Spis treści
Wprowadzenie 9
1. Czym jest marketing? 13
Produkt czy usługa? 14
Kim jest klient? 15
Jak nakłaniać ludzi do wydawania pieniędzy? 17
Czy cena jest najważniejsza? 20
Cechy produktów a korzyści dla klientów 20
Segmentuj rynek klientów 21
Rozwojowe segmenty na rynku konsumentów 24
Rozwojowe segmenty na rynku klientów biznesowych 25
Wyróżnij Twój produkt spośród innych 26
Oferuj więcej niż jeden produkt 27
Pozycjonowanie 28
Polowanie na niszę 31
Sieć dystrybucji 31
Marża, czyli jak wyjść ponad koszty 33
Tożsamość marki 35
Ścigaj kluczowych klientów 37
Przynosząca zyski polityka cenowa 38
Polityka cenowa 39
Marketing usług  dyscyplina specjalna 44
Cykl życia produktu 48
Miks marketingowy 51
Lokalizacja 52
Plan marketingowy 53
Podsumowanie 61
4 SKUTECZNY MARKETI NG W MAA
EJ FI RMI E
2. Badanie rynku 63
Skąd czerpać informacje o rynku? 65
Inne z
ródła informacji 68
Prasa branżowa 69
Targi i wystawy 70
Znaki handlowe, patenty i zarejestrowane projekty 70
Sytuacja konkurencyjna 71
Testowanie akceptowalności produktu 74
Szukanie nowych rynków sprzedaży 76
Badanie rynku  lista sprawdzająca 78
3. Internet 83
Po co tworzyć stronę internetową? 85
Ile kosztuje stworzenie strony internetowej? 86
Nazwy domen 87
Dobry projekt strony internetowej 88
Wyszukiwarki 94
Grupy dyskusyjne i listy wysyłkowe 96
Jak budować markę w internecie? 97
Jak mierzyć siłę oddziaływania strony internetowej? 98
Sprzedaż online  e-commerce 98
Jak testować stronę? 100
Spraw, by klienci do Ciebie wracali 100
Potencjał strony internetowej 101
Podsumowanie 102
Więcej o stronach internetowych i e-commerce 103
4. Reklama 105
Myśl o klientach 107
Jak wyznaczać cele? 107
Pozycjonowanie 109
Gdzie zamieścić reklamę? 111
Które medium reklamy wybrać? 116
Żargon techniczny w reklamie 119
Jak korzystać z usług agencji reklamowej? 121
Jak zaprojektować reklamę samodzielnie? 123
Najczęściej popełniane błędy 126
Techniki reklamy 134
Wkładki mogą być najlepszym środkiem reklamy 140
SPI S TREŚ CI 5
Bezpłatna infolinia 144
Jak to powiedzieć& 144
Współpraca w reklamie 145
Problem Żółtych Stron 147
Jak projektować wizerunek korporacyjny? 148
Jak drukować? 152
Desktop publishing 156
Żargon techniczny w projektowaniu grafiki i drukowaniu 157
Zdjęcia 159
Wiarygodność produktu 161
Opakowanie i punkt sprzedaży 162
Franchising (franczyza) 164
Podsumowanie 165
5. Marketing bezpośredni 167
Gdzie jest ukryty zysk? 171
Sprzedaż wysyłkowa 172
Dlaczego mailing bezpośredni jest tak efektywny kosztowo? 180
Profil adresata 186
Jaki wysłać materiał? 187
Jak napisać skuteczny list sprzedażowy? 189
Testuj i jeszcze raz testuj 198
Ile to wszystko kosztuje? 202
Po co rozwijać mailing bezpośredni? 204
Jak przygotować katalog wysyłkowy? 205
Dostarczanie materiałów reklamowych pod drzwi 206
Jak stworzyć klub? 208
Prezentacje w domach klientów 209
Kolportaż przez lokalny urząd pocztowy 209
Użyteczne adresy 210
Telemarketing 210
Marketing sieciowy 211
Podsumowanie 211
6. Public relations 213
Cele public relations 214
Jak myślą dziennikarze? 215
Inne techniki PR 227
Podsumowanie 233
6 SKUTECZNY MARKETI NG W MAA
EJ FI RMI E
7. Sprzedaż i promocja sprzedaży 235
Ludzie kupują ludzi 236
Jak ustalać cele? 238
Poznaj Twoje produkty 239
Planowanie to oszczędność czasu 239
Sekretarka nie do przejścia? 242
Prezentacja 243
Jak przekonać klienta? 245
Naucz się słuchać 246
Jak radzić sobie z trudnymi klientami? 247
Jak rozpoznać, że klient chce kupić? 247
Ustępstwa 248
Jak rozwiać wątpliwości klienta? 248
Jak przekonać klienta, żeby zmienił dostawcę? 250
Jak sfinalizować sprzedaż? 251
Inne produkty i inni klienci 256
Sprzedaż albo zwrot 256
Jak prezentować produkt? 257
Sprawy prawne i księgowe 258
Pośrednicy i agenci 262
Telesprzedaż 264
Jak troszczyć się o klienta? 269
Promocja sprzedaży (PS) 270
Manipulowanie ceną 271
Jak wzmacniać lojalność klientów? 272
Konkursy 273
Podarki promocyjne 273
Podsumowanie 274
8. Wystawy i pokazy 277
Jak wybrać właściwą imprezę handlową? 278
Określ Twój cel 279
Ile to kosztuje? 280
Jak zaprojektować stoisko? 282
Zdobądz
rozgłos jeszcze przed imprezą handlową 288
Szkolenie personelu i sprzedaż 289
Prezentacja Twojej firmy na imprezie handlowej 290
Drogie broszury i inne materiały przeznaczone
dla poważnych klientów 291
2
Badanie rynku
Z radością słuchamy skarg naszych klientów. To jak bezpłatne badanie
rynku.
Virgin Trains1
Nigdy nie zakładaj niczego z góry i nie wierz na słowo  a już w żadnym
przypadku nie ufaj temu, co mówią sprzedawcy reklam. Jeden z moich
klientów prowadzący firmę w obszarze przygranicznym przez wiele lat
zamieszczał ogłoszenia w pewnej lokalnej gazecie. Przestał, gdy pokazałem
mu, że nakład innej gazety lokalnej w jego regionie jest siedmiokrotnie
wyższy od nakładu gazety, z której usług korzystał. W ten sposób przeko-
nałem go, że warto wiedzieć, skąd klienci dowiadują się o ofercie firmy.
Mój klient zbadał w ten sposób skuteczność reklamy i zrezygnował z usług
gazety najmniej skutecznej. Tym samym zaoszczędził sporo pieniędzy.
