymi
zydowskimi instytucjami, przejetych przez wladze odartych zostalo ze swej
zydowskiej przeszlosci, nie znajdziemy tam nawet zadnej tablicy czy innej formy
informujacej o tym, jaka funkcje pelnil budynek ten w przeszlosci. Przyczynia sie to
do tego, ze mlodzi Polacy zapominaja o historii wlasnego kraju i o tym, jak istotna
role pelnili tam kiedys Zydzi
Nie mozemy na to pozwolic. Tym, ktćrzy zgineli winni jestesmy wszelkich dzialan,
2
ktćre zachowaja pamiec o nich i pamiec o spolecznosciach w ktćrych zyli.
Dnia 22 czerwca, podczas wizyty w miescie Przemysl, polozonym w poludniowo-
wschodniej czesci kraju, wzialem udzial w poruszajacej uroczystosci dotykajacej
dokladnie wyzej omćwionego tematu. Na zewnetrznej scianie budynku, sluzacego
jako synagoga dla okolo dwustu tysiecy Zydćw zamieszkujacych Przemysl przed
wojna odslonieta zostala tablica pamiatkowa w jezyku polskim, angielskim i
hebrajskim, podkreslajac ich wklad w rozwćj miasta.
Podczas uroczystosci, w ktćrej udzial wzieli nowy ambasador Izraela w Polsce, Zvi
Rav-Ner, a takze reprezentant Konsulatu USA w Krakowie, czlonek polskiego
parlamentu pochodzacy z Przemysla powiedzial zebranemu tlumowi, ze nie
uswiadamial sobie dotad rozmiarćw zydowskiej obecnosci w rejonie ani nawet tego,
ze budynek ten byl swego czasu szulem.
I pomimo, ze Zydzi stanowili prawie 30 % populacji miasta przed II Wojna Swiatowa,
ta skromna tablica jest pierwszym namacalnym i publicznym upamietnieniem ich
kilkusetletniej obecnosci w miescie. Miejmy nadzieje, ze wkrćtce bedziemy mieli
okazje zobaczyc wiecej podobnych swiadectw pamieci.
W zwiazku z tym, ze 60-70 % aszkenazyjskich Zydćw wywodzi swe pochodzenie z
Polski, sprawa ta dotyka wielkiej liczby czlonkćw diaspory i zydostwa izraelskiego.
Wiele mozna zrobic, by poprawic obecna sytuacje od naciskania polskich wladz w
celu zwrotu zydowskiej gminnej wlasnosci do pomocy organizacjom takim jak
fundacja Moniki Krawczyk, zajmujacym sie restauracja i ochrona materialnego
dziedzictwa historii zydowskiej w regionie.
Istotne w tym wszystkim jest by podjac dzialania, ktćre naprawia czesc zla
uczynionego naszemu ludowi. Nie jestesmy w stanie, oczywiscie, zmienic przeszlosci.
Mozemy jednak a nawet musimy- dokonac sprawiedliwosci.
aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj
Gdanska synagoga z powrotem w zydowskich rekach
Michael Freund - korespondent Jerusalem Post
The Jerusalem Post, 2 wrzesien,2009
Gdansk, Polska - w gescie ciezkim od symboliki, jedyna przetrwala synagoga miasta
Gdansk oddana zostala lokalnej spolecznosci zydowskiej, po jej ćwczesnym
odrestaurowaniu. Otwarcie budynku mialo miejsce w 70 rocznice wybuchu II Wojny
Swiatowej.
"To wyjatkowy dzien", powiedzial Jerusalem Post Michal Samet, przewodniczacy
Gminy Zydowskiej w Gdansku. "Jestesmy szczesliwi, ze synagoga do nas powrocila.
Mimo, ze synagoga zostala zwrocona na wlasnosc Gminie Zydowskiej w 2001 roku,
wiekszosc przestrzeni budynku byla zajeta dotad przez uzytkujaca ja akademie
muzyczna. Na potrzeby spolecznosci organizacja modlitw i innych wydarzen Gminy,
pozostalo jedynie male skrzydlo budynku.
Akademia muzyczna przeniosla sie jednak u poczatku zeszlego tygodnia, wraz z
rozpoczeciem nowego roku szkolnego, otwierajac tym samym mozliwosc, by
zydowska spolecznosc odzyskala pozostala przestrzen, a w niej miedzy innymi
3
miejsce, w ktorej stala niegdys oryginalna sala modlitewna.
Wybudowany w roku 1927 w gdanskiej dzielnicy Wrzeszcz, oddalony jedynie 3
kilometry od centrum miasta, szul stal sie znany pod nazwa Nowa Synagoga.
