Farmakoterapia
Kofeina czy wiemy już wszystko?
Kofeina to alkaloid purynowy o szeroko udokumentowanej " nasienie kakaowca Semen Cacaco
z rośliny Theobroma cacao kaka-
aktywności farmakologicznej. Rośliny zawierające kofeinę
owiec właściwy (drzewo kakaowe),
" ziele Mate (herbata paragwajska)
ludzkość zna i stosuje od przeszło 4000 lat. Substancja
Herba Mate z rośliny Ilex paragu-
ta jest otrzymywana również syntetycznie. ariensis (ostrokrzew paragwajski),
" liść Katy Folium Cathae z rośliny
Catha edulis (czuwaliczka jadalna).
Kofeina przyspiesza pracę serca Kofeina jest również częstym skład-
i zwiększa siłę jego skurczu (działa- nikiem mieszanek przeciwbólowych, Ziarna kawy przeznaczone do celów
nie chrono- i inotropowe dodatnie), choć sama nie wykazuje takiego dzia- spożywczych praży się w temperatu-
rozszerza także naczynia wieÅ„cowe Å‚ania. Udowodniono, że zwiÄ™ksza ona rze 200 250°C, co nadaje im cha-
serca i działa moczopędnie. Pod jej skuteczność preparatów przeciwbólo- rakterystyczny smak i zapach wskutek
wpływem dochodzi do zwiększenia wych dzięki łagodnemu pobudzające- procesów karmelizacji cukrów, zmian
wrażliwości zwojów autonomicznych mu działaniu ośrodkowemu i polepsza- w garbnikach, fenolokwasach i biał-
zatokowego i przedsionkowo-ko- niu samopoczucia. kach. Zmiany te powodujÄ… powsta-
morowego. wanie związków lotnych. Filiżanka
kawy z jednej łyżeczki zawiera oko-
Kofeina jest znanym lekiem pobu- Å‚o 100 mg kofeiny.
dzającym w stanach zmęczenia Z zielonych, wysuszonych nasion róż-
psychicznego i fizycznego, zwięk- nych gatunków kawy, upalonych aż
sza sprawność myślenia poprzez do silnego zbrunatnienia i zwęglenia
pobudzenie kory mózgowej. zewnętrznych warstw nasion, a na-
stępnie zmielonych otrzymuje się wę-
Wzrost koncentracji kofeiny w mózgu, giel kawowy Coffea carbo. Węgiel
co następuje po wypiciu kilku filiżanek kawowy zalecany jest w ostrej biegun-
kawy, może znacznie zwiększyć oscy- ce, w lekkich stanach zapalnych błony
lacje fal gamma, polepszając w ten śluzowej jamy ustnej i gardła.
sposób funkcje poznawcze mózgu.
Substancja ta przyspiesza przemianę Liść herbaty uzyskiwany z krzewu herba-
materii i zwiększa zapotrzebowanie na cianego pochodzi z Chin i Indii, ale jest
tlen. Stosuje się ją w problemach z niskim Badania naukowe ostatnich lat dono- uprawiany w wielu rejonach świata. Liście
ciśnieniem krwi, choć jego podwyższe- szą o jeszcze innych możliwościach przeznaczone do użytku są w specjalny
nie jest kompensowane przez wpływ zastosowania kofeiny. W Journal of sposób fermentowane, wskutek czego
na rozszerzanie naczyń krwionośnych Alzheimer s Disease ukazała się infor- zmieniają się ich pierwotne składniki
działa bowiem rozkurczowo na na- macja, że picie kawy może pomóc powstaje olejek eteryczny. Herbata sta-
rządy gładkomięśniowe, szczególnie w walce z chorobą Alzheimera. nowi używkę o światowym znaczeniu,
oskrzela i naczynia krwionośne. Tak produkowaną w ilości ponad miliona ton
więc nie każdy, kto wypije filiżankę ka- Do najpopularniejszych surowców ro- rocznie. Napar z liści herbaty, uzyskany
wy, ma wyższe ciśnienie niż zazwyczaj. ślinnych zawierających kofeinę należą: przez zalanie ich wrzącą wodą na 2 3
" nasiona kawy Semen Coffeae minuty, stosuje siÄ™ jako analepticum (do-
Kofeina pobudza także wydzielanie z rośliny Coffea arabica krzew ka- bra rozpuszczalność alkaloidów), nato-
soku żołądkowego, prawdopodobnie wowy, kawa arabska, miast napar z herbaty parzonej przez 10
poprzez hamowanie fosfodiesterazy " zarodek kola (nasienie) Embryo minut jako antidiarrhoicum (synergizm
i zwiększenie stężenia cAMP lub GMP, (Semen) Colae z rośliny Cola acumi- działania ściągającego garbników oraz
biorących udział w wydzielaniu kwasu nata i Cola nitida kola zaostrzona moczopędnego teofiliny).