Na rzecz innego z moich klientów prowadzona przeze mnie firma zamie-
ściła dwie serie identycznych reklam w dwóch znanych czasopismach
farmerskich. Nakład pierwszego czasopisma był dwukrotnie wyższy niż
nakład drugiego. Odzew na reklamę w pierwszym magazynie był tak duży,
że odwołaliśmy ogłoszenia w drugim najszybciej, jak się dało.
Oto jeszcze jeden przykład. Amatorzy wczasów w przyczepach kempin-
gowych używają dz
wigni, aby móc równo ustawić nóżki przyczepy na
nierównym gruncie. Na brytyjskim rynku pojawił się nowy model dz
wigni.
1
Virgin Trains to biuro obsługi podróżujących koleją w Wielkiej Brytanii
 przyp. tłum.
64 SKUTECZNY MARKETI NG W MAA
EJ FI RMI E
Wyglądał na zmyślnie skonstruowany, ale był zbyt duży i trzy razy droższy
od modeli sprowadzanych z Chin. Proste badanie opinii klientów pozwoli-
łoby w takiej sytuacji zaoszczędzić hurtownikowi parę tysięcy funtów.
Badanie rynku polega na tym, aby zdobyć możliwie najwięcej informa-
cji o przedsięwzięciu, zanim poniesiemy koszty. Jednak w każdej chwili
musimy badać rynek, ponieważ nie możemy zakładać, że jest on niezmien-
ny. Preferencje klientów zmieniają się, podobnie jak moda, a kiedy się
zapomnimy, konkurenci odbiorą nam rynek.
Badamy rynek po to, by odkryć:
1. Jakie są potrzeby klientów?
2. Kim są nasi docelowi klienci? Ile możemy się o nich dowiedzieć?
3. Kim są konkurenci?
4. Czy na rynku są jakieś wolne nisze?
5. Jak rynek zareaguje na nasz produkt? (Aby się tego dowiedzieć,
możemy przeprowadzić test marketingowy).
Duże firmy poświęcają badaniom rynku wiele uwagi i wydają na nie znacz-
ne kwoty. Specjalnie w tym celu powołane departamenty ciągle sprawdza-
ją, czy konsumenci są świadomi istnienia na rynku danych produktów
(tzw. testy świadomości produktów), badają reakcje na promocje, mierzą
skuteczność reklamy i obserwują preferencje kupujących. Wyspecjalizo-
wane firmy konsultingowe przygotowują złożone modele ekonometrycz-
ne pozwalające prognozować popyt w zależności od działań konkurentów,
a zespoły ekspertów przeprowadzają regularne ankiety, zadając uważnie
dobrane pytania.
Koszt nawet prostego badania rynku może nas sporo kosztować, jeżeli
zlecimy je wyspecjalizowanej agencji. Przypuszczam więc, że jako mały
przedsiębiorca wolisz dowiedzieć się, jak możesz zbadać rynek własnymi
siłami.
Twoje badanie może mieć zasięg lokalny lub krajowy. Jeżeli Twoi klienci
to głównie ludzie z sąsiedztwa, badanie nie powinno zająć Ci wiele czasu.
Im większy jest zasięg terytorialny Twojej firmy, tym więcej pracy i czasu
trzeba zainwestować.
O aktualnej sytuacji na rynku  o produktach, klientach i konkuren-
tach  dowiesz się sporo, wybierając się do biblioteki, na wystawy i targi,
a także studiując prasę branżową. Doskonałym z
ródłem informacji jest
BADANI E RYNKU 65
też internet  najlepiej skorzystać z najbardziej popularnych wyszukiwa-
rek, takich jak Yahoo!, Google czy HotBot.
Choć większą część badania rynku możesz przeprowadzić na własną rękę,
trudno Ci będzie opracować i wykonać badanie nastrojów  naukową pro-
gnozę przyszłego popytu i trendów, sporządzoną na podstawie wyników
ankiety zawierającej pytania jakościowe. Tym zajmują się prawie wyłącz-
nie duże firmy, korzystające z pomocy ekspertów projektujących ankie-
ty i oceniających je w sposób profesjonalny. Pogódz
się z tym, że to jest
poza zasięgiem amatora. Dysponując niewielkim budżetem na badanie
rynku, możesz zbadać tylko bardzo nieliczną próbę statystyczną, której
wyniki będą mało reprezentatywne, zatem opieranie się na nich będzie
ryzykowne.
Z drugiej strony, mała firma jest znacznie bliżej swoich klientów niż duża
korporacja. Dlatego jako mały przedsiębiorca możesz szybciej rozpozna-
wać zmiany preferencji klientów i dostosowywać się do nich. W tym obsza-
rze jesteś lepszy niż duże firmy, których zarządzający podejmują decyzje
wolniej i ostrożniej, zgodnie z biurokratycznymi procedurami obowią-
zującymi w hierarchicznych organizacjach.
Wez
pod uwagę Twoje ograniczenia i określ, na jakie badanie rynku Cię
stać. Często zaskakuje mnie, jak niewielu małych przedsiębiorców wie,
gdzie szukać gotowych informacji na swoim terenie.
Skąd czerpać informacje o rynku?
Internet jest bardzo zasobnym z
ródłem informacji, lecz nie ignorujmy
zwykłych, drukowanych spisów telefonicznych. Możemy się w nich na-
tknąć na zaskakująco użyteczne i aktualne dane. W powszechnym użytku
są dwa drukowane spisy telefonów. Pierwszy jest publikowany przez Polskie
Książki Telefoniczne, a drugi przez Panoramę Firm.
Nie ignorujmy lokalnych i specjalistycznych bibliotek. Bibliotekarze
potrafią tropić osobliwe informacje nie gorzej, niż detektywi tropią prze-
stępców. Jeżeli wkupisz się w ich łaski, zaoszczędzisz mnóstwo czasu.
Zaprzyjaz
nij się z pracownikami lokalnej biblioteki, a będziesz miał z tego
korzyści przez wiele lat.
Po pierwsze, w bibliotece za nic nie musisz płacić; bezpłatne usługi w obec-
nych czasach to już coś. Po drugie, bibliotekarz prawdopodobnie zain-
teresuje się pytaniem o specjalistyczne lektury komercyjne  będzie to coś
66 SKUTECZNY MARKETI NG W MAA
EJ FI RMI E
innego niż lektury szkolne czy inne książki dla dzieci i młodzieży. Biblio-
tekarze znają wiele z
ródeł informacji i jeżeli zechcą, zapolują na nie, żeby
Ci pomóc.
W zależności od tego, ile różne gminy inwestują w rozwój bibliotek, zbiory
są bardziej lub mniej aktualne. Jeżeli mieszkasz z dala od dużego miasta,
być może warto zrobić wycieczkę, żeby uzyskać lepsze informacje.
