Kodeks postępowania bioarcheologa za W. Bassem Osteology. Laboratory manual Kodeks postępowania bioarcheologa Jednym z podstawowych celów niniejszych zajęć jest nauczenie studentów właściwego postępowania w przypadku: wydobywania transportowania czyszczenia rekonstrukcji obchodzenia się z materiałem szkieletowym pochodzącym z wykopalisk. Równie ważne jest podkreślenie zachowań, które nie powinny mieć miejsca. Wydobywanie 1. Pozostaw kości na miejscu dopóki nie zostanie odsłonięty CAAY szkielet 1 Wydobywanie 2. zrób fotografię grobu (bądz dokładny rysunek) przed wyjęciem kości Wydobywanie 3. umieść oznaczenie stanowiska i obiektu, strzałkę wskazującą północ oraz skalę centymetrową przed zrobieniem fotografii, ewentualnie umieść te dane na rysunku Wydobywanie 4. bądz zawsze dokładny przy wypełnianiu karty grobu/opisywaniu grobu. Zapisz wszystkie szczegóły przed wyjęciem kości z grobu, NIE POLEGAJ NA PAMICI 2 Wydobywanie 5. używaj narzędzia służącego do eksploracji (angielka/kielnia/graca etc.) płynnymi pociągłymi ruchami Wydobywanie 6. zapakuj kości do właściwie opisanych pojemników i/lub opakowań: numer stanowiska, numer obiektu, data, nazwisko wykopującego etc. Wydobywanie 7. włóż szkielet do kilku osobnych torebek: jednej na czaszkę z żuchwą, drugiej na duże kości, i kolejnej na małe kości (kręgi, żebra etc.). Włożenie kości każdej dłoni i stopy do oddzielnych torebek ułatwi pózniejsze opracowywanie 3 Wydobywanie 8. opisz opakowania niezmywalnym tuszem/pisakiem Wydobywanie 9. używaj pędzla do oczyszczania kości podczas ich wydobywania Wydobywanie 10. pozostaw mokre kości do wyschnięcia osłonięte przed słońcem przez kilka godzin 4 Wydobywanie 11. zatrzymaj wszystkie fragmenty kości. Każdy fragment może mieć znaczenie podczas rekonstrukcji i ma znaczenie dla dokładności analizy Wydobywanie 1. nie wbijaj narzędzia w ziemię by wydłubać/podważyć kość Wydobywanie 2.nie pozostawiaj ziemi wewnątrz czaszki 5 Wydobywanie 3.nie wyciągaj częściowo odsłoniętej kości z ziemi. Poczekaj, aż zostanie odsłonięty cały szkielet. Niewłaściwe postępowanie nie tylko powoduje utratę informacji, ale może również spowodować ułamanie się kości Wydobywanie 4. nie wkładaj materiału szkieletowego do nieopisanych torebek Wydobywanie 5. nie konserwuj kości na stanowisku, podczas wydobywania. Inaczej do kości przyklei się ziemia z wykopu, co utrudni, lub uniemożliwi właściwe oczyszczenie kości pózniej. Jeśli szkielet jest bardzo zniszczony można osłonić go gipsem 6 Transport 1. ostrożnie pakuj opisane torebki z kośćmi. Jeżeli torebki są pakowane do kartonowego pudła skieruj otwarte końce toreb w przeciwnych kierunkach. Jeśli materiał się wysypie łatwiej będzie włożyć go do odpowiedniej torebki Transport 2. wkładaj maksymalnie 2-3 pochówki do jednego pudła. Transport 3. sprawdz, czy kości nie wysypią się podczas transportu z toreb i pudeł i nie zgubią się lub nie wymieszają 7 Transport 1. nie wrzucaj luznych/nie spakowanych kości na tył samochodu transportowego, szczególnie jeśli dojazd jest wyboisty! Transport 2. nie wkładaj maksymalnej liczby szkieletów