Termin ,,survival" nic ma swojego odpowiednika w jezyku polskim, dlatego tez jestesmy zmuszeni do uzywania tego obcego slowa. Survival to umiejetnosc przetrwania w ekstremalnych, skrajnie uciazliwych warunkach. W sztuce tej, której naucza sie na róznego rodzaju kursach, sa skondensowane tradycyjne praktyki ludów pierwotnych, doswiadczenia amerykanskich Indian, wiedza traperów oraz metody opracowane przez lekarzy badajacych granice mozliwosci ludzkiego organizmu w najbardziej nie sprzyjajacych warunkach klimatycznych. Rozwój cywilizacji, postepujaca urbanizacja, konsumpcyjny styl zycia, brak wysilku fizycznego - wszystko to sprawia, ze czlowiek coraz mniej pewnie czuje sie na lonie natury. Bezradnosc ta wcale nic musi pojawiac sie tylko w surowych warunkach dzikiej przyrody, na pustyni Kara-Kum, w amazonskiej dzungli, na Antarktydzie czy na Oceanie Spokojnym, moze dac znac o sobie takze w Bieszczadach, w Tatrach czy na Mazurach. Czlowiek moze znalezc sie nagle w ekstremalnej sytuacji, bo zlekcewazyl normy bezpieczenstwa, byl nadmiernie zmeczony, okazal lekkomyslnosc lub niedbalstwo, popisywal sie zbytnia odwaga i brawura, podejmowal zbyl wielkie ryzyko w pogoni za silnymi wrazeniami. Oczywiscie, istnieja takze niebezpieczenstwa obiektywne, stwarzane przez samo srodowisko naturalne, przez róznego rodzaju kataklizmy, kleski ekologiczne itd. Sytuacja zagrozenia jest wstrzasem dla ofiary nieszczesliwego wypadku, która nieoczekiwanie znalazla sie w obliczu nie sprzyjajacych okolicznosci. W sytuacji, kiedy nie bardzo mozna liczyc na pomoc z zewnatrz, trzeba przede wszystkim otrzasnac sie z pierwszego szoku, zaakceptowac nowe realia i umocnic w sobie motywacje do dzialania: zyje, nie jestem ranny, wczesniej czy pózniej nadejdzie pomoc. Nastepnie powinno sie dokonac racjonalnej oceny sytuacji, której trudnosc zalezec bedzie zawsze od stopnia posiadanej wiedzy o tym zagrozeniu i zdobytego wczesniej doswiadczenia. W obliczu katastrofy, kleski zywiolowej czy groznej awarii, kiedy w ekstremalnie trudnych warunkach trzeba stawic czolo zagrozeniu, decydujaca role odgrywają takie czynniki jak:
Stan psychiczny. Jest to czynnik pierwszorzednej wagi w sytuacji zagrozenia, kiedy czesto zostaje zachwiana równowaga psychiczna i kiedy nalezy podejmowac odpowiedzialne decyzje, od których zalezec moze zycic ludzkie. W momencie znalezienia sie w trudnych i niebezpiecznych warunkach, w nieznanym terenie, duzy procent ludzi nie jest w stanie wykazac sie opanowaniem i rozwaga. W takiej sytuacji niezbedne jest przelamanie pasywnosci i wyzwolenie instynktu walki. Sila woli i determinacja sa najbardziej istotnymi elementami, które pomoga wyjsc z krytycznego polozenia.
Przygotowanie. W obliczu niebezpieczenstwa istnieja duze róznice w zachowaniu sie ludzi doswiadczonych i takich, którzy doswiadczenia nie maja. Amerykanskie ministerstwo obrony uwaza, ze glówna przyczyna smierci 2700 jenców wojennych w Korei byla nieznajomosc metod zachowania sie w warunkach ekstremalnych. Osoba, która ma przygotowanie survivalowe, latwiej oceni niebezpieczenstwo, a takze swoje mozliwosci, co da jej szanse na bardziej racjonalne i operatywne dzialanie.
