plik


Wypalenie zawodowe Praca, je[li jest zrdBem zadowolenia, wi\e si z poczuciem kompetencji i satysfakcji, mo\e by czynnikiem podbudowujcym psychiczn i fizyczn kondycj czBowieka. W szczeglnych przypadkach mo\e sta si jednak zrdBem apatii, beznadziejno[ci, niezadowolenia z \ycia, mo\e powodowa poczucie niedostosowania i niekompetencji. Wypalenie zawodowe to kolejna choroba cywilizacyjna, ktra mo\e dotkn ka\dego z nas, ale przede wszystkim dotyczy osb pracujcych zawodowo z ludzmi i pomagajcym innym, np. nauczycieli, lekarzy, pielgniarek, pracownikw spoBecznych, policjantw itd. Reprezentanci tych zawodw do[wiadczaj coraz wicej stresu, z ktrym trudno sobie poradzi, wyczerpuj si, s chronicznie zmczeni, coraz mniej zadowoleni z pracy. Prbujc radzi sobie z tymi obci\eniami, coraz bardziej dystansuj si od osb, ktrym pomagaj, ktre ucz czy lecz. Oglnie rzecz ujmujc, mo\na stwierdzi, \e wypalenie zawodowe pojawia si u przedstawicieli zawodw, w ktrych bliska, zaanga\owana interakcja z drugim czBowiekiem stanowi istot profesjonalnego dziaBania i warunkuje powodzenie w danym zawodzie. Koszty tej bliskiej interakcji mog si nasila wwczas gdy dana osoba nie jest w stanie radzi sobie z obci\eniami zawodowymi, prze\ywajc niepowodzenia, brak sukcesw. Mimo staraD i zwikszonych wysiBkw nie potrafi znalez drogi wyj[cia z narastajcych przeci\eD, cierpi na coraz wiksze zmczenie i emocjonalne wyczerpanie. Zaczyna broni si przez dystansowanie, traktuje uczniw, klientw, pacjentw coraz bardziej przedmiotowo dochodzc do najbardziej specyficznego zjawiska dla wypalenia zawodowego, jakim jest depersonalizacja (zdystansowany, a nawet zdehumanizowany sposb traktowania innych). WedBug niektrych badaczy, zajmujcych si problemem wypalenia zawodowego zjawisko to jest efektem  stopniowej utraty zBudzeD , charakterystycznej dla osb ktre pocztkowo wchodz na rynek pracy peBne dobrych intencji i nadziei, idealistycznie nastawione do swojej zawodowej roli. Spodziewaj si, \e ich sukces w pracy da im poczucie egzystencjalnego znaczenia (sensu \ycia). Ci sami badacze twierdz, \e osoby, ktre takiej pocztkowej motywacji nie maj, mog do[wiadcza stresu zwizanego z prac ale nie wypalenia. Wypalenia bowiem, mog do[wiadcza tylko ludzie, ktrzy rozpoczynali swoj prace zawodow majc wzniosBe cele, du\e oczekiwania i siln motywacj  ludzie, ktrzy spodziewali si czerpa ze swej pracy poczucie znaczenia. To, czy wypalenie nastpi, zale\y od ukBadu wielu czynnikw osobistych i [rodowiskowych. Jako szczeglnie wa\ne w budowaniu syndromu wymienia si: " stawianie sobie wysokich wymagaD przy niewielkich mo\liwo[ciach wpBywu na sytuacj; " dziaBania niezgodne ze swoimi warto[ciami, nadmiarowe zachowania agresywne lub ulegBe w r\nych rolach (dom, praca, sytuacje spoBeczne); " \yczeniowa interpretacja wydarzeD, nadmierna racjonalizacja, defensywna postawa wobec trudno[ci, wyolbrzymianie pora\ek; " brak lub maBa dbaBo[ o swoje ciaBo, diet, wiczenia fizyczne, rytm snu, relaks i podstawow higien; " perfekcjonizm i nadodpowiedzialno[; " zaniedbywanie rozwoju zawodowego; " brak partnerskich relacji i systemu wsparcia, zaniedbywanie intymno[ci, sztywno[ rl; " brak lub sBaba organizacja czasu prywatnego