W roku 1938 synagoga zostala czesciowo zniszczona przez Niemcow, po wojnie
natomiast polskie wladze uzytkowaly budynek jako magazyn do przechowywania
mebli.
Okolo 100 osob jest zarejestrowanych obecnie jako oficjalni czlonkowie gdanskiej
Gminy Zydowskiej, powiedzial Samet, jednak uwaza sie ze wielu wiecej mieszka w
okolicy, badz nieswiadomych swego pochodzenia lub zyjacych w obawie przed ich
ujawnieniem.
Samet dodal, ze cotygodniowe nabozenstwa Szabatowe prowadzone sa w malym beit
midrasz, lub w sali edukacyjnej, w budynku mieszczacym rowniez biuro Gminy i
jadalnie.
Synagoga z zewnatrz jest jeszcze wyraznie zniszczona, a duza czesc wnetrza zostala
przebudowana w stylu panujacym za ery konunizmu.
Duze fundusze potrzebne wiec beda na renowacje budynku, ktory, jak ma nadzieje
Samet, bedzie sluzyl jednoczesnie za centrum zycia zydowskiego jak i za miejsce,
gdzie lokalna spolecznosc niezydowska moze dowiedziec sie wiecej na temat
bogatego dziedzictwa polskich Zydow.
"Gdansk to wyjatkowe miejsce i miesci sie w nim jedyna wciaz stojaca synagoga w
tej czesci Polski", dodal Samet. 'Jest to nasza odpowiedzialnosc musimy ja
zachowac."
aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj
Droga do Teszuwy: Wybrac Prawidlowy Oltarz
Rabin Yitzchak Rapoport
Zaczyna sie teraz miesiac Elul. Miesiac teszuwy i przygotowania sie do Rosz HaSzana
i Jom Kipur. Kazdy chyba czlowiek, ktćry sie zabiera za teszuwe zastanawia sie jak ja
prawidlowo dokonac. Paraszat Szoftim daje nam pewna wskazćwke dotyczaca
odpowiedzi na to pytanie. Tora mćwi (Ks. Powtćrzonego Prawa 16:20-22):
O sprawiedliwosc masz zabiegac, zebys pozostal przy zyciu i wzial w posiadanie
ziemie, ktćra ci daje Haszem, twćj B-g. Nie wolno ci zasadzic sobie zadnego drzewa,
by stanowilo swiety pal obok oltarza Haszem, twego B-ga, ktćry sobie zbudujesz. Nie
wolno ci tez postawic sobie swietego slupa, rzeczy, ktćrej Haszem, twćj B-g,
nienawidzi.
W miejscu tym musimy sie najpierw zastanowic nad tym silnym rozrćznieniem, ktćre
wprowadza Tora pomiedzy aszera - drzewo uzywane dla balwochwalstwa; oraz
macewa slup uzywany jako oltarz. Aszera jest po prostu zabroniona slowami Nie
wolno ci..... , natomiast oltarze typu macewa nie tylko zabronione sa przez Tore, lecz
mowa jest tez o tym, ze Haszem takiego rodzaju oltarza nienawidzi! Nienawisc to
bardzo silne slowo. Dlaczego jest ono tutaj uzywane?
Sprawa robi sie jeszcze bardziej skomplikowana, kiedy wezmiemy pod uwage fakt, ze
nasi praojcowie i liderzy jak np. Mosze i Jaakow budowali wlasnie takie oltarze, jak
macewot! Na temat Mojzesza czytamy w Ksiedze Wyjscia 24:4: Totez Mojzesz spisal
wszystkie slowa Haszem. Potem wstal wczesnie rano i u podnćza gćry zbudowal oltarz
4
oraz dwanascie slupćw (macewot) odpowiadajacych dwunastu plemionom Izraela.
Budowanie przez Jaakowa oltarza typu macewa jest jeszcze bardziej podkreslone:
Wstal wiec Jaakow wczesnie rano i wzial kamien, ktćry tam sluzyl mu za podglćwek,
i postawil go jako slup (macewa), i polal go z wierzchu oliwa. Ponadto nadal temu
miejscu nazwe Beit El; lecz poprzednio owo miasto nazywalo sie Luz. I Jaakow zlozyl
slub, mćwiac: "Jesli B-g dalej bedzie ze mna i naprawde bedzie mnie strzegl na tej
drodze, ktćra ide, i da mi chleb do jedzenia i szaty do ubrania sie, i wrćce w pokoju
do domu mego ojca, to Haszem okaze sie moim B-giem. A ten kamien, ktćry
postawilem jako slup (macewa), stanie sie domem B-ga, ze wszystkiego zas, co mi
dasz, bede ci oddawal dziesiata czesc".
