Edukacja seksualna. Podstawowe pojÄ™cia, zaÅ‚ożenia i cele mgr Joanna Rogowska Erotyzm Zainteresowanie i odczuwanie przyjemnoÅ›ci, wiążące siÄ™ z atrakcyjnoÅ›ciÄ… fizycznÄ… i psychicznÄ… osób pozostajÄ…cych w relacjach hetero-, bi- czy homoseksualnych. Jest pojÄ™ciem nadrzÄ™dnym i szerszym od seksu i seksualnoÅ›ci. Erotyzm jest cechÄ… typowo ludzkÄ…, nadaje seksowi ponadbiologiczne i ponadprokreacyjne wartoÅ›ci, wyraża nowÄ… fazÄ™ rozwoju seksualnoÅ›ci. Z. Lew-Starowicz [w:] Edukacja seksualna Seksualność Aspekt kondycji czÅ‚owieka przejawiajÄ…cy siÄ™ w postaci pożądania lub pragnienia, towarzyszÄ…cych im fizjologicznie zdeterminowanych odpowiedzi seksualnych i zachowaÅ„ prowadzÄ…cych do orgazmu lub przynajmniej sprawiajÄ…cego przyjemność podniecenia, wystÄ™pujÄ…cych czÄ™sto miÄ™dzy dwojgiem ludzi, lecz nierzadko także praktykowanych samotnie. Wg J. Bancrofta Seksualizm W porównaniu do erotyzmu rozumiany wÄ…sko, ograniczajÄ…c go do zjawisk przede wszystkim fizjologicznych. Nie wÅ‚Ä…czamy w zakres tego pojÄ™cia ani wiÄ™zi uczuciowej, ani fascynacji osobowoÅ›ciÄ… partnera, ani wreszcie osobistego przeżycia szczęścia. Partner byÅ‚by w tym rozumieniu tylko narzÄ™dziem do rozÅ‚adowania napiÄ™cia seksualnego. CzynnoÅ›ciÄ… seksualnÄ… jest również masturbacja. I. Obuchowska, A. Jaczewski Seks Zespół cech biologicznych u kobiet i mężczyzn, dziaÅ‚ajÄ…cych pobudzajÄ…co na zmysÅ‚y. Z. Lew-Starowicz [w:] Edukacja seksualna Obejmuje technicznÄ… stronÄ™ stosunków seksualnych (procesy fizjologiczne, techniki powodujÄ…ce rozkosz itp.) K. Obuchowski Uwarunkowania erotyzmu i seksualizmu Seks i erotyzm sÄ… zÅ‚ożonÄ… strukturÄ… o wielorakich uwarunkowaniach bio-psycho-spoÅ‚eczno-etycznych. Można je podzielić nastÄ™pujaco: lð Czynniki biologiczne- anatomia, fizjologia; lð Czynniki psychiczne osobowość; lð Czynniki spoÅ‚eczno-kulturowe Å›rodowisko rodzinne, rówieÅ›nicze, system ksztaÅ‚cenia, obyczajowość, normy i zasady życia spoÅ‚ecznego, tradycje kulturowe; lð Wymiar etyczny Å›wiatopoglÄ…d, religia. Z. Lew-Starowicz [w:] Edukacja seksualna Warstwy erotyzmu i seksualizmu lð Libido popÄ™d pÅ‚ciowy; lð Seksualność reaktywność seksualna, odczuwanie potrzeby seksualnej, pożądania i podniecenia; lð Identyfikacja pÅ‚ciowa akceptowane poczucie przynależnoÅ›ci do wÅ‚asnej pÅ‚ci; lð Podstawowa orientacja seksualna heteroseksualna, homoseksualna, biseksualna; lð Preferencje seksualne skÅ‚onnoÅ›ci, upodobania seksualne; lð Rola pÅ‚ciowa wzorzec zachowaÅ„ uznawanych za specyficzne dla danej pÅ‚ci; lð Ekspresja erotyczna zwiÄ…zki uczuciowe, miÅ‚ość erotyczna, twórczość erotyczna, mistyka i ekstaza erotyczna Z. Lew-Starowicz [w:] Edukacja seksualna Socjalizacja seksualna Rodzina stanowi najważniejsze Å›rodowisko wychowania i socjalizacji, zapewniajÄ…c ciÄ…gÅ‚ość dziedzictwa kulturowego, moralnego i religijnego. Także w socjalizacji seksualnej rolÄ™ pierwszoplanowÄ… peÅ‚nić powinni rodzice. OddziaÅ‚ywanie Å›rodowiska rodzinnego jest istotnym czynnikiem w ksztaÅ‚towaniu siÄ™ doÅ›wiadczeÅ„ zwiÄ…zanych z seksualnoÅ›ciÄ… czÅ‚owieka. WażnÄ… rolÄ™ w socjalizacji seksualnej odgrywa również grupa rówieÅ›nicza, szkoÅ‚a, religia (choć w ostatnim czasie znacznie mniej istotnÄ…), przekaz