Szulec W co inwestować, czyli ABC inwestycji

Poradnik Inwestora
Piotr Szulec
W co inwestowa�
czyli abc
inwestycji
W co inwestowa�
czyli abc inwestycji
Poradnik Inwestora
Piotr Szulec
W co inwestowa�
czyli abc inwestycji
Warszawa 2005
Wydawca:
Fundacja Edukacji Rynku Kapita"owego
ul. KsiąŻ�ca 4, 00-498 Warszawa
www.ferk.pl
Tekst broszury udost�pni"a Komisja Papierów WartoĘciowych i Gie"d
� Komisja Papierów WartoĘciowych i Gie"d, Warszawa 2005
Wydanie II uaktualnione, Warszawa, wrzesieł 2005
Wydanie I ukaza"o si� w 2004 r. pt.: Poradnik inwestora W co inwestowa� czyli abc inwestycji
ISBN 83-89465-08-6
Opracowanie graficzne: Lech Szymałski, Formacja Aktywna
03-918 Warszawa, ul. �otewska 17/2, tel. (22) 616 06 14
SPI S TRE�CI
Wst�p ............................................................................................................... 9
Czym jest inwestowanie? ..................................................................... 11
Strategie inwestycyjne .......................................................................... 13
Miejsce dokonywania inwestycji ....................................................... 16
Sposób dokonywania inwestycji ........................................................ 18
Dost�pne instrumenty finansowe ..................................................... 23
Dochód, ryzyko i p"ynnoĘ� inwestycji .............................................. 30
Podsumowanie .......................................................................................... 33
S"owniczek .................................................................................................. 34
Lektura dodatkowa ................................................................................. 35
Wi�cej informacji
przydatnych inwestorom
moŻna znaleę� na stronach internetowych
FUNDACJI EDUKACJI RYNKU KAPITA�OWEGO
www.ferk.pl
GIE�DY PAPIERÓW WARTO�CIOWYCH W WARSZAWIE
www.gpw.pl
KOMISJI PAPIERÓW WARTO�CIOWYCH i GIE�D
www.kpwig.gov.pl
WSTóP
CZEMU S�U�Y TEN PORADNIK?
Polski rynek kapita"owy mimo swojego m"odego wieku jest juŻ na tyle rozwi-
ni�ty, Że pozwala kaŻdemu inwestorowi, zarówno początkującemu, który stawia na
nim pierwsze kroki, jak i inwestorowi doĘwiadczonemu, na skorzystanie z wielu ist-
niejących rozwiązał w zakresie lokowania posiadanych oszcz�dnoĘci i realizacji
w"asnych inwestycji. Tym bardziej Że wejĘcie naszego kraju w struktury Unii Euro-
pejskiej poszerzy"o lub w najbliŻszej przysz"oĘci poszerzy asortyment dost�pnych
instrumentów finansowych i pozwoli kaŻdemu inwestorowi na wi�kszą moŻliwoĘ� dy-
wersyfikacji w"asnego portfela inwestycyjnego. Czytając ten poradnik dowiedzą si�
Pałstwo, czym jest rynek kapita"owy, jakie instytucje i instrumenty finansowe mo-
Żemy na nim spotka� oraz co zrobi�, aby dost�pne moŻliwoĘci inwestycyjne wyko-
rzysta� do naszych potrzeb i celów Życiowych oraz dostosowa� do wielkoĘci posia-
danego kapita"u i naszej sk"onnoĘci do ponoszenia ryzyka. Rynek kapita"owy wraz
z ca"ym swoim zapleczem w postaci instytucji finansowych, zatrudnionych w nich
specjalistów i oferowanych instrumentów finansowych, niesie ze sobą ogromne
moŻliwoĘci w zakresie lokowania naszych, cz�sto ci�Żko zarobionych oszcz�dnoĘci
z perspektywą ich pomnoŻenia w przysz"oĘci i realizacji naszych celów i marzeł.
DO KOGO JEST SKIEROWANY?
Poradnik skierowany jest przede wszystkim do osób, które chcia"yby si� dowie-
dzie�, na czym polega inwestowanie w"asnych oszcz�dnoĘci, od czego naleŻy zaczą�
i gdzie naleŻy si� uda�.
CZEGO MO�NA SIó Z NIEGO DOWIEDZIE�?
W poradniku przedstawione zosta"y podstawowe poj�cia i zasady dotyczące ryn-
ku kapita"owego. Jest on swoistym pierwszym abecad"em, które daje podstawy
i wskazuje kierunki do poszukiwania dalszej wiedzy potrzebnej do swobodnego po-
ruszania si� po rynku kapita"owym i korzystania z instrumentów, które ten rynek
oferuje. W przypadku, gdyby chcieli Pałstwo uzyska� wi�cej informacji na temat
sposobów pomnaŻania Pałstwa oszcz�dnoĘci proponujemy zapoznanie si� z treĘcią
wybranych pozycji ksiąŻkowych, których wykaz zamieszczony zosta" na kołcu po-
9
radnika. W ocenie autorów poradnika pozwolą one Pałstwu na dog"�bne zbadanie
poruszanej tu tematyki. Kto wie, by� moŻe wp"yną na Pałstwa dalsze losy związane
z inwestowaniem na rynku kapita"owym. Na kołcu poradnika znajdą Pałstwo s"ow-
niczek*, który pomoŻe w zrozumieniu niektórych fragmentów tego poradnika. Za-
praszamy, oczywiĘcie, równieŻ do serwisu internetowego Komisji Papierów Warto-
Ęciowych i Gie"d pod adresem www.kpwig.gov.pl, gdzie znajdą Pałstwo wiele przy-
datnych informacji związanych z funkcjonowaniem rynku kapita"owego w Polsce.
* Terminy zamieszczone w s"owniczku, uŻyte po raz pierwszy w tekĘcie poradnika, zosta"y oznaczone kursywą.
10
CZYM J EST I NWESTOWANI E?
CZYM JEST INWESTOWANIE?
Zacznijmy od tego, Że przez wi�kszą cz�Ę� swojego Życia, kaŻdy cz"owiek zarabia
i jednoczeĘnie wydaje zarobione przez siebie pieniądze. Kiedy nasze wydatki są
mniejsze od przychodów, które otrzymaliĘmy, kaŻdy z nas posiada nadwyŻk� finan-
sową, którą moŻe rozdysponowa� w dowolny sposób. Jeden z nas wyda ją od razu na
bieŻącą konsumpcj�, inny od"oŻy na z góry upatrzone przysz"e potrzeby, które chcia"-
by zrealizowa�. Oszcz�dzanie i inwestowanie, bo o tym w"aĘnie piszemy w tym po-
radniku, moŻe przybra� róŻne formy. Jedną z nich jest np. schowanie pieni�dzy
w szafie lub zakopanie ich w s"oiku w ogrodzie do czasu, gdy b�dą nam potrzebne.
Inną moŻliwoĘcią jest ich zainwestowanie, tzn. zrezygnowanie z wydania tych pie-
ni�dzy na bieŻącą konsumpcj� celem jej zwi�kszenia w przysz"oĘci poprzez ich ko-
rzystne ulokowanie. Inwestowanie polega w"aĘnie na niczym innym, jak na zaanga-
Żowaniu posiadanej przez nas okreĘlonej kwoty pieni�dzy, tzn. naszej nadwyŻki fi-
nansowej, na pewien okreĘlony czas, aby w przysz"oĘci otrzyma� jej zwrot powi�k-
szony przede wszystkim o rekompensat� z tytu"u:
%
up"ywu czasu, w którym zdecydowaliĘmy si� od"oŻy� nasze oszcz�dnoĘci i nie wy-
dawa� ich na bieŻącą konsumpcj�,
%
zjawiska inflacji, czyli utraty wartoĘci przez nasze pieniądze,
%
podejmowanego ryzyka, związanego np. z moŻliwoĘcią utraty zainwestowanych
przez nas Ęrodków.
Cz�sto w momencie, gdy dysponujemy taką w"aĘnie nadwyŻką finansową, nie po-
trafimy si� zdecydowa�, czy inwestycja, której chcemy dokona�, ma by� w za"oŻeniu
bardziej dochodowa, lecz związana ze zwi�kszonym ryzykiem, czy teŻ bardziej bez-
pieczna, przynajmniej w za"oŻeniu, ale za to mniej rentowna.
Za"óŻmy, Że w pewnym momencie naszego Życia stajemy przed nast�pującym wy-
borem za"oŻy� lokat� roczną w banku, w którym posiadamy rachunek bankowy
oprocentowaną na 4% w stosunku rocznym, a po roku ją przed"uŻy� na kolejny rok,
czy teŻ kupi� dwuletnie obligacje Skarbu Pałstwa z rentownoĘcią 5% rocznie?
AmoŻe lepiej kupi� jednostki uczestnictwa w którymĘ z funduszy d"uŻnych papie-
rów wartoĘciowych i nie martwi� si� o sposób i czas reinwestycji osiągni�tych tam zy-
sków? A co z zarządzaniem portfelowym moŻe lepiej odda� nasze wolne Ęrodki
w r�ce specjalistów, Żeby z wykorzystaniem swojego doĘwiadczenia rynkowego i za-
wodowego pomnaŻali równieŻ nasze oszcz�dnoĘci? Jak policzy� zwrot z naszej inwe-
stycji? Jak wywaŻy� proporcje pomi�dzy zyskiem, jaki chcemy osiągną� a ryzykiem,
które towarzyszy naszej inwestycji? Przed takimi i podobnymi pytaniami staje kaŻdy
11
CZYM J EST I NWESTOWANI E?
inwestor. Jedyną szansą, aby znaleę� odpowiedę na te i inne pytania jest wejĘcie
w ten Ęwiat finansów i poznanie jego tajemnic.