solnego. Działanie to jest najczęściej (kończysta) i kola błyszcząca,
przyczyną dolegliwości spowodowa- " guarana Semen Pauliniae z rośliny Zarodek kola to dojrzałe nasienie,
nych przez produkty spożywcze za- Paullinia cupana (Paulinia guarana), pozbawione łupiny i wysuszone. Pod-
wierające kofeinę, u osób wrażliwych " liść herbaty Folium Theae z rośliny czas suszenia następuje utlenianie
lub z nadmiernym wydzielaniem kwasu Thea sinensis (Camelia sinensis) garbników i zarodki zabarwiają się
solnego. herbata chińska, krzew herbaciany, na brunatnoczerwony kolor. Służą do
30
chela mag 105x297.pdf 2009-11-17 11:03:40
Farmakoterapia
otrzymywania nalewki Tinctura colae i wyciągu gęste-
go Extractum colae. Stosuje się je także w przemyśle
wódczanym i literniczym oraz jako dodatek do kakao
lub czekolady. Zarodki kola używane są do produkcji
napoju coca-cola, który pierwotnie był produkowany
z nasion kola i liści kokainowca.
Guarana to liana występująca w Amazonii. W lecznic-
twie stosuje się nasienie uprażone, zmielone, wymiesza-
ne z wodą i wysuszone. Poza działaniem typowym dla
kofeiny, guarana ma także właściwości adaptogenne
(przeciwstresowe). Ze względu na fakt, że zmniejsza
uczucie głodu, znajduje zastosowanie w dietach odchu-
dzających. Wchodzi również w skład wielu preparatów
pobudzających toników i napojów orzezwiających.
Kakao, czyli nasienie kakaowca, poddaje siÄ™ fermenta-
C
cji, a następnie wypraża, pozbawiając wcześniej łupi-
ny nasiennej. Jest w zasadzie produktem spożywczym,
M
z którego wytłacza się masło kakaowe (Oleum Ca-
Y
cao, Butyrum Cacao). Nasiona proszkowane i prażone
CM
w temperaturze 70 140°C stanowiÄ… surowiec do pro-
MY
dukcji czekolady. Napój przygotowany z jednej łyżecz-
ki proszku kakao zawiera ok. 64 mg kofeiny.
CY
CMY
Mate to liście i szczyty gałązek ostrokrzewu para-
K
gwajskiego. Napar z nich poza działaniem charakte-
rystycznym dla kofeiny stosowany jest w kuracjach od-
chudzających zmniejsza apetyt i przyspiesza rozkład
tłuszczów, co uwarunkowane jest głównie połączeniem
kofeiny z kwasami kawailochinowymi.
Liść katy pochodzi z krzewu, który rośnie na Półwyspie
Arabskim. Jest stosowany przez tubylców w postaci
preparatów do żucia lub naparów, jako środek do-
pingujÄ…cy, pobudzajÄ…cy, euforyczny znany jest jako
herbata arabska lub abisyńska. Głównym alkaloidem
liÅ›ci katy jest katyna, która wpÅ‚ywa na receptory Ä… i ß-
adrenergiczne, czego efektem jest pobudzenie, a na-
wet euforia. Inny składnik liści katy aktynon silnie
stymuluje układ nerwowy, a jego budowa i właściwo-
ści zbliżone są do amfetaminy. Długotrwałe stosowa-
nie katy poczÄ…tkowo poprawia samopoczucie, usuwa
zmęczenie i uczucie głodu, jednak po czasie wywołuje
niepokój, koszmary senne, depresję, a nawet objawy
paranoidalne zaburza rytm snu, przez co jest lokal-
nym problemem społecznym. Stałe zażywanie prowa-
dzi do zależności psychicznej. W niektórych krajach
sprzedaż i stosowanie katy są zabronione.
dr n. farm. Barbara Figura
31
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
30 31 by darog8328 29 30 31 32 33(2)28 29 30 31 32 33(4)28 29 30 31 32 33(5)30 (31)więcej podobnych podstron