Szkol Okres biura i nauczycieli

MATERIAAY SZKOLENIOWE
SZKOLENIE OKRESOWE Z ZAKRESU BEZPIECZECSTWA I HIGIENY PRACY
DLA OSÓB ZATRUDNIONYCH NA STANOWISKACH ADMINISTRACYJNO-
BIUROWYCH/NAUCZYCIELI AKADEMICKICH1
WYDZIAA HISTORYCZNY UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Spis treści:
1. Prawo pracy:
1.1 Podstawowe obowiązki pracodawcy
1.2 Podstawowe obowiązki pracownika
1.3 Odpowiedzialność za naruszenie przepisów z zakresu ochrony pracy
1.4 Ochrona pracy kobiet oraz mę\czyzn sprawujących opiekę nad dzieckiem
1.5 Wypadki przy pracy i choroby zawodowe oraz świadczenia z nimi związane
1.6 Profilaktyczna opieka zdrowotna. Badania do celów sanitarno-epidemiologicznych
1.7 Podstawowe zagro\enia na stanowisku pracy i profilaktyka
1.8 Organizacja stanowisk pracy biurowej, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk z
komputerami i innymi urządzeniami biurowymi
1.9 Wybrane zmiany w prawie pracy. Kwestia szkoleń z zakresu bhp
2. Ochrona przeciwpo\arowa
2.1 yródła powstawania po\aru oraz mo\liwość jego rozprzestrzeniania.
2.2 Mo\liwość rozprzestrzeniania się po\aru.
2.3 Zasady zapobiegania mo\liwości powstania po\aru oraz innym zagro\eniom.
2.4 Środki gaśnicze. Próbna ewakuacja
2.5 Zasady postępowania w wypadku zaistnienia po\aru.
2.6 Zasady bezpiecznej ewakuacji
2.7 Postępowanie w razie zagro\enia bombowego/terrorystycznego
3. Organizacja i zasady udzielania pomocy przedlekarskiej w razie wypadku
3.1 Co robić najpierw?
3.2 Kolejność zajmowania się ofiarami
3.3 Pora\enie prądem elektrycznym pierwsza pomoc
3.4 Krwotoki, rany oraz ich opatrywanie
3.5 Oparzenia
3.6 Wstrząs
3.7 Złamania
3.8 Wypadki komunikacyjne
3.9 ABC pierwszej pomocy przedlekarskiej (zgodnie z wytycznymi Europejskiej Rady
Resuscytacji z 2005 r.)
Załączniki
Załącznik nr 1. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wy\szego w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach (wybór)
Załącznik nr 2. Rozporządzenie Ministra Kultury w sprawie warunków przechowywania
dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców (dotyczy archiwów)
Załącznik nr 3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (wybór)
Załącznik nr 4. Zasady bhp podczas prac ziemnych (prac archeologicznych)
1
Niniejsze materiały przeznaczone są dla grup pracowników o ró\nej charakterystyce stanowisk pracy. Ró\nice
te znajdują odzwierciedlenie w zró\nicowaniu załączników (poszczególne załączniki przeznaczone są dla
ró\nych grup pracowników).
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
1. Prawo pracy2
1.1 Podstawowe obowiązki pracodawcy (tu: rektora; w znaczącej części zagadnień
obejmują one dziekanów w zakresie przyjętym w danej uczelni por. statut,
regulaminy, rozporządzenia rektora etc.)
1. Pracodawca jest zobowiązany w szczególności:
a) zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków,
sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich
podstawowymi uprawnieniami,
b) organizować stanowisko pracy w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu
pracy, jak równie\ osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i
kwalifikacji, wysokiej wydajności i nale\ytej jakości pracy,
c) organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie ucią\liwości pracy,
zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie,
d) przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć,
wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne,
przynale\ność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a
tak\e ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym
lub niepełnym wymiarze czasu pracy,
e) zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne
szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
f) terminowo wypłacać wynagrodzenie,
g) ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
h) stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły zawodowej
lub szkoły wy\szej warunki sprzyjające przystosowaniu się do nale\ytego
wykonywania pracy,
i) zaspokajać, w miarę posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników,
j) stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników ich
pracy,
k) prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta
osobowe pracowników,
l) wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współ\ycia społecznego,
2. Pracodawca obowiązany jest ponadto chronić \ycie i zdrowie pracowników poprzez
zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim
wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest zobowiązany:
a) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki
pracy,
b) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym
zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,
c) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych
przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
d) zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.
3. Pracodawca jest obowiązany terminowo wydawać pracownikowi świadectwo pracy.
4. Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać w zakresie
2
Wskazane przepisy dotyczą zasadniczo osób zatrudnionych na stanowiskach, objętych przepisami prawa pracy
(stanowiska administracyjno-biurowe, robotnicze etc.). W przypadku nauczycieli akademickich uwzględnić
nale\y prawo o szkolnictwie wy\szym. Nale\y równie\ uwzględnić ustalenia zawarte w statucie uczelni,
rozporządzeniach rektora, regulaminach wewnętrznych, układach zbiorowych pracy, ustaleniach dokonywanych
wspólnie ze związkami zawodowymi etc.
2
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
niezbędnym do wykonywania cią\ących na nich obowiązków, przepisy o ochronie pracy,
w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.
5. Pracodawca obowiązany jest szacować, dokumentować i informować pracowników o
ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną przez nich. Odbywa się to w ramach
instrukta\u stanowiskowego, zaś szacunek ryzyka dokumentowany jest w formie arkuszy
oceny ryzyka zawodowego lub w programie instrukta\u stanowiskowego.
6. Pracodawca jest obowiązany informować pracowników w sposób przyjęty u danego
pracodawcy o mo\liwości zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy,
a pracowników zatrudnionych na czas określony o wolnych miejscach pracy.
7. Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi.
1.2 Podstawowe obowiązki pracownika
1. Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do
poleceń przeło\onych, które dotyczą pracy, je\eli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub
umową o pracę.
2. Pracownik jest obowiązany w szczególności:
a) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,
b) przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,
c) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a tak\e przepisów
przeciwpo\arowych,
d) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy
informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,
e) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach i zachować w tajemnicy
informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na straty,
f) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współ\ycia społecznego.
3. Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym
obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:
a) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i
instrukta\u z tego zakresu oraz poddać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
b) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek
przeło\onych,
c) dbać o nale\yty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w
miejscu pracy,
d) stosować zgodnie z przeznaczeniem środki ochrony zbiorowej, a tak\e u\ywać
przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzie\y i obuwia roboczego,
zgodnie z ich przeznaczeniem,
e) poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym badaniom lekarskim i stosować się
do wskazań lekarskich,
f) niezwłocznie zawiadomić przeło\onego o zauwa\onym w zakładzie pracy wypadku
przy pracy, albo zagro\eniu \ycia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec
współpracowników, a tak\e osoby znajdujące się w rejonie zagro\enia, o gro\ącym im
niebezpieczeństwie,
g) współdziałać z pracodawcą, przeło\onymi i innymi przedstawicielami pracodawcy w
wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
4. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i
stwarzają bezpośrednie zagro\enie dla zdrowia lub \ycia pracownika albo gdy wykonywana
przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo
powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przeło\onego.
Je\eli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagro\enia, pracownik ma prawo
3
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
oddalić się z miejsca zagro\enia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przeło\onego.
1.3 Odpowiedzialność za naruszenie przepisów o ochronie pracy
Odpowiedzialność porządkowa (słu\bowa)
Kto podlega: wszyscy pracownicy
Przedmiot odpowiedzialności nieprzestrzeganie:
- ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy (regulaminu pracy),
- przepisów bhp,
- przepisów przeciwpo\arowych,
- przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz
usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Kary porządkowe:
- kara upomnienia,
- kara nagany,
Przedmiot odpowiedzialności:
- nieprzestrzegania przepisów bhp lub przepisów przeciwpo\arowych,
- opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia
- stawienie się do pracy w stanie nietrzezwości lub spo\ywanie alkoholu w czasie pracy
Kary porządkowe:
- kara pienię\na (za jedno wykroczenie - nie wy\sza ni\ jednodniowe wynagrodzenie;
łączne kary pienię\ne nie mogą przekraczać dziesiątej części wynagrodzenia
miesięcznego przypadającego pracownikowi do wypłaty).
UWAGA: kara nie mo\e być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o
naruszeniu przepisów bhp i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia.
Pracodawca przed wymierzeniem kary winien wysłuchać pracownika na okoliczność
popełnionego przez niego naruszenia obowiązku pracowniczego. Pracodawca uwzględnia
rodzaj przekroczenia, stopień winy pracownika, jego dotychczasowy stosunek do pracy.
Ukarany pracownik mo\e w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia go o ukaraniu wnieść
sprzeciw. O jego uwzględnieniu lub odrzuceniu decyduje pracodawca z porozumieniu z
organizacją związkową. Nieodrzucenie go w ciągu 14 dni od daty wniesienia oznacza jego
uwzględnienie.
Odpowiedzialność wykroczeniowa
Kto podlega: osoby, które dopuściły się naruszenia przepisów art. 281-283 kp oraz przepisów
ustawy o społecznej Inspekcji Pracy; w szczególności są to osoby pełniące funkcje
kierownicze, odpowiedzialne za przestrzeganie przepisów prawa pracy, przepisów
sanitarnych, przeciwpo\arowych i innych.
Katalog kar:
- zasadnicza grzywna do 2000 zł lub 5000 zł (w razie powtórnego ukarania za to samo
przewinienie w przeciągu 2 lat); sądy grodzkie: do 30 tys. zł
- dodatkowa podanie orzeczenia do publicznej wiadomości.
Postępowanie wykroczeniowe prowadzi Państwowa Inspekcja Pracy.
Odpowiedzialność karna
Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zawodową (rozdz. XXVIII kk)
Art. 218 ż 1. Kto, wykonując czynności w sprawie zakresu prawa pracy i ubezpieczeń
społecznych, złośliwie i uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy
lub ubezpieczenia społecznego podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2.
ż 2. Osoba określona w ż 1, odmawiająca ponownego przyjęcia do pracy, o której
przywróceniu orzekł właściwy organ podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności do roku.
4