W trakcie trwania naszego Życia i mijających lat zmienia si� struktura docho-
dów, które osiągamy, wydatków, które ponosimy oraz potrzeb, które chcemy re-
alizowa�. Związane jest to przede wszystkim z naszą sytuacją rodzinną i zawodo-
wą. PoniewaŻ róŻnym inwestorom, tzn. i tym początkującym, i tym doĘwiadczo-
nym oraz m"odym i starym, przyĘwiecają cz�sto odmienne cele inwestycyjne,
spróbujmy dokona� ich podzia"u, w zaleŻnoĘci od róŻnych czynników, które na to
wp"ywają.
% W zaleŻnoĘci od przedmiotu inwestycji wyróŻniamy:
%
inwestycje rzeczowe, tzn. takie, w których mamy do czynienia z materialnym
przedmiotem inwestycji, np. zakupem domu, ziemi, z"ota, dzie"a sztuki,
%
inwestycje finansowe, w których mamy do czynienia z niematerialnym przed-
miotem inwestycji, tzn. przedmiotem nie przedstawiającym sobą fizycznie Żad-
nej wartoĘci, poza reprezentowaniem pewnych praw przypisanych, które decy-
dują o jego wartoĘci, np. akcje, obligacje, lokaty, waluty.
% W zaleŻnoĘci od czasu trwania inwestycji wyróŻniamy:
%
inwestycje krótkoterminowe (do 1 roku),
%
inwestycje Ęrednioterminowe (od 1 roku do 5 lat),
%
inwestycje d"ugoterminowe (powyŻej 5 lat).
% Ze wzgl�du na charakter inwestycji wyróŻniamy:
%
inwestycje mające na celu zwi�kszenie w czasie naszego kapita"u,
%
inwestycje mające na celu przede wszystkim zachowanie naszego kapita"u,
%
inwestycje mające na celu dostarczenie nam sta"ego, bieŻącego dochodu.
% Ze wzgl�du na priorytet:
%
inwestycje o niskim i wysokim priorytecie.
Nie naleŻy przy tym zapomina�, Że inwestycje posiadanych przez nas wolnych
Ęrodków, które chcemy zrealizowa�, powinny by� przeprowadzone dopiero po za-
spokojeniu bieŻących potrzeb związanych z codziennym Życiem. Oznacza to, Że
w planowanych przez nas inwestycjach powinniĘmy kierowa� si� przede wszystkim
zdrowym rozsądkiem i inwestowa� wolne Ęrodki, na których strat� moŻemy sobie
pozwoli�, bez uszczerbku dla naszych dochodów i sytuacji Życiowej, w której si�
znajdujemy.
12
STRATEGI E I NWESTYCYJ NE
Przyk"adowym celem krótkookresowym o wysokim priorytecie dla m"odego ma"-
Żełstwa moŻe by� m. in. zakup domu lub nowego samochodu. Cele Ęredniookreso-
we o wysokim priorytecie, realizowane przez rodziców posiadających dzieci to np.
odk"adanie funduszy z przeznaczeniem na dalsze kszta"cenie swoich dzieci. Nato-
miast cele d"ugookresowe, realizowane w"aĘciwie na kaŻdym etapie Życia kaŻdego
inwestora, to zwykle inwestycje mające na celu zabezpieczenie emerytalne.
KaŻdy inwestor musi zwróci� uwag� na fakt, Że portfel inwestycyjny, który posiada to
nie tylko wolne Ęrodki, którymi dysponuje i chce zainwestowa�, ale równieŻ jego w"asny
dom, kredyt zaciągni�ty na zakup tego domu, konto w funduszu emerytalnym, polisa
ubezpieczeniowa i kolekcja znaczków lub monet. Warto wzią� to pod uwag� w momen-
cie okreĘlania optymalnej struktury portfela, który chcemy posiada�. Warto teŻ wiedzie�,
Że realizowane przez nas inwestycje krótkoterminowe, muszą spe"nia� przede wszystkim
kryterium p"ynnoĘci i bezpieczełstwa, tzn. musimy mie� moŻliwoĘ� natychmiastowej za-
miany ich z powrotem na gotówk� z jednoczesną pewnoĘcią, Że otrzymamy przynajmniej
taką kwot�, jaką zainwestowaliĘmy. W przeciwiełstwie do inwestycji krótkotermino-
wych, w inwestycjach d"ugoterminowych, sk"onni jesteĘmy zazwyczaj zamrozi� nasze
oszcz�dnoĘci na d"uŻszy czas i p"ynnoĘ� wtym wypadku nie jest juŻ dla nas tak istotna.
STRATEGIE INWESTYCYJNE
Inwestowanie na rynku kapita"owym wymaga zazwyczaj duŻych umiej�tnoĘci, ale
nie oznacza to, Że nie znajdzie na nim miejsca równieŻ początkujący inwestor. Ry-
nek kapita"owy poprzez róŻnorodnoĘ� instrumentów na nim oferowanych pozwala
kaŻdemu z nas na inwestowanie zarówno w proste instrumenty finansowe, jak i te
bardziej z"oŻone oraz stosowanie wielu róŻnych strategii inwestycyjnych.
Na początku musimy sobie zada� pytanie: w co chcemy zainwestowa�?, tzn. dok"ad-
nie zaplanowa� nasze przysz"e inwestycje. Decyzja, w co inwestowa� jest jedną z naj-
waŻniejszych decyzji, jakie przyjdzie nam podją�. W zaleŻnoĘci od tego, co zdecyduje-
my, pociągnie to za sobą konsekwencje w postaci zysków lub strat, jakie osiągniemy
w przysz"oĘci. Przy wyborze przedmiotu inwestycji waŻne jest szczególnie to, co chcemy
13
STRATEGI E I NWESTYCYJ NE
zrobi� z naszym kapita"em, np. zachowa� go, czy teŻ powi�kszy�, w jakim czasie chce-
my tego dokona�, jakie korzyĘci chcemy osiągną� oraz jakie ryzyko jesteĘmy sk"onni
ponieĘ�. Odpowiedę na te pytania warunkowa� b�dzie spektrum instrumentów finan-
sowych, które weęmiemy pod uwag� oraz rodzaj strategii inwestycyjnej.
WaŻnym czynnikiem, lekcewaŻonym cz�sto przez wielu inwestorów, jest równieŻ
czas, który moŻemy poĘwi�ci� na to, aby dba� o nasze inwestycje poprzez uwaŻną
analiz� zjawisk zachodzących w gospodarce, na gie"dzie, w konkretnych spó"kach
oraz informacji z nich nap"ywających. W przypadku, gdy stwierdzimy, Że niewiele
czasu moŻemy poĘwi�ci� na tego typu czynnoĘci, warto si� zastanowi� nad wybra-
niem poĘrednika, któremu powierzymy nasze oszcz�dnoĘci z nadzieją, Że specjaliĘci
przez niego zatrudnieni nam je pomnoŻą.
W przypadku, gdy zdecydujemy si� na samodzielne inwestowanie musimy liczy� si�
z tym, Że nasze wybory nie zawsze b�dą w"aĘciwe i inwestycje nie zawsze przyniosą nam
oczekiwany zysk. NaleŻy równieŻ pami�ta�, aby w przypadku podj�cia decyzji o samo-
dzielnym inwestowaniu, na bieŻąco Ęledzi� informacje nap"ywające ze spó"ek w celu
szybkiego i odpowiedniego reagowania na zachodzące zjawiska, a takŻe, aby stale po-
szerza� posiadaną przez nas wiedz�, w celu lepszego wykorzystania tych informacji.
Wprowadzonych przez nas inwestycjach moŻemy stosowa� np. nast�pujące stra-
tegie:
% strategi� zachowania kapita"u, która polega przede wszystkim na minimalizacji
ryzyka strat na zainwestowanym kapitale. Zazwyczaj stosowana przez inwestorów
z ma"ą sk"onnoĘcią do ryzyka. Polega na inwestowaniu w p"ynne instrumenty finan-
sowe, przynoszące zazwyczaj niski, ale bezpieczny dochód i umoŻliwiające w kaŻdym
momencie odzyskanie zainwestowanego kapita"u;
% strategi� bieŻącego dochodu, która polega na takim zbudowaniu portfela inwe-
stycyjnego, aby dostarcza" on przede wszystkim bieŻący dochód z zainwestowanego
kapita"u. Strategia wybierana zazwyczaj przez inwestorów pragnących powi�kszy�
swoje bieŻące dochody o dodatkowe ęród"o. Polega na inwestowaniu w instrumenty
finansowe przynoszące sta"y dochód (np. odsetki od obligacji lub dywidenda z zysku).
W zaleŻnoĘci od tego, jakie dane i jakie informacje wykorzystamy przy prowadze-
niu inwestycji oraz z jakich dost�pnych mechanizmów inwestycyjnych skorzystamy,
dost�pne i najbardziej znane strategie wykorzystywane przez inwestorów moŻemy
podzieli� na:
%
analiz� fundamentalną,
%
analiz� techniczną,
%
analiz� portfelową.
14
STRATEGI E I NWESTYCYJ NE
ANALIZA FUNDAMENTALNA
Opiera si� przede wszystkim na analizie podstawowych informacji dost�pnych
w gospodarce na poziomie makro i mikro, tzn. zarówno na poziomie ca"ej gospodar-
ki (Ęwiatowej i krajowej), jak i informacji pochodzących bezpoĘrednio z konkret-
nych podmiotów np. spó"ek akcyjnych. Analiza fundamentalna opiera si� na za"o-
Żeniu, Że o powodzeniu w dokonywanych przez nas inwestycjach decyduje przede
wszystkim wybór takich instrumentów finansowych, u których podstaw leŻy dobra
kondycja finansowa podmiotu, który je emituje, i których wycena, dokonana na
podstawie dost�pnych danych historycznych i danych prognozowanych wskazuje,
Że są one niedoszacowane i umoŻliwiają osiągni�cie dodatkowego zysku z tego tytu-
"u. Analiza fundamentalna wykorzystuje m.in. ogólnie dost�pne informacje doty-
czące stanu gospodarki, konkretnej branŻy oraz sprawozdania finansowe poszczegól-
nych podmiotów, tzn. bilans, rachunek wyników i rachunek przep"ywów finanso-
wych.