Jak to moze byc, ze tacy giganci jak Jaakow i Mosze budowali macewot a nam jest to
przez Tore zabronione? Raszi, nasz komentator Tory par excellence tlumaczy, ze
oltarze typu macewa byly pierwotnie dozwolone jednak pćzniej, od momentu tej
parszy, zostaly zabronione. Musimy sie zastanowic dlaczego.
Aby odpowiedziec sobie na pytanie dlaczego musimy zrozumiec, jaka jest rćznica
pomiedzy tym rodzajem oltarzu, ktćry stal w swiatyni, a wiec byl dozwolony -
mizbeach; a oltarzem typu macewa, o ktćrym mowa w parszy Szoftim i ktćre jest od
tej chwili zabroniony. Rćznica jest bardzo prosta. Oltarze typu macewa zrobione sa z
jednego kamienia, z wielkiego kamienia, znalezionego przez czlowieka,
wykorzystanego przez czlowieka na oltarz. Mizbeach, natomiast, jest oltarzem
zbudowanym z wielu kamieni. Z wielu malych kamieni, z ktćrych czlowiek, w jakis
sposćb, buduje wieksza calosc. Rćznica pomiedzy oltarzem jednokamiennym a
oltarzem zbudowanym z wielu kamieni symbolizuje rćznice pomiedzy stosunkiem, jaki
posiadali do B-ga wyjatkowi ludzi, tacy jak Jaakow i Mosze oraz stosunek do B-ga,
jaki nakazany jest wszystkim Zydom od momentu B-g pokazuje sie w Torze. Ludzie
wyjatkowi, jak Jaakow i Mosze, widzieli B-ga wszedzie. Oni jakby nie widzieli
wielkosci kamienia, lecz tylko wielkosc B-ga. Nam jednak ciezej byloby nie pomylic
sie pomiedzy jednym a drugim, nie pomylic sie, co do wielkosci i dlatego
zabronione jest nam wykonywac jednokamiennych oltarzy. Poniewaz wielokamienne
oltarze sami musimy z czesci zbudowac, rozumiemy lepiej przez to, ze oltarze lub
cokolwiek z materii to tylko narzedzia do sluzby B-gu a B-g sam jest jakby zupelnie
poza przestrzenia i poza czasem. Jak mćwil prorok Zecharia (4:6): Takie jest slowo
Haszem do Zerubawela: Nie dzieki mocy ani dzieki sile, lecz dzieki mojemu duchowi
to sie stanie - mćwi Haszem. Moze dlatego Tora mćwi o tym, ze Haszem nienawidzi
oltarzy typu macewa. Czlowiek, ktćry poswiecilby czas aby znalezc jakis specjalny
kamien na oltarz, w ten sposćb powiedzialby, tak jakby, ze ten kamien jest w pewien
sposćb bardziej boski niz inny kamien, w ten sposćb ograniczylby obecnosc B-ga do
czegos materialnego (chas wechalila).
Rćznica pomiedzy wielokamiennym oltarzu mizbeach a jednokamiennym oltarzu
macewa uczy nas tez czegos waznego o teszuwie. Czlowiek, ktćry chce zblizyc sie do
B-ga musi zrozumiec, ze zblizenie sie do B-ga jest jak chodzenie droga, na ktćrej
mozna isc wylacznie krok za krokiem a droga ta jest wieczna. Z jednej strony nie
mozna zostac cadykiem z dnia na dzien, z drugiej zas strony nie wolno nigdy osiasc
na laurach i przestac podejmowac kolejne kroki do przodu. Swa relacje z B-giem
trzeba budowac w ten sam sposćb, jak buduje sie wielokamienny oltarz mizbeach
kamien za kamieniem. Czesto ludzie tlumacza, ze powodem, dla ktćrego nie prćbuja
zblizac sie do B-ga jest to, ze za duzo albo za ciezko . Faktem jest, ze jesli chce
sie to wszystko zrobic na raz bedzie to faktycznie i za duzo i za ciezko . Podobnie
jak jednokamienny oltarz, ktćry juz od 3300 lat zabroniony jest do uzywania.
Zrobienie teszuwy jest zwiazane z wybraniem prawidlowego oltarza ze
zrozumieniem, ze moje zycie jest moim oltarzem oraz ze oltarz ten budowac musze
jak nakazuje mi Tora: wielokamienny mizbeach a nie jednokamienna macewa. Zycze
wszystkim duzo powodzenia.
Szana towa,
Rabin Rapoport
5
aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj
Baal tszuwa czy cadyk
Rabin Boaz Pash
Droga do Teszuwy: Wybrac Prawidlowy Oltarz
Co jest lepsze? Byc dobrym czlowiekiem od poczatku i takim pozostac, czy lepiej byc
zlym a po jakims czasie zrobic Tszuwe i zamienic sie w baal tszuwe ?