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
Art. 219. Kto narusza przepisy prawa o ubezpieczeniach społecznych nie zgłaszając, nawet za
zgodą zainteresowanego, wymaganych danych albo zgłaszając nieprawdziwe dane mające
wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokości, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do lat
Art. 220 ż 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia
wynikającego stąd obowiązku i przez to nara\a pracownika na bezpośrednie
niebezpieczeństwo utraty \ycia lub cię\kiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego organu o wypadku
przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub nie przedstawia wymaganej
dokumentacji, podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia
wolności.
1.4 Ochrona pracy kobiet oraz mę\czyzn sprawujących opiekę nad dzieckiem
Zabrania się:
I. Kobietom w cią\y:
a) pracy przy obsłudze komputerów ponad 4 godziny na dobę,
b) pracy na wysokościach zagra\ających upadkiem oraz związanych z wchodzeniem i
schodzeniem po drabinach, klamrach etc.
c) zatrudniania kobiet w cią\y w godzinach nadliczbowych, wymiarze dobowym
przekraczającym 8 godzin dziennie, w porze nocnej oraz delegowanie poza stałe miejsce
pracy.
II. Kobietom w cią\y i okresie karmienia:
1.pracy przy ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu oraz przewo\eniu cię\arów o masie
przekraczającej:
a) przy ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu cię\arów po powierzchni płaskiej:
- przy pracy stałej 3 kg
- przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej) 5 kg
b) przy ręcznym przenoszeniu pod górę (po pochylniach, schodach...):
- przy pracy stałej 2 kg
- przy pracy dorywczej 3,75 kg
c) przy przewo\eniu cię\arów:
- 12,5 kg przy przewo\eniu na taczkach jednokołowych
- 20 kg przy przewo\eniu na wózkach 2,3 i 4-kołowych
2. pracy w pozycji wymuszonej (pochylonej, na klęczkach, w przysiadzie...)
3. pracy w pozycji stojącej - łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej
4. pracy stwarzającej ryzyko zaka\enia wirusem zapalenia wątroby typu B, wirusem ospy
wietrznej i półpaśca, wirusem HIV, wirusem cytomegalii, pałęczką listeriozy oraz
toksoplazmozą
5. pracy w nara\eniu na działanie substancji chemicznych mogących mieć niekorzystny
wpływ na przebieg cią\y, rozwój płodu i zdrowie dziecka (np.: dwusiarczek węgla,
dwubromek etylenu, mangan, ołów, rtęć i jej związki) - bez względu na stę\enia w
środowisku pracy
6. pracy o wydatku energetycznym powy\ej 2900 kJ (696kcal) w ciągu zmiany roboczej.
III. Wszystkim kobietom:
1. pracy przy ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu oraz przewo\eniu cię\arów o masie
przekraczającej:
a) przy ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu cię\arów po powierzchni płaskiej:
- przy pracy stałej 12 kg
- przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej) 20 kg
b) przy ręcznym przenoszeniu pod górę (po pochylniach, schodach...):
5
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
- przy pracy stałej 8 kg
- przy pracy dorywczej 15 kg
c) przy przewo\eniu cię\arów:
- 50 kg przy przewo\eniu na taczkach jednokołowych
- 80 kg przy przewo\eniu na wózkach 2,3 i 4-kołowych
2. pracy o wydatku energetycznym powy\ej 5000 kJ (1200kcal) w ciągu zmiany roboczej.
IV Zabrania się zatrudniania kobiety opiekującej się dzieckiem w wieku do 4 lat, bez jej
zgody, w godzinach nadliczbowych, wymiarze dobowym przekraczającym 8 godzin dziennie,
w porze nocnej oraz delegowania poza stałe miejsce pracy. Z uprawnienia tego mo\e
korzystać równie\ mę\czyzna, ale je\eli obydwoje rodzice (opiekunowie) są zatrudnieni, z
uprawnienia mo\e korzystać tylko jedno z nich.
V. Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie ucią\liwych i szkodliwych dla
zdrowia.
VI. Pracodawca jest obowiązany przenieść do innej pracy kobietę w cią\y w razie
przedło\enia orzeczenia lekarskiego stwierdzającego, \e ze względu na stan cią\y nie
powinna wykonywać pracy dotychczasowej.
VII. Pracownica mo\e wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o skrócenie wymiaru urlopu
macierzyńskiego i wcześniej powrócić do pracy. W takim przypadku niewykorzystanej części
urlopu macierzyńskiego udziela się pracownikowi ojcu wychowującemu dziecko, na jego
pisemny wniosek. Skrócony urlop nie mo\e trwać krócej ni\ 14 tygodni.
1.5 Wypadki przy pracy i choroby zawodowe oraz świadczenia z nimi związane
definicje: Wypadki przy pracy
Są to zdarzenia nagłe powodujące uraz lub śmierć pracownika, wywołane przyczyną
zewnętrzną, które nastąpiły w związku z pracą. Brak jednej z tych przesłanek wyklucza
automatycznie mo\liwość uznania zdarzenia za wypadek przy pracy.
zdarzenie nagłe. O nagłości zdarzenia mo\emy mówić tylko wówczas, kiedy czas
trwania przyczyny wywołującej konkretny skutek nie przekracza jednego dnia roboczego,
wliczając w to równie\ pracę w godzinach nadliczbowych (aktualnie: łącznie do 13 godzin).
przyczyna zewnętrzna. W tym przypadku chodzi o czynniki zewnętrzne, nie
tkwiące w organizmie samego poszkodowanego. Za takie czynniki uwa\a się zwłaszcza:
wysiłek fizyczny niezbędny do wykonania pracy, działanie maszyn i urządzeń oraz narzędzi i
sprzętu, energii elektrycznej, skrajnych temperatur, gazów, hałasu, wstrząsów, równie\
czynników, których działanie powoduje występowanie zaburzeń psychicznych; mo\e się
zdarzyć wystąpienie czynnika zewnętrznego równocześnie z wystąpieniem przyczyny
wewnętrznej tkwiącej w człowieku, np. zawał serca, udar mózgu etc. wywołany silnym
zdenerwowaniem, stresem płynącym ze środowiska pracy.
związek z pracą istnieje:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo
poleceń przeło\onych,
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności w interesie
zakładu pracy, nawet bez polecenia słu\bowego,
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy w drodze między siedzibą
zakładu pracy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
definicje: Wypadki poza pracą.
Są to wypadki traktowane na równi z wypadkami przy pracy. Od wypadku przy pracy
ró\ni je przede wszystkim brak bezpośredniego związku z pracą. Zalicza się do nich
wypadek, któremu uległ pracownik:
a) w czasie trwania podró\y słu\bowej w okolicznościach innych, ni\ określone dla
wypadku przy pracy, poza przypadkami, gdy wypadek spowodowany został
6
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
postępowaniem pracownika, które nie pozostawało w związku z wykonywaniem
powierzonych mu zadań,
b) w związku z odbywaniem słu\by w zakładowych i resortowych formacjach samoobrony
albo w związku z przynale\nością do obowiązkowej lub ochotniczej stra\y po\arnej w
zakładzie pracy,
c) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające w zakładzie pracy organizacje
społeczne i zawodowe albo podczas uczestniczenia w organizowanych przez nie
imprezach społecznych.
definicje: Wypadek w drodze do pracy lub z pracy.
Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uwa\a się nagłe zdarzenie, wywołane
przyczyną zewnętrzną w drodze do pracy lub z pracy, przy czym droga ta powinna być jak
najkrótsza i nieprzerwana. Przez dom uwa\a się miejsce, w którym pracownik jest
zameldowany na pobyt stały lub czasowy. W tym znaczeniu domem mo\e być równie\ inne
miejsce ni\ miejsce zameldowania. Będzie to więc ka\de miejsce, z którego pracownik udał
się do pracy lub do którego wracał z pracy, je\eli było ono aktualnym miejscem pobytu
pracownika. Za najkrótszą drogę uwa\a się tę, którą pracownik zwykle udaje się z domu do
pracy lub z powrotem. Będzie to więc równie\ droga, która ze względu na środki
komunikacyjne jest najdogodniejsza dla pracownika. Za drogę taką uwa\a się równie\ drogę z
miejsca pracy do:
a) miejsca innego zatrudnienia (np. pół etatu),
b) miejsca wykonywania funkcji lub zadań politycznych, zawodowych albo społecznych,
c) miejsca zwykłego spo\ywania posiłków (np. stołówka zakładowa),
d) miejsca odbywania nauki lub studiów dla pracujących na podstawie skierowania,
e) \łobka, przedszkola lub szkoły, a więc miejsc, w którym przebywają dzieci pracownika
i z miejsc tych do domu.
Nie powoduje przerwania drogi podjęcie jej po przerwie, je\eli z okoliczności wynika
jasno, \e była ona \yciowo uzasadniona i je\eli jej czas nie przekraczał granic potrzeby, np.
dokonywanie codziennych zakupów \ywności.
Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy traktuje się równie\ wypadek, któremu
pracownik uległ w drodze do zakładu w celu podjęcia wynagrodzenia, przedło\enia
zwolnienia lekarskiego lub te\ w drodze do zakładu słu\by zdrowia, do którego został
skierowany przez zakład pracy na badania lekarskie.
Uwaga! Z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy nie przysługują świadczenia
wynikające z Ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych.
definicje: wypadek cię\ki (konsekwencje inwalidzkie, trwałe zeszpecenie ciała),
definicje: wypadek śmiertelny (zgon w wyniku wypadku do 6 miesięcy od jego zaistnienia)
definicje: wypadek zbiorowy (co najmniej 2 pracowników poszkodowanych)
Procedura postępowania w razie wypadku:
W razie wypadku cię\kiego, śmiertelnego lub zbiorowego nale\y niezwłocznie zawiadomić
Państwową Inspekcję Pracy i prokuraturę.
Dokumentację z wypadku przy pracy sporządza zespół powypadkowy, w skład którego
wchodzą: pracownik słu\by bezpieczeństwa i higieny pracy, zakładowy społeczny
inspektor pracy, w przypadku braku społecznego inspektora pracy - osoba wyznaczona.
Na dokumentację powypadkową składają się: protokół przesłuchania świadka,
poszkodowanego, ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, pismo
przewodnie do ZUS, rejestr wypadków przy pracy, karta wypadku przy pracy, druki
ZUS N-9 i ZUS N-10 i inne.
7
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
Dokumentację z wypadków w drodze do pracy lub z pracy sporządza pracodawca lub
pracownik słu\by bezpieczeństwa i higieny pracy.
Dokumentację z wypadków nale\y przetrzymywać przez okres 10 lat.
Uwaga! W praktyce sprawę nale\y przekazać niezwłocznie do realizacji komórce bhp.
1.6 Profilaktyczna opieka zdrowotna
Badania lekarskie.
Pracodawca zobowiązany jest stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym
i innym schorzeniom związanym z warunkami środowiska racy, a w szczególności
utrzymywać w stałej sprawności urządzenia niezbędne do przeciwdziałania czynnikom
powodującym te choroby i schorzenia.
Pracodawca zobowiązany jest do informowania pracowników o zagro\eniach zdrowia
związanymi z wykonywaną pracą, ustalenia czynników szkodliwych występujących
na stanowiskach pracy oraz do przeprowadzania badań i pomiarów tych czynników, a wyniki
badań zobowiązany jest podać do wiadomości pracowników.
Pracodawca ma obowiązek przeprowadzać na własny koszt wstępne, okresowe i kontrolne
badania pracowników.
Obowiązki zakładu pracy w związku z badaniami pracowników:
-badania wstępne podlegają im wszyscy kandydaci do pracy oraz pracownicy przenoszeni
na inne stanowiska pracy, w tym pracownicy młodociani zawsze, pozostali pracownicy je\eli
są przenoszeni na stanowiska pracy, na których czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki
ucią\liwe występują w większym stopniu ni\ na stanowisku pracy zajmowanym dotychczas,
-badania okresowe podlegają pracownicy bez względu na rodzaj wykonywanej pracy (po
upływie terminu wa\ności poprzedniego badania),
-badania kontrolne podlegają pracownicy, którzy rozpoczynają pracę po okresie
niezdolności do pracy trwającej ponad 30 dni.
Pracodawca zobowiązany jest do kontrolowania częstotliwości badań poszczególnych
pracowników.