ANALIZA TECHNICZNA
W przeciwiełstwie do analizy fundamentalnej opiera si� na za"oŻeniu, Że o cenie
instrumentu finansowego decyduje przede wszystkim kszta"towanie si� popytu i po-
daŻy na ten instrument. Inwestor dokonujący inwestycji, w oparciu o swoje przewi-
dywania, co do kierunku, w którym podąŻy rynek, moŻe osiągną� ponadprzeci�tny
zysk. Przy takim podejĘciu do rynku, dla inwestora nie ma znaczenia, na jakim kon-
kretnym rynku dzia"a i w jakie instrumenty dokonuje inwestycji. WaŻny jest przede
wszystkim moment, w którym stosowane przez niego strategie lub systemy transak-
cyjne dadzą sygna" wejĘcia na rynek i dokonania zakupu konkretnego waloru oraz
moment, w którym zdecyduje si� on ten rynek opuĘci�. Kondycja finansowa pod-
miotu, w którego papiery wartoĘciowe zosta"a dokonana inwestycja nie ma tu wi�k-
szego znaczenia. Analiza techniczna wykorzystuje przede wszystkim historyczne wy-
kresy kursów danych papierów wartoĘciowych, na podstawie których inwestorzy b�-
dący zwolennikami tego podejĘcia do inwestycji, mogą okreĘli� zachowanie si� kur-
su instrumentu w przysz"oĘci. Wspomniana analiza wykorzystuje równieŻ wskaęniki
techniczne charakteryzujące stan rynku i pozwalające na prognozowanie zachował
tego rynku w przysz"oĘci.
ANALIZA PORTFELOWA
Opiera si� przede wszystkim na zbudowaniu przez inwestora takiego portfela in-
strumentów finansowych, gdzie okreĘlone cechy poszczególnych instrumentów fi-
nansowych wchodzących w sk"ad takiego portfela powodują, Że ca"y portfel inwe-
stycyjny zachowuje si� zgodnie z za"oŻeniami danego inwestora, co do stopy zwrotu,
jaką chce on osiągną� i ryzyka, jakie jest sk"onny ponieĘ�.
15
MI EJ SCE DOKONYWANI A I NWESTYCJ I
OczywiĘcie poza wspomnianymi strategiami istnieje jeszcze wiele innych, pro-
stych metod inwestowania, które nie wymagają od inwestora dog"�bnej wiedzy do-
tyczącej stanu rynku, branŻy, czy poszczególnych emitentów lub teŻ historycznych
zachował kursów ich akcji. Metody te polegają przede wszystkim na stosowaniu
sta"ej, okreĘlonej techniki polegającej na zakupie konkretnych instrumentów finan-
sowych, w oparciu o wskazania profesjonalistów lub wyliczenia w"asne, gdzie wi�k-
szą rol� odgrywa sposób dokonywania inwestycji niŻ jej cel. NaleŻy przy tym wspo-
mnie�, Że podane tutaj strategie mają raczej zastosowanie dla inwestorów oszcz�-
dzających w d"uŻszym terminie i nie są uzaleŻnione od konkretnych instrumentów
finansowych. WyróŻniamy np.:
%
metod� polegającą na kupowaniu sta"ej liczby np. akcji danej spó"ki w regular-
nych odst�pach czasu, co powoduje, Że cena zakupu w d"uŻszym okresie jest nie-
zaleŻna od krótkotrwa"ych wahał rynku i powoduje uĘrednienie ceny zakupu
w okreĘlonym przez nas czasie,
%
metod� polegającą na utrzymywaniu sta"ej proporcji w czasie, dotyczącej struktu-
ry naszego portfela inwestycyjnego np. utrzymywaniu w naszym portfelu propor-
cji 20/80, tzn. inwestowaniu 20% naszych dodatkowych wolnych Ęrodków w ak-
cje i 80%w obligacje,
%
metod� polegającą na przeznaczaniu sta"ej kwoty naszych dodatkowych wolnych
Ęrodków na inwestycje w konkretne instrumenty finansowe, w regularnych odst�-
pach czasu (z uwzgl�dnieniem korekty inflacyjnej w okreĘlonym czasie).
OczywiĘcie Żadna z tych metod nie jest ani lepsza ani gorsza i tak naprawd� jej
wybór zaleŻy tylko i wy"ącznie od naszych preferencji.
MIEJSCE DOKONYWANIA
INWESTYCJI
Do g"ównych instytucji rynku kapita"owego naleŻy Gie"da Papierów WartoĘcio-
wych w Warszawie SA, która odpowiedzialna jest za organizowanie obrotu gie"do-
wego realizowanego zarówno na rynku kasowym (np. akcje, obligacje), jak i na ryn-
ku terminowym (kontrakty futures, opcje), oraz Krajowy Depozyt Papierów War-
16
MI EJ SCE DOKONYWANI A I NWESTYCJ I
toĘciowych SA, którego g"ównymi zadaniami są rozliczanie transakcji zawartych na
rynku regulowanym i przechowywanie papierów wartoĘciowych. Wypada wspo-
mnie�, Że od wielu juŻ lat rynek kapita"owy w Polsce bazuje na niematerialnym ob-
rocie papierami wartoĘciowymi tzn. obrocie opartym o zapisy komputerowe. Ban-
kiem rozliczeniowym, za którego poĘrednictwem Krajowy Depozyt dokonuje rozli-
czeł pieni�Żnych, jest Narodowy Bank Polski.
Poza Gie"dą Papierów WartoĘciowych w Warszawie pewna liczba akcji spó"ek, ob-
ligacji korporacyjnych, obligacji komunalnych, obligacji Skarbu Pałstwa, listów za-
stawnych i certyfikatów inwestycyjnych notowana jest równieŻ na regulowanym
rynku pozagie"dowym prowadzonym przez spó"k� MTS-CeTO SA. Podmiot ten
prowadzi takŻe platform� obrotu o nazwie Elektroniczny Rynek Skarbowych Pa-
pierów WartoĘciowych (ERSPW), na którym dokonywane są przede wszystkim
hurtowe transakcje obligacjami i bonami skarbowymi.
Stosunkowo nowym podmiotem jest pierwsza w Polsce gie"da dzia"ająca w opar-
ciu o ustaw� o gie"dach towarowych, tzn. Towarowa Gie"da Energii SA, na której
prowadzony jest obrót energią elektryczną, kontraktami terminowymi na energi�,
a wprzysz"oĘci takŻe innymi instrumentami.
Nadzór nad rynkiem kapita"owym w Polsce, tzn. gie"dami, domami maklerskimi,
towarzystwami funduszy inwestycyjnych, licencjonowanymi maklerami papierów
wartoĘciowych i doradcami inwestycyjnymi, izbą rozliczeniową, jaką jest Krajowy
Depozyt, oraz spó"kami znajdującymi si� w publicznym obrocie sprawuje Komisja
Papierów WartoĘciowych i Gie"d b�dąca centralnym organem administracji pał-
stwowej. Wspomniany nadzór ma na celu przede wszystkim zapewnienie inwestorom
zasad bezpiecznego i uczciwego obrotu na tym rynku oraz zapewnienie im dost�pu do
rzetelnych informacji związanych z inwestowaniem. Do pozosta"ych, równie waŻ-
nych, zadał Komisji naleŻy podejmowanie dzia"ał zapewniających sprawne funkcjo-
nowanie rynku papierów wartoĘciowych oraz ochron� inwestorów, upowszechnianie
wiedzy z zakresu funkcjonowania rynku papierów wartoĘciowych, przygotowywanie
projektów aktów prawnych i kszta"towanie polityki zapewniającej rozwój tego rynku.
Poza rynkiem kapita"owym inwestor ma do swojej dyspozycji wiele innych, al-
ternatywnych moŻliwoĘci inwestycyjnych, gdzie moŻe w róŻny sposób pomnaŻa�
swoje oszcz�dnoĘci i zawiera� róŻnego typu transakcje, np. w przypadku walut mo-
Że inwestowa� na rynku forex z wykorzystaniem poĘrednictwa banków lub nieza-
leŻnych platform obrotu, w przypadku wyrobów artystycznych czy sztuki na au-
kcjach organizowanych przez domy aukcyjne lub teŻ w transakcjach bezpoĘred-
nich, tzn. bez poĘrednictwa jakiegokolwiek podmiotu czy rynku, np. zakup nieru-
chomoĘci czy ziemi.
17
SPOSÓB DOKONYWANI A I NWESTYCJ I
Ze wzgl�du na specyfik� tego poradnika my skupimy si� przede wszystkim na ryn-
ku kapita"owym, podmiotach go reprezentujących i instrumentach na nim wyst�pu-
jących.
SPOSÓB DOKONYWANIA INWESTYCJI
DZIA�ALNO�� BROKERSKA
Podstawową zasadą obrotu publicznego w wi�kszoĘci transakcji zawieranych na
rynku wtórnym jest poĘrednictwo domu maklerskiego prowadzącego rachunki papie-
rów wartoĘciowych i rachunki pieni�Żne. Warunki, na jakich domy maklerskie
Ęwiadczą swoje us"ugi zainteresowanym inwestorom okreĘlone są w regulaminie
Ęwiadczenia us"ug brokerskich i prowadzenia rachunku papierów wartoĘciowych
i rachunku pieni�Żnego, który wraz z tabelą op"at i prowizji stanowi za"ącznik do
umowy zawieranej przez danego inwestora z domem maklerskim. Z punktu widzenia
kaŻdego inwestora najwaŻniejsze w tym wszystkim są warunki, jakie oferuje dany
dom maklerski, tzn. przede wszystkim: zakres i jakoĘ� Ęwiadczonych us"ug, dost�p do
tych us"ug, cena Ęwiadczonych us"ug.