Na ten temat istnieje dyskusja w Gemarze kto moze wzniesc sie na wyzszy poziom:
czlowiek dobry pod poczatku czy zly, ktćry dokona Tszuwy.
Rabin Hija ben Aba powiedzial w imieniu R. Johanana: Wszyscy prorocy prorokowali
nie w imieniu skruszonych baalei tszuwa ale w imieniu pelnych cadikim
(sprawiedliwych).
Rabin Abahu rćznil sie swa opinia od R. Hija. Abahu powiedzial: W miejscu, w ktćrym
stoja skruszeni nie moga stanac sprawiedliwi, jak powiedziane jest: Pokćj, pokćj dla
tego, kto byl daleko i tego, kto byl blisko ( Ksiega Izajasza 57:19) dla tego, kto byl
daleko najpierw, a potem dla tego, kto byl blisko.
W gruncie rzeczy Gemara sugeruje czasem te opinie, niekiedy jednak wypowiada sie
inaczej.
Z jednej strony twierdzi Gemara:
Resz Lakisz powiedzial: Wielka jest Tszuwa, poniewaz dzieki niej niegodziwosci licza
sie za zalety (Joma, 86).
Wielu chasydćw opowiada historie o tym, jak Rabin Lewin Izaak z Berdyczowa
(nazywany Adwokatem Izraela ) napotkawszy pewnego dnia jednego grzesznika
powiedzial mu: Tak ci zazdroszcze, popelniles tak wiele wykroczen, ze w momencie,
w ktćrym dokonasz Tszuwy, zamienisz je wszystkie na tak wiele dobrych uczynkćw,
ze kilkakrotnie przewyzsza one ilosc wszystkich micwot, ktćrych dokonalem w ciagu
calego mojego zycia...
Innymi slowy baal tszuwa moze osiagnac wyzszy poziom.
Z drugiej jednak strony Gemara w Taanit (16) wymienia takie warunki, jakie ma
spelnic chazan, ktćry zblizyc ma sie do Swietej Arki, w czasie trudnych dni :
Stawiaja oni przed Arka [jako Czytajacego] tylko czlowieka bieglego w modlitwie.
Ktćrego dom jest pusty, mlodosc bez skazy, ktćry jest lagodny i akceptujacy dla ludzi,
umiejetny w spiewie, kto ma przyjemny glos...
Plus wiele wiecej warunkćw...
Ktćrego mlodosc bez skazy... Abaje powiedzial: Jest to ktos, komu zaden wystepek
nie zepsul reputacji w mlodosci.
Innymi slowy, preferowanie ktos kto jest prawowity od poczatku.
W istocie wydaje sie, ze mozliwe sa obie opcje, o czym mćwi traktat Gemary Suka,
traktujacy na temat tekstćw, jakie wypowiadamy i spiewamy w czasie Simchat Bet
HaSzowea , jak to bylo w czasie Sukot za czasćw Swiatyni,
Nasi Rabini uczyli, Niektćrzy z nich zwykli mćwic (w czasie swych piesni
pochwalnych): Szczesliwa nasza mlodosc, ktćra nie zhanbila naszej starosci. Tak
mćwili ludzie o wielkiej poboznosci i dobrych czynćw.
6
Inni mćwili: Szczesliwa nasza starosc, ktćra odpokutowala za nasza mlodosc . Tak
zwykli mćwic skruszeni.
Inni, ostatni mćwili za to: Szczesliwy ten, kto nie grzeszyl, lecz pozwćl temu, co
zgrzeszyl powrćcic, a On mu wybaczy.
Powstaje wiec pytanie: Jak mozliwe jest, ze baal tszuwa moze wzniesc sie na wyzszy
poziom od cadyka, ktćry byl takim od poczatku?
Na pytanie to odpowiada Rabin Natan Nata Spira w swej ksiedze Megale Amukot
(Parszat Mekec): "Jehanhil ohawej jesz - By przyjacićl obsypac bogactwem" (Miszlei
8:21) Slowo jesz (jest) w gematrii ma wartosc 310. Dla kazdego czlowieka
przygotowane jest miejsce w przyszlym swiecie- w Gan Eden lub w gehennie.
Czlowiek jest korona stworzenia i z tego powodu zasluguje na to by miec, w
niebiosach, KETER (Korone = 620) swiatćw. Polowe w Gan Eden, polowe w gehennie.
Sprawiedliwi rćwniez otrzymaja swoje miejsce, zarćwno w Gan Eden jak i w gehennie,
podobnie czlowiek zly. To jest Keter (korona) (620) swiatćw dobrego i zlego.
Jest to rćwniez kontynuuje Megale Amukot- liczba slćw na dziesieciu tablic, ktćre
otrzymalismy na Gćrze Synaj.