Co można znalez
ć w bibliotece? W większej i bardziej zasobnej w lektury
możesz szukać wszelkich informacji o firmach, produktach, a także rocz-
ników statystycznych i innych statystyk ze z
ródeł prywatnych. Poświęć
jeden dzień na przeszukanie zbiorów bibliotecznych, a zdobędziesz lepsze
wyobrażenie o wybranej branży i uzyskasz dostęp do bardziej szczegółowych
pozycji i katalogów.
Większość izb handlowych nie zamieszcza list swoich członków w witry-
nach internetowych. Między innymi dlatego wyszukiwanie przez inter-
net spisów teleadresowych często nie ma sensu. Internet jest doskonałym
narzędziem wyszukiwania poszczególnych firm i produktów, lecz jeśli
chcemy znalez
ć informacje bardzo szczegółowe lub zdobyć listę firm
w całej branży, z reguły szybciej i łatwiej będzie sięgnąć po tradycyjne,
drukowane spisy teleadresowe.
Większość gazet wielkoformatowych prowadzi zasobne w informacje
strony internetowe. Są one dobrym punktem wyjścia do wyszukiwania
bardziej szczegółowego.
Może Cię zaskoczę, ale uważam, że małemu przedsiębiorcy na niewiele zda-
ją się zagregowane statystyki rządowe i regionalne, pokazujące długotermi-
nowe trendy i dostępne na stronach urzędów publicznych. Rzecz w tym,
aby pozyskiwać dane bardziej szczegółowe i dobrze je interpretować.
Internet
Podam Ci parę interesujących łączy do stron, które warto odwiedzić. Mam
nadzieję, że w chwili, w której czytasz tę książkę, wskazane strony jeszcze
nie wygasły i zawierają aktualne informacje. Zakładam, że masz pewne
doświadczenie w korzystaniu z internetu. Jeżeli nie, przeczytaj przewodnik
 ABC Internetu. Wydanie IV autorstwa Krzysztofa Pikonia (opublikowany
przez wydawnictwo Helion, Gliwice, 2003). Żadna wyszukiwarka nie obej-
muje wszystkich zasobów internetowych, jednak polecam moją ulubioną
 Google, która pokazuje wyniki z różnych wyszukiwarek.
BADANI E RYNKU 67
Oto dobre punkty początkowe wyszukiwania:
f& www.biznespolska.pl  to przejrzyście zorganizowany serwis
dla przedsiębiorców z wieloma łączami do użytecznych witryn.
Znajdziesz tu także sporo dobrze opracowanych przewodników
i wskazówek, spisy firm, a także raporty i analizy branżowe.
f& www.biznes.onet.pl  tu dowiesz się, jakie zmiany zaszły w ostatnim
czasie w przepisach, w co inwestować i jakie są aktualne stawki
podatków.
f& Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (www.parp.gov.pl)  to bardzo
rozbudowany serwis, w którym znajdziesz informacje o aktualnych
możliwościach dofinansowania firmy z unijnych programów
pomocowych. Jest tu także wiele analiz i raportów dotyczących
małych i średnich przedsiębiorstw.
f& Rzeczpospolita Online (www.rzeczpospolita.pl)  to serwis, w którym
za opłatą znajdziesz wszystkie artykuły prasowe opublikowane
w Rzeczpospolitej i obowiązujące z
ródła prawa w kraju. Redakcje
innych gazet ogólnopolskich także prowadzą rozbudowane
i aktualne serwisy internetowe.
f& Spisy firm znajdziesz m.in. na stronach: www.pkt.pl
i www.panoramafirm.com.pl.
f& Jeżeli radzisz sobie z wyszukiwaniem danych statystycznych,
wejdz
na www.stat.gov.pl, oficjalną stronę Głównego Urzędu Statystycznego.
Serwis dzieli się na część bezpłatną (w której możesz nie znalez
ć
użytecznych i wystarczająco szczegółowych informacji) oraz
na część płatną, w której baza aktualnych danych gospodarczych
i demograficznych jest prawie doskonała.
f& Do nieprzebranych zasobów możesz dostać się przez wyszukiwarkę
internetową, np. www.google.pl. Wystarczy wpisać słowo-klucz:
reklama, bankowość, spisy i katalogi, zatrudnienie, wiadomości
czy organizacje, a rezultatów wyszukiwania będzie tyle, że nie
zdążysz przejrzeć ich w ciągu jednego wieczoru.
Produkty i firmy
Niemal każda izba handlowa publikuje roczniki. W roczniku najczęściej
znajduje się lista członków izby oraz specjalizacja każdego z nich. Często
można tam też znalez
ć nazwy produktów i marki handlowe. Niektóre
roczniki zawierają informacje tylko o tych członkach, którzy regularnie
68 SKUTECZNY MARKETI NG W MAA
EJ FI RMI E
płacą składki, dlatego nie zawsze są to kompletne z
ródła informacji.
W rocznikach wydawanych w sposób profesjonalny można znalez
ć in-
formację, na podstawie jakich z
ródeł zostały one złożone.
Spisy adresowe firm znajdziesz na polskich Żółtych Stronach (ang. Yellow
Pages), w bazie danych pod adresem www.yellowpages.pl. Znajdziesz tu do-
brze sklasyfikowane informacje według branż, a także łącza do innych
stron biznesowych.
Jeżeli nie możesz dotrzeć do pożądanych informacji po 15 minutach prze-
szukiwania internetu, proponuję sięgnąć do z
ródeł tradycyjnych  zbio-
rów bibliotecznych i dokumentów drukowanych z innych z
ródeł. Istnieje
wiele publikacji ukazujących się co roku, które nie są zbyt opasłe, a za to
bardzo aktualne. Opierając się na nich, łatwo znalez
ć wskazówki do szcze-
gółowych informacji o firmach w każdej branży.
Inne z
ródła informacji
Kiedy już zorientujemy się, jakie firmy działają na naszym rynku i jakie
oferują produkty, zobaczmy, co dzieje się na naszym rynku sprzedaży.
Kiedy otwieramy nową działalność, często nie trzeba sięgać po informa-
cje bardzo szczegółowe, ale w miarę, jak firma się rozwija, musimy coraz
więcej wiedzieć o rynku. I w tym przypadku informacji możemy zacząć
szukać w bibliotece (znajdz
taką, która ma bogate zbiory). Dużych i czę-
sto używanych pozycji prawdopodobnie nie będziesz mógł wypożyczyć
z lokalnej biblioteki, więc może lepiej poszukać ich w naszej izbie han-
dlowej lub w bibliotece specjalistycznej. Pamiętaj, że z biblioteki możesz
wypożyczyć książkę na co najwyżej tydzień lub dwa.
