2010-12-28 Fizjologia układu naczyniowego Ściana naczyń krwionośnych " wewnętrzna (śródbłonek) " środkowa (włókna mięśniowe typu trzewnego oraz typu wielojednostkowego, włókna sprężyste, włókna kolagenowe) " zewnętrzna (przydanka) Naczynia włosowate-błona podstawna i śródbłonek 1 2010-12-28 " Zwiększony stosunek promienia naczynia do grubości ściany: Zwiększa się opór stwarzany przez naczynia dla przepływu krwi Zmniejsza się podatność ściany naczynia 2 2010-12-28 Podatność " Miara rozciągliwości ściany naczynia " Duża podatność charakteryzuje żyły krążenia dużego oraz żyły i tętnice krążenia małego Sprężystość " Odwrotność podatności C="P/"V " Duża sprężystość charakteryzuje tętnice krążenia dużego 3 2010-12-28 Rola naczyń krwionośnych " Transportujące " Oporowe " Wymiany gazowej i odżywczej " Pojemnościowe " Zespolenia tętniczo-żylne 4 2010-12-28 Krwioobieg duży " Gradient ciśnień 100 mmHg- 5 mmHg Zbiornik niskoobjętościowy (20% krwi krą\ącej) Wysokooporowy i wysokociśnieniowy " Naczynia wstawione są równolegle,co ozn.: Poszczególne narządy otrzymują krew jednakowo wysyconą tlenem Dystrybucja krwi do narządów zależy od ich stanu czynnościowego 5 2010-12-28 Krwioobieg mały " Gradient ciśnień 15 mmHg- 7 mmHg " Zbiornik wysokoobjętościowy (80% krwi krążącej) " niskooporowy i niskociśnieniowy Przepływ krwi w naczyniach " Prawo ciągłości przepływu Dc x V =const. V=CO/Dc gdzie V liniowa prędkość przepływu krwi, CO objętość minutowa serca, Dc- sumaryczna powierzchnia przekroju danego rodzaju naczyń krwonośnych 6 2010-12-28 Przepływ ciągły i pulsacyjny " Krążenie duże przepływ ciągły " Krążenie małe przepływ pulsacyjny 7 2010-12-28 Natężenie przepływu " Objętość cieczy przepływająca w jednostce czasu Q="P/R "P- ciśnienie napędowe R - opór naczyniowy Q natę\enie przepływu r- promień naczynia l- długość naczynia ! - lepkość krwi " Ciśnienie napędowe " Ciśnienie transmuralne 8 2010-12-28 Krytyczne ciśnienie zamknięcia " Obniżenie ciśnienia transmuralnego prowadzi do zmniejszenia rozciągnięcia ściany naczynia zmniejsza się promień naczynia oraz napięcie sprężyste ściany naczynia Opór przepływu Czynniki, które decydują o wielkości tarcia, czyli o oporze przepływu, wykrył i opisał w postaci równania francuski fizyk i fizjolog Poiseuille: R = 8Lh/Ąr4, gdzie R to opór naczyniowy, r promień naczynia, L długość naczynia, h lepkość cieczy Wielkość oporu naczyniowego jest zatem wprost proporcjonalna do długości naczynia i lepkości krwi, a odwrotnie proporcjonalna do czwartej potęgi promienia. 9 2010-12-28 Przepływ krwi w naczyniu Tętnicze ciśnienie krwi " Skurczowe najwyższa wartość ciśnienia panująca w tętnicach na szczycie wyrzutu komorowego 10 2010-12-28 11 2010-12-28 Ciśnienie tętna " Ciśnienie tętna = ciśnienie skurczowe ciśnienie rozkurczowe " Skurczowo-rozkurczowa amplituda tętniczego ciśnienia krwi warunkuje rozciągnięcie ściany tętnic wyczuwalne jako tętno 12 2010-12-28 Powrót żylny " Uwarunkowany jest gradientem ciśnienia między naczyniami włosowatymi i prawym przedsionkiem oporem naczyniowym w żyłach innymi czynniki tj.: " Pompa piersiowo-brzuszna " Pompa mięśniowa Mikrokrążenie 13 2010-12-28 " Zwieracze przedwłośniczkowe zawierają komórki mięśni gładkich typu trzewnego. Komórki rozrusznikowe sprawiają, że kurczą się one rytmicznie. " Są skąpo unerwione, ale wrażliwe na działanie czynników humoralnych 14 2010-12-28 Naczynia o ścianie ciągłej Naczynia okienkowate 15 2010-12-28 Filtracja i reabsorbcja 16 2010-12-28 Unerwienie naczyń krwionośnych " Współczulne noradrenergiczne " Współczulne cholinergiczne " Przywspółczulne cholinergiczne Napięcie podstawowe i neurogenne " Napięcie podstawowe " Napięcie neurognne komórki typu trzewnego w komórki typu wewnętrznej warstwie mięsni wielojednostkowego w gładkich ściany naczynia wzewnętrznej warstwie mięsni gładkich ściany naczynia Regulacja układowa Regulacja miejscowa 17 2010-12-28 Regulacja miejscowa przepływu krwi " Miogenna - utrzymanie przepływu (Q) krwi na niezmienionym poziomie, mimo wahań ciśnienia transmuralnego (Pt) Q Q autoregulacja P 50 150 50 150 P " Metaboliczna dostosowanie wielkości przepływu krwi do wielkości przemiany materii Humoralna regulacja przepływu krwi " Miejscowa prostacyklina, prostaglandyny typu F rozszerzenie naczyń tromboksan , prostaglandyny typu E, zwężenie naczyń " Układowa Tlenek azotu- uwalniany z komórek śródblonka Rozszerzenie naczyń za pomocą NO wywołują m.in.: acetylocholina, ATP, ADP, serotonina, wazopresyna, histamina 18 2010-12-28 Odruch z baroreceptorów tętniczych Bodzcem progowym dla baroreceptorów jest ciśnienie tętnicze krwi rzędu 44-50 mmHg " Składowa sercowa " Składowa naczyniowa Odruch z receptorów serca " Receptory typy A- pobudzane przez skurcz przedsionków " Receptory typu B pobudzane w czasie wypełniania przedsionków zwiększonym powrotem żylnym (odruch Bainbridge a) 19 2010-12-28 Krążenie mózgowe Mózg zużywa 20% tlenu dostarczanego organizmowi Przepływ 15% objętości minutowej serca Zaopatrywany w krew przez tętnice mózgowe, posiadające receptory umożliwiające odruchową regulację ciśnienia krwi (wzrost pCO2, stężenia H+, K+ , adenozyny oraz spadek pO2 powodują miejscowe rozszerzenie naczyń mózgowych) Objętość krwi w naczyniach mózgowych Objętość tkanki mózgowej Objętość płynu mózgowo-rdzeniowego Decydują o ciśnieniu środczaszkowym 20 2010-12-28 Krążenie wieńcowe " 5% objętości minutowej serca " Na przepływ wieńcowy wpływa: Ciśnienie krwi w komorach serca Czynniki mechaniczne Stan czynnościowy komórek roboczych serca Impulsacja z włókien współczulnych noradrenergicznych Czynniki nerwowe Stężenia adenozyny Stężenie jonów potasu w środowisku pozanaczyniowym Czynniki miejscowe Gradient prężności tlenu w poprzek ściany tętniczek 21 2010-12-28 22