Grzesznik traci swe miejsce w Gan Eden i miejsce to przechodzi na cadyka.
Kolejne pytanie co sie stanie z grzesznikiem, ktćry zrobi Tszuwe, zamieni sie w baal
tszuwe. Jak odzyska on swe miejsce w Gan Eden?
W miejscu tym Rabin Natan Nata przywoluje midrasz (Wajikra Raba, 30:3):
Swiety, niech bedzie blogoslawiony, przyjmuje powracajacych, jak napisane jest:
A lud, ktćry zostanie stworzony, niech wychwala Pana! (Ksiega Psalmćw 102:19).
Najwyzszy stwarza skruszonych jak nowe stworzenia.
Innymi slowy, baal tszuwa jest jak niemowle urodzone w tym miesiacu i otrzymuje
nowe miejsce, nowe swiaty (310) w Gan Eden.
Jezeli do tego tszuwa ta robiona jest z serca, wtedy: niegodziwosci licza sie za
zalety (wyzej juz wspomniana Gemara) i wszystkie jego miejsca w gehennie
( zarobione poprzez swe zle uczynki) zostaja zamienione na miejsca w Gan Eden, a
wiec otrzymuje on nie 310 ale Keter (620) swiatćw w Gan Eden.
W ten sposćb wyjasnia Megale Amukot wspomniana wyzej mysl naszych wielkich
rabinćw: W miejscu, w ktćrym stoja skruszeni nie moga stanac sprawiedliwi .
Sprawiedliwi nie moga osiagnac wiecej niz 310 swiatćw, balei tszuwa natomiast moga
zdobyc 620.
Rabin Natan Nata w ten sposćb wyjasnia kolejna Gemare:
Kuf = Kadosz (swiety), Resz = Rasza (zly)
Dlaczego twarz Kuf odwrćcona jest od Resz?
Swiety, niech bedzie blogoslawiony, powiedzial: Nie moge patrzyc na niegodziwego.
A dlaczego korona Kuf (skierowana do gćry czesc gćrnej kreski Kuf) zwrćcona jest do
Resz?
Swiety, niech bedzie blogoslawiony, powiedzial: Jezeli dokona skruchy, zbuduje
korone (KETER) na nim jak Moja.
Korone jak Moja Rabin Natan Nata wyjasnia, ze chodzi tu o KETER (620) swiatćw,
ktćre baal tszuwa otrzymuje od HaSzem.
***
7
To jednak nie wszystko. Baal tszuwa moze otrzymac jeszcze znacznie wiecej...
Kim byl pierwszy baal tszuwa?
Byl nim pierwszy w historii grzesznik Adam, ktćry zgrzeszyl spozywaja owoc z
drzewa wiedzy. Midrasz z Bereszit Raba (32:13) mćwi takze o Kainie, ktćry zabil
swego brata Abla:
"Po czym Kain odszedl od Pana..." Spotkal tam pierwszego Adama. Adam zapytal
Kaina: jaki jest twćj werdykt? Powiedzial mu [Kain do Adama] Zrobilem tszuwe i
znalazlem kompromis. Adam poczal uderzac Kaina po twarzy mćwiac: Taka sile ma
Tszuwa a ja nic o tym nie wiedzialem! . Zaraz po tym stanal Adam i zarecytowal:
"Psalm. Piesn. Na dzien szabatu. (2) Dobrze jest dziekowac Panu.." (Tehilim 102:19)
(Hebrajski oryginal: "Tow Lehodot.." ma podwćjne znaczenie - "Lehodot" znaczy
dziekowac lub "Lehodot" - to spowiadac sie).
Adam zyl 930 lat. Przez te 930 lat naprawil on 930 swiatćw, ktćre otrzymal w Olam
Haba (przyszlym swiecie). Jak osiagnac 930 swiatćw?
310 bylo mu przeznaczone od poczatku. Kolejnych 310 zdobyl robiac tszuwe i
obracajac swe przewinienie na cnote. Nastepne 310 zdobyl ukazujac droge tszuwy
wszystkim nastepnym pokoleniom, jak mćwi nam cytat z Awot: Prawy, i wielu
poprowadzil do cnoty, zalety wielu przypisuje sie jemu .
Otrzymal on 310 swiatćw, ktćre dzieki niemu otrzymuja tez grzesznicy po tszuwie.
I tak dociera Rabin Natan Nata do dziwnej tajemnicy -
R. Hana ben Hizna w imieniu R.Hisda poboznego : Post, w ktćrym nie uczestniczy
zaden z grzesznikćw Izraela nie jest zadnym postem.
Zdanie to mćwi nam o tym, ze grzesznicy nie powinni byc wylaczeni ze wspćlnych
modlitw ze swymi bracmi-Zydami jako niegodni.