ZARZŃDZANIE CUDZYM PAKIETEM
PAPIERÓW WARTO�CIOWYCH NA ZLECENIE
Innym rodzajem dzia"alnoĘci domu maklerskiego poza dzia"alnoĘcią brokerską jest
zarządzanie cudzym pakietem papierów wartoĘciowych na zlecenie. Oznacza to, Że
w naszym imieniu, przy uŻyciu naszych oszcz�dnoĘci w postaci papierów wartoĘcio-
wych lub gotówki, decyzje b�dzie podejmowa" i realizowa" pracownik domu makler-
skiego pe"niący funkcj� zarządzającego portfelem i posiadający licencj� doradcy in-
westycyjnego.
Warto wspomnie�, Że niedawne zmiany w ustawodawstwie umoŻliwi"y Ęwiadczenie
tego typu czynnoĘci nie tylko domom maklerskim, ale równieŻ Towarzystwom Fundu-
szy Inwestycyjnych po uzyskaniu stosownych zezwoleł.
18
SPOSÓB DOKONYWANI A I NWESTYCJ I
Podstawowym celem zarządzania portfelem inwestycyjnym jest osiągni�cie stopy
zwrotu przekraczającej wczeĘniej ustalony poziom odniesienia zwany benchmarkiem.
OkreĘla si� go najcz�Ęciej na podstawie wczeĘniej uzgodnionej z klientem strategii in-
westycyjnej. Dzi�ki duŻemu zapleczu analitycznemu, niedost�pnemu najcz�Ęciej inwe-
storowi indywidualnemu oraz sta"emu dost�powi do informacji nap"ywających z rynku
i poszczególnych spó"ek, instytucje zarządzające są w stanie bardziej skutecznie doko-
nywa� optymalnych inwestycji dla inwestora powierzającego im Ęrodki, szczególnie
wprzypadku, gdy taki inwestor nie jest w stanie poĘwi�ci� zbyt wiele czasu na doglą-
danie swoich inwestycji.
Instytucje zarządzające aktywami są w stanie zapewni� w"aĘciwy sk"ad portfela inwe-
stycyjnego, dostosowany do potrzeb i celów poszczególnych inwestorów, a przede
wszystkim do ch�ci osiągni�cia przez nich zysku i sk"onnoĘci do poniesienia stosowne-
go ryzyka.
DORADZTWO INWESTYCYJNE
Poszukując innych moŻliwoĘci inwestycyjnych dla naszych pieni�dzy moŻemy si�
spotka� z us"ugami zwanymi doradztwem inwestycyjnym, które polegają na odp"at-
nym udzielaniu pisemnej lub ustnej rekomendacji inwestycyjnej. Gdy zdecydujemy
si� skorzysta� z tego typu us"ug, sami b�dziemy musieli dokonywa� transakcji na
podstawie uzyskanych tą drogą informacji.
Przy okazji naleŻy wspomnie�, Że Ęwiadczenie tego typu us"ug dozwolone jest w ra-
mach us"ug Ęwiadczonych przez domy maklerskie, jak i towarzystwa funduszy inwe-
stycyjnych.
Domy maklerskie prowadzące dzia"alnoĘ� brokerską, us"ugi doradztwa inwesty-
cyjnego i zarządzania pakietem papierów wartoĘciowych na zlecenie muszą uzyska�
zezwolenie na prowadzenie tego typu dzia"alnoĘci od Komisji Papierów WartoĘcio-
wych i Gie"d oraz zatrudnia� specjalistów posiadających odpowiednie licencje ma-
klera papierów wartoĘciowych i/lub doradcy inwestycyjnego.
Bezpieczełstwo naszych oszcz�dnoĘci powierzonych tym instytucjom i zgroma-
dzonych na rachunkach w domach maklerskich gwarantowane jest przede wszyst-
kim przez odpowiednie wymogi kapita"owe okreĘlone w stosunku do tych podmio-
tów oraz sta"y nadzór KPWiG nad ich dzia"alnoĘcią. Ponadto dodatkowym zabez-
pieczeniem jest istniejący system rekompensat zarządzany i kierowany przez Krajo-
wy Depozyt Papierów WartoĘciowych SA i nadzorowany przez Komisj� Papierów
WartoĘciowych i Gie"d. System ten zapewnia inwestorom odzyskanie powierzonych
przez nich pieni�dzy do wysokoĘci okreĘlonej przepisami prawa w przypadku np.
19
SPOSÓB DOKONYWANI A I NWESTYCJ I
upad"oĘci i likwidacji domu maklerskiego, w którym trzymali swoje aktywa. �rodki
zasilające ten fundusz pochodzą z obowiązkowych wp"at, dokonywanych przez do-
my maklerskie.
JeŻeli nie zdecydujemy si� powierzy� oszcz�dnoĘci specjalistom z firm zarządzają-
cych portfelami inwestycyjnymi, a jednoczeĘnie nie b�dziemy chcieli sami zajmowa�
si� naszymi inwestycjami, mamy alternatyw� w postaci moŻliwoĘci ulokowania Ęrod-
ków w jednostkach funduszy inwestycyjnych.
FUNDUSZE INWESTYCYJNE
Fundusze inwestycyjne gromadzą Ęrodki pieni�Żne od róŻnych inwestorów, a na-
st�pnie je inwestują w akcje, obligacje lub w róŻnego innego rodzaju aktywa finan-
sowe. Poszczególne fundusze inwestycyjne posiadają róŻne strategie inwestycyjne,
np. nastawione na wzrost wartoĘci kapita"u lub bieŻący dochód, co warunkuje za-
kres instrumentów finansowych, które leŻą w polu ich zainteresował. Inwestor kie-
rując si� w"asną strategią inwestycyjną dokonuje alokacji Ęrodków w jednostki po-
szczególnych, wyspecjalizowanych funduszy inwestycyjnych np. bezpiecznych pa-
pierów wartoĘciowych, pieni�Żnych, akcji czy teŻ nieruchomoĘci.
Fundusze inwestycyjne zarządzane są przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych.
W okreĘlonych odst�pach czasu fundusze zobowiązane są do dokonywania wyceny
swoich aktywów. Dzi�ki temu inwestorzy, którzy zainwestowali w ich jednostki są
w stanie w miar� na bieŻąco dokonywa� oceny ich poczynał i w przypadku nieza-
dowalających wyników zrezygnowa� z ich us"ug poprzez przeniesienie aktywów do
innych podmiotów osiągających lepsze wyniki.
Wi�kszoĘ� funduszy inwestycyjnych sprzedaje swoje jednostki poprzez zorganizo-
wane sieci poĘredników w postaci banków i biur maklerskich. Zakup jednostek wią-
Że si� z za"oŻeniem odpowiedniego rejestru i wp"atą Ęrodków pieni�Żnych, które po
przeliczeniu zostają zamienione w odpowiednią liczb� jednostek uczestnictwa.
W momencie, gdy zdecydujemy si� wycofa� nasze Ęrodki poprzez z"oŻenie odpowied-
niej dyspozycji, nasze jednostki zostają umorzone, a Ęrodki wyp"acone drogą przele-
wu na wskazany rachunek lub gotówką w którejĘ z jednostek sieci dystrybucyjnej.
Inwestor ma do dyspozycji wiele funduszy, róŻniących si� zarówno w zakresie or-
ganizacji dzia"ania, jak i proponowanych strategii inwestycyjnych.
Fundusze inwestycyjne otwarte sprzedają jednostki uczestnictwa i cechują si� "a-
twym dost�pem, moŻliwoĘcią szybkiego zakupu i umorzenia jednostek uczestnictwa
20
SPOSÓB DOKONYWANI A I NWESTYCJ I
oraz doĘ� duŻymi ograniczeniami w zakresie instrumentów, w które mogą inwestowa�.
Fundusze inwestycyjne zamkni�te emitują certyfikaty inwestycyjne oraz mają
wi�kszy zakres dost�pnych inwestycji, które mogą prowadzi�. Zazwyczaj cechują si�
mniejszą p"ynnoĘcią, a certyfikaty inwestycyjne przez nie emitowane notowane są
na rynku wtórnym po cenie, która moŻe odbiega� od rzeczywistej wartoĘci aktywów
funduszu.
Od po"owy 2004 roku inwestorzy mogą równieŻ bez problemów nabywa� tytu"y
uczestnictwa w zagranicznych funduszach inwestycyjnych, które dokona"y sto-
sownego zg"oszenia w KPWiG, i w stosunku do których Komisja nie zg"osi"a sprze-
ciwu w zakresie dystrybucji takich tytu"ów uczestnictwa na terenie naszego kraju.
