Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.
UZUPEANIA ZDAJCY Miejsce
na naklejkÄ™
KOD PESEL
z kodem
EGZAMIN MATURALNY
Z FILOZOFII
POZIOM PODSTAWOWY 11 MAJA 2015
Instrukcja dla zdajÄ…cego
Godzina rozpoczęcia:
14:00
1. Sprawdz, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 12 stron
(zadania 1 21). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu
zespołu nadzorującego egzamin.
2. RozwiÄ…zania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to
przeznaczonym przy każdym zadaniu.
Czas pracy:
3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
120 minut
4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraznie przekreśl.
5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane.
6. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój
numer PESEL i przyklej naklejkÄ™ z kodem.
Liczba punktów
7. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej
do uzyskania: 50
dla egzaminatora.
MFI-P1_1P-152
UkÅ‚ad graficzny © CKE 2013
Egzamin maturalny z filozofii
Poziom podstawowy
Część I (20 punktów)
Zadanie 1. (2 pkt)
Do podanych zdań dopisz właściwe pojęcia. Pojęcia wybierz spośród:
autarkia altruizm ascetyzm aporia anamneza
Postawa, której istotę stanowi troska o innych i nastawienie
1)
na czynienie dobra wykraczającego poza dobro własne.
Postawa przejawiająca się w rezygnacji z wartości hedonistycznych,
2)
witalnych i utylitarnych oraz wyrzeczenia się uciech życia.
Zadanie 2. (2 pkt)
1. Wyjaśnij pojęcie cnoty w filozofii Arystotelesa.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
2. Podaj podział cnót według Arystotelesa.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 3. (1 pkt)
Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zakreśl literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe.
1. Baruch Spinoza głosił monizm i panteizm. P
W filozofii Arystotelesa wszechświat jest wieczny i nie ma początku ani
2. P
końca.
Zgodnie z przekonaniem Arthura Schopenhauera świat zjawisk jest
3. P
obiektywizacjÄ… irracjonalnej woli.
Strona 2 z 12
MFI_1P
Egzamin maturalny z filozofii
Poziom podstawowy
Zadanie 4. (2 pkt)
W filozofii Kartezjusza i Spinozy występuje pojęcie substancji.
Czy Kartezjusz zgodziłby się ze stanowiskiem Spinozy w sprawie liczby i rodzajów
substancji? Odpowiedz uzasadnij.
Odpowiedz: .................................................................................................................................
Uzasadnienie: ..............................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 5. (2 pkt)
Wyjaśnij pojęcie utopii w sensie potocznym i filozoficznym.
Znaczenie potoczne: ....................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Znaczenie filozoficzne: ...............................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 6. (3 pkt)
Wyjaśnij, jak rozumieli szczęście wymienieni niżej reprezentanci szkół filozoficznych.
hedonista ......................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
stoik .............................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
cynik ............................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Strona 3 z 12
MFI_1P
Egzamin maturalny z filozofii
Poziom podstawowy
Zadanie 7. (3 pkt)
Obok tytułu dzieła wpisz nazwisko jego autora. Nazwiska wybierz spośród
następujących:
Platon Arystoteles św. Augustyn św. Tomasz Kartezjusz John Locke
Georg W. Hegel Immanuel Kant Gottfried W. Leibniz Martin Heidegger
Edmund Husserl
Tytuł dzieła Autor
1. Wyznania
2. Teajtet
3. Metafizyka
4. Summa teologiczna
Rozważania dotyczące rozumu
5.
ludzkiego
6. Rozprawa o metodzie
7. Monadologia
8. Krytyka czystego rozumu
Zadanie 8. (3 pkt)
Podaj nazwy stanowisk przeciwnych do poniższych poglądów.
a) Jedynym zródłem poznania są zmysły. ................................................................................
b) Normy moralne są względne. ..............................................................................................
c) Działanie ludzkie jest wyznaczone przez konieczność. .......................................................
Strona 4 z 12
MFI_1P
Egzamin maturalny z filozofii
Poziom podstawowy
Zadanie 9. (2 pkt)
Podaj autorów poniższych tez.
a) Esse est percipi. (Być, to być postrzeganym.) .....................................................................
b) Myślę, więc jestem. ..............................................................................................................
c) Człowiek człowiekowi wilkiem. ..........................................................................................
d) Człowiek jest trzciną myślącą. .............................................................................................
Część II (30 punktów)
Na podstawie załączonych tekstów i własnej wiedzy wykonaj polecenia.