Rola lekarza profilaktyka w procedurze orzekania o zaistnieniu choroby zawodowej:
wystosowanie podejrzenia o wystąpieniu choroby zawodowej skierowanego do pracodawcy,
który następnie kieruje sprawę do Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Rola lekarza profilaktyka w procedurze pokrycia przez pracodawcę kosztów okularów
korygujących wadę wzroku w przypadku pracowników pracujących z komputerami i
monitorami ekranowymi w warunkach pracy stałej (powy\ej 4 godz. dziennie): wystosowanie
informacji dla pracodawcy o wystąpieniu wady wzroku kwalifikującej do stosowania
okularów w trakcie pracy z komputerami; na tej podstawie pokrywane są koszty okularów3
Odpowiedzialność z tytułu nie poddawania się badaniom profilaktycznym lub nie
kierowania na nie pracowników: nawet rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z
pracownikiem uchylającym się od tego szczególnego obowiązku
Badania do celów sanitarno-epidemiologicznych:
Badanie obejmuje: badanie lekarskie i badanie laboratoryjne.
Wykaz prac, przy wykonywaniu których istnieje mo\liwość przeniesienia zaka\enia na inne
osoby definiuje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 lipca 2006 (Dz.U.Nr 133 poz.
939). Zgodnie z art. 1 załącznika do ww. rozporządzenia chodzi m.in. o: Prace na
stanowiskach związanych z ciągłym kontaktem z ludzmi stwarzające zagro\enie przeniesienia
3
Inaczej ni\ przepisy europejskie, polskie prawo nie przewiduje zrefundowania kosztów szkieł kontaktowych.
8
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
drogą powietrzno-kropelkową i powietrzno-pyłową zaka\enia na inne osoby, niezale\nie od
rodzaju wykonywanych czynności zawodowych, wykonywane przez osoby zatrudnione w:
1) przedszkolach, szkołach i uczelniach wszystkich typów i profili, placówkach opiekuńczo-
wychowawczych, rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych, ośrodkach
adopcyjno-opiekuńczych .
Wyniki badań umieszcza się w pracowniczej ksią\eczce do celów sanitarno-
epidemiologicznych. Ksią\eczkę winny posiadać i badaniom podlegają osoby, które
podejmują lub wykonują prace, przy wykonywaniu których istnieje mo\liwość przeniesienia
zaka\enia na inne osoby. Badanie takie wykonuje się przed podjęciem pracy (jeśli nie było
wcześniej wykonywane lub jest niewłaściwie udokumentowane). Ponowne badania wykonuje
się ka\dorazowo, je\eli o jego przeprowadzenie wystąpi lekarz. Wyniki przedstawiane są
lekarzowi przeprowadzającemu badanie i dokonującemu wpisu do ksią\eczki zdrowia.
" Badanie profilaktyczne w kierunku zaka\enia gruzlicą ma na celu ustalenie, czy osoba
badana nie znajduje się w okresie prątkowania gruzlicy. Badanie takie wykonuje się przed
podjęciem pracy i je\eli lekarz na podstawie badania przedmiotowego i podmiotowego
stwierdzi uzasadnione podejrzenie zachorowania na gruzlicę. Lekarz decyduje o konieczności
wykonania RTG klatki piersiowej i dalszej diagnostyce.
" Je\eli w trakcie badania lekarskiego zachodzi podejrzenie zaka\enia czynnikiem
chorobotwórczym innym ni\ wymieniony wy\ej, przeprowadza się dodatkowe badania
laboratoryjne zlecone przez lekarza.
" Przyjąć nale\y, \e dla wpisu w ksią\eczce decydujący jest rodzaj wykonywanej pracy ,
zatem jeśli pracownik nie zmienia rodzaju pracy u danego pracodawcy, to orzeczenie
lekarskie zachowuje wa\ność najczęściej na czas nieokreślony. Zmiana rodzaju
wykonywanej pracy lub zmiana pracodawcy powoduje konieczność wykonania nowych
badań.
" Kontrolne badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych jest wymagane po zaistnieniu
zdarzenia jakim było zaka\enie czynnikiem chorobotwórczym, które wyklucza mo\liwość
wykonywania określonego w ustawie o chorobach zakaznych i zaka\eniach rodzaju pracy.
W momencie stawienia się pracownika do pracy po zakończonej chorobie, pracodawca
obowiązany jest skierować pracownika na przeprowadzenie kontrolnego badania lekarskiego,
a pracownik powinien poddać się temu badaniu, przeprowadzanemu na koszt pracodawcy.
1.7 Podstawowe zagro\enia występujące na stanowisku pracy i profilaktyka:
Czynności Zagro\enia Zapobieganie
przygotowanie do pracy urządzeń pora\enie prądem, spowodowane ogląd stan. pracy w tym dotknięcie
elektrycznych, np. komputera wadliwym funkcjonowaniem wierzchem dłoni metalowej
przenośnego, rzutnika urządzenia obudowy urządzenia przed
uruchomieniem
prowadzenie zajęć dydaktycznych przecią\enie aparatu wymowy ograniczanie ekspozycji; szkolenia
(struny głosowe) z zakresu emisji dzwięku
stres badania profilaktyczne
rozładowywanie stresu przez
aktywność fizyczną
ograniczanie sytuacji
stresorodnych
odpowiednie planowanie pracy
rozwijanie umiejętności
asertywnego zachowania
uszkodzenie narządu wzroku ostro\ne korzystanie z rzutników;
(światło rzutników znajomość i stosowanie się do
9
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
multimedialnych) instrukcji obsługi
mo\liwość przeniesienia badania profilaktyczne
zaka\enia na inne osoby/zaka\enia przeprowadzanie badań do celów
przez inne osoby sanitarno-epidemiologicznych
dbałość o stan zdrowia
wietrzenie pomieszczeń
dydaktycznych
niedopuszczanie do zajęć osób
chorych
eksploatacja komputera pora\enie prądem nie czyścić na mokro obudowy
komputera, będącego pod
napięciem; nie pracować z mokrymi
rękami
zaburzenia widzenia, syndrom stosowanie odpowiednich przerw
Sicca (zauwa\alne zmniejszenie w pracy, wykonywanie ćwiczeń
częstotliwości mrugania oczami), relaksujących i korekcyjnych
bóle kręgosłupa, bóle i zawroty (głębokie oddychanie, masa\e
głowy, nerwowość i rozdra\nienie głowy, karku, dłoni, naprę\anie i
rozluznianie mięśni nóg i rąk, skręty
ciała), właściwe od\ywianie się
pracowników (racjonalny rozkład i
kaloryczność posiłków, dieta bogata
w owoce, warzywa, produkty
wysokobiałkowe o niskiej
zawartości tłuszczu); systematyczna
kontrola lekarska szczególnie
narządu wzroku
uraz nerwu łokciowego stosowanie siedzisk z
podłokietnikami
1.8 Organizacja stanowisk pracy biurowej, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk z
komputerami i innymi urządzeniami biurowymi
Podstawowym urządzeniem technicznym u\ywanym na administracyjno-biurowych
stanowiskach pracy są komputery wraz z monitorami ekranowymi.
Podczas pracy przy komputerze nale\y stosować przerwy w pracy, minimum 5 minut
po ka\dej przepracowanej godzinie, korzystnie jest wykonać w tym czasie ćwiczenia
relaksująco-korekcyjne. Wskazane jest stosowanie właściwego racjonalnego od\ywiania
/dieta bogata w owoce, warzywa, produkty wysokobiałkowe o niskiej zawartości tłuszczu/
oraz przeprowadzanie systematycznej kontroli stanu zdrowia.
Nale\y stosować w miarę potrzeb pomocniczy sprzęt stanowiskowy (przydatna jest zwłaszcza
lampka stanowiskowa).
Organizacja stanowisk pracy z komputerami:
a) środowisko pracy:
- na jedno stanowisko pracy powinno przypadać co najmniej 2m2 wolnej powierzchni
pomieszczenia i 13m3 przestrzeni
- temp. w pomieszczeniu około 20-22 �C
- wilgotność względna co najmniej 40 %
- ruch powietrza 0,1-0,15 m /s
- natę\enie światła ogólnego 500Lx
- hałas w pomieszczeniu nie powinien przekraczać 55 dB
- okna wyposa\one w \aluzje lub zasłony, ciemniejsze od strony pomieszczeń
- zródła światła ustawione tak, by nie powodowały odbić na ekranie
- barwa światła świetlówki ciepłobiałe lub białe o świetle nietętniącym
10
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
- zastosowanie w pomieszczeniu, w którym znajdują się komputery wykładzin podłogowych
z materiałów nie elektryzujących się
b) właściwy dobór i ustawienie sprzętu komputerowego:
- komputer i drukarka z certyfikatem bezpieczeństwa,
- monitor: o przekątnej ekranu min. 14 cali, o niskiej radiacji (LR- Low Radiation), o
wysokiej rozdzielczości, o stabilnym obrazie; ustawienie monitora od oczu w odległości
400-750 mm, poni\ej linii wzroku pod kątem 20 stopni; ustawienie monitorów bokiem do
okien i w dalszej od nich odległości, w miarę mo\liwości: LCD
- wygodna klawiatura, z czytelnymi znakami na klawiszach
- drukarka niski poziom hałasu, wyposa\ona w automatyczne podajniki papieru
- ustawienie stanowiska pracy tak, by inne stanowisko pracy nie znajdowało się z tyłu
monitora i komputera (odległość minimalna 0,8 m), ani w ich bezpośrednim sąsiedztwie
(odległość między sąsiednimi monitorami co najmniej 0,6 m)
d) właściwy dobór stolików komputerowych oraz krzeseł umo\liwiających regulację
wysokości siedziska i oparcia, o stabilnej konstrukcji, z mo\liwością obrotu i przesuwu,
zaopatrzonych w podłokietniki
e) je\eli wyniki badań okulistycznych, przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki
zdrowotnej, wyka\ą potrzebę stosowania okularów korekcyjnych podczas pracy przy
obsłudze monitora ekranowego, pracodawca jest obowiązany je zapewnić
f) stosowanie, w miarę mo\liwości i potrzeb, pomocniczego sprzętu stanowiskowego:
- uchwyt tekstu (uchwyt na dokument), przydatny przy przepisywaniu tekstu, umiejscowiony
tak, by minimalizować ucią\liwe ruchy głowy i oczu
- jonizator powietrza
- nawil\acz powietrza
- elektryczna lampka stanowiskowa zapewniająca właściwy poziom natę\enia i barwę
oświetlenia (natę\enie światła miejscowego i ogólnego maks. 500 Lx, \arówka o mocy do
40 W)
g) przerwy w pracy na stanowisku: łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora
ekranowego z innymi rodzajami prac nie obcią\ającymi narządu wzroku i wykonywanymi
w innych pozycjach ciała przy nie przekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy
obsłudze monitora ekranowego lub co najmniej pięciominutową przerwę, wliczaną do czasu
pracy, po ka\dej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
1.9 Wybrane zmiany w prawie pracy4. Kwestia szkoleń z zakresu bhp
Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy
Pracodawca zatrudniający więcej ni\ 250 pracowników powołuje Komisję Bezpieczeństwa
i Higieny Pracy
Komisja jest organem doradczym i opiniodawczym pracodawcy
W skład komisji wchodzą:
a) pracownicy słu\by bhp
b) lekarz sprawujący opiekę zdrowotną nad pracownikami
c) społeczny inspektor pracy (w przypadku zaistnienia takiej funkcji w zakładzie pracy)
d) przedstawiciele pracowników, wybierani przez zakładową organizację związkową, a w
razie jej braku przez pracowników poprzez zgłoszenie kandydatur pracodawcy w
4
Wskazane zmiany dotyczą zasadniczo osób zatrudnionych na stanowiskach, objętych przepisami prawa pracy
(stanowiska administracyjno-biurowe, robotnicze etc.). W przypadku nauczycieli akademickich uwzględnić
nale\y prawo o szkolnictwie wy\szym. Nale\y równie\ uwzględnić ustalenia zawarte w statucie uczelni,
rozporządzeniach rektora, regulaminach wewnętrznych, układach zbiorowych pracy, ustaleniach dokonywanych
wspólnie ze związkami zawodowymi etc.
11
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
oznaczonym trybie (przedstawicielem zostaje osoba która uzyska względną większość
głosów)
e) pracodawca lub osoba upowa\niona przez niego.
Przewodniczącym Komisji jest pracodawca lub osoba przez niego upowa\niona
Do zadań komisji nale\ą:
a) dokonywanie przeglądów warunków pracy
b) okresowa ocena stanu bezpieczeństwa i higieny pracy
c) opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom
przy pracy i chorobom zawodowym
d) formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy
e) współdziałanie z pracodawcą w realizacji jego obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy.
Pracodawca jest zobowiązany podejmować działania na rzecz kształtowania bezpiecznych i
higienicznych warunków pracy poprzez udzielanie pomocy komisji przy wykonywaniu jej
zadań.
Inne wa\ne regulacje prawne (zmiany w prawie):
1. Ustalono liczbę 20 pracowników decydującą o obowiązku wprowadzenia przez