Udzia" funduszy zagranicznych w naszych portfelach z punktu widzenia dywersyfi-
kacji portfela aktywów by"by bardzo wskazany, przede wszystkim ze wzgl�du na róŻ-
norodnoĘ� prezentowanych przez te fundusze strategii inwestycyjnych, ale równieŻ
ze wzgl�du na fakt dywersyfikacji walutowej. NaleŻy jednak od razu zwróci� uwag�
na fakt, Że dzia"anie funduszy zagranicznych w niektórych obszarach, tj. sposób dys-
trybucji tytu"ów uczestnictwa, wysokoĘ� i sposób pobierania op"at, forma prawna,
a co za tym idzie okreĘlone prawa uczestników, mogą w znacznym stopniu odbiega�
od standardów stosowanych przez krajowe fundusze inwestycyjne. Tak wi�c w przy-
padku podj�cia przez nas decyzji, o umieszczeniu tych funduszy w naszych portfe-
lach, powinniĘmy przed podj�ciem stosownej decyzji o inwestycji, dokona� dok"ad-
nej analizy oferty oraz wszystkich za i przeciw. Wskazanym równieŻ by"oby skorzy-
stanie w tym wypadku z pomocy i rady profesjonalistów.*
INWESTOWANIE SAMODZIELNE
W przypadku dokonywania samodzielnych inwestycji w akcje naleŻy wspomnie�,
Że akcje spó"ek notowanych na Gie"dzie Papierów WartoĘciowych w Warszawie no-
towane są w chwili obecnej na dwóch rynkach, tzn. urz�dowym i nieurz�dowym, przy
czym wymogi informacyjne dla spó"ek, co jest szczególnie waŻne dla inwestorów, są
ze wzgl�du na specyfik� rynku publicznego, takie same bez wzgl�du na rynek, na któ-
rym akcje danej spó"ki są notowane. NaleŻy równieŻ wspomnie�, Że akcje spó"ek no-
towane są na GPW w systemie notował ciąg"ych (najbardziej p"ynne spó"ki) lub
w systemie jednolitym z dwukrotnym okreĘleniem kursu (spó"ki o niŻszej p"ynnoĘci).
* Wi�cej informacji na temat funduszy inwestycyjnych znajdą Pałstwo m.in. w wydawnictwie Poradnik Inwestora Jak wybra�
fundusz inwestycyjny , które jest dost�pne m.in. na stronie internetowej KPWiG www.kpwig.gov.pl oraz Fundacji Edukacji Rynku
Kapita"owego www.ferk.pl
21
SPOSÓB DOKONYWANI A I NWESTYCJ I
Jest to o tyle waŻne, Że system notował decyduje w pewnym sensie o tym, czy nasza
inwestycja b�dzie mog"a zosta� zamkni�ta w miar� szybki sposób, bez utraty wi�kszej
wartoĘci naszych Ęrodków spowodowanej istniejącym ryzykiem p"ynnoĘci.
Inwestor, który zamierza zainwestowa� posiadane wolne Ęrodki i dokona� trans-
akcji na rynku wtórnym musi posiada� przede wszystkim rachunek inwestycyjny
(w postaci rachunku papierów wartoĘciowych i rachunku pieni�Żnego) w jednym
z domów maklerskich. NaleŻy pami�ta�, aby przed za"oŻeniem takiego rachunku
sprawdzi�, czy dany dom maklerski spe"nia nasze wymagania pod wzgl�dem dost�-
pu do us"ug, z których chcemy korzysta�, kosztów, które sk"onni jesteĘmy ponieĘ�
oraz bezpieczełstwa.*
Dom maklerski, w którym klient z"oŻy" zlecenie zakupu lub sprzedaŻy okreĘlone-
go instrumentu finansowego, odpowiada za prawid"ową realizacj� tego zlecenia.
Zlecenie takie najcz�Ęciej sk"adamy w danym punkcie obs"ugi klienta domu makler-
skiego, w którym mamy prowadzony rachunek inwestycyjny lub bezpoĘrednio, po-
przez skorzystanie z telefonu lub internetu. Jest ono nast�pnie przekazywane do sys-
temu informatycznego domu maklerskiego i za poĘrednictwem maklera gie"dowego
trafia do systemu informatycznego Gie"dy Papierów WartoĘciowych w Warszawie.
W momencie sk"adania zlecenia inwestor okreĘla wiele dodatkowych warunków
decydujących m.in. o tym, czy chce kupi� czy teŻ sprzeda�, za jaką kwot� chce do-
kona� wspomnianej transakcji, jaka liczba i rodzaj papierów wartoĘciowych ma by�
przedmiotem transakcji, termin waŻnoĘci swojego zlecenia oraz inne, dodatkowe
warunki wykonania zlecenia.
Po ustaleniu si� kursu na gie"dzie oraz realizacji zlecenia inwestor otrzymuje na
swój rachunek inwestycyjny bądę gotówk�, bądę teŻ papiery wartoĘciowe, które by-
"y przedmiotem jego transakcji.
Notowania kursów poszczególnych instrumentów finansowych kaŻdy inwestor moŻe
sprawdza� zarówno w swoim domu maklerskim, w którym ma prowadzony rachunek
inwestycyjny, jak i przez telefon, przez internet (na niektórych serwisach informacyj-
nych lub stronach internetowych domów maklerskich) lub teŻ w codziennej prasie.
* Wi�cej informacji na temat otwierania rachunku, prowizji, op"at znajdą Pałstwo w wydawnictwie Poradnik Inwestora Jak
zaczą� inwestowa� , która jest dost�pna m.in. na stronie internetowej KPWiG www.kpwig.gov.pl oraz Fundacji Edukacji Rynku
Kapita"owego www.ferk.pl.
22
DOSTóPNE I NSTRUMENTY FI NANSOWE
DOSTóPNE INSTRUMENTY
FINANSOWE
Istnieje wiele róŻnych sposobów klasyfikacji instrumentów finansowych, w które
inwestor moŻe dokona� inwestycji wolnych Ęrodków finansowych. Ogólnie moŻemy
powiedzie�, Że wyróŻniamy nast�pujące sposoby inwestowania:
Inwestowanie bezpoĘrednie, tzn. inwestowanie w:
%
instrumenty rynku pieni�Żnego (rachunki oszcz�dnoĘciowe, lokaty bankowe,
bony komercyjne, bony pieni�Żne, bony skarbowe),
%
instrumenty rynku kapita"owego o sta"ym dochodzie (obligacje) i o zmien-
nym dochodzie (akcje i obligacje),
%
instrumenty pochodne (kontrakty forward, kontrakty futures, opcje, warranty),
%
instrumenty alternatywne (waluty, metale, kamienie wartoĘciowe, nierucho-
moĘci, sztuka, kolekcjonerstwo).
Inwestowanie poĘrednie, tzn. inwestowanie w:
%
jednostki lub tytu"y uczestnictwa funduszy inwestycyjnych,
%
portfele inwestycyjne zarządzane przez firmy typu asset management.
Inwestor podejmujący decyzj� dotyczącą zainwestowania swoich Ęrodków, doko-
nuje wyboru spoĘród szeregu instrumentów finansowych, z których kaŻdy charakte-
ryzuje si� odmiennymi cechami w zakresie dochodu moŻliwego do uzyskania, pozio-
mu przypisywanego ryzyka oraz praw, które sobą reprezentuje. Jak wskazaliĘmy po-
wyŻej, poza inwestycjami bezpoĘrednimi, kaŻdy inwestor, szczególnie ten początku-
jący, moŻe skorzysta� równieŻ z pomocy wyspecjalizowanego poĘrednika, jakim jest
fundusz inwestycyjny lub firma zarządzająca aktywami, co w kołcowym etapie pro-
wadzi do zakupu okreĘlonego portfela inwestycji bezpoĘrednich.
INSTRUMENTY RYNKU PIENIó�NEGO
Są to instrumenty oferowane g"ównie przez banki w ramach Ęwiadczonych przez
nie us"ug. Zazwyczaj charakteryzują si� niską rentownoĘcią, duŻą p"ynnoĘcią i bez-
pieczełstwem oraz krótkim terminem trwania. OczywiĘcie wĘród nich znajdują
si� równieŻ takie, które odbiegają w pewien sposób od tego wzorca, np. rachunki
oszcz�dnoĘciowe o oprocentowaniu niŻszym od poziomu inflacji (co powoduje, Że
nasze oszcz�dnoĘci tracą w rzeczywistoĘci na wartoĘci), lokaty d"ugoterminowe
(z terminem zapadalnoĘci nawet do 10 lat) czy teŻ bony komercyjne które cha-
23
DOSTóPNE I NSTRUMENTY FI NANSOWE
rakteryzują si� doĘ� duŻym ryzykiem związanym z sytuacją finansową podmiotu,
który je wyemitowa" za poĘrednictwem banku.
INSTRUMENTY RYNKU KAPITA�OWEGO
Instrumenty rynku kapita"owego to przede wszystkim obligacje i akcje.
OBLIGACJE
Są rodzajem papieru wartoĘciowego (zwanego cz�sto papierem d"uŻnym), w któ-
rym emitent stwierdza, Że jest d"uŻnikiem wobec w"aĘciciela obligacji b�dącego jed-
noczeĘnie wierzycielem, i w którym emitent zobowiązuje si� wobec nabywcy obliga-
cji do zap"acenia w okreĘlonym czasie i na okreĘlonych warunkach, pewnej kwoty
pieni�Żnej wynikającej z ustalonego oprocentowania obligacji oraz do zwrotu po-
czątkowej kwoty d"ugu. Ze wzgl�du na specyfik� tego instrumentu finansowego, ob-
ligacje mają w za"oŻeniu przynosi� nabywcy sta"y i z góry okreĘlony dochód oraz
zwrot zainwestowanych Ęrodków po up"ywie terminu, na który zosta"y poŻyczone.
Obligacje mogą by� imienne i na okaziciela. Emitentem obligacji moŻe by� zarówno
pałstwo reprezentowane przez Skarb Pałstwa, jak równieŻ inne instytucje, m.in. ban-
ki, podmioty gospodarcze posiadające osobowoĘ� prawną, gminy i samorządy lokalne.
Obligacje mogą by� sprzedawane zarówno na rynku pierwotnym, jak i na rynku
wtórnym. W przypadku, gdy obligacje oferowane są przez ich emitenta, wówczas ma-
my do czynienia z rynkiem pierwotnym. SprzedaŻ na rynku pierwotnym bardzo cz�sto
związana jest z moŻliwoĘcią uzyskania dodatkowego dyskonta w stosunku do ceny
emisyjnej, które w za"oŻeniu emitenta tych obligacji ma nas zach�ci� do ich nabycia.