do wielkich pudeł (np. po lodówce), bo tak jest ekonomicznie Transport 3. nie pakuj kamieni lub ciężkich zabytków na wierzch na kości 8 Czyszczenie 1. uważnie oczyszczaj materiał używając wody, bądz acetonu oraz pędzla lub MIKKIEJ szczoteczki do zębów. Sposób czyszczenia zależny jest od stanu zachowania kości. Jeśli jest twarda i mocna, można umyć ją pod wodą. Jeśli kość jest wilgotna, miękka i się rozwarstwia/łuszczy wysusz ją w przewiewnym miejscu i usuń brud pędzlem na sucho Czyszczenie 2. uważnie myj i czyść kości i zęby. Jeśli robisz to w zlewie/umywalce, upewnij się, że odpływ jest zabezpieczony. Szczególnie łatwo zgubić w ten sposób zęby Czyszczenie 3. opisz każdą oczyszczoną kość, zapisując numer stanowiska, grobu, numer inwentarzowy lub inne właściwe oznaczenie. W ten sposób zabezpieczysz materiał przed wymieszaniem. Używaj niezmywalnego pisaka 9 Czyszczenie 1. nie niszcz powierzchni stawów przez intensywne czyszczenie i próby usunięcia trudnodostępnego brudu Czyszczenie 2. nie myj/czyść więcej niż jednego szkieletu na raz. Możesz niechcący wymieszać materiał Czyszczenie 3. nie ścieraj, bądz nie ułamuj fragmentu połamanych powierzchni, by łatwiej je było skleić 10 Czyszczenie 4. nie wklejaj zęba do zębodołu dopóki nie dopasujesz wszystkich zębów i nie stwierdzisz, że powierzchnie żucia się zgadzają Rekonstrukcja 1. czekaj aż wszystkie kości będą całkowicie suche. Nie używaj klejów wodorozpuszczalnych (kleje takie absorbują wilgoć z kości i rozklejają się). Potrzebne jest pudło lub kuweta z drobnym piaskiem. Do rekonstrukcji przydatna może być również plastelina, gęsia skórka , zapałki lub patyczki do szaszłyków Rekonstrukcja 2. sklejaj małe fragmenty w większe, a następnie większe sklejaj ze sobą 11 Rekonstrukcja 3. upewnij się, że NA PEWNO sklejasz właściwe fragmenty. Zwróć uwagę na kolor i teksturę sklejanych fragmentów kości. Rekonstrukcja 4. Opisz wszystkie kości pod koniec czyszczenia Rekonstrukcja 5. zabezpiecz zrekonstruowane kości konserwantem, zanurzając je w roztworze o konsystencji wody 12 Rekonstrukcja 1. nie pracuj nad więcej niż jednym szkieletem na raz, chyba że WSZYSTKIE kości są właściwie podpisane. Zapobiegnie to wymieszaniu kości pochodzących z kilku pochówków Rekonstrukcja 2. nie wypełniaj wyłamanych miejsc gipsem lub podobną substancją. Może to zasłonić ślady patologii lub zabiegów kulturowych, jak np. śladów cięcia na kościach Rekonstrukcja 3. nie pokrywaj powierzchni kości olejem, farbą lub szelakiem, ponieważ zamazuje to i zakrywa wzory szwów i możliwe zmiany patologiczne 13 Rekonstrukcja 4. nie sklejaj ze sobą nie oczyszczonych powierzchni Obchodzenie się z materiałem szkieletowym 1. zachowaj ostrożność trzymając w rękach kość Obchodzenie się z materiałem szkieletowym 2. trzymaj czaszkę oburącz, nie wkładaj palców w oczodoły 14 Obchodzenie się z materiałem szkieletowym 3. wkładaj kości zawsze do właściwych pudeł i odstawiaj na miejsce Obchodzenie się z materiałem szkieletowym 1. nie podnoś czaszki za oczodoły Obchodzenie się z materiałem szkieletowym 2. nie upuszczaj kości POAAMI SI! 15