i czasu pracy. SygnaBami ostrzegawczymi wskazujcymi na zjawisko wypalenia mog by midzy innymi: " subiektywne poczucie przepracowania, brak chci do pracy; " niech wychodzenia do pracy; " poczucie izolacji, osamotnienia; " postrzeganie \ycia jako ponurego i ci\kiego; " negatywne postawy wobec klientw; " brak cierpliwo[ci, dra\liwo[, poirytowanie na gruncie rodzinnym; " czste choroby; " negatywne, ucieczkowe, a nawet samobjcze my[li. Przebieg procesu wypalenia zawodowego mo\na przedstawi w nastpujcy sposb: 1. Pierwszy stopieD - tak zwane stadium ostrzegawcze, charakteryzuje si uczuciem przygnbienia, irytacji. Mog pojawi si w nim ustpujce ble gBowy, przezibienia, kBopoty z bezsenno[ci. Powrt do prawidBowego, optymalnego funkcjonowania na tym etapie nie jest jeszcze trudny. Zazwyczaj wystarczajce jest zmniejszenie obci\enia prac, krtki wypoczynek, jakie[ hobby. 2. Gdy syndrom trwa ju\ dBu\szy czas, jest bardziej staBy, pojawia si drugi stopieD, ktrego charakterystycznymi objawami s: gorsze wykonywanie zadaD, czste wybuchy irytacji, brak szacunku i wrcz pogardliwa postawa wobec innych osb. Interwencja na tym etapie wymaga ju\ wikszego wysiBku i bardziej zdecydowanych krokw. Mo\e okaza si, \e niezbdny bdzie dBu\szy urlop, regeneracja siB przez oddanie si czynno[ciom nie zwizanym z prac a sprawiajcym przyjemno[ (hobby). Istotny jest te\ udziaB innych osb, jeszcze nie pomoc profesjonalna, ale odpoczynek w gronie przyjaciB. 3. Chroniczno[ syndromu to trzeci etap. Nastpuje peBny rozwj objaww fizycznych, psychicznych i psychosomatycznych, zagro\one staj si nie tylko procesy poznawcze, emocjonalne, ale zachwianiu ulega rwnie\ caBa struktura osobowo[ci. Objawy zespoBu wypalenia zawodowego dotykaj zarwno somatyki jak fizycznego i spoBecznego funkcjonowania jednostki. Typowymi objawami dla tego stadium s uczucie osamotnienia i alienacji, kryzysy rodzinne, maB\eDskie, przyjacielskie depresja, nadci[nienie, wrzody. Wypalenie zawodowe na tym etapie bardzo wyraznie dotyka nie tylko osob poszkodowan, ale caBe jej spoBeczne otoczenie; czBonkw rodziny, przyjaciB, wspBpracownikw. Najcz[ciej wymagana jest ju\ profesjonalna pomoc (lekarz, terapeuta, psycholog). W skrajnych przypadkach pomoc taka okazuje si nieskuteczna, a jedynym rozwizaniem wydaje si by zmiana pracy. Coraz cz[ciej do wyja[nienia fenomenu wypalenia u\ywane jest pojcie dopasowania zawodowego, ktre oznacza harmonijne wspBdziaBanie jednostki i [rodowiska pracy w zakresie r\norodnych obszarw pracy zawodowej. ZBe dopasowanie powstaje zazwyczaj wtedy, gdy midzy pracownikiem i pracodawc nie zostan rozstrzygnite istotne kwestie dotyczce funkcjonowania zawodowego, albo kiedy relacje w pracy zmieniaj si na tyle, \e pracownik lub organizacja uzna je za niekorzystne. Chodzi tu na przykBad o sytuacje, w ktrych pracownik czuje si przeci\ony obowizkami zawodowymi, nie ma wpBywu na organizacj swojej pracy, obarczony jest zbyt du\ odpowiedzialno[ci, czuje si niesprawiedliwie oceniany, otrzymuje wynagrodzenie niewspBmierne do wkBadanego w prac wysiBku, traci kontakt ze wspBpracownikami i nie otrzymuje od nich niezbdnego wsparcia. Wspomniane sytuacje okre[lane s mianem "organizacyjnych poprzednikw