Izby handlowe, przemysł i wolne zawody. Izby handlowe często dysponują
własnymi zbiorami pozycji dotyczących danej branży. Jednak dostęp do
nich mają tylko członkowie izby, a pozostali ewentualnie za opłatą. Na
szczęście w izbach handlowych pracują pomocni ludzie, którzy mogą
odpowiedzieć na wiele pytań przez telefon. Izby skupiające większą liczbę
członków dysponują pokaz
nymi bibliotekami. Sporo informacji można
uzyskać też w mniejszych izbach zrzeszających przedsiębiorców w bran-
żach o dużym znaczeniu dla danego regionu. Wydaje się, że kompetentni
pracownicy izb znają wszystkie firmy z danej branży w swoim okręgu.
Kolejnym zasobnym z
ródłem informacji są biblioteki przemysłowe i ko-
mercyjne. Większość dużych firm prowadzi takie biblioteki na własne
potrzeby i jeżeli umiejętnie zakręcisz się wokół nich, jestem przekonany,
że nikt nie zamknie Ci drzwi przed nosem.
BADANI E RYNKU 69
Prasa branżowa
W całym kraju nie brakuje czasopism branżowych dostosowanych do
przedstawicieli wszelkich zawodów. Można by wymienić np. ze dwa pol-
skie tytuły czasopism poświęconych wyłącznie hodowli pieczarek. Na
rynku jest dostępnych kilka tytułów gazet i czasopism branżowych dla wie-
lu różnych branż: od hodowli pszczół do boksu, modelarstwa i caterin-
gu. W wielu branżach publikowane są dwa rodzaje pozycji  tytuły
hobbystyczne i specjalistyczne. Tytuły hobbystyczne są kierowane do
zwykłych zjadaczy chleba, więc są łatwiej dostępne. Natomiast tytuły
specjalistyczne są kierowane do dostawców dóbr kupowanych przez czy-
telników pism hobbystycznych. Na przykład popularne w Wielkiej Bryta-
nii czasopismo Autocar znajduje czytelników wśród kierowców, lecz dile-
rzy samochodowi wybierają Autotrade. Nakład tytułów specjalistycznych
jest zaskakująco niski  z reguły tysiąc do dwóch tysięcy egzemplarzy
 lecz raz pozyskani czytelnicy w większości opłacają stały abonament.
Otwórz stronę http://katalog.czasopism.pl, która udostępnia łącza do oficjal-
nych witryn gazet i czasopism wydawanych w Polsce. Przez internet na
ogół możesz zamówić wybraną gazetę. Strony internetowe gazet i czaso-
pism najczęściej udostępniają swoje archiwalne wydania, do których dostęp
jest zwykle bezpłatny.
Zdobywając informacje potrzebne do badania rynku, dobrze jest rozejrzeć
się za publikacjami, w których mógłbyś zamieścić swoją reklamę. Propo-
nuję skontaktować się z doradcą handlowym w sprawie reklamy w inte-
resujących Cię czasopismach i poprosić o aktualne wydanie wraz z kartą
zlecenia zamieszczenia reklamy.
Najlepiej wykup abonament wybranej publikacji branżowej. Musisz wie-
dzieć, co się dzieje na rynku, i znać terminy planowanych seminariów,
targów i wystaw. Musisz wiedzieć o przewidywanych zmianach w przepi-
sach, o firmach, które odchodzą z branży, o fuzjach i nowych produk-
tach na rynku. Z reguły lepiej zamieszczać reklamy w tych czasopismach,
w których reklam jest dużo. Zaś te, w których reklam niemalże nie ma,
dobrze jest kupować, żeby wiedzieć, co Twoja firma może od kogo kupić.
Przeglądaj reklamy w tytułach branżowych i dzwoń pod wskazane nume-
ry z prośbą o szczegóły ofert  zdobywaj jak najwięcej informacji o pro-
duktach konkurencyjnych i tych oferowanych przez Twoich potencjal-
nych dostawców. Dodawaj nowe firmy do Twojej listy mailingowej. Jeżeli
70 SKUTECZNY MARKETI NG W MAA
EJ FI RMI E
nie będziesz mógł namierzyć takiego czy innego produktu, zadzwoń do
wydawcy tytułu  na pewno uda Ci się skontaktować z kimś, kto jest
w branży od wielu lat i zna wszystkie najważniejsze firmy.
Targi i wystawy
Nowe produkty, zanim trafią na rynek, często są prezentowane na targach.
W ten sposób producenci testują reakcję rynku. Targi są organizowane
de facto w każdej branży. W Polsce duże imprezy targowe to m.in. Targi
Poznańskie, RemaDays i Budma. Są to imprezy handlowe otwarte dla
szerokiej publiczności. W całym kraju organizowanych jest ponad tysiąc
imprez specjalnych, na które wstęp mają tylko zaproszeni goście, poten-
cjalni nabywcy. Imprezy różnią się od siebie rozmachem: od dużych tar-
gów międzynarodowych do kameralnych pokazów z prezentami dla gości
w hotelowych salach konferencyjnych w kurortach w Wiśle czy w Zako-
panem. Możesz natknąć się na wiele regionalnych imprez handlowych,
np. wystaw lokalnych firm cateringowych, które odbywają się na prowin-
cji. W przypadku niektórych branż imprezy handlowe odbywają się bar-
dzo często.
Dostępnych jest wiele z
ródeł informacji o imprezach handlowych. Jednym
z nich jest katalog imprez handlowych w serwisie Onet.pl.
Nie obawiaj się kosztów uczestnictwa w imprezach targowych  najczę-
ściej wstęp jest za darmo lub za niewielką opłatą, a wszystko, co powinie-
neś ze sobą zabrać, to Twoje wizytówki. Tłoczno jest z reguły tylko na
dużych imprezach. Stoiska są najczęściej obsługiwane przez ludzi bardzo
kompetentnych  kierowników sprzedaży, dyrektorów zarządzających
i innych przedstawicieli kadry menedżerskiej wystawców. Oni wszyscy
są tam po to, żeby rozmawiać. Wystawianie firmy na imprezie targowej
jest drogie i z reguły traktowane przez firmę bardzo poważnie. Zabieraj
tyle ulotek, cenników i nowych pomysłów, ile tylko zdołasz.
Znaki handlowe, patenty
i zarejestrowane projekty
Jeżeli natkniesz się na interesujący znak firmowy i nie będziesz wiedział,
kto ma do niego prawa, sprawdz
to w bazie danych Urzędu Patentowego
(www.uprp.pl).
BADANI E RYNKU 71
Jeżeli znasz słowo-klucz, skorzystaj z wyszukiwarki w witrynie tego urzę-
du. Jeżeli nie znasz kluczowego hasła wyszukiwania, najlepiej skontaktuj
się telefonicznie z centralą w Warszawie (tel. 0-22 825-80-01), wybierz się
tam osobiście (Al. Niepodległości 188/192 w Warszawie) lub udaj się do
najbliższego ośrodka informacji patentowej (lista ośrodków znajduje się
na stronie urzędu).