kulturowy i medialny. Pedagogika seksualna Pedagogika seksualna tworzy bazÄ™ teoretycznÄ… dla: lð Zaznajomienia mÅ‚odzieży ze swoim organizmem, a zwÅ‚aszcza przemianami zwiÄ…zanymi z okresem dojrzewania, w tym dojrzewania seksualnego; na tym tle pokazuje różnice w dojrzewaniu chÅ‚opców i dziewczÄ…t; lð UÅ›wiadomienia mÅ‚odzieży, że sfera seksualna czÅ‚owieka jest bardzo istotnym czynnikiem jego funkcjonowania, że w dużej mierze determinuje jego zachowanie i wpÅ‚ywa na ocenÄ™ udanego życia, poczucie szczęścia; Z. Izdebski Pedagogika seksualna c.d. lð UÅ›wiadomienia mÅ‚odzieży, iż zachowania seksualne czÅ‚owieka sÄ… uwarunkowane nie tylko biologicznie (popÄ™d pÅ‚ciowy), ale również psychologicznie (zaspokojenie potrzeb) oraz kulturowo (nie wszystko wypada); lð Przekazania mÅ‚odzieży wiedzy z zakresu: anatomii i fizjologii narzÄ…dów pÅ‚ciowych, prawidÅ‚owoÅ›ci okresu dojrzewania, potrzeb i emocji czÅ‚owieka zwiÄ…zanych z jego seksualnoÅ›ciÄ…, a także ze spoÅ‚ecznymi, kulturowymi, moralnymi i medycznymi uwarunkowaniami zachowaÅ„ seksualnych czÅ‚owieka; lð Poszerzania wiedzy i umiejÄ™tnoÅ›ci dotyczÄ…cych zasad partnerstwa i równoÅ›ci kobiet i mężczyzn. Z. Izdebski Wychowanie i uÅ›wiadomienie seksualne/edukacja seksualna Procesy w obrÄ™bie pedagogiki seksualnej: lð Wychowanie seksualne jest to ogół oddziaÅ‚ywaÅ„ wychowawczych zmierzajÄ…cych do uksztaÅ‚towania u dzieci i mÅ‚odzieży pożądanych postaw wobec wÅ‚asnej pÅ‚ciowoÅ›ci, seksualnoÅ›ci i aktywnoÅ›ci seksualnej. Rozumiane również jako konieczność wpajania norm etycznych, ksztaÅ‚towania postaw, uczenia umiejÄ™tnoÅ›ci wartoÅ›ciowania postaw i zachowaÅ„ innych ludzi. lð UÅ›wiadomienie seksualne to dostarczenie pewnego zasobu wiedzy, która jest niezbÄ™dna do prawidÅ‚owego zachowania seksualnego. Wiedza ta dotyczy biologii czÅ‚owieka, psychologii, psychiatrii, seksuologii, socjologii oraz prawa. Cel wychowanie i uÅ›wiadomienia seksualnego Celem wychowania i uÅ›wiadomienia seksualnego jest uksztaÅ‚towanie osoby zdrowej seksualnie, tzn jednostki, która akceptuje swojÄ… pÅ‚eć, przyjmuje role z niÄ… zwiÄ…zane, bez lÄ™ku wyraża swojÄ… seksualność w sensie fizycznym i psychicznym, ma poczucie odpowiedzialnoÅ›ci za skutki tego wyrazu dotyczÄ…ce siebie samego, partnera i spoÅ‚eczeÅ„stwa. Rozwój seksualny / Edukacja seksualna lð Celem rozwoju seksualnego jest osiÄ…gniecie dojrzaÅ‚oÅ›ci seksualnej, najogólniej rozumianej jako zdolność do nawiÄ…zania bliskiej relacji intymnej, w której dochodzi do realizacji wÅ‚asnej pÅ‚ciowoÅ›ci z uwzglÄ™dnieniem norm spoÅ‚ecznych. lð Celem edukacji seksualnej jest wspieranie rozwoju jednostki, aby rozwinęła zdolność do nawiÄ…zywania dojrzaÅ‚ej relacji intymnej. Dlaczego potrzebny nam rozwój edukacji seksualnej? lð Dostrzeżenie pÅ‚ciowoÅ›ci dziecka jako naturalnej cechy; lð WystÄ™powanie w skali masowej ciąż nastoletnich dziewczÄ…t; lð Powrót wysokiej liczby przypadków STI; lð Rewolucja seksualna; lð Pojawienie siÄ™ HIV/AIDS; lð Ujawnienie problemu wykorzystywania seksualnego dzieci; lð SpoÅ‚eczna dyskusja o prawach osób nie heteroseksualnych; lð Zjawisko prostytucji i pornografii; lð Rozwój internetu. Zadania edukacji seksualnej WÅ‚aÅ›ciwie prowadzona edukacja seksualne