pracodawcę regulaminu wynagradzania i regulaminu pracy. Jednocześnie utrzymano w mocy
dotychczasowe regulaminy wynagradzania, obowiązujące u pracodawców zatrudniających
mniejszą liczbę pracowników do czasu przejęcia postanowień płacowych zawartych w tych
regulaminach do indywidualnych umów o pracę.
2. Regulaminy pracy u pracodawców zatrudniających mniej ni\ 20 pracowników mają być
zastąpione obwieszczeniami, zawierającymi tylko najbardziej niezbędne ustalenia dotyczące
organizacji pracy w zakładzie pracy (obowiązujące u danego pracodawcy normy czasu pracy
oraz ustalone przez niego terminy dni wolnych od pracy w pięciodniowym tygodniu pracy,
godziny wyznaczające porę nocną, a tak\e termin, miejsce i czas wypłaty wynagrodzenia za
pracę).
3. Wprowadzono jednolitą wysokość dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w
wysokości 50% wynagrodzenia, niezale\nie od liczby godzin pracy nadliczbowej w dniu
roboczym; tylko w razie pracy w godzinach nadliczbowych w niedzielę, święto przysługuje
dodatek 100%.
4. Ponadto uprawniono pracodawcę do:
- udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia, bez
normalnie wymaganego uzgodnienia z pracownikiem,
- udzielenia pracownikowi, w uzgodnieniu z nim, urlopu wypoczynkowego w trakcie
kolejnego zatrudnienia. Powy\sze regulacje umo\liwiają pracodawcom w związku z
rozwiązaniem stosunku pracy wypełnianie zobowiązań urlopowych wobec pracowników,
bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów ekwiwalentu pienię\nego za urlop.
5. Wprowadzono urlop na tzw. krótką niedyspozycję (w wymiarze 4 dni rocznie,
proporcjonalnie do czasu pracy przepracowanego u danego pracodawcy). Stanowi on część
urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi, o której mo\e on zdecydować
osobiście, bez konsultacji z pracodawcą. Informacja o chęci skorzystania z urlopu powinna
być przedstawiona pracodawcy nie pózniej ni\ w dniu rozpoczynania się urlopu.
6. Zniesiono obowiązek przeprowadzania wstępnych badań lekarskich i szkoleń bhp osób
zatrudnianych ponownie przez tego samego pracodawcę na tym samym stanowisku pracy
(kontynuacja zatrudnienia).
7. Dopuszczono mo\liwość wprowadzenia przerwy w pracy przeznaczonej na posiłek lub
załatwienie spraw osobistych. Jest ona niepłatna i nie jest wliczana do czasu pracy. Jej czas
wynosić mo\e do 60 minut.
12
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
8. Prawo do odpoczynku: pracownik w ka\dej dobie powinien móc odpoczywać co najmniej
11, a w ka\dym tygodniu, co najmniej 35 godzin
9. Godziny nadliczbowe
Zniesienie dobowego limitu godzin nadliczbowych
10. Urlopy wypoczynkowe
Zwiększenie minimalnego wymiaru urlopu wypoczynkowego z 18 do 20 dni
Prawo do pierwszego urlopu nabywa się ju\ z upływem pierwszego miesiąca pracy (wymiar
jest proporcjonalny do okresu zatrudnienia, np.: 1/12 przysługującego urlopu po 1 miesiącu)
Wymiar urlopu jest zale\ny od ułamka etatu
11. Szkolenie bhp (od 1 lipca 2005 r.)
Zobowiązanie pracodawcy do odbycia szkolenia z zakresu bhp w odpowiednim dla niego
zakresie
Szkolenie bhp jest prowadzone jako szkolenie wstępne i szkolenie okresowe.
Szkolenie wstępne jest przeprowadzane w formie instrukta\u według programów
opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk i obejmuje:
- szkolenie wstępne ogólne, zwane dalej "instrukta\em ogólnym";
- szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane dalej "instrukta\em stanowiskowym".
Instrukta\ ogólny odbywają, przed dopuszczeniem do wykonywania pracy, nowo zatrudnieni
pracownicy, natomiast instrukta\ stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do
wykonywania pracy na określonym stanowisku pracownika zatrudnianego na stanowisku
robotniczym oraz innym, na którym występuje nara\enie na działanie czynników szkodliwych
dla zdrowia, ucią\liwych lub niebezpiecznych oraz pracownika przenoszonego na stanowisko,
o którym mowa wy\ej. Pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien
odbyć instrukta\ stanowiskowy na ka\dym z tych stanowisk.
Odbycie instrukta\u ogólnego oraz instrukta\u stanowiskowego pracownik potwierdza na
piśmie w karcie szkolenia wstępnego, która jest przechowywana w aktach osobowych
pracownika.
Szkolenie okresowe kończy się egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika
szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub
organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Egzamin przeprowadza organizator szkolenia.
Częstotliwość szkoleń okresowych: ustala pracodawca (zapis w regulaminie pracy lub
zarządzenie wewnętrzne)
-
Pierwsze szkolenie okresowe osób będących pracodawcami oraz innych osób kierujących
pracownikami, w szczególności kierowników, mistrzów i brygadzistów przeprowadza się w
okresie do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach, natomiast osób
zatrudnionych na pozostałych stanowiskach, wymienionych w ż 14 ust. 2 pkt 2-5
Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27.07.2004 r. w sprawie szkolenia w
dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860) w okresie do 12
miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach.
-
Szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych
przeprowadza się w formie instrukta\u, nie rzadziej ni\ raz na 3 lata, a na stanowiskach
robotniczych, na których występują szczególnie du\e zagro\enia dla bezpieczeństwa lub
zdrowia pracowników, nie rzadziej ni\ raz w roku.
-
Szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach
kierowniczych/pracodawców powinno być przeprowadzane w formie kursu, seminarium lub
samokształcenia kierowanego nie rzadziej ni\ raz na 5 lat a w przypadku pracowników
zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych nie rzadziej ni\ raz na 6 lat
Z pierwszego szkolenia okresowego mo\e być zwolniona osoba, która przedło\y aktualne
zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia
13
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
okresowego lub odbyła w tym okresie szkolenie okresowe wymagane dla osoby zatrudnionej
na stanowisku nale\ącym do innej grupy stanowisk, je\eli jego program uwzględnia zakres
tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego obowiązującego na nowym
stanowisku pracy.
12. Słu\ba bhp
Je\eli pracodawca zatrudnia powy\ej 10 pracowników lub w razie nie wy\szej ni\ trzecia
kategorii ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych powy\ej 20 pracowników, powierza on zadania słu\by
bhp pracownikom zatrudnionym przy innej pracy lub specjalistom spoza zakładu pracy
Liczebność słu\by bhp mo\e zwiększyć właściwy inspektor pracy
13. Ochrona w wieku przedemerytalnym
Nadal obowiązuje zasada: je\eli pracownikowi brakuje nie więcej ni\ 2 lata do wieku
emerytalnego pracodawca nie mo\e wypowiedzieć umowy.
Obecnie objęci zostali nią równie\ pracownicy nabywający prawo do emerytur
wcześniejszych
2. Ochrona przeciwpo\arowa
2.1 yródła powstawania po\aru oraz mo\liwość jego rozprzestrzeniania.
a) zagro\enie po\arowe.
Istotny wpływ na zagro\enie po\arowe mają przede wszystkim:
- ilość i sposób składowania materiałów w magazynach,
- wyposa\enie pomieszczeń biurowych,
- eksploatacja odbiorników energii elektrycznej,
- palenie tytoniu i u\ywanie otwartego ognia.
b) podstawowymi zródłami powstania po\aru mogą być:
- niewłaściwe składowanie materiałów,
- niewłaściwa eksploatacja urządzeń energetycznych i elektrycznych,
- niewłaściwy dobór i eksploatacja przenośnych urządzeń grzewczych,
- prowizoryczne połączenia elektryczne,
- pozostawienie bez dozoru włączonych urządzeń elektrycznych,
- nieterminowa lub nieprofesjonalna konserwacja urządzeń, instalacji technicznych i
przewodów kominowych,
- palenie tytoniu w miejscach niedozwolonych,
- prowadzenie prac z u\yciem ognia otwartego bez stosownego zabezpieczenia (spawanie,
podgrzewanie),
- niesystematyczne usuwanie odpadów pochodzenia organicznego (śmieci, makulatura, ścinki
papieru, oleje, tłuszcze),
- u\ywanie i stosowanie materiałów i urządzeń niezgodnie z instrukcją producenta lub
niezgodnie z przeznaczeniem,
- ogólna nieostro\ność i brak wyobrazni,
- podpalenia.
2.2 Mo\liwość rozprzestrzeniania się po\aru.
a) po\ary mogą rozprzestrzeniać się trzema drogami:
-przez przenoszenie, głównie wskutek ruchów powietrza,
-przez przewodzenie, wskutek nagrzewania się materiałów,
-przez promieniowanie cieplne; oddziaływanie ciepła na inne przedmioty bez \adnego
pośrednictwa.
b) rozprzestrzenianie się ognia mo\e nastąpić w szczególności poprzez:
14
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
-instalację elektryczną lub wentylacyjną prowadząca ró\nymi kanałami do wszystkich części
obiektu,
-nagrzanie się materiałów konstrukcyjnych, takich jak stropy czy ściany, występowanie tych
elementów w postaci palnej,
-palne elementy na drogach komunikacji ogólnej lub w pomieszczeniach,
-nagromadzenie zbyt du\ej ilości materiałów palnych w jednym miejscu oraz niewłaściwe
ich składowanie.
2.3 Zasady zapobiegania mo\liwości powstania po\aru oraz innym zagro\eniom.
Nale\y przestrzegać następujących zasad:
-składować materiały w sposób umo\liwiający swobodny dostęp do nich, zwracając uwagę
na zapewnienie minimalnej odległości 0,5 m od zródeł wydzielania ciepła (grzejniki,
ogrzewacze, grzałki, czajniki elektryczne, \arówki),
-urządzenia elektryczne u\ywać zgodnie z ich przeznaczeniem i instrukcją producenta, nale\y
stosować zasadę osobistej imiennej odpowiedzialności za ich włączanie i wyłączanie,
w przypadku spraw spornych stosować pisemne zobowiązania,
-wszelkie wady urządzeń elektrycznych zgłaszać przeło\onym i nie dokonywać
samodzielnych napraw,
-nie pozostawiać bez dozoru po zakończeniu pracy włączonych urządzeń elektrycznych,
nale\y odłączyć je od gniazd kontaktowych, rozłączając wtyk z gniazdem wtykowym, jedną
ręką przytrzymać gniazdo a drugą ręką pociągnąć za wtyk, nigdy nie wolno ciągnąć za sznur
łączeniowy,
-do pojedynczego gniazda wtykowego mo\na podłączać tylko jeden odbiornik prądu
elektrycznego, w przypadku odbiorników małej mocy (radio, kalkulator, itp.) maksymalnie
2 odbiorniki,
-systematycznie konserwować i kontrolować wszelkie urządzenia i instalacje, w
szczególności dokonywać terminowych badań stanu rezystancji izolacji i ochrony
przeciwpora\eniowej przewodów elektrycznych oraz czyszczenia przewodów kominowych,
-regularnie usuwać odpadki, pamiętając \e zawilgocone, zaoliwione materiały pochodzenia
organicznego mają skłonność do samozapalenia,
-nie stosować do czyszczenia podłóg i wykładzin materiałów łatwopalnych takich jak np.
benzyna, rozpuszczalniki, itp.,
-bezwzględnie ograniczyć palenie tytoniu do miejsc wyznaczonych i odpowiednio
zabezpieczonych,
-wszelkie prace niebezpieczne pod względem po\arowym prowadzić zgodnie z wymogami
określonymi w stosownych przepisach,
- nie lekcewa\yć jakichkolwiek oznak po\aru jak swąd, zadymienie, wzrost temperatury,
iskrzenie, anormalna praca urządzeń; w przypadkach ich stwierdzenia nale\y ten fakt
natychmiast zgłosić przeło\onemu lub na portiernię,
- przed opuszczeniem miejsca pracy nale\y je skontrolować, czy zostało pozostawione bez
mo\liwości powstania zagro\eń, w szczególności po\arowych.
2.4 Środki gaśnicze. Próbna ewakuacja
Środki gaśnicze
Zgodnie z Rozp. MSWiA w sprawie ochrony przeciwpo\arowej budynków, innych obiektów
budowlanych i terenów z 16.06.2003 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 1138):
Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne, urządzeń przeciwpo\arowych powinny
być przeprowadzane w okresach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez producenta,