Jako, ze won galbanowca nie jest przyjemna a mimo to zostala wlaczona do
zapachćw kadzidla.
Znaczy to, ze w kazdym zgromadzeniu na modlitwe, musi byc obecny element
przestepcćw Izraela , ktćrzy przyniosa ze soba cechy przewinienia i Tszuwy, i ze bez
nich modlitwa lub post nie moge byc doskonale. Wiemy to chociazby z przykladu
galbanowca, jednego ze skladnikćw kadzidla, majacego nieprzyjemny zapach a mimo
to wlaczonego do zespolu skladnikćw, co uczy nas o waznosci wymiaru przewinienie
Tszuwa w kongregacji.
Dawid pyta w Tehilim: Niech moja modlitwa bedzie stale przed Toba jak kadzidlo;
wzniesienie rak moich - jak ofiara wieczorna (Ksiega Psalmćw 141:2), modlitwa jest
jak kadzidlo, potrzebuje wszystkich skladnikćw, takze galbanowca o nieprzyjemnym
zapachu. Jednak tylko wszystko na raz moze byc jak ofiara wieczna dla HaSzem.
Pierwsze litery slćw Niech moja modlitwa bedzie stale przed Toba , w hebrajskim
oryginale sumuja sie do wartosci 930, bedacej liczba lat, jakich potrzebowal pierwszy
czlowiek do swej naprawy. Byl on pierwszym, ktćry zlamal Boskie prawo i ktćry
uczynil Tszuwe przez co ustanowil zasade, ze kiedy przewinieniu towarzyszy
Tszuwa wielka naprawa jest mozliwa.
Tak naprawde, pytanie kto jest wiekszy od kogo, baal tszuwa czy zawsze
sprawiedliwy, nie jest odpowiednie, poniewaz kazdy cadyk musi posiadac w sobie
atrybuty baal tszuwy, a w kazdym baal tszuwie znajduje sie cadyk ujawniany wraz z
jego Tszuwa. Kazdy czlowiek sklada sie z tych dwćch wymiarćw. Juz jednak za dlugo
na teraz, rozwazania Megale Amukot na temat Tszuwy kontynuowac bedziemy w
nastepny Elul, z pomoca HaSzem.
8
aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj
Tszuwa prosto z serca
Rabin Pinchas Zarczynski
Zagadnienie tszuwy (skruchy) jest czasem blednie rozumiane. Istnieje bledne
przekonanie, ze czlowiek powinien dokonac tszuwy tylko w wyniku popelnienia
jakiegos przewinienia. Co przypomina takie rozumienie tszuwy? Samochćd, ktćry
dopćki jezdzi i wszystko dziala to jest w porzadku, jednak kiedy cos sie zepsuje,
trzeba go oddac do warsztatu i naprawic. Innymi slowy tszuwa jest tu sprawa
techniczna. W istocie sprawy tszuwa jest jednak kwestia bardziej fundamentalna i
niekoniecznie powiazana w swej istocie z przewinieniem. Podstawowa potrzeba
czlowieka jest, bowiem zblizenie sie do B-ga. Wiedzac, ze On mnie stworzyl a ja
oddalilem sie od Niego, moim pragnieniem jest powrćt do Niego.
Oto jak tszuwe omawiaja psukim z Parszat Nicawim:
jesli wrćcisz do Pana, Boga swego, bedziesz sluchal jego glosu we wszystkim, co ja
ci dzisiaj rozkazuje, i ty, i synowie twoi z calego swego serca i z calej swej duszy
(Dwarim 30:2). Tora nie mćwi o tym, by powrćcic do wypelniania przykazan, ale o
sytuacji, w ktćrej dusza pragnie wrćcic do zrćdla dobra, jakim jest B-g, a poprzez to
bedziesz sluchal glosu Pana, wypelniajac wszystkie polecenia (Dwarim 30:8)
Potrzeba wypelniania micwot pojawia sie jako rezultat tego, ze dotrzemy do takiej
sytuacji. Jak powiedziane jest w Bereszit Raba: tszuwa stworzona byla przed
stworzeniem swiata . Innymi slowy tszuwa nie jest konsekwencja popelnienia
przewinienia i mozliwoscia jego naprawy, ale jest potrzeba powrotu do zrćdla, bez
zwiazku z aspektem niszczenia czegokolwiek.
Podobna idee prezentuje Rambam w Hilchot Tszuwa :
Wszystkie przykazania Tory...jesli przekroczyles jedno z nich...kiedy robisz tszuwe i
powracasz ze swojego przewinienia. Kiedy robisz tszuwe , przy zalozeniu, ze zrobisz
tszuwe tj. mentalnie zblizysz sie do B-ga, odwrćcisz sie poprzez to od swego
przewinienia.