może speÅ‚niać nastÄ™pujÄ…ce zadania: lð Pozwala mÅ‚odzieży w pozytywny sposób podchodzić do wÅ‚asnej seksualnoÅ›ci; lð ZwiÄ™ksza szanse na stworzenie szczęśliwych zwiÄ…zków; lð Umożliwia dostarczanie mÅ‚odzieży rzetelnej wiedzy w sposób dostosowany do wieku i potrzeb; lð Stwarza szansÄ™ na weryfikacjÄ™ pozyskanej wczeÅ›niej wiedzy; lð Pomaga uniknąć problemów zwiÄ…zanych z życiem seksualnym; lð Przyczynia siÄ™ do zmiany stereotypów pÅ‚ciowych; Zadania edukacji seksualnej c.d. lð UÅ‚atwia zrozumienie i komunikacjÄ™ pomiÄ™dzy osobami różnej pÅ‚ci; lð ZwiÄ™ksza poczucie odpowiedzialnoÅ›ci mężczyzn za jakość i skutki zwiÄ…zków seksualnych; lð UÅ›wiadamia mÅ‚odym ludziom ich prawa; lð Poprawia jakość współżycia seksualnego; lð Poszerza zakres rozumienia i tolerancji wobec różnych przejawów ludzkiej seksualnoÅ›ci. Wyniki raportu WHO/GPA WpÅ‚yw edukacji seksualnej na zachowania mÅ‚odych ludzi Edukacja seksualna i / lub na temat HIV nie powoduje zwiÄ™kszenia aktywnoÅ›ci seksualnej Dobrej jakoÅ›ci programy edukacyjne pomagajÄ… opóznić wiek inicjacji seksualnej i ochronić mÅ‚odzież aktywnÄ… seksualnie przed chorobami przenoszonymi drogÄ… pÅ‚ciowÄ…, w tym zakażeniem wirusem HIV, oraz przed zajÅ›ciem w ciążę Odpowiedzialnego i bezpiecznego zachowania można siÄ™ nauczyć EdukacjÄ™ seksualnÄ… najlepiej zacząć przed rozpoczÄ™ciem aktywnoÅ›ci pÅ‚ciowej Raport WHO/GPA nt. WpÅ‚ywu edukacji seksualnej na zachowania mÅ‚odych ludzi Wyniki raportu WHO/GPA WpÅ‚yw edukacji seksualnej na zachowania mÅ‚odych ludzi Edukacja musi brać pod uwagÄ™ czynnik spoÅ‚ecznego i kulturowego kontekstu pÅ‚ci, tak w przypadku chÅ‚opców, jak i dziewczÄ…t Na podejmowanie decyzji o aktywnoÅ›ci seksualnej i zdrowie seksualne mÅ‚odych ludzi wpÅ‚ywa wiele czynników MÅ‚odzież jest grupÄ… rozwojowo niejednorodnÄ… i nie do wszystkich można dotrzeć przy użyciu tych samych technik Raport WHO/GPA nt. WpÅ‚ywu edukacji seksualnej na zachowania mÅ‚odych ludzi Opinie na temat realizacji zajęć z wychowania seksualnego w szkole tak raczej tak raczej nie nie trudno powiedzieć / odmowa % 88 6 56 32 3 3 6 ogółem 84 8 49 35 4 4 8 92 4 63 29 2 2 4 Czy Pana(i) zdaniem, w szkoÅ‚ach powinno siÄ™ prowadzić zajÄ™cia z zakresu wychowania seksualnego? 2011: N=2467, wszyscy badani, 15-49, zróżnicowanie wg pÅ‚ci, w % badanie Zbigniewa Izdebskiego i Polpharmy : Seksualność Polaków 2011 , TNS OBOP Uczestnictwo w zajÄ™ciach WDÅ» wedÅ‚ug danych Systemu Informacji OÅ›wiatowej Wychowanie do życia w rodzinie - dane SIO za rok szkolny 2008/2009, 2009/2010, 2010/2011 na dzieÅ„ 30 wrzeÅ›nia 2010 r. Edukacja seksualna tematy zajęć 2005 2009 - 2010 Z. Izdebski, 2005, 2009, 2010r. Edukacja seksualna tematy zajęć 2005 2009 - 2010 Z. Izdebski, 2005, 2009, 2010r. Trudność w podejmowaniu tematyki seksualnoÅ›ci 58% Brak specjalistów \ wykwalifikowanych nauczycieli 38% Kwestie religijne 29% Niechęć rodziców 25% Brak zainteresowania rodziców 25% PrzeÅ‚adowanie programu szkolnego 23% Niechęć szkoÅ‚y 11% Kwestie polityczne 1% zachowanie dzieci / wstydliwość, skrÄ™powanie, zażenowanie 2% Inne 1% trudno powiedzieć Co Pana/Pani zdaniem utrudnia podejmowanie problematyki seksualnoÅ›ci w szkoÅ‚ach? N=650, Izdebski 2010 DziÄ™kujÄ™ za uwagÄ™!