Informacje o wielu patentach zarejestrowanych w ostatnim czasie są
dostępne w wyszukiwarce Urzędu Patentowego. Dodatkowe informacje
uzyskasz w Polskiej Izbie Rzeczników Patentowych (www.pirp.org.pl), w re-
gionalnych ośrodkach patentowych.
Projekty są często rejestrowane po to, by nikt ich nie zastosował bez zgody
autora. Więcej informacji o patentach, projektach, wynalazkach i prawach
autorskich znajdziesz w rozdziale 10.
Sytuacja konkurencyjna
Jako świeżo upieczony przedsiębiorca musisz ocenić sytuację konku-
rencyjną na Twoim rynku. Miej świadomość, że Twoi rywale regularnie
sprawdzają się nawzajem, np. wysyłają swoich pracowników lub członków
rodziny do konkurencji, by zasięgnąć informacji o cenach.
Nie miej mi za złe, jeżeli powiem, że aby przetrwać w biznesie, musisz być
cwany jak wiedz
ma albo dobry detektyw. Wybierz się do konkurentów
w odwiedziny, nie podając, kim jesteś. Jeżeli prowadzisz prostą działal-
ność, np. mycie okien, zrób wywiad w okolicy, żeby wiedzieć, z czyich
usług korzystają ludzie w sąsiedztwie i Twoi krewni. Jeżeli uda Ci się do-
wiedzieć, jak wydajnie konkurenci świadczą usługi, jakie mają koszty i czy
dbają o satysfakcję klientów (np. czy ich pracownicy są uprzejmi i zawsze
wycierają buty przed wejściem do domu klienta), to już będzie coś.
Przyjrzyj się zakładom konserwacji mebli i firmom remontowym. Wez
-
my przykładowe zlecenie  rozbudowanie kuchni lub wejścia do domu.
Znajdz
w książce telefonicznej lub lokalnej gazecie adresy konkurentów,
zadzwoń i poproś o określenie ceny zlecenia.
Zapamiętaj swoje pierwsze wrażenie  co mówi osoba podnosząca słu-
chawkę? Założę się, że co najmniej połowa rozmówców nie zada sobie
trudu oszacowania ceny, zwłaszcza jeżeli są to małe firmy. Trzeba wyraz
-
nie zaznaczyć, że wiele małych firm pozostaje małymi właśnie dlatego,
72 SKUTECZNY MARKETI NG W MAA
EJ FI RMI E
że ich właściciele są zbyt flegmatyczni lub zachowują się nieprofesjonal-
nie. Co zaskakujące, znalezienie małej firmy, która należycie o Ciebie
zadba, jest rzadkością. Zależnie od tego, z kim przyjdzie Ci rozmawiać
o cenie zlecenia, zapamiętaj następne wrażenie. Zastanów się, czy Twój
rozmówca wie, o czym mówi? Czy zadaje właściwe pytania? A może pro-
wadzi rozmowę w takim kierunku, żeby sprzedać Ci coś innego? Kiedy
upłynie wymagany czas, powinieneś otrzymać odpowiedz
dotyczącą ceny.
Zwróć uwagę, w jaki sposób firma poinformuje Cię o cenie: czy rozmów-
ca będzie się dobrze prezentował, czy będzie znał szczegóły zlecenia, czy
powie Ci o dodatkowych warunkach umowy, a może skoncentruje się
tylko na cenie?
Wykonując ten prosty test, zdobędziesz o konkurentach istotne informacje:
1. Czy konkurenci mają zapał do pracy i angażują się w obsługę klienta?
2. Czy są profesjonalistami?
3. Jakie są ich słabe i mocne strony?
4. Czy zostawiają na rynku jakieś niezagospodarowane luki, które
mógłbyś wykorzystać?
5. Jakie mają koszty?
6. Ile trzeba czekać na dostawę? Czy kontrolują na bieżąco stan
realizacji zamówień?
7. Jakie stosują metody sprzedaży (np. nacisk, uprzejmość, troska
i pomocne nastawienie do klienta)?
8. Jak wykwalifikowany jest ich personel? I jak się prezentuje?
9. Czy akceptują opóz
nioną płatność i czy żądają zaliczki?
10. Jakie stosują zachęty (techniki promocji sprzedaży)?
11. Czy oferują gwarancje?
12. Czy udostępniają informacje w formie pisemnej?
13. Po jakim czasie odpowiadają na zapytania ofertowe?
Jednak wciąż nie będziesz wiedział, jak Twoi konkurenci świadczą usłu-
gi, a to jest najważniejsze w całym rozpoznaniu. Tę informacje uzyskasz,
jeżeli zdołasz dotrzeć do ich klientów.
Ktoś mógłby powiedzieć:  Taka metoda rozpoznawania konkurentów
jest nie w porządku . Masz do wyboru: inwestować pieniądze w ciemno
albo dowiedzieć się możliwie najwięcej o tym, z kim będziesz musiał wal-
czyć od pierwszego dnia po wejściu na rynek. Jeżeli masz wątpliwości,
BADANI E RYNKU 73
przypomnę tylko, że niemal każdy producent samochodów kupuje pro-
dukty rywali, rozmontowuje je i uczy się nowych technik.
Publikowane sprawozdania finansowe konkurentów
Jeżeli celujesz wysoko i zamierzasz konkurować z większymi od siebie
na rynku krajowym, prowadząc złożoną działalność, proponuję rzucić
okiem na sprawozdania finansowe konkurentów. Do sprawozdań dużych
firm notowanych na giełdzie łatwo dotrzeć. O wiele trudniej, gdy konku-
renci są mniejsi.
Zgodnie z ustawą o rachunkowości duże spółki mają obowiązek ogłaszać
swoje sprawozdania finansowe z Monitorze Polskim B. Jeżeli chcesz poznać
nazwiska zarządzających daną firmą, zadzwoń do firmy i zapytaj; w osta-
teczności możesz wybrać się do właściwego Wydziału Krajowego Rejestru
Sądowego w Sądzie Rejonowym i zapłacić za wypis z KRS. Niestety, bar-
dzo wiele firm za nic ma obowiązek publikowania sprawozdań i podczas
lektury Monitora Polskiego B możesz zorientować się, że zamieszczone tam
informacje są nieaktualne. Niekiedy sprawozdania finansowe są zamiesz-
czane w witrynach internetowych spółek lub można je znalez
ć gdzieś
w internecie. Oczywiście, w przypadku spółek giełdowych dotarcie do
wyników finansowych przez internet nie jest żadnym problemem.