Roman Ingarden
Książeczka o człowieku
Jest z pewnością bardzo trudno określić naturę człowieka. Wykracza on poza wszelkie
ramy nadawanych mu określeń przez swoje czyny, czasem bohaterskie, a czasem straszliwe,
przez niezmierną różnorodność swego charakteru i zamierzeń, jakie usiłuje realizować, przez
niedającą się wyczerpać nowość swych dzieł i przez podziwu godną zdolność do regeneracji
po każdym prawie swym upadku [& ].
Z pewnością egoizm dominuje w większości ludzkich czynów indywidualnych,
społecznych czy narodowych. Jest jednak czymś specyficznie ludzkim działać wyłącznie dla
cudzego dobra czy szczęścia i w wypadkach wyjątkowych oddać swe życie dla uratowania
cudzego życia, czasem nawet kogoś zupełnie obcego. Człowiek może dokonywać czynów
straszliwych, okrutnych i nieludzkich , lecz zarazem jest jedynym stworzeniem, które czuje
się upokorzone przez swe złe czyny i stara się odpokutować za swoje winy. W granicznym
wypadku jest gotów zabić się dla ocalenia swojego honoru i jest zapewne jedynym
stworzeniem, dla którego istnieje w ogóle honor i poniżenie tego honoru. Jedynie też
człowiek czuje się odpowiedzialny za swój sposób życia, zwłaszcza wtedy gdy nie udało mu
się zrealizować wartości niezbędnych, jego zdaniem, dla jego godności wewnętrznej.
A wreszcie prawdą jest, że w większości przypadków pożytek jest dlań motywem
rozstrzygającym o jego działaniu, lecz jest też prawdą, że człowiek jest jedynym
stworzeniem, które może tworzyć dzieła i sytuacje pod żadnym względem niepożyteczne.
A tworzy je tylko dla ich piękna i dla wzbogacenia przez ich istnienie świata specyficznie
ludzkiego.
Krótko mówiąc: istnieje pewien zbiór szczególnych wartości, które człowiek sobie ustala
i usiłuje realizować, a nawet do ich realizowania czuje się powołany. Jakie to są wartości, to
niełatwo powiedzieć. I jest możliwe, że ich ogół zmienia się w granicach ściśle określonych
w zależności od poszczególnego typu człowieka i od epoki historycznej [& ]. Uszczęśliwia go
natomiast urzeczywistnienie wartości i ulega ich szczególnemu urokowi. Nie chodzi tu przy
tym [& ] o wartości relatywne w odniesieniu do jego potrzeb życiowych (jak np. pożywienie)
ani też w stosunku do jego przyjemności (jak np. dobre zdrowie lub rozkosz), lecz o wartości
w swej immanentnej jakości absolutne, jakkolwiek ich realizacja zależy od twórczej siły
człowieka, słowem: wartości moralne i wartości estetyczne.
Lecz człowiek nie znajduje tych wartości po prostu w przyrodzie, w świecie materialnym.
Musi wytworzyć realne warunki ich zaistnienia i ukazywania się w świecie. Dzięki
szczególnej umiejętności przewidywania ich jakości wytwarza na podłożu świata realnego,
Strona 5 z 12
MFI_1P
Egzamin maturalny z filozofii
Poziom podstawowy
przez odpowiednie przetworzenie niektórych rzeczy i wywołanie pewnych procesów, nowy
świat świat kultury ludzkiej, w którym wartości się ukazują.
Ten nowy świat nie istniałby bez geniuszu i działalności twórczej człowieka i nie mógłby
się ukonkretyzować bez wytworzenia jego fizycznej podstawy bytowej, dostosowanej przez
człowieka do funkcji ukazywania nowych przedmiotów i ich wartości [& ].
W obliczu tej nowej rzeczywistości człowiek zapomina do pewnego stopnia o swej
prawdziwej naturze, czysto zwierzęcej [& ]. Czuje się szczęśliwy, gdy może być świadom
obecności wartości stworzonych przez siebie lub przez swych bliskich. Ta rzeczywistość
specyficznie ludzka jest trwalsza i dłużej trwająca niż życie poszczególnego człowieka
i [& ] stanowi dla każdego z nas pewnego rodzaju dziedzictwo, które znajdujemy w naszym
świecie jako dar przodków i jako odradzanie się minionych epok dziejowych, i jako spotkanie
z ludzmi, którzy już dawno nie żyją [& ]. Pełne zadowolenie może nam dać w życiu jedynie
fakt, że udało się nam wytworzyć wartości noszące piętno naszej osobowości [& ]. My sami
przekształcamy się pod wpływem dzieł, które stworzyliśmy i z którymi pozostajemy
w styczności bezpośredniej i intuicyjnej, i mimo naszej woli i naszej wiedzy odradzamy
się i przetwarzamy przez sam nasz wysiłek pozostawania w służbie realizacji wartości [& ].