nie rzadziej jednak ni\ raz w roku
15
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm3) zawartego w gaśnicach powinna
przypadać na ka\de 100 m2 powierzchni strefy po\arowej w budynku, niechronionej stałym
urządzeniem gaśniczym
Gaśnice w obiektach powinny być rozmieszczone:
w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności:
a) przy wejściach do budynków,
b) na klatkach schodowych,
c) na korytarzach,
d) przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz;
w miejscach nienara\onych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie zródeł ciepła (piece,
grzejniki);
w obiektach wielokondygnacyjnych - w tych samych miejscach na ka\dej kondygnacji, je\eli
pozwalają na to istniejące warunki.
Przy rozmieszczaniu gaśnic powinny być spełnione następujące warunki:
-odległość z ka\dego miejsca w obiekcie, w którym mo\e przebywać człowiek, do najbli\szej
gaśnicy nie powinna być większa ni\ 30 m;
-do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m.
Rodzaje i przeznaczenie gaśnic
Na gaśnicach znajdują się oznaczenia tzw. grup po\arów
A materiały organiczne (drewno, papier, słoma, tekstylia, tworzywa sztuczne, etc.)
B ciecze palne lub ciała stałe topiące się i następnie palące się jak ciecze
C gazy palne
D metale palne (aluminium, sód, potas, lit, magnez i ich związki)
Ograniczenia w zastosowaniu do gaszenia urządzeń pod napięciem (1 m odstępu, do 1000 V)
Gaśnica proszkowa:
W zale\ności od typu (BC, ABC, inne) gaszenie rozlanych
cieczy palnych, urządzeń i maszyn elektrycznych pod
napięciem, silników spalinowych i pojazdów mechanicznych,
ciał stałych, np. tkaniny, drewno, etc. Ze względu na
mo\liwość gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem,
dysza powinna być wykonana z materiałów nie przewodzących
prądu. Skuteczna w gaszeniu, ale w procesie gaszenia mo\e
powstać HCl, bardzo szkodliwy dla urządzeń i kabli
elektrycznych. Niewskazane jest gaszenie gaśnicą proszkową
elektroniki, komputerów i ruchomych części maszyn.
Gaśnica śniegowa:
gaszenie \ywności, lekarstw, sprzętu precyzyjnego oraz
urządzeń elektrycznych niskiego i wysokiego napięcia
oraz z mniejszą skutecznością ciał stałych, np.
tkaniny, drewno, etc. Ze względu na mo\liwość
16
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem, dysza powinna być wykonana z materiałów
nie przewodzących prądu. Po ugaszeniu, konsekwencje u\ycia tej gaśnicy są mniejsze ni\ w
przypadku gaśnicy proszkowej. Zagro\eniem dla urządzeń (i ludzi) mo\e być niska
temperatura CO2 u wylotu gaśnicy (minus 78�C). Gaśnicą śniegową nie wolno gasić
organizmów \ywych!
Gaśnica pianowa:
gaszenie cieczy palnych, z mniejszą skutecznością ciał stałych, np. tkanin, drewna etc.
Obowiązuje ograniczenie w zastosowaniu do gaszenia urządzeń pod napięciem.
Agregaty gaśnicze
to du\e gaśnice zamontowane na kółkach, ze względu na swój cię\ar np. 2 x 25
kg . Występują zarówno proszkowe, jaki i śniegowe i pianowe agregaty.
Próbna ewakuacja
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w
sprawie ochrony przeciwpo\arowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.
U. Nr 121/2003, poz. 1138)
Zgodnie z ww. rozporządzeniem właściciel lub zarządca obiektu zawierającego strefę
po\arową przeznaczoną dla ponad 50 osób, będących jej stałymi u\ytkownikami, powinien co
najmniej raz na 2 lata przeprowadzać praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków
ewakuacji.
Właściciel lub zarządca obiektu powinien powiadomić właściwego miejscowo komendanta
powiatowego (miejskiego) Państwowej Stra\y Po\arnej o terminie przeprowadzenia ww.
działań, nie pózniej ni\ na tydzień przed ich przeprowadzeniem
Inne zabezpieczenia:
instrukcja postępowania na wypadek po\aru
instrukcja przeciwpo\arowa ogólna
drogi ewakuacyjne
- oznaczenie barwne (zielono-białe),
- wyjście ewakuacyjne otwierające się na zewnątrz,
- adekwatny przebieg i szerokość dróg i wyjścia,
- zasady ewakuacji
- zakaz ewakuacji windą
2.5 Zasady postępowania w wypadku zaistnienia po\aru.
a) ka\dy pracownik powinien znać rozmieszczenie sprzętu gaśniczego, sposób
posługiwania się nim oraz znać instrukcję postępowania na wypadek po\aru, która
powinna być rozmieszczona w wystarczającej ilości na ka\dym piętrze budynku.
b) nale\y przestrzegać następujący sposób postępowania:
17
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
- w przypadku gdy zródło zagro\enia jest niewielkie (np. tlące się odpadki w koszu na śmieci,
pozostawiony niedopałek papierosa, iskrzenie urządzeń, itp.) pracownik powinien przystąpić
do jego likwidacji, za pomocą podręcznego sprzętu gaśniczego
lub innych środków będących w dyspozycji, po likwidacji zagro\enia nale\y zawiadomić
przeło\onego i zdać mu sprawozdanie z podjętych działań,
- w przypadku gdy zródło zagro\enia jest powa\niejsze lub mo\na tak domniemywać,
nale\y bezzwłocznie powiadomić przeło\onego oraz Stra\ Po\arną,
- meldunek o po\arze powinien krótko i wyraznie określać miejsce po\aru (ewentualnie
informacje, jaką drogą wóz stra\acki mo\e najszybciej dojechać na miejsce po\aru),
charakter po\aru (co się pali, na którym piętrze, czy istnieje zagro\enie \ycia ludzkiego),
obejmować podanie numeru telefonu i swojego nazwiska; nie wolno rozłączać się, dopóki
meldunek nie zostanie potwierdzony
- przeło\ony po przyjęciu wiadomości o po\arze i ocenie sytuacji przejmuje kierownictwo
akcji gaśniczej lub powierza je osobie najbardziej energicznej informując jednocześnie
pracodawcę oraz Stra\ Po\arną,
- pracodawca po otrzymaniu informacji o zdarzeniu postępuje stosownie do sytuacji
uruchamia siły wewnętrzne i środki do likwidacji zagro\enia oraz wzywa Stra\ Po\arną,
- z chwilą przybycia jednostek Stra\y Po\arnej kierujący akcją przekazuje dowodzenie
dowódcy Stra\y pozostając do jego dyspozycji,
- wszystkie osoby nie biorące udziału w akcji winny bezzwłocznie opuścić zagro\ony rejon
i udać się na zewnątrz budynku lub w inne bezpieczne miejsce pozostając tam do czasu
likwidacji zagro\enia (ewakuacja wyłącznie drogami ewakuacyjnymi lub klatkami
schodowymi, poruszając się jak najni\ej podło\a, w razie wysokiej temperatury chroniąc ciało
osłaniając mokrą tkaniną zwłaszcza twarz i drogi oddechowe; kategorycznie zabrania się
korzystania z wind!!!),
- mając na uwadze bezpieczeństwo interesantów przebywających na terenie zakładu pracy,
pracownicy winni słu\yć im wszelką radą i pomocą
- ratowanie \ycia ludzi ma pierwszeństwo przed gaszeniem po\aru.
c) postępowanie po likwidacji zagro\enia: nale\y przeprowadzić dochodzenie po\arowe
ustalając przyczynę po\aru, winnych zaniedbań, ocenić wysokość poniesionych strat,
przedstawić wnioski zmierzające do eliminacji podobnych zdarzeń w przyszłości.
- nadzór merytoryczny nad pracami komisji dochodzeniowej sprawuje odpowiedni
pracodawca; skład komisji: specjalista ds. bezpieczeństwa i higieny pracy, specjalista
ds. ppo\., kierownik jednostki, w której powstało zdarzenie.
2.7 Zasady bezpiecznej ewakuacji
a) zachować spokój,
b) uruchomić sygnał dzwiękowy (powtarzający się ciąg dzwięków dzwonka w odstępach
kilkusekundowych), który informuje o przygotowaniu się do szybkiego opuszczenia
budynku szkolnego,
c) budynek opuszczają w pierwszej kolejności osoby, które znajdują się w bezpośrednim
miejscu zagro\enia,
d) w razie braku takiego miejsca ewakuacja odbywa się począwszy od najwy\szych
kondygnacji budynku,
e) jako pierwsi opuszczają pomieszczenia studenci - na polecenie nauczyciela
akademickiego prowadzącego zajęcia, który wychodzi jako ostatni, zabierając
listę osób uczestniczących w zajęciach,
f) budynek nale\y opuszczać zgodnie z wyznaczonymi drogami ewakuacyjnymi
(wskazane jest opracowanie i wywieszenie planów ewakuacyjnych),
g) wskazana jest pozycja z lekko pochylonym tułowiem,
18
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
h) miejsce ewakuacji (dziedziniec, plac przed budynkiem)
i) w miejscu ewakuacji nauczyciele prowadzący zajęcia sprawdzają ponownie listy
obecności,
UWAGA!!! Zabronione jest samowolne oddalanie się od miejsca ewakuacji.
2.8 Postępowanie w razie zagro\enia bombowego/terrorystycznego
a) nale\y podporządkować się poleceniom dyrekcji, a po ich przybyciu słu\b ratowniczych
b) otworzyć okna, drzwi (zmniejszenie fali uderzeniowej)
c) nie dotykać potencjalnej bomby (jeśli ja widzę bombę, to i ona mnie widzi )
d) nie zalewać podejrzanego obiektu wodą (mo\e to prowadzić do wyzwolenia wybuchu) ani
nie osłaniać go meblami, deskami etc. (mo\e to spowodować powstanie licznych odłamków)
e) nie dowierzać terrorystom (np. w kwestii godziny wybuchu)
3. Organizacja i zasady udzielania pomocy przedlekarskiej w razie wypadku
3.1 Co robić najpierw?
Na początku nale\y sprawdzić, czy ratownikowi nie zagra\a jakieś niebezpieczeństwo
(przed zbli\eniem się do ofiar wypadku). Uwa\ać trzeba np. na przewody elektryczne,
po\ary, rury gazowe, spadający gruz, niebezpieczne konstrukcje czy wraki. Wstępne badanie
poszkodowanego winno się przeprowadzić bez ruszania go z miejsca, natomiast jeśli
występują zagro\enia, nale\y przemieścić się wraz z pacjentem w bezpieczniejsze miejsce.
3.2 Kolejność zajmowania się ofiarami
Jest to kolejność zajmowania się poszkodowanymi w sytuacjach nadzwyczajnych.
Nale\y przestrzegać tych reguł. Wiedza, kogo ratować najpierw, mo\e uratować niejedno
\ycie. Pomocy trzeba udzielać w następującej kolejności:
" Przywrócić i podtrzymać oddychanie.
" Zatrzymać krwawienie.
" Opatrzyć rany i oparzenia.
" Unieruchomić złamania
" Leczyć skutki szoku.
" Uwaga: jeśli ofiara ma liczne obra\enia nale\y najpierw zająć się oddychaniem,
następnie akcją serca, a potem krwawieniem.
Najczęściej występującymi przypadkami wymagającymi udzielenia szybkiej pomocy
przedlekarskiej są niewątpliwie zagro\enia zdrowia związane z eksploatacją urządzeń
elektrycznych. Inne nagłe przypadki występują niezwykle rzadko, a ponadto zasady
udzielania pierwszej pomocy są z reguły zawsze podobne.
3.3 Pora\enie prądem elektrycznym pierwsza pomoc.
a) prąd przepływając przez ciało ludzkie mo\e spowodować grozne urazy wewnętrzne
zwane pora\eniem. Prąd elektryczny pora\a przede wszystkim ośrodki nerwowe,
co w konsekwencji powoduje nagły skurcz mięśni uniemo\liwiający
poszkodowanemu uwolnienie się od trzymanego urządzenia elektrycznego.
Przepływ prądu elektrycznego przez ciało człowieka mo\e tak\e powodować
zatrzymanie oddechu lub pracy serca, mo\e więc przynieść skutki śmiertelne. Ponadto
występująca podczas pora\enia bardzo wysoka temperatura powoduje oparzenia, które
mogą być tak powa\ne, \e ciało w tych miejscach ulega zwęgleniu.
19
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
Wstrząs elektryczny mo\e spowodować upadek z wysokości, czego skutkiem bywają
najczęściej urazy fizyczne.
b) pierwsza pomoc:
- uwolnić pora\onego od działania prądu,
- zastosować schemat udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej,
- osobę nieprzytomną uło\yć na boku (pozycja boczna ustalona),
- na oparzone miejsca zało\yć opatrunek jałowy po uprzednim schłodzeniu oparzonego
miejsca,
- wezwać lekarza (nawet jeśli samopoczucie ofiary wydaje się dobre; niepokój wzbudzić
powinny zwłaszcza zmiany na skórze zaczerwienienia, zaciemnienia, spalenizna),
- jeśli poszkodowana osoba jest przytomna: podać doustnie środki pobudzające (np. mocna
kawa), przykryć osobę poszkodowaną kocem, folią metalizowaną NRC etc. (komfort
termiczny).
Uwaga: środki opatrunkowe i dezynfekujące znajdują się w apteczce w wyznaczonym
pomieszczeniu. Tam równie\ umieszczony jest schemat udzielania pierwszej pomocy
przedlekarskiej.
3.4 Krwotoki, rany oraz ich opatrywanie