Dotarlismy w ten sposćb do wspanialej idei Rabina Kuka, na temat mentalnej tszuwy,
ktćra wywodzi on z milosci do prawdy i wewnetrznej identyfikacji z dobrem.
Jak mozemy wejsc na ten poziom?
Podstawowe jest zrozumienie, ze zostalem stworzony.
Rozumienie to naturalnie rodzi z siebie potrzebe tszuwy.
Swiadomosc, ze ze otrzymalem swa egzystencje od kogos i nie powstalem sam z
siebie, ale dzieki Swietemu, Niech bedzie Blogoslawiony
Samo znaczenie slowa bara (hebr: stworzyc) przywodzi nas do tej idei. Zrćdloslćw
bara pochodzi z jezyka aramejskiego, w ktćrym oznacza na zewnatrz .
Podobnie w jezykach europejskich slowo exist sklada sie z: ex (na zewnatrz) i
ist (byc)
Istota tej swiadomosci jest to, ze jestem na zewnatrz, a rezultuje to tym, ze rodzi sie
we mnie potrzeba powrotu do zrćdla zycia.
Tszuwa to aspirowanie by rozpoznac, kto mnie stworzyl do tego by zyc i byc coraz
lepszym czlowiekiem.
9
aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj
Trzy Ogniwa
Tzivia Kusminsky
Swiety Rabin Ruzyna opowiadal ponizsza opowiesc kazdego roku w Rosz Haszana.
Zwykl byl mćwic: wiemy wszyscy, ze narćd zydowski ma wielkiego przyjaciela, obok
Eliahu Hanawi, jest nim Rabin Lewi Izaak z Berdyczowa. Rabin Lewi nigdy nie
dostrzegal czegokolwiek zlego w Zydzie i byl przekonany, ze kazdy Zyd jest
uswiecony.
Oto jedna z historii na jego temat: Jak wszyscy dobrze wiemy, kazdego Rosz Haszana
przywracana jest rćwnowaga pomiedzy dobrymi i zlymi uczynkami ludu Izraela. Rabin
Ruzyna opowiada, jak pewnego roku sytuacja dla naszego ludu nie byla tak dobra.
Aniol Michael przybyl z bardzo mala walizeczka dobrych czynćw, podczas gdy Szatan
przybyl wraz ze wszystkimi grzechami, zlymi dzialaniami i wykroczeniami,
popelnionymi przez Izrael. Przywićzl je w ciezarćwkach, helikopterach i samolotem.
Wydawalo sie, ze nie istnieje zadna nadzieje i ze caly swiat zostanie zniszczony.
Nagle rozlegl sie donosny glos plynacy z nieba i wszystkie wykroczenia zniknely i
dobro triumfowalo. Swieci detektywi niebios odkryli, ku swemu zaskoczeniu, ze Rabin
Lewi Izaak ukradl wszystkie przewinienia i zabral je do siebie. Broniac sie stwierdzil,
ze to nie prawda i ze jest niewinny.
Postawiono Rabina Lewiego przed Sadem Boskim (Beit Din) i zapytano go: Rabinie
Lewi, synu Sary Saja, czy mozesz zaplacic za wszystkie grzechy Izraela? Rabin
Lewin odparl: Jestem tylko czlowiekiem, jak moge zaplacic za tak wiele grzechćw ?
Odpowiedzieli mu: Jak pewnie wiesz, napisane jest w Torze, ze ten ktćry ukradnie i
nie jest w stanie zaplacic, musi zostac sprzedany na sluge. Niebianski glos oglosil:
Kto zechce kupic Rabina Lewiego Izaaka, syna Sara Saji, na swego stalego sluge?
Natychmiastowo slyszany byl inny niebianski glos, ktćry odpowiedzial, ze Wyjatkowy,
nasz Ojciec i Krćl, niech bedzie Blogoslawiony, ktćry wypowiedziawszy slowo stworzyl
swiat, kupuje Rabina Lewiego Izaaka, syna Sary Saji z Berdyczewa jako Swego
stalego sluge.
Rabin Lewi Izaak z Berdyczewa uczy nas, ze kazdy z nas musi opiekowac sie swoimi
rodakami, Kazdy Zyd powinien byc odpowiedzialny za drugiego Zyda . (Traktat
Nezikim, 39a) Dlatego wlasnie podczas wyznania grzechćw widui wypowiadamy sie
w liczbie mnogiej a nie pojedynczej, pokazujac w ten sposćb silny i nierozerwalny
zwiazek pomiedzy nami. Kazdy z nas jest czescia calosci, kiedy jedna osoba grzeszy,
grzech dotyka wszystkich, podobnie kiedy ktos podejmuje dobre dzialanie, wszyscy z
tego korzystaja.