Po zakupie takiej obligacji inwestor moŻe czeka� do dnia wykupu i wtedy zwróci� si�
do emitenta o zwrot poŻyczonej kwoty wraz z naleŻnymi odsetkami lub teŻ przedsta-
wi� te obligacje do wczeĘniejszego wykupu (oczywiĘcie o ile warunki emisji takich ob-
ligacji to przewidują). W przypadku niektórych obligacji, dopuszczonych do obrotu na
Gie"dzie Papierów WartoĘciowych w Warszawie lub MTS-CeTO SA inwestor po ich
zakupie na rynku pierwotnym moŻe dokona� ich odsprzedaŻy na rynku wtórnym.
NajwaŻniejsze cechy obligacji
%
termin wykupu czyli czas, po którym emitent obligacji zobowiązuje si� odda� in-
westorowi poŻyczony od niego kapita",
%
cena emisyjna czyli cena, po której obligacja jest sprzedawana w ofercie pierw-
szemu nabywcy,
24
DOSTóPNE I NSTRUMENTY FI NANSOWE
%
wartoĘ� nominalna czyli wartoĘ�, na którą opiewa obligacja, zwracana nabywcy
w dniu wykupu,
%
oprocentowanie czyli wysokoĘ� odsetek naleŻnych nabywcy, wyraŻona w pro-
centach wartoĘci nominalnej i wyp"acana w okreĘlonych okresach czasu np.
kwartalnie, pó"rocznie, rocznie.
Przyk"ad procentu sk"adanego
Jan Kowalski otrzyma" od swoich rodziców darowizn� w wysokoĘci 10000 PLN. Otrzy-
mane Ęrodki zdeponowa" na lokacie (z kapitalizacją roczną) w banku, gdzie oprocen-
towanie w skali roku wynosi 5%. Stopy przez 3 lata pozosta"y na niezmienionym pozio-
mie. JeĘli Jan Kowalski nie wyp"aca" naleŻnych odsetek przez wszystkie lata trwania lo-
katy, to jego kapita" po 3 latach wynosi:
FV = 10000 x (1 + 0,05)3 = 10000 x 1,1576 = 11576 PLN
gdzie: FV (future value) wartoĘ� przysz"a
Mimo cz�sto spotykanych opinii, Że obligacje, szczególnie obligacje pałstwowe, są
jednym z najbezpieczniejszych instrumentów finansowych dost�pnych na rynku ka-
pita"owym, naleŻy pami�ta�, Że obligacje pałstwowe są w rzeczywistoĘci papierem
wartoĘciowym niezabezpieczonym. Oznacza to, Że tak naprawd� jedyną gwarancją
wyp"aty naleŻnych nam odsetek i kapita"u jest tylko i wy"ącznie autorytet pałstwa.
Ponadto w przypadku duŻych wahał rynkowej stopy procentowej kaŻdy posiadacz
obligacji (nie tylko pałstwowych) ponosi ryzyko stopy procentowej, tzn. w pewnych
przedzia"ach czasu przy znacznym wzroĘcie rynkowej stopy procentowej, moŻe po-
nieĘ� strat� związaną ze znacznym spadkiem ceny posiadanych przez niego obliga-
cji. Taka sytuacja, mimo ogólnie przyj�tego, bezpiecznego statusu obligacji, spowo-
dowana jest istniejącą odwrotną relacją pomi�dzy zachowaniem si� rynkowej stopy
procentowej a zachowaniem si� ceny obligacji. Ta istniejąca odwrotna relacja sta-
nowi, Że przy rosnącej stopie procentowej cena obligacji spada, natomiast przy spa-
dającej stopie procentowej cena obligacji roĘnie.
Stopa procentowa roĘnie Cena obligacji roĘnie
Stopa procentowa spada Cena obligacji spada
25
DOSTóPNE I NSTRUMENTY FI NANSOWE
Wynika to z faktu, Że w momencie zmiany poziomu stóp dotychczas notowane ob-
ligacje w stosunku do nowo emitowanych o podobnej charakterystyce dawa"yby ich
posiadaczom inne stopy zwrotu. JeŻeli stopy procentowe spadają, to obligacje z po-
przednią wyŻszą stopą procentową powinny by� wyŻej notowane, wi�c ich cena
wzrasta.
W zaleŻnoĘci od tego, w jaki sposób okreĘlone zostanie przez emitenta oprocen-
towanie oferowanych obligacji, moŻemy je podzieli� na:
%
obligacje o sta"ym oprocentowaniu, gdzie kupujący z góry wie jaką kwot� odse-
tek otrzyma w okresie, w którym b�dzie trzyma" te obligacje do momentu ich wy-
kupu przez emitenta. W przypadku znacznych wahał rynkowej stopy procento-
wej cena obligacji sta"okuponowych moŻe ulega� znacznym wahaniom powodu-
jąc jednoczeĘnie, Że ich posiadacz moŻe realizowa� zarówno dodatkowe zyski z ty-
tu"u ich posiadania jak i straty,
%
obligacje o zmiennym oprocentowaniu, gdzie ustalona zmiennoĘ� oprocentowa-
nia moŻe by� uzaleŻniona np. od stopy inflacji lub od poziomu wskazanej rynkowej
stopy procentowej. W takim przypadku oprocentowanie w kaŻdym z ustalonych
okresów odsetkowych moŻe przyją� róŻne wartoĘci i inwestor do kołca nie wie ja-
ką rentownoĘ� osiągnie na zainwestowaniu swoich Ęrodków w daną obligacj�. Po-
siadacze takich obligacji mają w przeciwiełstwie do posiadaczy obligacji sta"oku-
ponowych pewnoĘ�, Że oprocentowanie tych obligacji w mniejszym lub wi�kszym
stopniu post�powa"o b�dzie zgodnie z ruchami rynkowej stopy procentowej,
%
obligacje zerokuponowe, gdzie w momencie zakupu inwestor kupuje obligacj�
z pewnym z góry ustalonym dyskontem tzn. p"acąc za nią cen� niŻszą od jej war-
toĘci nominalnej, a w momencie jej wykupu otrzymuje kwot� równą wartoĘci no-
minalnej takiej obligacji. Obligacje takie nie posiadają Żadnych kuponów, a zy-
skiem inwestora jest jedynie róŻnica pomi�dzy ceną zakupu a ceną nominalną
obligacji.
AKCJE
W przeciwiełstwie do obligacji, które mogą by� emitowane przez róŻnego rodza-
ju podmioty, akcje jako papiery wartoĘciowe są nierozerwalnie związane z istnie-
niem i funkcjonowaniem spó"ek akcyjnych. Akcjonariusze takich spó"ek poprzez
zakup i posiadanie ich akcji są jednoczeĘnie wspó"w"aĘcicielami majątku tych spó"-
ek. Poprzez kupno akcji nabywają prawo do wyp"acanej przez spó"ki dywidendy, pra-
wo do ich majątku w momencie ich rozwiązania lub likwidacji. Poprzez nabycie ak-
26
DOSTóPNE I NSTRUMENTY FI NANSOWE
cji danej spó"ki inwestor uzyskuje równieŻ prawo do uczestniczenia w walnych zgro-
madzeniach, gdzie poprzez prawo g"osu przypisane do akcji ma moŻliwoĘ� decydo-
wania o wielu kwestiach związanych z jej funkcjonowaniem, np. wyborem w"adz ta-
kiej spó"ki, decyzjach o podziale zysku itp. OczywiĘcie si"a g"osu związana jest ĘciĘle
z liczbą i rodzajem posiadanych akcji. Inwestor z ma"ą liczbą akcji nie ma moŻliwo-
Ęci wi�kszego wp"ywu na zapadające na walnym zgromadzeniu decyzje. Zawsze jed-
nak w przypadku, gdy uwaŻa, Że przeg"osowane przez innych akcjonariuszy decyzje
godzą w jego interesy, bądę w interesy samej spó"ki, dzi�ki posiadanym akcjom mo-
Że takie decyzje zaskarŻy�, a w przysz"oĘci po skierowaniu sprawy na drog� sądową
i wprzypadku uznania jego racji doprowadzi� do ich uniewaŻnienia.
Akcje mogą by� imienne (zawierają w swojej treĘci imi� i nazwisko akcjonariu-
sza) lub na okaziciela.
Inną moŻliwą klasyfikacją jest podzia" na akcje zwyk"e i uprzywilejowane.
Uprzywilejowanie akcji moŻe przejawia� si� np. posiadaniem uprawnienia do g"o-
sowania wi�kszą liczbą g"osów na walnym zgromadzeniu niŻ posiadacze akcji zwy-
k"ych (np. na jedną akcj� mogą przypada� 2 g"osy). NaleŻy jednak pami�ta�, Że
w przypadku spó"ek publicznych takie uprzywilejowanie w ramach obecnie obo-
wiązujących regulacji juŻ nie obowiązuje (dotyczy to jednak spó"ek wprowadzo-
nych do publicznego obrotu na podstawie poprzednich regulacji). Innym przeja-
wem uprzywilejowania akcji jest przypisane do nich prawo do otrzymania wi�kszej
dywidendy.
Akcje w porównaniu z obligacjami dają ich posiadaczowi moŻliwoĘ� znacznie
wi�kszych zarobków, ale równieŻ i strat. Wynika to z innego niŻ w przypadku obli-
gacji zakresu ryzyka, jakie związane jest z inwestycją w akcje.
W przypadku rozwoju pozytywnego scenariusza, jakim jest szybki rozwój spó"ki,
rosnąca sprzedaŻ i rosnące zyski, inwestor moŻe liczy� na wzrost kursu posiadanych
przez siebie akcji, a co za tym idzie na wysoką stop� zwrotu z zainwestowanych
przez siebie oszcz�dnoĘci. Ponadto, w przypadku, gdy zarząd spó"ki stwierdzi, Że wy-
generowane zyski mogą zosta� przeznaczone na wyp"at� dywidendy dla akcjonariu-
szy, a walne zgromadzenie spó"ki zatwierdzi t� decyzj�, inwestor otrzymuje dodatko-
wy zwrot z inwestycji w postaci wyp"aconej dywidendy.