OPATRUNEK UCISKOWY. Gdy ofiara silnie krwawi, nale\y podjąć niezwłocznie działania dla
zatrzymania krwotoku. W tym celu stosuje się opatrunek uciskowy. Na miejsce rany nakłada
się jałowy opatrunek, na niego zaś tzw. poduszkę uciskową (mo\e to być rolka banda\a,
zło\ona czysta chustka, kawałek drewna czy oddarty i zło\ony rękaw koszuli). Poduszka
powinna być dopasowana pod względem rozmiarów do rany, np.: w przypadku rany ciętej,
mo\na zastosować rolkę banda\a. Całość przytwierdza się do kończyny na pomocą banda\a,
zało\onego dość ciasno. W ten sposób warstwa jałowego opatrunku wciska się w światło rany
tamując krwotok, nie ograniczając jednak drastycznie krą\enia w danej kończynie.
Krwawiącą kończynę nale\y podnieść ponad poziom serca.
W razie krwotoku z innych partii ciała ni\ kończyny stosuje się ucisk palcami lub dłonią (w
zale\ności od rozmiarów rany), przez jałowy opatrunek. Wyjątkiem jest uraz głowy, w
przypadku którego istnieje podejrzenie o uszkodzenie czaszki nie stosuje się wówczas
ucisku, który mógłby doprowadzić do wciśnięcia odłamka kości do wnętrza czaszki i
uszkodzenia mózgu, lecz jedynie układa się poszkodowanego w pozycji półsiedzącej, z
nogami podgiętymi w kolanach i zakłada normalny opatrunek. Dodatkowo warto zastosować
zimny okład na czoło i kark, co zmniejszy światło naczyń dogłowowych i zredukuje krwotok.
OPASKA UCISKOWA. Wyłącznie w razie zaistnienia tzw. amputacji urazowej, tj. odcięcia
kończyny lub jej części, mo\na zastosować tzw. opaskę uciskową. Jeśli pacjent krwawi z \ył
(krew sączy się wolno i ma barwę ciemnoczerwoną, wiśniową) nale\y u\yć nacisku poni\ej
rany (nawet mniejsze krwawienia tętnicze mo\na opanować poprzez miejscowy ucisk), zaś w
razie krwotoku tętniczego (purpurowa, pulsująca krew) powy\ej rany. Krwotok tętniczy jest
najgrozniejszym rodzajem krwotoku. Ucisnąć nale\y większą tętnicę, która dostarcza krew do
zranionego miejsca, aby zmniejszyć lub zatamować upływ krwi. Opaski takie mo\na zakładać
na ramieniu (tu\ poni\ej pachy), przedramieniu i na górnej części uda. Na opaski stosować
nale\y tkaninę o szerokości CO NAJMNIEJ 5 cm. Owinąć trzeba tkaninę wokół kończyny i
zawiązać na półwęzeł; następnie wło\yć patyk powy\ej węzła i zawiązać ją nad nim na
podwójny supeł. Patyk (poprzeczkę) nale\y obracać tak długo, dopóki krwawienie nie
ustanie.
Nale\y zachować ostro\ność! Poluzowanie opaski zaciskowej mo\e spowodować powa\ny
wstrząs prowadzący do śmierci (na skutek nagromadzenia się w sercu toksyn zbierających się
20
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
w zranionej kończynie). Odciętą w wyniku amputacji urazowej część ciała nale\y
transportować wraz z ofiarą (najlepiej w czystej tkaninie lub worku foliowym umieszczonym
w kolejnym worku foliowym, wypełnionym kostkami lodu), poniewa\ nie mo\na wykluczyć
mo\liwości replantowania odciętego organu.
CIAAO OBCE W RANIE. W razie utkwienia ciała obcego w ranie (np.: szkła, drutu etc.) nie
nale\y go wyciągać samodzielnie, ale udać się do lekarza-chirurga (tzw. ostry dy\ur ). Jeśli
chcemy zabezpieczyć ranę, nale\y zało\yć opatrunek w ten sposób, by nie wciskał on ciała
obcego w światło rany. Mo\na to osiągną przez obło\enie rany z obu stron np.: rolkami
banda\a.
KRWOTOKI WEWNTRZNE. Występują na skutek silnego uderzenia, złamania kości lub
głębokich zranień. Objawami krwawienia wewnętrznego są: tętno przyspieszone słabo
wyczuwalne, omdlenie, zawroty głowy, bladość skóry (chłodna i wilgotna w dotyku), mocz
zabarwiony na czerwono, krew w kale, kał o czarnym smolistym wyglądzie, wymiotowanie
krwią i odkasływanie krwi. Postępowanie w przypadku krwotoku wewnętrznego polega na
uło\eniu pacjenta płasko, z poło\onymi wy\ej nogami. Nale\y okryć poszkodowanego ciepło
i ufać, \e pomoc nadejdzie szybko.
RANY. Nale\y przemyć ranę (umyć poprzez polewanie lub strzykanie, a nie przez pocieranie)
sterylnym roztworem soli lub czystą wodą. Następnie trzeba przykryć ranę (mo\na
zastosować banda\owanie na krzy\, jeśli nie jest ona głęboka); jeśli to mo\liwe nale\y
korzystać z apteczki.
3.5 Oparzenia
Oparzenia mogą stanowić zagro\enie dla \ycia. Istnieją trzy rodzaje oparzeń, które musisz
znać, aby podjąć odpowiednie działania lecznicze:
" Oparzenie pierwszego stopnia, które zwykle dotyczy naskórka. Nie jest grozne.
" Oparzenie drugiego stopnia, obejmujące skórę właściwą. Oparzenia te są intensywnie
czerwone, powodują powstawanie pęcherzy i silny ból trwający do 48 godzin.
Występuje utrata płynów ustrojowych i niebezpieczeństwo infekcji.
" Oparzenie trzeciego stopnia, niszczące naskórek i skórę właściwą oraz uszkadzające
głębiej poło\one tkanki. Występuje znaczna utrata płynów ustrojowych i du\e
niebezpieczeństwo infekcji. Oparzone miejsce jest zwykle zwęglone, a ofiara odczuwa
bardzo silny ból.
Postępowanie w przypadku oparzeń
" Przemyj niezwłocznie oparzenie czystą, zimną wodą (długo i obficie; min. 10 min.).
" Przyłó\ jałowy opatrunek z nieprzylegającej gazy. NIE ZAKAADAJ opatrunku, który
odcina dopływ powietrza (nie zakłada się opatrunku w przypadku oparzenia naskórka
na twarzy).
" W razie oparzenia naskórka na twarzy po schłodzeniu zimną wodą nie wolno nakładać
jałowego opatrunku.
21
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
" W razie oparzenia substancją chemiczną, co do której nie masz pewności, \e nie
wejdzie w reakcję z wodą, jedynie zbierz tę substancję jałowym opatrunkiem i połó\
świe\y opatrunek jałowy na to miejsce.
3.6 Wstrząs
Jest to stan spowodowany przez zmniejszenie się efektywnej objętości krwi krą\ącej w
naczyniach krwionośnych. Jego przyczyną mo\e być utrata krwi na skutek krwotoku, krwotok
wewnątrztkankowy, np. w przypadku złamania kości udowej, utrata płynów ustrojowych
poprzez pocenie się, wymioty i biegunkę, ale tak\e ogólny zły stan psychofizyczny, stan po
przejściu choroby, wstrząs psychiczny, doznany uraz etc. Oznakami sygnalizującymi wstrząs
jest bladość, chłód i wilgotność skóry, przyśpieszone i słabe tętno oraz szybkie i płytkie
oddychanie.
Walka ze stanem wstrząsu jest konieczna z uwagi na częste pogłębianie się upośledzenia
funkcjonowania układu krą\enia.
" Nale\y koniecznie wezwać lekarza.
" Poszkodowanemu nale\y zapewnić komfort termiczny ( ciepłe okrycie lub folia
NRC srebrną stroną do ciała) i komfort psychiczny (spokojne miejsce,
podtrzymywanie ofiary na duchu).
" Jeśli poszkodowany jest przytomny, nale\y poło\yć go na równej powierzchni na
plecach, z nogami podniesionymi o 30-40 cm (pozycja przeciwwstrząsowa).
" Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, nale\y poło\yć go na boku, z dolną nogą
wyprostowaną, zaś górną zgiętą w kolanie i wysuniętą ku przodowi, dolną ręką
wyprostowaną prostopadle do osi ciała, a górną zgiętą w łokciu, z dłonią podło\oną
pod głowę, z udro\nionymi górnymi drogami oddechowymi, aby zapobiec
zakrztuszeniu (pozycja boczna ustalona).
" Jeśli poszkodowany jest mokry, nale\y zdjąć z niego jak najszybciej całą mokrą
odzie\ i ubrać go w suche rzeczy.
" Rozgrzać poszkodowanego przy u\yciu zewnętrznych zródeł ciepła takich jak gorące
płyny, jedzenie lub ciepło ciała.
" Płyny lub pokarm podawać mo\na jedynie wtedy, gdy poszkodowany jest przytomny;
nie wolno podawać płynów ani pokarmu w przypadku bólów brzucha.
3.7 Złamania
" W razie złamania postępowanie polega na unieruchomieniu dwóch stawów
sąsiadujących z miejscem złamania. Rękę dowiązać mo\na np.: do korpusu, zaś nogę
złamaną do nogi zdrowej. W razie złamania otwartego nie nale\y samodzielnie
nastawiać kości, ale zastosować unieruchomienie i ewentualny opatrunek w ten
sposób by nie wciskał on kości w światło rany. W razie uszkodzenia kręgosłupa
(przypadek taki mo\na określić na podstawie zachowania zmarłego cechują go
drgawki oraz zaburzenia zmysłów, zwłaszcza tzw. tunelowe widzenie a tak\e
nienaturalnie skręconej pozycji, w jakiej poszkodowany le\y) poruszać ofiarę mo\na
jedynie w ostateczności (tj. braku funkcji \yciowych lub konieczności przeniesienia
ofiary ze względu na jej lub innych dobro, np. kiedy ofiara le\y na ruchliwej jezdni).
Wówczas nale\y wykonywać wszelkie czynności związane z przenoszeniem na
komendę, w 2-3 osoby tak, by uszkodzony kręgosłup ulegał jak najmniejszym
obcią\eniom. W tym celu wsuwa się przedramiona pod plecy ofiary i jak najostro\niej
(na komendę) przenosi na nosze (np. drzwi zdjęte z zawiasów), na których
unieruchamia się ofiarę. W razie braku funkcji \yciowych stosuje się reanimację (jeśli
22
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
uszkodzony jest kręgosłup szyjny nale\y wysunąć \uchwę do przodu co udro\ni drogi
oddechowe).
3.8 Wypadki komunikacyjne
Nale\y natychmiast zabezpieczyć miejsce zdarzenia trójkątem ostrzegawczym (bez takiego
ostrze\enia zagro\enie mo\e się rozszerzać).
Usunąć przeszkody utrudniające lub uniemo\liwiające czynności ratownicze.
Wykonać telefon alarmowy, podając informacje dotyczące:
-powiadomienia lekarza ratownika;
-opisania miejsca zdarzenia (ulica, numer domu, nazwisko lokatora, ew. szczegóły lokalne);
-rodzaj zdarzenia, liczba poszkodowanych;
-określenie stanu pacjentów (m.in. stanu świadomości, mo\liwości nagłego zatrzymania
krą\enia; stwierdzenie ew. zatrucia);
-dane personalne zgłaszającego.
Wydobycie ofiary: poszkodowanego nale\y w sposób najdelikatniejszy uło\yć tak,
aby umo\liwić czynności ratunkowe, a następnie wydobyć go za pomocą chwytu Rautka (por.
rysunek poni\ej).
3.9 ABC pierwszej pomocy przedlekarskiej (zgodnie z wytycznymi Europejskiej Rady
Resuscytacji z 2005 r.)
Czynności wstępne:
Usunąć przeszkody utrudniające lub uniemo\liwiające czynności ratownicze
Wezwanie lekarza
Wezwanie lekarza jest nieodzowne. Jeśli do dyspozycji jest więcej ni\ jeden ratownik,
jeden spośród ratowników wzywa lekarza, zaś drugi podejmuje się akcji reanimacyjnej. Jeśli
ratownik jest jeden, to jego obowiązkiem jest wzywanie lekarza. Podjęcie przeprowadzenia
procedury reanimacyjnej jest wówczas mo\liwe tylko przez około 1 minutę, jeśli stan zdrowia
ofiary uległ załamaniu w obecności ratownika i nastąpiło to z powodu przedawkowania
narkotyków, alkoholu, utonięcia lub uduszenia, ew. wypadek dotyczy dziecka. W razie braku
podjęcia funkcji \yciowych przez ofiarę nale\y wzywać lekarza.
23
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
Meldunek o wypadku powinien zawierać następujące dane (dotyczy wszystkich
numerów ratunkowych):
" CO? - rodzaj wypadku (np. zderzenie się samochodów, upadek z drabiny, utonięcie.
atak padaczki, itp.),
" GDZIE? - miejsce wypadku,
" ILE? - liczba poszkodowanych,
" JAK? - stan poszkodowanych,
" CO ROBISZ? - informacja o udzielonej dotychczasowo pomocy,
" KIM JESTEŚ? - dane personalne osoby wzywającej pomoc (numer telefonu z
którego dzwonisz).
Gdy istnieją wskazania o dodatkowym niebezpieczeństwie (np. cysterna) - poinformuj o tym.
Pamiętaj!!! Nigdy nie odkładaj pierwszy słuchawki !!!
Numery słu\b ratowniczych:
997 - Policja
998 - Stra\ Po\arna
999 - Pogotowie Ratunkowe
112 system zintegrowanego ostrzegania; połączenie jest bezpłatne i mo\na je zrealizować z
dowolnego telefonu komórkowego nawet bez logowania się do sieci operatora a tak\e
telefonu stacjonarnego.
UWAGA!!! Bardzo wa\ne jest szybkie rozpoczęcie reanimacji.
Ju\ po około 2-3 minutach w niedotlenionym mózgu poszkodowanego powstają
nieodwracalne zmiany (niedotlenienie i w konsekwencji obumarcie kory mózgowej), które
uniemo\liwią pózniejsze odratowanie pacjenta.
Ocena stanu poszkodowanego
Układamy ofiarę na plecach na płaskim, twardym podło\u
W celu dokonania oceny podstawowych funkcji \yciowych pacjenta,
nale\y sprawdzić czy poszkodowany