Międzynarodowa Izba Handlowa (International Chamber of Commerce, ICC)
publikuje Badania Regionalne (tzw. Regional Surveys), a w nich wyniki
firm działających w różnych krajach. Prezentowane są rezultaty finansowe
w trzech kolejnych latach. Jeżeli konkurujesz z małymi firmami, ta lektura
zapewne nie dostarczy Ci wielu użytecznych informacji, lecz i tak możesz
po nią sięgnąć, żeby dowiedzieć się czegoś nowego o branży w Twoim re-
gionie. Być może w lokalnej bibliotece znajdziesz jeden z raportów ICC.
W serwisie internetowym gazety giełdowej Parkiet (www.parkiet.com.pl)
znajdziesz strukturę akcjonariatu dużych firm w różnych ujęciach. Jeżeli
interesuje Cię szybki dostęp do notowań giełdowych akcji spółek, obligacji,
surowców na rynkach światowych oraz instrumentów pochodnych, otwórz
stronę www.rynek.owg.pl.
Jeżeli chcesz drążyć głębiej, możesz kupić szczegółowy raport branżowy
od Warszawskiego Instytutu Bankowości (www.wib.org.pl, tel. 0-22 826-
99-24). Znajdziesz w nim opracowane i omówione wyniki finansowe firm
w wybranej branży. WIB sporządza swoje raporty o sytuacji finansowej
74 SKUTECZNY MARKETI NG W MAA
EJ FI RMI E
przedsiębiorstw na podstawie analiz banków na terenie kraju. Jest to z
ró-
dło bardzo wiarygodne.
Jeżeli będziesz bardzo uprzejmy dla Twojego doradcy bankowego, być
może powie Ci, które branże generują  złe należności w portfelu kre-
dytowym banku. Informacje na ten temat możesz uzyskać także dzięki
rozmowom z prawnikami zajmującymi się bieżącymi sprawami z zakresu
prawa spółek handlowych  są zorientowani, w których branżach jest
prowadzonych najwięcej procesów przeciwko dłużnikom.
Badanie rynku musisz oprzeć w dużej mierze na domysłach i własnej in-
tuicji. Z pewnością nie dotrzesz do tylu faktów i analiz, z iloma chciał-
byś się zapoznać  z powodu niedostępności informacji lub z uwagi na
wysoki koszt lub długi czas pozyskania danych. Zresztą nawet gdybyś
miał dostęp do badań rynkowych z całego świata, i tak nie zastąpiłyby one
właściwego działania. Nie ma sensu za długo polować na informacje 
w końcu trzeba zakasać rękawy i przystąpić do dzieła.
Testowanie akceptowalności produktu
Kiedy już rozpoznamy rynek i zdecydujemy się skoncentrować w wybra-
nym segmencie, to zanim zaczniemy działać, możemy przeprowadzić
badania próbkowe. Takie badania są potrzebne. Nawet jeżeli polegasz na
intuicji, lepiej upewnić się co do faktów, zanim zainwestujesz w produk-
cję, pakowanie czy przystosowywanie pomieszczeń do potrzeb działal-
ności. Przeczucie, że  ciocia Agata z pewnością kupiłaby ten produkt ,
to o wiele za mało.
Aby zweryfikować przypuszczenia, możemy wprowadzić na rynek pilota-
żową serię produktów (może nawet wytworzonych chałupniczo) i zapre-
zentować je hurtownikom, agentom i konsumentom. Tak robią często
producenci opakowań: wprowadzają na rynek serię próbną i w zależno-
ści od reakcji potencjalnych klientów uruchamiają produkcję w dużych
ilościach lub porzucają koncepcję; nawet jeżeli nowe opakowania nie spo-
tkają się z pozytywnym odbiorem, z reguły można je jakoś wykorzystać,
np. sprzedać po niższej cenie.
Akceptowalność produktu możesz zbadać metodą tradycyjną i spraw-
dzoną, pytając o opinie przypadkowych przechodniów lub dobierając
ich według jakiegoś klucza. Pamiętaj, że próba statystyczna nie może być
zbyt nieliczna, ponieważ wtedy wyniki testu będą mało wiarygodne. Staraj
BADANI E RYNKU 75
się dobrać do testu przedstawicieli Twojego segmentu docelowego. Jeżeli
zaś uznasz, że lepszy jest dobór losowy, wybieraj np. co dziesiątego prze-
chodnia. Decydując się na przeprowadzenie ankiety, pamiętaj, że pyta-
nia muszą być dobrze przemyślane. Najlepiej ułóż je tak, aby uzyskiwać
odpowiedzi, które możesz w prosty sposób sumować i na tej podstawie
wyciągać logiczne wnioski.
f& Jeżeli zamierzasz produkować składane auta do jazdy plażowej
(typu quad), daj jeden egzemplarz do złożenia komuś, kto,
powiedzmy, nie jest zbyt bystry, i sprawdz
, czy poradzi sobie,
kierując się tylko instrukcją. Na tym etapie przedsięwzięcia jesteś
już bardzo blisko sukcesu, więc zadbaj o to, żeby żadna  drobna
wpadka nie zamieniła go w porażkę.
f& Wyślij produkt pocztą na swój własny adres, żeby przekonać się,
czy nic złego nie dzieje się podczas transportu.
f& Wypróbuj wiele różnych opakowań.
f& Sprawdz
atrakcyjność produktu pod wieloma nazwami i zorientuj
się, która z nich jest najbardziej akceptowana.
Niemal każdy produkt można przetestować pod różnymi kątami przed
wprowadzeniem go na rynek. Internet jest bardzo użytecznym narzędziem
testowania akceptowalności nowych produktów, ale pod warunkiem, że
Twoją stronę odwiedza wielu stałych klientów. Wówczas możesz szybko
i skutecznie oceniać ich reakcje. Możesz często urozmaicać ofertę o nowe
pozycje i sprawdzać, czy interesują się nimi klienci kupujący dotychcza-
sowe produkty.
To samo dotyczy reklamy. Zanim złożysz duże zlecenie na powierzchnię
reklamową w sześciu publikacjach, zamieść w którejś z nich drobne ogło-
szenie i sprawdz
, ile generuje zapytań ofertowych. Duże firmy w ten sam
sposób przygotowują się do dużych kampanii w telewizji ogólnokrajowej
 najpierw zlecają reklamę w regionalnych stacjach telewizyjnych. Z ko-
lei mailing bezpośredni umożliwi Ci testowanie reakcji wśród wybranych
grup klientów  firm, klientów indywidualnych czy osób działających
w wybranych branżach. Zanim wydasz pieniądze na dużą kampanię ma-
ilingową, przetestuj skuteczność, wysyłając materiał w niewielkich ilościach
do przedstawicieli wybranych segmentów rynku.
Jeżeli okaże się, że trzeba wprowadzić zmiany, przekonasz się, że o wiele
taniej jest przestawić pilotażową niż docelową linię produkcyjną.