W przypadku rozwoju negatywnego scenariusza polegającego, np. na wyprzedaŻy
akcji danej spó"ki przez inwestorów, spowodowanej publikowanymi przez nią z"ymi
informacjami, np. poniesionymi stratami, kaŻdy inwestor powinien liczy� si� z moŻ-
liwoĘcią straty zainwestowanego kapita"u, w"ącznie z ca"kowitą jego utratą, np.
w przypadku upad"oĘci spó"ki i braku Ęrodków do zaspokojenia wierzycieli.
27
DOSTóPNE I NSTRUMENTY FI NANSOWE
INSTRUMENTY POCHODNE
MoŻliwoĘci, jakie daje inwestorom rynek instrumentów pochodnych są bardzo
duŻe. Wynika to z faktu, Że instrumenty pochodne pozwalają osiąga� zyski (lub stra-
ty) niezaleŻnie od kierunku, w którym podąŻa rynek. Dodatkowym czynnikiem, któ-
ry decyduje o ich szerokim i cz�stym stosowaniu przez inwestorów jest istniejąca
moŻliwoĘ� zabezpieczania si� przy ich uŻyciu przed ryzykiem związanym z instru-
mentami finansowymi (bazowymi) b�dącymi przedmiotem obrotu na rynku kaso-
wym. NaleŻy podkreĘli�, Że inwestowanie w instrumenty pochodne i stosowanie ich
w przyj�tych strategiach inwestycyjnych, wymaga od inwestorów duŻej wiedzy zwią-
zanej z ich funkcjonowaniem i umiej�tnoĘci w zakresie oceny ryzyka, które im to-
warzyszy.
WĘród istniejących instrumentów pochodnych moŻemy wyróŻni� m.in. kontrak-
ty terminowe futures oraz opcje.
Kontrakty terminowe są swoistą umową pomi�dzy dwoma uczestnikami ryn-
ku, w której sprzedający zobowiązuje si� sprzeda�, a kupujący kupi� okreĘloną licz-
b� jednostek instrumentu bazowego, b�dącego przedmiotem transakcji, w ĘciĘle okre-
Ęlonym czasie w przysz"oĘci, po cenie ustalonej z góry w trakcie dokonywania trans-
akcji. Instrumentem bazowym dla tego typu instrumentów finansowych są przede
wszystkim indeksy gie"dowe, rynkowe stopy procentowe, obligacje i akcje. Instru-
menty pochodne, jak sama ich nazwa wskazuje, są instrumentami finansowymi
stworzonymi na bazie innych instrumentów. W zaleŻnoĘci od tego, czy sprzedajemy
kontrakt czy teŻ go kupujemy, zajmujemy odpowiednio pozycj� krótką lub d"ugą
wkontrakcie.
DuŻą zaletą tego typu instrumentów jest to, Że w momencie dokonywania ich za-
kupu lub sprzedaŻy, inwestor nie musi posiada� wszystkich Ęrodków wymaganych do
pokrycia i zabezpieczenia przeprowadzanej transakcji. Obie strony transakcji wno-
szą jedynie depozyty zabezpieczające, w wysokoĘci okreĘlonej w warunkach kontrak-
tu. Depozyt wnoszony przez kupującego i sprzedającego kontrakt ma na celu zabez-
pieczenie interesów stron danej transakcji, np. w przypadku niekorzystnej zmiany
ceny instrumentu bazowego.
Z faktu wnoszenia przez inwestorów tylko depozytów zabezpieczających w okre-
Ęlonym procencie wartoĘci ca"ej transakcji, wynika fundamentalna charakterystyka
tego rynku, tzn. moŻliwoĘ� zastosowania duŻej dęwigni finansowej. Taka dęwignia,
zwana cz�sto w Żargonie lewarem , pozwala inwestorom osiągną� znacznie wyŻszą
stop� zwrotu z przeprowadzonej transakcji niŻ w przypadku transakcji na rynku ka-
sowym. OczywiĘcie, wskazany mechanizm dzia"a równieŻ w drugą stron�, tzn. moŻ-
28
DOSTóPNE I NSTRUMENTY FI NANSOWE
liwoĘ� osiągni�cia duŻego zysku jest równie prawdopodobna, co osiągni�cie duŻej
straty. W przypadku podąŻenia rynku w przeciwnym kierunku niŻ nasze przewidy-
wania, tzn. zaj�cia przez nas b"�dnej pozycji, strata którą osiągniemy moŻe by� wi�k-
sza niŻ na rynku kasowym.
W przypadku znacznych wahał na rynku ceny instrumentu bazowego, inwestor
moŻe utraci� z"oŻony przez siebie depozyt zabezpieczający w ca"oĘci, a w szczególnych
przypadkach nawet kwot� wi�kszą od z"oŻonego na początku depozytu. W takim
przypadku inwestor wzywany jest najcz�Ęciej przez dom maklerski, w którym posiada
rachunek inwestycyjny, do uzupe"nienia wniesionego początkowo depozytu.
Jeszcze jednym instrumentem pochodnym, z którym moŻemy si� spotka� na ryn-
ku instrumentów pochodnych są opcje. Opcja, to inaczej prawo, jakie uzyskuje
jej nabywca, do zakupu lub sprzedaŻy instrumentu bazowego po ustalonej z gó-
ry cenie. Sprzedawca opcji, zwany wystawcą, ma obowiązek zakupu lub sprzedaŻy
instrumentu bazowego po ustalonej cenie w przypadku, gdy nabywca opcji zwróci
si� do niego z Żądaniem zrealizowania posiadanej przez niego opcji. W zaleŻnoĘci od
tego czy mamy do czynienia z prawem zakupu czy teŻ sprzedaŻy, wyróŻniamy odpo-
wiednio opcj� call \ opcj� put. Instrumentem bazowym dla opcji mogą by� podobne
instrumenty finansowe jak w przypadku kontraktów terminowych.
Szerokie i róŻnorodne zastosowanie, w powiązaniu z moŻliwoĘciami osiągni�cia
duŻego zysku przy niskim nak"adzie finansowym lub zabezpieczeniu si� przed utratą
wartoĘci naszych oszcz�dnoĘci czynią z rynku praw pochodnych bardzo uŻyteczny
or�Ż w r�ku doĘwiadczonego inwestora.
29
DOCHÓD, RYZYKO I P�YNNO�� I NWESTYCJ I
DOCHÓD, RYZYKO
I P�YNNO�� INWESTYCJI
Wi�kszoĘ� inwestorów lokujących swoje oszcz�dnoĘci wymaga zazwyczaj stopy
zwrotu z inwestycji wyŻszej od stopy wolnej od ryzyka, aby zrekompensowa� sobie
ryzyko, jakie ponoszą przy inwestowaniu tych Ęrodków.
G"ówne ryzyka, które kaŻdy inwestor powinien analizowa� w związku z prowadzo-
nymi przez siebie inwestycjami to:
% ryzyko firmy (emitenta) gdzie ryzykiem jest niepewnoĘ� związana z przep"ywa-
mi finansowymi firmy, w związku z prowadzoną przez nią dzia"alnoĘcią np. czy firma
utrzyma posiadaną p"ynnoĘ� finansową i b�dzie w stanie regulowa� swoje zobowią-
zania,
% ryzyko finansowe gdzie ryzykiem jest niepewnoĘ� co do sposobu, w jaki firma
prowadzi finansowanie prowadzonej przez siebie dzia"alnoĘci tzn. czy np. uŻywa
dęwigni finansowej w postaci d"ugu,
% ryzyko p"ynnoĘci gdzie ryzykiem jest niepewnoĘ� związana np. z notowaniem
akcji na rynku wtórnym papierów wartoĘciowych, a konkretnie z moŻliwoĘcią szyb-
kiego wyjĘcia z dokonanej inwestycji po cenie nie odbiegającej znacznie od ceny
rynkowej,
% ryzyko kursu walutowego gdzie ryzykiem jest niepewnoĘ� związana z naby-
ciem papierów wartoĘciowych denominowanych w walucie obcej, a tym samym
z niepewnoĘcią co do kursu po jakim nastąpi w przysz"oĘci wymiana waluty obcej
na krajową,
% ryzyko rynkowe zwane równieŻ ryzykiem politycznym gdzie ryzykiem jest nie-
pewnoĘ� związana z moŻliwoĘcią zmian w politycznym bądę gospodarczym otocze-
niu kraju, które mogą skutkowa� rozchwianiem sytuacji rynkowej a tym samym
wp"yną� na konkretny sektor, firm� lub instrument finansowy.
Ponadto inwestor musi w swoich decyzjach rozwaŻy� inne rodzaje niepewnoĘci
związane ze szczególnym rodzajem inwestycji przez siebie prowadzonych.
WaŻne jest, aby kaŻdy początkujący inwestor zrozumia", Że zysk, a dok"adnie
mówiąc moŻliwoĘ� osiągni�cia duŻego zysku, jest nierozerwalnie związana z ryzy-
kiem, tzn. wyŻsza stopa zwrotu zawsze wymaga"a b�dzie od nas poniesienia wyŻ-
szego ryzyka.