Jest przytomny ?

Ratownik powinien głośno odezwać się do pacjenta (np. "Jak Pan/Pani się czuje? , Co się
stało? ) lekko potrząsając za bark (jeśli osoba nie ma uszkodzonego kręgosłupa) a w razie
braku odpowiedzi dodatkowo sprawdzić reakcję na bodzce bólowe (przyszczypnięcie płatka
usznego lub nacisk kostkami palców dłoni na mostek). W ten sposób mo\na uniknąć
przeprowadzania zabiegów reanimacyjnych u przytomnego pacjenta. Jeśli mamy do czynienia
z urazami lub podejrzeniami urazów głowy lub szyi oraz uszkodzenia kręgosłupa
poszkodowanego mo\na poruszyć tylko wtedy, jeśli jest to absolutnie niezbędne i
nieuniknione! Nieprawidłowe poruszenie mo\e doprowadzić do uszkodzenia rdzenia
kręgowego, a w konsekwencji do parali\u.

Udro\nienie dróg oddechowych (A jak Airways ).

24
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
U głęboko nieprzytomnego pacjenta język opada do części krtaniowej gardła , blokując
wejście do krtani. Najczęściej dro\ność dróg oddechowych mo\na odzyskać przez odgięcie
głowy ratowanego ku tyłowi w następujący sposób:
Głowa odchylana jest do tyłu dłonią uło\oną na czole pacjenta, podczas gdy druga ręka
ciągnie jego podbródek ku górze. Nale\y zwrócić uwagę , by nie uciskać miękkiej okolicy
pod\uchwowej. Ta metoda udra\niania dróg oddechowych, jako bardzo skuteczna, jest godna
polecenia nieprofesjonalnym ratownikom.
Poduszka lub zwinięty koc pod barkami utrzymuje głowę pacjenta w odgięciu.
W przypadku podejrzenia uszkodzenia kręgosłupa szyjnego głowa pacjenta nie powinna być
odginana do tyłu. Wtedy dro\ność uzyskujemy w następujący sposób:
1. Ręce ratownika uło\one z boków głowy pacjenta
2. Cztery palce obu rąk obejmują kąt \uchwy i ciągną ją do przodu.
Zęby \uchwy wysuwają się przy tym przed zęby szczęki.
3. Kciuki odsuwają wargę dolną ku dołowi i aby otworzyć usta pacjenta naciskają brodę.
Głowę nale\y stabilizować ostro\nie !
Je\eli pacjent nie mo\e oddychać pomimo prawidłowego udro\nienia, nale\y przyjąć
mo\liwość zatkania dróg oddechowych ciałem obcym. Trzeba wtedy otworzyć usta
ratowanego i wydobyć ciała obce (krew, wymiociny, sztuczna szczęka, resztki pokarmowe) z
jamy ustnej. Mo\na tego dokonać wskazującym i środkowym palcem.
Je\eli podejrzewane przez nas ciała obce znajdują się poza zasięgiem wzroku, wykonujemy
rękoczyn Heimlicha (tak, jak u osoby nieprzytomnej)

Reanimacja oddechowa (B jak breathing )

Diagnoza oddechu: nale\y ustawić bok twarzy nad ustami ofiary (wzrok skierowany w stronę
klatki piersiowej) i za pomocą trzech zmysłów zorientować się czy ofiara oddycha
obserwacja ruchów klatki piersiowej (wzrok), szmer oddechu wyczuwalny uchem
zlokalizowanym nad ustami poszkodowanego (słuch), powiew oddechu wyczuwalny na
policzku najlepiej zwil\onym ratownika (dotyk).
Po ustaleniu rozpoznania zatrzymania oddechu jedynie w przypadku dzieci powinno się
wykonać 5 oddechów \ycia wprowadzonych metodą sztucznej wentylacji, przed
rozpoczęciem pełnej akcji reanimacyjnej (pośredni masa\ serca i sztuczna wentylacja).
Istnieją dwie metody sztucznego oddychania: usta-usta i usta-nos. Niezale\nie jednak
od rodzaju zastosowanej metody nale\y pamiętać o mocnym odchyleniu głowy ku tyłowi, co
czyni drogi oddechowe dro\nymi. Jeśli jednak podejrzewamy uraz odcinka szyjnego
kręgosłupa (rany głowy lub szyi, upadek z wysokości, wypadek komunikacyjny) głowy
odchylać nie wolno, a w zamian nale\y wysunąć \uchwę do przodu!
metoda usta-usta
Głowa silnie odgięta. Dłoń oparta na czole chorego, kciuk i palec wskazujący szczelnie
zaciskają nos. Usta ratowanego lekko rozchylone. Ratujący przyciska swoje szeroko rozwarte
usta do ust chorego i robi wdech (nie za głęboki; nieco głębszy ni\ przy normalnym
oddychaniu).
Po wdmuchnięciu cofa szybko swoją głowę. Patrząc kątem oka na klatkę piersiową
ratowanego mo\e po ruchach \eber ocenić skuteczność sztucznego oddychania. Słychać
równie\ szmer powietrza wydobywającego się z ust chorego i wyczuwa się jego przepływ.
25
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
Przy tej metodzie istnieje obawa, \e powietrze zamiast do tchawicy trafia przez przełyk do
\ołądka. Przy rozdęciu \ołądka łatwo mo\e dojść do wymiotów (obawa zachłyśnięcia).
Aby temu przeciwdziałać, nale\y niezbyt gwałtownie wdmuchiwać powietrze ratowanemu;
wydech ratownika powinien trwać ok. 1 sekundy. W \adnym przypadku nie nale\y
uciskaniem brzucha usiłować opró\nić \ołądek z powietrza, jakie się do niego
przypuszczalnie dostało. Stwarza to zagro\enie ostrego zachłyśnięcia.
metoda usta- nos
Głowa jest odgięta, szyja wyprostowana. Ręka przytrzymująca \uchwę zamyka szczelnie usta
chorego. Najlepiej jest jeszcze docisnąć kciukiem dolną wargę do górnej. Ratujący szeroko
otwartymi ustami obejmuje szczelnie nos chorego i wydycha powietrze z płuc. Następnie
nale\y wycofać swoją głowę i dokonać obserwacji powodzenia sztucznej wentylacji.
Obie metody są równorzędne. Wybór nale\y do ratownika, a tak\e zale\y od zaistniałej
sytuacji np. rany nosa, niemo\liwe do usunięcia ciało obce w ustach.