wypalenia". Pojawienie si ich zakBca relacje czBowieka z jego prac, przyczynia si do narastania stresu, osBabia mo\liwo[ skutecznej walki z nim, a w konsekwencji indukuje rozwj wypalenia zawodowego. Jak zapobiega wypaleniu? Aby unikn wypalenia w wymiarze psychicznym, powiniene[ czsto upewnia si, czy to co robisz nadal jest ciekawe, czy nadal sprawia ci przyjemno[. Musisz pamita o tym, \e zasoby twojej energii psychicznej s ograniczone - nie dopu[ zatem do ich wyczerpania. DziaBania profilaktyczne z zakresu zapobiegania wypaleniu zawodowemu s caBkiem realne i mo\liwe do speBnienia. Wa\na jest [wiadomo[, i\ takie zagro\enie istnieje i zdecydowana postawa. Ka\dy z nas posiada olbrzymi potencjaB i mo\liwo[ci budowania efektywnego stylu przeciwdziaBania wypaleniu zawodowemu. Aktywno[ fizyczna, odpoczynek, relaks, hobby ma tu niebagatelne znaczenie. Szacunek i miBo[ do wBasnej osoby, szeroko rozumiana, ale mieszczca si w zdrowych granicach troska o siebie mo\e przynie[ wymierne efekty. Poza tym przeciwdziaBa wypaleniu zawodowemu mo\na poprzez: " wyznaczanie sobie realistycznych, jasno okre[lonych, czstkowych celw, " intensywn prac i rwnie intensywny odpoczynek, prowadzcy do regeneracji siB, do relaksu, " pamitanie o chwilach wyciszenia w przypadku, gdy praca wymaga intensywnych kontaktw z innymi ludzmi, " mniej osobiste traktowanie spraw zawodowych, " dbanie o siebie, o swj potencjaB, ktry jest najwa\niejszym, najcenniejszym narzdziem pracy, " sprecyzowanie szans na rozwj zawodowy w firmie, w ktrej pracujesz, " jasne i precyzyjne wyznaczanie wBasnych zadaD rozwojowych, ktre uniezale\ni Ci od [rodowiska zawodowego, " skupianie si na tym, co pozytywne, poprzez pozytywne my[lenie, " robienie tych samych rzeczy w inny sposb, " dostarczanie sobie wystarczajco du\o aktywno[ci fizycznej. W sytuacji gdy zaczynaj si pojawia symptomy wypalenia mo\emy zareagowa na wiele r\nych sposobw. Niektrzy poddaj si i nie podejmuj \adnych dziaBaD. Inni rzucaj si w wir zmian i czasami pochopnie podejmuj decyzj o zmianie pracy czy nawet zawodu. Wydaje si, \e najbardziej konstruktywnym jest podej[cie traktujce wypalenie zawodowe jako wyzwanie do poszukiwania osobistej siBy. Mo\e okaza si to dobr okazj do przewarto[ciowania sposobu \ycia, przyjrzenia si wBasnym celom \yciowym i zrobienia planu ich osigania czy choby znalezienia najlepszych dla siebie sposobw radzenia sobie ze stresem. Bibliografia: 1. Bilska, E. (2004). Jak Feniks z popioBw czyli syndrom wypalenia zawodowego. W: Niebieska Linia, nr 4 / 2004 2. Fengler, J. (2001). Pomaganie mczy. GdaDsk: GWP 3. Litzke S., Schuh H. (2007). Stres, lobbing i wypalenie zawodowe, GdaDsk: GWP 4. Sk, H (2004). Wypalenie zawodowe: przyczyny i zapobieganie. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
klucz test zawodowy Y6ZUUDOV
Egzamin zawodowy 2006
test zawodowy 7 06 2011
Zeszyt 25 Planowanie kariery zawodowej cz 2
klucz test zawodowy PJQVAKPU
Refleksje na temat Kodeksu Etyki Zawodowej
test zawodowy 0ZMJGQ4I
Ocena Ryzyka Zawodowego HAŁAS PORADNIK
test zawodowy probny 2013 14
klucz test zawodowy I6237ZIF
PRAWIDŁOWA OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO W FIRMIE

więcej podobnych podstron