Ale siła twórcza człowieka jest ograniczona. Nie jest zdolna stworzyć dzieł
autonomicznych w swym istnieniu i niezależnych od naszej świadomości. Jest zbyt słaba,
żeby rzeczywiście przetworzyć pierwotną naturę w rzeczywistość człowieka [& ]. Dzieła
ludzkiej kultury duchowej nie znajdujÄ… w rzeczach materialnych nigdy oparcia tak pewnego,
żeby mogły istnieć zupełnie bez pomocy działania i świadomości ludzkiej. Gdy moc duchowa
człowieka słabnie lub zanika, warstwa Rzeczywistości Ludzkiej na świecie zdaje się zacierać
i zanikać, a człowiek odkrywa oryginalne oblicze Przyrody żywiołu w świecie go
otaczającym i nawet w sobie samym, i czuje się wtedy opuszczony w świecie sobie obcym
i straszliwym. Popada w prawdziwą rozpacz, czując się odartym z wszelkiego sensu, który
uczynił z niego zwierzęcia człowieka.
Natura ludzka polega na nieustannym wysiłku przekraczania granic zwierzęcości tkwiącej
w człowieku i wyrastania ponad nią człowieczeństwem i rolą człowieka jako twórcy wartości.
Bez tej misji i bez tego wysiłku wyrastania ponad samego siebie człowiek zapada z powrotem
i bez ratunku w swoją czystą zwierzęcość, która stanowi jego śmierć.
Roman Ingarden, Książeczka o człowieku, Kraków 1987.
Zadanie 10. (2 pkt)
Na podstawie tekstu Romana Ingardena zdefiniuj pojęcia: natura, kultura.
Natura: ..........................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Strona 6 z 12
MFI_1P
Egzamin maturalny z filozofii
Poziom podstawowy
Kultura: ........................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 11. (1 pkt)
Który z poniższych zestawów określeń (A D) charakteryzuje naturę człowieka zgodnie
z koncepcją Romana Ingardena? Zaznacz właściwą odpowiedz.
A. byt w sobie, dwoistość natury ludzkiej, świadomość siebie
B. wola mocy, wartości etyczne, tworzenie kultury
C. przekraczanie zwierzęcości, honor, siła twórcza
D. byt dla siebie, altruizm, szacunek dla świata natury
Zadanie 12. (4 pkt)
1. Na podstawie tekstu wymień cztery korzyści, jakie - zdaniem autora tekstu -
przynosi człowiekowi tworzenie kultury.
·ð & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
·ð & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
·ð & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
·ð & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
2. Wymień dwa warunki, które, według autora, zapewniają wartościom kultury
przetrwanie.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 13. (3 pkt)
Spośród poniższych sformułowań (a f) zaznacz te, które zgodnie z przekonaniem
Romana Ingardena są warunkiem powstania nowego świata.
a) geniusz człowieka
b) działanie twórcze człowieka
c) egoizm w relacjach międzyludzkich
d) powrót do natury
e) wytworzenie systemu wartości
f) zaakceptowanie przez człowieka swojej zwierzęcości
Strona 7 z 12
MFI_1P
Egzamin maturalny z filozofii
Poziom podstawowy
Zadanie 14. (3 pkt)
Roman Ingarden jest przedstawicielem jednego ze współczesnych kierunków filozoficznych.
1. Podaj nazwÄ™ tego kierunku.
& ...................................................................................................................................................
2. Podaj nazwisko, innego niż Roman Ingarden, przedstawiciela tego kierunku.
& ...................................................................................................................................................
3. Uzasadnij, że powyższy tekst Romana Ingardena realizuje założenia
reprezentowanego przez autora kierunku.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 15. (4 pkt)
Porównaj koncepcję człowieka w filozofii Romana Ingardena z koncepcją człowieka
w filozofii Thomasa Hobbesa oraz Jeana J. Rousseau.
Thomas Hobbes ............................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Jean J. Rousseau ...........................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Strona 8 z 12
MFI_1P
Egzamin maturalny z filozofii
Poziom podstawowy
Zadanie 16. (2 pkt)
Porównaj koncepcję rozpaczy w tekście Romana Ingardena z koncepcją
zaproponowaną przez Słrena Kierkegaarda w poniższym fragmencie.
Rozpacz to rozpad syntetycznego stosunku jazni do samej siebie. Ale synteza nie jest
rozpadem, jest tylko możliwością, czyli w samej syntezie zawiera się możliwość rozpadu.