Troska o wspćlbraci ludu Izraela ukazana jest w bardziej wyrazny sposćb na trzech
filarach miesiaca Elul: tszuwa, tfila i cedaka. Tszuwa nie moze byc ograniczona do
zalu za osobiste przewinienia, musi rćwniez zachodzic na poziomie relacji
miedzyludzkich i zachowania calej spolecznosci jako integralnego organizmu.
Podobnie jest z modlitwa, gdzie nie powinnismy modlic sie jedynie za siebie, ale za
wszystkich innych. Amida, glćwna czesc modlitwy, wyrazona jest w liczbie mnogiej,
co podkresla waznosc relacji. Oczywiscie nie musimy przypominac, ze cedaka
bezposrednio zwiazana jest z naszymi wspćlbracmi, pomoc potrzebujacym jest
osiowa idea judaizmu.
Powyzsze trzy idee pokazuja nam, ze w odrćznieniu od innych religii, w judaizmie,
zycie na tym swiecie ma wielkie znaczenie, nasze zachowanie wazne jest nie w
kontekscie zaslug na konto przyszlego swiata, ale przez wzglad na nasza relacje ze
Stwćrca, wazne jest w tym swiecie.
Dlatego wlasnie, pomimo tego, ze Izrael jest centralnym punktem stworzenia i jego
10
zadaniem jest byc swiatlem dla innych narodćw, zadne dzialanie nie bedzie mialo
znaczenia, jezeli relacja z Najwyzszym, niech bedzie Blogoslawiony, nie jest
odpowiednia.
Zwiazek pomiedzy Haszem i jego ludem wzmacniany jest w Rosz Haszana i Jom
Kipur. Midrasz opowiada nam o pakcie, jaki istnieje pomiedzy Haszem a Izraelem,
wedlug ktćrego modlitwa wypowiedziana w czasie Strasznych Dni nie pozostaje bez
odpowiedzi. Nasze pokolenie, jak wiemy, pozbawione jest prorokćw, Kohenćw ktćrzy
nauczac moga etyki i sprawiedliwosci a takze Swiatyni, ktćra moze zmazac ich winy.
Pozostala nam tylko jedna modlitwa, wypowiadana w czasie Rosz Haszana i Jom
Kipur.
Jedna z najwazniejszych i poruszajacych modlitw na Rosz Haszana jest modlitwa
Musaf. Sklada sie ona z trzech czesci: malchuiot (krćlestwo), zichronot (pamiec) i
szofarot. Napisane jest w Gemarze: aby obfitowac w deszcze powiedz malchuiot,
zichronot i szofarot, malchuiot by Mnie ukoronowac, zichronot bym przypomnial wam
o dobrych rzeczach, szofarot by modlitwy dotarly do Mnie (Traktat Moed, 16a).
W czesci malchuiot koronujemy Haszem i modlimy sie o to by caly swiat
zaakceptowal Jego wladze. Podczas zichronot oswiadczamy, ze Haszem pamieta o
wszystkich dzialaniach ludzkosci i dlatego prosimy Go o przypomnienie sobie ofiary
Izaaka i obietnice zlozona naszym przodkom, obietnice ostatecznego wybawienia. W
ostatniej czesci, szofarot, otrzymujemy i przyjmujemy znćw Tore, jak na Gćrze Synaj,
razem z dzwiekiem Szofaru, i poprzez to, prosimy o ostateczne zbawienie.
Te trzy czesci powiazane sa z trzema rćznymi okresami z dziejćw narodu Izraela:
czasem pierwszych dynastii, pamiec o wygnaniu i szofarim przyjscia Niebianskiego
Krćlestwa.
Z pomoca Haszem, z poczatkiem tego roku, nauczymy sie szanowac i troszczyc sie o
innych, uda nam sie zrozumiec znaczenie kazdego ogniwa w lancuchu i powćd, dla
ktćrego nikt nie moze byc trzymany na uboczu. W ten sposćb bedziemy wstanie
oglosic jednosc Haszem na ziemi, osiagnac pelna i silna relacje ze Stwćrca, a w ten
sposćb zasluzyc sie dla ostatecznego wybawienia.
Ktiwa and chatima towa!
aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj
Jesli chcesz zrezygnowac z otrzymywania naszego newslettera, kliknij tutaj.
11
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
polish 011 Newsletterpolish 017 Newsletterpolish 014 Newsletterpolish 013 Newsletterpolish 012 Newsletterpolish 015 Newsletterpolish 010 NewsletterpolishSwiat i zaswiaty [polish] Nieznany[Polish] Caroll P Metamorfoza z Lib Null22 The climate of Polish Lands as viewed by chroniclers, writers and scientistswięcej podobnych podstron