Charakterystyka rejonu. W sytuacjach zagrozenia duze znaczenie maja takie czynniki, jak: szerokosc geograficzna, temperatura powietrza, wilgotnosc, wiatr, opady. fauna, flora, uksztaltowanie terenu itd. Mozliwosci przetrwania zaleza od calego zespolu faktorów, majacych bezposredni wplyw na rozwój stresu:
Obrazenia. Jesli w czasie katastrofy nikt nie zostal ranny to sytuacja automatycznie staje sie mniej dramatyczna. Jesli sa osoby poszkodowane, nalezy sie nimi zajac w pierwszej kolejnosci.
Sprawnosc fizyczna. W warunkach zagrozenia moga zaistniec sytuacje wymagajace wiekszego wysilku fizycznego i wtedy osoba sprawna ma zawsze wieksze szanse.
Ekwipunek. Odpowiedni dla danej sytuacji sprzet i wyposazenie pozwalaja na szybsze rozwiazanie zaistnialego problemu.
Ból. Cierpienie zwiazane z obrazeniami cielesnymi z pewnoscia jest niekorzystnym faktem, który dziala hamujaco na aktywnosc, doprowadzajac nieraz do frustracji i pojawienia sie uczucia bezsilnosci.
Strach. To uczucie bedace jedna z emocjonalnych form reakcji w obliczu zagrozenia jest najwiekszym wrogiem czlowieka znajdujacego sie w warunkach ekstremalnych. Obawa o wlasne zdrowie i zycie, strach przed niemoca czy bólem jest zjawiskiem jak najbardziej naturalnym, stanowiacym sygnal alarmowy. Wiara we wlasne sily, trafna ocena sytuacji, podjecie odpowiedniej decyzji i przystapienie do akcji pomoze pokonac uczucie strachu.
Samotnosc. Uwazana jest za najwiekszego wroga w sytuacji krytycznej. Przypomina sie o tym nawet w czasie szkolenia komandosów z elitarnych jednostek specjalnych. Samotnosc, podobnie jak i niepokój, nieudane próby nawiazania lacznosci, zdobycia wody czy niepowodzenie w realizacji planów wplywaja negatywnie na samopoczucie powodujac przygnebienie. Otrzasnac sie z biernosci i rezygnacji mozna wyznaczajac sobie nowe, bardziej konkretne zadania.
Pragnienie Uczucie suchosci w jamie ustnej i przelyku jest naturalnym sygnalem zwiazanym z brakiem wody w organizmie. Jest to poczatkowy objaw odwodnienia, które z czasem moze doprowadzic do nieodwracalnych skutków. Nalezy zatem pic wtedy, kiedy tylko jest to mozliwe.
Upal. Wysoka temperatura, a szczególnie bezposrednie dzialanie promieni slonecznych, juz po krótkim czasie narazaja organizm na negatywne reakcje. Czynniki te latwo moga doprowadzic do niebezpiecznego przegrzania organizmu. Dlatego nalezy korzystac z cienia.
Zimno. Niskie temperatury obnizaja aktywnosc fizyczna i maja duzy wplyw na psychike. Oslabiona wola utrudnia podejmowanie decyzji i rozwiazywanie trudnych problemów. Wazne jest zatem zatroszczenie sie o odpowiednia ochrone przed zimnem.
Przemeczenie. Nakladajace sie na siebie przewlekle napiecie fizyczne i psychiczne, forsowny marsz, przedluzajaca sie walka o przetrwanie obnizaja sprawnosc organizmu. Sa przyczyna zlego samopoczucia, przygnebienia, niecheci do podejmowania wysilku. Moga lez powodowac ujemne skutki dla zdrowia. Przed przemeczeniem uchronic sie mozna przez odpoczynek, zapewnienie sobie snu, zregenerowanie sil.
Glód. Wiadomo, ze czlowiek moze wytrzymac dluzszy czas bez jedzenia. Zanim czlowiek dozna prawdziwych cierpien z powodu braku pozywienia, organizm wykorzystuje zapasy tluszczów i protein, które pozwalaja przetrwac przez wiele dni. W krytycznej sytuacji za pokarm moga sluzyc ryby, ptaki, owoce i pedy jadalnych roslin, malze i skorupiaki morskie, plankton oraz algi.
Zdolnosc przetrwania w krytycznej sytuacji moze zobrazowac piramida, której podstawe stanowi silna wola. wytrwalosc w realizacji wytknietego sobie celu