76 SKUTECZNY MARKETI NG W MAA
EJ FI RMI E
Jednak badanie rynku musi być procesem ciągłym. Zawsze pamiętaj, że
na rynku pojawiają się nowi klienci, a preferencje dotychczasowych zmie-
niają się. Dlatego musisz cały czas być blisko Twojego rynku.
Szukanie nowych rynków sprzedaży
Na fali internetu powstało całe mnóstwo firm, które dramatycznie zmie-
niły nasz model robienia zakupów. Teoretycznie Twoim rynkiem sprze-
daży jest cały świat, zakładając, że jesteś w stanie tanio przekazywać na
duże odległości oferowane produkty lub wiedzę. Duzi gracze rynkowi
często są zdania, że internet działa najlepiej, gdy jest łączony z promocją
poza siecią, która zachęca do kupowania przez internet. Więcej informa-
cji na ten temat znajdziesz w następnym rozdziale.
Regularnie badając Twój aktualny rynek sprzedaży, sprawdzaj koniecz-
nie, czy przypadkiem pod Twoim nosem nie powstają nowe rynki. Nie
licz na lojalność stałych klientów, jeżeli nie nadążysz za zmianami w oto-
czeniu firmy. Okres ostatnich dwudziestu lat udowodnił, jak drastyczne
i nagłe mogą być zmiany w społeczeństwie. Podczas boomu gospodarcze-
go w latach 80. ubiegłego wieku na świecie w szalonym tempie rosły ceny
nieruchomości wraz z popytem na produkty technologiczne  uważa
się, że u podstaw tych zmian leżał wzrost popularności kultury yuppies
oraz globalny wzrost skłonności do zaciągania kredytów.
W wyniku tych trendów społeczeństwo stało się bardziej spolaryzowane
 klasa średnia zaczęła zanikać, przybyło zaś osób zamożnych, a także
ubogich (w każdym razie w odniesieniu do reszty społeczeństwa). Z mar-
ketingowego  a nie społecznego  punktu widzenia dostawcy muszą
uczyć się zaspokajać coraz to nowe potrzeby klientów. W Wielkiej Bry-
tanii, na przykład, widzimy gwałtowny wzrost przestępczości w niektó-
rych regionach kraju. Choć ofiary rabunków nie cieszą się z tego, taka
sytuacja otwiera nowe możliwości dla producentów zabezpieczeń antyw-
łamaniowych, którzy obecnie zalewają rynek nowymi, lepszymi zamka-
mi, blokadami i systemami alarmowymi. Obecnie ludzie coraz częściej
obawiają się zainfekowanych lub szkodliwych artykułów spożywczych,
a także alergii wywołanych z
le produkowaną i przechowywaną żywnością.
Napędza to koniunkturę wyspecjalizowanych producentów artykułów
spożywczych wysokiej jakości, gospodarstw rolnych i hodowlanych speł-
niających najwyższe normy jakości, a także restauracji. Z kolei odwrót
BADANI E RYNKU 77
od medycyny konwencjonalnej stwarza nowe szanse dla praktykujących
metody alternatywne  zielarzy, dostawców witamin i terapeutów róż-
nej maści.
Komputeryzacja sprzyja w szczególności młodym specjalistom-informa-
tykom. Każdy dom wysyłkowy i sieć handlowa potrzebuje systemu infor-
matycznego. A do obsługi systemu są potrzebni lokalni doświadczeni
eksperci w tym zakresie. Żadna firma, szkoła czy urząd nie może się obejść
bez administratora systemu informatycznego.
Inny ważny trend to gwałtowne starzenie się społeczeństwa, czemu towa-
rzyszy wydłużanie się średniej długości życia. Powoduje to wzrost rentow-
ności w segmentach produktów i usług dla osób dojrzałych. W związku
z odejściem państwa od publicznego systemu emerytalnego możemy
przypuszczać, że w najbliższych latach emeryci w większości zubożeją,
ale ci, którzy inwestują dziś w swoje plany emerytalne, będą mogli liczyć
na szczęśliwą jesień życia i korzystać z cudów nowoczesnej medycyny. Do
nich będzie kierowana coraz szersza oferta marketingowa. Jest to zjawi-
sko występujące w większości krajów wysoko rozwiniętych. Statystyki
w Wielkiej Brytanii podają, że w 1951 roku w kraju było jedynie 300 osób
mających ponad sto lat. W 1991 roku ta liczba wzrosła do 4400, a pro-
gnoza na rok 2011 zakłada zwiększenie do 30000. Mam nadzieję, że i Ty
znajdziesz się wśród tych szczęśliwców, którzy będą korzystali z prywat-
nych planów emerytalnych.
Wobec powyższego coraz więcej firm będzie koncentrowało się na klien-
tach dojrzałych, dostosowując ofertę do ich oczekiwań, a narzędzia pro-
mocyjne do ich doświadczenia życiowego. Coraz ważniejsza będzie jakość.
Program kart zniżkowych oferowanych pod szyldem  po 60-tce przez
brytyjską sieć detaliczną B&Q odniósł sukces właśnie dlatego, że firma
przywiązuje w tym przypadku dużą wagę do jakości produktów, oferu-
jąc niższe ceny konsumentom robiącym zakupy w dniach powszednich
w godzinach przedpołudniowych. Obecnie z kart zniżkowych B&Q ko-
rzysta aż milion dojrzałych osób; tym samym sprzedaż produktów sieci
kierowana do tej grupy konsumentów wzrosła o 80%.
Dostosowywać do preferencji dojrzałych trzeba także listy wysyłane do
nich w ramach kampanii mailingowych. Takie listy handlowe w żadnym
przypadku nie powinny przypominać tym klientom o ich wieku, a jeżeli
78 SKUTECZNY MARKETI NG W MAA
EJ FI RMI E
już, to w sposób, który nie wywoła negatywnych emocji. Tekst powinien
mieć duży rozmiar czcionki i być łatwy w czytaniu2.
Ludzie powyżej 65 roku życia rzadko używają kart kredytowych, w szcze-
gólności wówczas, gdy robią zakupy przez telefon  to wywołuje u nich
obawy. Nie lubią też, kiedy z ich skrzynek pocztowych wysypują się ster-
ty reklam, zwłaszcza jeżeli niektóre z nich się powtarzają. Brytyjskie biuro
podróży Saga rozwiązało ten problem, wysyłając pocztą kolorowe, cieszą-
ce oko katalogi z ofertami wakacyjnymi. Obecnie ten magazyn jest roz-
prowadzany pocztą w 500 000 egzemplarzy.
Na rynku konsumentów dojrzałych można wskazać kilka wyraz
nych seg-
mentów według wieku  od, powiedzmy, sześćdziesiątki do setki. Znam
firmę, która działa z dużym powodzeniem w segmencie klientów po sie-
demdziesiątce. Już o niej wspominaliśmy  chodzi o Cosyfeet (wygodne
stopy), producenta komfortowego obuwia domowego. Towar najczęściej
wysyłany jest pocztą do klientów, którzy nie są w stanie wybrać się na za-
kupy do sklepu obuwniczego.