30
DOCHÓD, RYZYKO I P�YNNO�� I NWESTYCJ I
Zysk
Stopa wolna
od ryzyka
Ryzyko
Wynika to z faktu, Że w przypadku gdy racjonalny inwestor b�dzie mia" do wybo-
ru dwie inwestycje o tej samej oczekiwanej stopie zwrotu, ale róŻnym ryzyku, zawsze
wybierze inwestycj� mniej ryzykowną. Podobnie w przypadku, gdy b�dzie mia" do
wyboru inwestycje obarczone takim samym ryzykiem, ale oferujące róŻne stopy
zwrotu, zawsze wybierze inwestycj� o wyŻszej stopie zwrotu. Zatem kaŻdy instrument
obarczony wi�kszym ryzykiem, aby znalaz" nabywców, musi oferowa� dodatkowy po-
tencjalny zysk.
Istnieje jeszcze poj�cie stopy zwrotu wolnej od ryzyka i jest ono związane ze stopą
zwrotu, jaką moŻna osiągną� na skarbowych papierach wartoĘciowych, gdzie przyj-
muje si�, Że pałstwo jako emitent nigdy nie moŻe zbankrutowa� i zawsze b�dzie
w stanie sp"aci� zaciągni�ty przez siebie d"ug. Nie oznacza to oczywiĘcie, Że inwestor,
który ulokuje swoje oszcz�dnoĘci w tego typu instrumenty finansowe, nie b�dzie po-
nosi" w związku z tym Żadnego ryzyka. Ryzyko b�dzie po prostu związane z innymi
czynnikami związanymi ze szczególnymi cechami instrumentu, w który zainwestuje
np. w przypadku wzrostu rynkowych stóp procentowych inwestor posiadający
w swoim portfelu obligacje o okreĘlonym sta"ym oprocentowaniu, b�dzie ponosi" ry-
zyko stopy procentowej.
RóŻne rodzaje dost�pnych inwestycji pociągają za sobą róŻne ryzyka. Papiery war-
toĘciowe, które w za"oŻeniu powinny przynieĘ� duŻy zysk b�dą charakteryzowa"y si�
duŻym ryzykiem, z kolei te ma"o ryzykowne nie dadzą nam wysokich stóp zwrotu.
Tak juŻ jest skonstruowany Ęwiat finansów i od tego nie uciekniemy. Zawsze na-
sza inwestycja b�dzie obarczona jakimĘ ryzykiem. W przypadku inwestycji w obliga-
cje skarbowe b�dzie to ryzyko zachowania si� rynkowych stóp procentowych,
31
DOCHÓD, RYZYKO I P�YNNO�� I NWESTYCJ I
w przypadku inwestycji w akcje okreĘlonych spó"ek b�dzie to ryzyko firmy i ryzyko
finansowe, tzn. zyskownoĘ� inwestycji uzaleŻniona b�dzie od wyników, jakie te spó"-
ki osiągną. Zawsze teŻ b�dziemy mieli do czynienia z ryzykiem rynkowym, które
w przypadku wystąpienia zawirował w gospodarce negatywnie wp"ynie na moŻliwą
do osiągni�cia przez nas stop� zwrotu.
moŻliwy
zysk
ryzyko
moŻliwa
strata
Przy podejmowaniu przez nas decyzji, w oparciu o jakie instrumenty finansowe
zbudowa� swój w"asny portfel inwestycyjny, waŻne jest, abyĘmy pami�tali o dywer-
syfikacji ryzyka, tzn. abyĘmy nasze oszcz�dnoĘci oparli o szereg instrumentów fi-
nansowych, których cechy charakterystyczne, np. zachowanie si� w przypadku spa-
dających stóp procentowych, są ma"o ze sobą powiązane lub wcale. Pozwoli nam to
na zrekompensowanie straty osiągni�tej na jednym rodzaju inwestycji, zyskiem osią-
gni�tym na innej inwestycji i przynajmniej utrzymanie naszego kapita"u w niezmie-
nionej wielkoĘci. W"aĘciwe dobranie odpowiednich papierów wartoĘciowych lub in-
nych instrumentów finansowych do naszego portfela inwestycyjnego moŻe w duŻym
stopniu zagwarantowa� nam osiągni�cie z góry ustalonej stopy zwrotu.
32
Akcje
Obligacje
Instrumenty pochodne
PODSUMOWANI E
PODSUMOWANIE
WejĘcie Polski w struktury Unii Europejskiej sprawi"o, Że kaŻdy z inwestorów do-
sta" do dyspozycji wiele nowych moŻliwoĘci lokowania swoich oszcz�dnoĘci, a przez
to uzyska" wi�kszą moŻliwoĘ� dywersyfikacji w"asnego portfela inwestycyjnego. Pa-
mi�tajmy jednak, Że aby sprawnie porusza� si� po rynku kapita"owym, powinniĘmy
dysponowa� zarówno solidną wiedzą teoretyczną, jak i stosownym doĘwiadczeniem.
Przeczytanie tego poradnika to zaledwie pierwszy, ma"y krok, który przybliŻy Pał-
stwa do zbudowania w"asnego portfela inwestycyjnego i pomnoŻenia Pałstwa
oszcz�dnoĘci. Tych kroków pewnie b�dzie jeszcze wiele, ale gorąco zach�camy Pał-
stwa do ich wykonania, bo nagrodą b�dzie dojĘcie do wymarzonych przez Pałstwa
celów.
33
S�OWNI CZEK
S�OWNICZEK
Asset Management zarządzanie aktywami lub zarządzanie portfelowe.
Analiza techniczna prognozowanie przysz"ych zmian kursów instrumentów finansowych na pod-
stawie informacji o kursach i obrotach w przesz"oĘci (danych historycznych).
Analiza fundamentalna analiza i ocena kondycji finansowej firmy oraz dalszych perspektyw jej
rozwoju na podstawie informacji o wynikach finansowych przez nią osiągni�tych oraz danych doty-
czących sytuacji makroekonomicznej.
Analiza portfelowa technika inwestycyjna polegająca na budowie portfela inwestycyjnego wyko-
rzystującego istniejące zaleŻnoĘci mi�dzy instrumentami finansowymi wchodzącymi w jego sk"ad.
Benchmark wskaęnik (punkt odniesienia) s"uŻący do oceny efektywnoĘci zarządzania, np. da-
nym portfelem inwestycyjnym.
Depozyt zabezpieczający cz�Ę� wartoĘci kontraktu wnoszona przez stron� transakcji w mo-
mencie jej zawierania, celem zagwarantowania wype"nienia warunków umowy w przysz"oĘci.
Dęwignia finansowa mechanizm polegający na angaŻowaniu duŻych kwot przy relatywnie ni-
skim udziale Ęrodków w"asnych.
Emitent podmiot emitujący akcje lub obligacje.
Instrument bazowy rodzaj aktywa, na które opiewa instrument pochodny np. akcja, obligacja,
waluta, indeks.
Instrument finansowy m.in. akcja, obligacja, kontrakt terminowy.
Instrument pochodny instrument finansowy, którego cena jest zaleŻna od instrumentu bazowego.
Opcja kupna (call) opcja dająca nabywcy prawo do zakupu okreĘlonego instrumentu bazowego
po cenie wykonania, a wystawiającemu obowiązek do sprzedaŻy tego instrumentu nabywcy opcji.
Opcja sprzedaŻy (put) opcja dająca nabywcy prawo do sprzedaŻy okreĘlonego instrumentu ba-
zowego po cenie wykonania, a wystawiającemu obowiązek do nabycia tego instrumentu od nabyw-
cy opcji.
P"ynnoĘ� cecha informująca o moŻliwoĘci szybkiego kupna/sprzedaŻy danego instrumentu fi-
nansowego.
Pozycja d"uga i krótka odpowiednio nabycie lub sprzedaŻ instrumentu pochodnego.
Reinwestycja ponowne zainwestowanie zysków osiągni�tych z inwestycji.
Rynek kasowy rynek, na którym odbywa si� obrót np. akcjami, obligacjami.
Rynek pierwotny pierwsza sprzedaŻ danych akcji czy teŻ obligacji przez emitenta lub agenta
emisji (instytucj� finansową (najcz�Ęciej bank) organizującą emisj�).
Rynek wtórny wtórny (dalszy) obrót papierami wartoĘciowymi pomi�dzy uczestnikami rynku.
34
LEKTURA DODATKOWA
LEKTURA DODATKOWA
1. D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch Ekonomia: makroekonomia i mikroekonomia , PWE 2000
2. F. Fabozzi Rynki obligacji: analiza i strategie , WIG PRESS 2000
3. JJ. Murphy Analiza techniczna rynków finansowych , WIG PRESS 1999
4. J. Hull Kontrakty terminowe i opcje: wprowadzenie. , WIG PRESS 1999
5. EJ. Elton, MJ. Gruber Nowoczesna teoria portfelowa i analiza papierów wartoĘciowych ,
WIG PRESS 1998
6. F. K. Reilly, K. C. Brown Analiza inwestycji i zarządzanie portfelem T1 i T2 , PWE 2001
7. H. B. Mayo Wst�p do inwestowania , K. E. Liber 1997
8. M. Sobczyk Matematyka finansowa. Podstawy teoretyczne, przyk"ady, zadania , PLACET 2001
9. J. C. Ritchie Analiza fundamentalna , WIG PRESS 1997
10. T. Copeland, T. Koller, J. Murrin Wycena: mierzenie i kszta"towanie wartoĘci firm , WIG PRESS
1997
35
Z serii: Poradnik Inwestora
www.ferk.pl
www.kpwig.gov.pl
ISBN 83-89465-08-6

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Co inwestor winien wiedzieć o sobie
Fala ekumenii zalewa Polskę co roku czyli Kontrreformacja w 2014
Co może być z Zarządzania Procesami Inwestycyjnymi opracowane
22 [dzień 13] Urażony Inwestor, czyli Bóg Perfekcjonistów
I Ty mozesz zostac Warrenem Buffettem czyli inwestowanie skoncentrowane na GPW itymoz
Oswoic?sse czyli inwestowanie na rynku niedzwiedzia osbess(1)
W CO MOZNA INWESTOWAĆ

więcej podobnych podstron