Gdyby synteza była rozpadem, rozpacz nie mogłaby powstać; w tym wypadku rozpacz
byłaby właściwością natury ludzkiej jako takiej, a więc nie byłaby rozpaczą; byłaby czymś,
co atakowałoby człowieka, czymś, co przychodziłoby z zewnątrz jak choroba, w którą
człowiek popada, jak śmierć, która każdego czeka. Aliści rozpacz rodzi się wewnątrz
człowieka; gdyby człowiek nie był syntezą, nie mógłby popaść w rozpacz ani tym bardziej
nie mógłby rozpaczać, gdyby ta synteza nie rodziła się we właściwym stosunku z ręki Boga.
Słren Kierkegaard, Choroba na śmierć, [w:] Antologia tekstów filozoficznych, cz. II, Kraków 2003.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 17. (2 pkt)
Porównaj koncepcje natury ludzkiej przedstawione we fragmencie Książeczki
o człowieku Romana Ingardena i poniższym tekście Jeana Paula Sartre a.
Pojęcie Boga Stworzyciela we wszystkich niemal czasach utożsamiane jest z pojęciem
najwyższego rękodzielnika [& ]. Bóg tworzy człowieka odpowiednio do techniki i koncepcji,
dokładnie tak, jak rzemieślnik wytwarza nóż do papieru, odpowiednio do definicji i techniki
wykonania [& ]. Jeżeli nie istnieje Bóg, to istnieje przynajmniej jeden byt, którego
egzystencja poprzedza istotę, jeden byt, który istnieje przed możliwością zdefiniowania go
przez jakiś umysł, i że tym bytem jest człowiek [& ]. Co to znaczy w tym wypadku, że
egzystencja poprzedza istotę? To znaczy, że człowiek najpierw istnieje, zdarza się, powstaje
w świecie, a dopiero pózniej się definiuje. Człowieka w pojęciu egzystencjalisty nie można
definiować dlatego, że jest on pierwotnie niczym. Będzie on czymś dopiero pózniej i to
będzie takim, jakim się sam uczyni. A więc nie ma natury ludzkiej, ponieważ nie ma Boga,
który by ją w umyśle swym począł. Człowiek jest poza tym nie tylko taki, jakim siebie
pojmuje, lecz również taki, jakim chce być, jakim się pojął po zaistnieniu i jakim zapragnął
być po tym skoku w istnienie. Człowiek jest tylko tym, czym sam siebie uczyni [& ]. Tak
więc pierwszym krokiem egzystencjalizmu będzie uświadomienie człowiekowi, czym jest on
sam, i złożenie na niego całkowitej odpowiedzialności za własne istnienie. Ale mówiąc, że
Strona 9 z 12
MFI_1P
Egzamin maturalny z filozofii
Poziom podstawowy
człowiek jest odpowiedzialny za siebie, chcemy powiedzieć, że jest on odpowiedzialny
nie tylko za swą własną indywidualność, ale również za wszystkich innych ludzi.
J.P. Sartre, Egzystencjalizm jest humanizmem, Warszawa 1998.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 18. (2 pkt)
1. Wyjaśnij, co znaczy Sartrowskie stwierdzenie istota poprzedza egzystencję.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
2. Jaki byt, zdaniem Sartre a, można opisać formułą egzystencja poprzedza esencję?
Wyjaśnij, co tak zastosowana formuła oznacza.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 19. (2 pkt)
Na podstawie podanych tekstów i własnej wiedzy porównaj poglądy Sartre a
i Ingardena na temat wolności.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Strona 10 z 12
MFI_1P
Egzamin maturalny z filozofii
Poziom podstawowy
Zadanie 20. (2 pkt)
Którego kierunku relatywizmu czy idealizmu etycznego są reprezentantami Sartre
i Ingarden? Odpowiedz uzasadnij.
Odpowiedz: .................................................................................................................................
Uzasadnienie: ..............................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 21. (3 pkt)
Wyjaśnij pojęcie egzystencjalizmu i wymień, innego niż Sartre, przedstawiciela oraz
podaj nazwisko filozofa, który jest uważany za prekursora egzystencjalizmu.
Wyjaśnienie: ................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Przedstawiciel: ............................................................................................................................
Prekursor egzystencjalizmu: .......................................................................................................
Strona 11 z 12
MFI_1P
Egzamin maturalny z filozofii
Poziom podstawowy
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)
Strona 12 z 12
MFI_1P
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
MMA P1 1P 152MPO P1 1P 152MJN P1 1P 152MJA P1 1P 152MIN P1 1P 152MFI R1 1P 152MKL P1 1P 152MJA P1 1P 152MPO P1 1P 152MFA R1 1P 152MPO R1 1P 152MJA R1 1P 152MJN R2 1P 152MJH R1 1P 152MWT R1 1P 152MJN P1 7P 152MKL R1 1P 152więcej podobnych podstron