Badanie rynku  lista sprawdzająca
Podczas badania rynku musisz zwrócić uwagę na bardzo wiele szczegó-
łów. Poniższa pięcioczęściowa lista sprawdzająca zawiera najważniejsze
z nich.
2
Szacuje się, że ponad pół miliona ludzi w Polsce ma wady wzroku. W Wielkiej
Brytanii ta liczba to prawie dwa miliony. Dla tej grupy odbiorców ważne jest,
aby tekst był wyraz
ny i łatwy do czytania, np. tekst nie powinien być justowany,
odstępy między akapitami powinny być większe, duże litery należy stosować
jak najrzadziej, wiersze nie powinny liczyć więcej niż 65 znaków, a kontrast
między kolorem czcionki a papieru powinien być wyraz
ny. Czy wiesz, że nie
należy umieszczać czerwonego tekstu na zielonym tle (lub odwrotnie), ponieważ
ludzie z wadami wzroku mają największy problem z odróżnianiem od siebie
tych właśnie kolorów? Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak skutecznie
redagować materiały reklamowe i jak organizować dobre kampanie informacyjne,
reklamowe i promocyjne, przeczytaj książkę Marketing i public relations w małej
firmie, Moi Ali, One Press, Gliwice, 2004  przyp. tłum.
BADANI E RYNKU 79
Potencjał rynku
1. Do kogo kierujesz ofertę  do klientów indywidualnych
czy biznesowych? W kraju czy za granicą?
2. Czy liczba klientów rośnie, czy maleje?
3. Czy rynek jest bardziej atrakcyjny w wybranym obszarze
geograficznym? Czy preferencje klientów w poszczególnych
obszarach geograficznych różnią się?
4. Jaka jest sezonowość popytu?
5. Kim są główni odbiorcy produktów?
6. Czy na rynku są dostępne konkurencyjne, tańsze lub lepsze
produkty z importu?
7. Czy na rynku działają efektywne firmy z dużym doświadczeniem
w branży? A może danego rodzaju produkty pojawiły się
w sprzedaży dopiero niedawno i rynek jest niemal  dziewiczy ?
8. Czy popyt silnie reaguje na przejściowe mody? Czy rynek jest
podatny na wahania koniunktury?
9. Czy przewidujesz, że na rynku pojawi się nowa, rewolucyjna
technologia?
10. Które z poniższych czynników mają duży wpływ na Twoją
prognozowaną sprzedaż?
a) zmiany w przepisach, w szczególności zmiany podatkowe;
zmiany obowiązujących standardów; niesolidni płatnicy;
b) produkty, które szybko się dezaktualizują;
c) innowacje wdrażane przez konkurentów;
d) niekonsekwentnie realizowana polityka firmy.
Konkurenci
1. Kim są główni konkurenci i jaki mają udział w rynku?
2. Jak szeroki asortyment oferują i jak pozycjonują produkty?
3. Jakie są ich słabe i mocne strony?
4. W jakich obszarach masz przewagę konkurencyjną?
5. Jak kształtują się trendy?
80 SKUTECZNY MARKETI NG W MAA
EJ FI RMI E
Twoje wyniki na rynku
1. Jak określasz Twój udział w rynku?
2. W których segmentach osiągasz największe zyski i które segmenty
oferują największe możliwości wzrostu?
3. Jakie dodatkowe produkty lub usługi możesz wprowadzić?
4. Czy właściwie pozycjonujesz Twoje produkty?
5. Jakie narzędzia promocji stosujesz Ty, a jakie Twoi konkurenci?
6. Ile wydajesz na marketing poszczególnych linii produktów,
w poszczególnych kanałach dystrybucji lub w poszczególnych
segmentach klientów?
7. Jakie zmiany w branży zostały lub zostaną w najbliższej przyszłości
wprowadzone?
Produkt
1. Kim są użytkownicy  finalni konsumenci produktu?
2. Jak często przeciętny klient kupuje dany produkt? Jaka jest średnia
wielkość jednego zamówienia?
3. Jakie grupy potencjalnych odbiorców  poza Twoimi
dotychczasowymi klientami  mogą używać produktu?
4. Czy możesz zaoferować kupującym produkt dodatkowe usługi?
5. Jak możesz podnieść sprzedaż produktu?
6. Co o produkcie myślą klienci?
7. Czy oferujesz produkt pod własną marką? A może produkt
ma znaną markę światową?
8. Czy cena sprzedaży jest właściwa?
9. W jakiej fazie cyklu życia produkt znajduje się obecnie?
10. Czy produkt jest specjalistyczny? Czy możesz zindywidualizować
ofertę?
11. Czy sprzedaż produktu jest rentowna?
12. Jaki jest kształt krzywej życia produktu?
13. Jakie nowe produkty zamierzasz wprowadzić na rynek i czy będą
one odbierały rynek produktom, które oferujesz obecnie?
BADANI E RYNKU 81
Klienci
1. Co jeszcze możesz zaoferować klientom?
2. Kto podejmuje decyzje o zakupach  klienci? A może ich żony,
szefowie, dzieci lub sekretarki?
3. Jak możesz przekonać tych, którzy podejmują decyzje?
4. Czy kupującym i użytkownikiem jest ta sama osoba?
5. Jaki jest profil klienta?
6. Jakie są jego potrzeby?
SPI S TREŚ CI 7
Trzymaj klasę 292
Po imprezie handlowej 292
Podsumowanie 293
9. Jak rozpocząć działalność eksportową? 295
Jak eksportować, nie wyjeżdżając z kraju? 298
Jak eksportować, wyjeżdżając z kraju? 299
Usługi spedytorów 302
Dokąd eksportować? 302
Formy płatności w obrocie zagranicznym 305
Internet 305
Minisłownik terminów eksportowych 306
10. Nowe produkty  innowacje, patenty, licencje
i projekty 309
O jakie pomysły chodzi? 310
Bądz
realistą 310
Jak zapewnić poufność informacji? 311
Własność intelektualna 311
Sprzedaż licencji 315
Czy opłaca się wdrażać innowacje? 316
Historia z morałem 317
I wreszcie  moich 12 złotych zasad 317
Skorowidz 319


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Skuteczny marketing w małej firmie
Skuteczny marketing w malej firmie Wydanie II zaktualizowane skuma2
Praktyczny marketing w małej firmie
Praktyczny marketing w małej firmie
praktyczny marketing w malej firmie
Badania marketingowe w malej firmie Wydanie II zaktualizowane
Badania marketingowe w malej firmie

więcej podobnych podstron