Sztuczne oddychanie u niemowląt i małych dzieci

Ze względu na małe wymiary twarzy niemowląt i małych dzieci, ratujący obejmuje swymi
ustami zarówno usta jak i nos dziecka. Objętość wdmuchiwanego powietrza musi być
znacznie mniejsza ni\ u dorosłych, często wystarczają "pełne usta". Główkę dziecka
odchylamy umiarkowanie.

Reanimacja krą\eniowa (C jak circulation )

Po ustaleniu rozpoznania zatrzymania oddechu nale\y przystąpić do pełnej akcji
reanimacyjnej (jedynie w przypadku dzieci powinno to być poprzedzone 5 oddechami
\ycia wprowadzonymi metodą sztucznej wentylacji). Uniesienie nóg ku górze zwiększa
szanse udanej reanimacji krą\eniowej. Klatkę piersiową pacjenta nale\y odsłonić z odzie\y.
Punkt nacisku do masa\u pośredniego serca znajduje się w połowie długości mostka.
Technika masa\u pośredniego serca u dorosłych
1. Jeden nadgarstek opiera się na punkcie ucisku w centralnej części klatki piersiowej, w osi
ciała.
2. Drugi nadgarstek uło\ony jest na pierwszym. Palce obu rąk są uniesione lub splecione, tak,
by uniknąć złamania \eber przy ucisku.
3. Faza ucisku ramiona wyprostowane, barki pionowo nad mostkiem, który jest wciskany
na głębokość 3-5 cm. Ratownik powinien u\ywać cię\aru swego tułowia,
przekazywanego przez wyprostowane ramiona.
4. Faza rozluznienia odcią\enie mostka bez odrywania nadgarstka od punktu uprzedniego
nacisku; klatka piersiowa wraca do pozycji wyjściowej.
Tempo: 100-120 uciśnięć/min
Fazy ucisku i rozluznienia trwają mniej więcej równie długo. Ruchy powinny być płynne, nie
"szarpane". W \adnym przypadku nie nale\y przerywać masa\u na dłu\ej ni\ kilka sekund.
26
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
Podczas reanimowania, zwłaszcza ludzi starszych, mo\e dojść do złamań \eber lub mostka.
Pomimo tego reanimację nale\y prowadzić dalej !

Masa\ pośredni serca u niemowląt i małych dzieci

Siła ucisku jest znacznie mniejsza, często wystarcza jedna ręka, a u niemowląt nawet
uciskanie tylko dwoma palcami.

Połączenie sztucznego oddychania i masa\u pośredniego serca (nie stosuje się

wyłącznie pośredniego masa\u serca)
Od 2005 roku weszły w \ycie nowe standardy dotyczące reanimacji krą\eniowo-oddechowej.
W przypadku ratowników-amatorów nie stosuje się rozró\nienia na procedurę dla jednego i
dwóch ratowników. W ka\dej sytuacji proporcje masa\u i sztucznego oddychania mają się jak
30:2. Na ka\de dwa wdechy przypada 30 uciśnięć mostka (akcję rozpoczyna się od masa\u).
Kontrolować trzeba oddech i odruchy \ycia po ka\dych 5 cyklach.
Akcję reanimacyjną prowadzić nale\y a\ do przybycia lekarza. Wcześniejsze jej zakończenie
jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy udało się przywrócić funkcje \yciowe poszkodowanego
lub ratownik z powodu wyczerpania nie jest zdolny do dalszego działania.
27
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
ABC REANIMACJI - SCHEMAT POSTPOWANIA
Wezwij lekarza!
Ułó\ ofiarę na plecach, na płaskim, twardym podło\u (bardzo ostro\nie - nie obcią\ając kręgosłupa i głowy, je\eli
istnieje podejrzenie ich uszkodzenia)
Zbadaj czy ofiara jest przytomna (lekko potrząśnij za bark, spróbuj nawiązać kontakt słowny, odchyl powiekę i
sprawdz, czy zrenica zwę\a się pod wpływem światła, zastosuj bezpieczne bodzce bólowe)
Ofiara PRZYTOMNA Ofiara NIEPRZYTOMNA
1. ułó\ w pozycji przeciwwstrząsowej (na plecach, z nogami A. udro\nij górne drogi oddechowe (oczyść jamę ustną z ciał obcych, odchyl
uniesionymi 30-40cm powy\ej podło\a) głowę do tyłu, u osoby z uszkodzonym kręgosłupem szyjnym jedynie wysuń
szczękę do przodu)
2. zapewnij komfort psychiczny B. sprawdz, czy poszkodowany oddycha (pochyl twarz nad ustami ofiary i oceń,
3. zapewnij komfort termiczny czy porusza się klatka piersiowa, czy słyszysz oddech i czujesz jego powiew na
policzku)
4. kontroluj stan zdrowia ofiary oczekując na przybycie lekarza
Ofiara ODDYCHA Ofiara NIE ODDYCHA
1. ułó\ w pozycji bocznej bezpiecznej (na W przypadku dzieci: wykonaj
boku, z górną ręką podło\oną pod głowę, 5 sztucznych oddechów metodą
dolną wysuniętą za plecy, dolną nogą zgiętą usta-usta (kciuk i palec
w kolanie, przyciskaną przez górną, wskazujący zaciskają skrzydełka
wyprostowaną nogę; udro\nione drogi nosa, ustami obejmij szczelnie
oddechowe. usta ofiary, wykonaj wydech do
2. zapewnij komfort termiczny płuc zwracając uwagę czy klatka
3. kontroluj stan poszkodowanego piersiowa uniosła się i opadła);.
oczekując na przybycie lekarza W przypadku dorosłych: od
razu przejdz do punktu C.
C. prowadz pełną akcję reanimacyjną :
1. pośredni masa\ serca (lewą dłoń połó\ nasadą w połowie długości mostka ,
oprzyj na niej prawą dłoń-palce nie mogą dotykać klatki piersiowej; ręce proste w
łokciach, pozycja wychylona nad ciałem ofiary; uciskaj mostek w tempie 100-
120/min. tak, by uginał się o 3-5 cm (osoba dorosła); dzieci 1 ręką
2. po ka\dych 30 uciśnięciach wykonaj 2 sztuczne oddechy /jeśli jest 2
ratowników niech zmieniają się w razie wyczerpania/
3. co 5 cykli: 30 uciśnięć-2wdechy sprawdzaj czy powrócił oddech (ew.
dostrzegalne są odruchy \ycia)
JEST ODDECH
BRAK ODDECHU
Nale\y zdawać sobie sprawę, \e opisane powy\ej działania przewa\nie nie przywrócą
pacjentowi podstawowych funkcji \yciowych. Mo\e to nastąpić dopiero po interwencji lekarza, który
będzie mógł podać odpowiednie leki, a tak\e zadecyduje o defibrylacji. Ale nawet najlepszy specjalista
z najlepszym sprzętem będzie bezradny, jeśli od zatrzymania krą\enia minęło kilka minut, podczas
których reanimacja bezprzyrządowa nie była prowadzona. Dlatego tak bardzo liczy się czas i
natychmiastowe rozpoczęcie czynności ratowniczych.
28
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
Załącznik nr 1
Dziennik Ustaw z 2007 r. nr 128 poz. 897
ROZPORZDZENIE
MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYśSZEGO
z dnia 5 lipca 2007 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach
(Dz. U. z dnia 18 lipca 2007 r.)
wybór
ż 1. Rektor jest obowiązany do organizowania szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dla osób
objętych obowiązkowym szkoleniem zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca
2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 oraz z 2005
r. Nr 116, poz. 972).
ż 2. 1. Rektor jest równie\ obowiązany do organizowania szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
w wymiarze nie mniejszym ni\ 4 godziny, dla wszystkich studentów rozpoczynających naukę w uczelni.
2. Szkolenia powinny być realizowane w ramach zajęć dydaktycznych w formie wykładów, ćwiczeń lub
seminariów. Udział w szkoleniu prowadzący potwierdza zaliczeniem.
3. Program szkolenia powinien uwzględniać wybrane zagadnienia prawne, informacje o zagro\eniach dla \ycia i
zdrowia, ochronie przed nimi oraz postępowaniu w przypadku wystąpienia tych zagro\eń, w tym udzielania
pierwszej pomocy.
4. Szczegółowy zakres i program szkolenia dla studentów oraz maksymalną wielkość grup szkoleniowych ustala
rektor w zale\ności od specyfiki podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni.
5. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy powinny prowadzić osoby posiadające zasób wiedzy i
doświadczenie zawodowe w dziedzinie odpowiadającej tematyce szkolenia.
ż 3. 1. Rektor jest obowiązany zaopatrzyć pracowników w niezbędne środki ochrony indywidualnej, odzie\ i
obuwie robocze w zale\ności od rodzaju zajęć i specyfiki poszczególnych kierunków studiów.
2. Rektor jest obowiązany zapewnić studentom niezbędne środki ochrony indywidualnej w zale\ności od rodzaju
zajęć i specyfiki poszczególnych kierunków studiów lub prowadzonych badań.
ż 4. 1. Budynki i pomieszczenia uczelni oraz przynale\ne do nich tereny i urządzenia, zgodnie z ich funkcją i
przeznaczeniem, powinny spełniać wymagania, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia
12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie
(Dz. U. Nr 75, poz. 690, z 2003 r. Nr 33, poz. 270 oraz z 2004 r. Nr 109, poz. 1156) oraz przepisach ustawy z
dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z pózn. zm) i wydanych na jej
podstawie przepisach wykonawczych, zwanych dalej "przepisami BHP".
2. Obiekty i budynki powinny być wyposa\one w odpowiedni podręczny sprzęt gaśniczy, w zale\ności od
zagro\enia wybuchem, kategorii zagro\enia ludzi, wielkości obcią\enia ogniowego, zgodnie z obowiązującymi
przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpo\arowej. Sprzęt powinien być utrzymany w pełnej sprawności do
u\ycia.
3. W obiektach i budynkach uczelni, na terenie których są organizowane stałe stanowiska pracy oraz zajęcia
dydaktyczne, powinny znajdować się niezbędne pomieszczenia higieniczno-sanitarne odpowiednio urządzone
oraz utrzymane w stanie pełnej sprawności i czystości.
4. Drogi ewakuacyjne i inne drogi oraz przejścia i dojścia dla pieszych na terenie uczelni powinny być
utrzymane w nale\ytym stanie, niestwarzającym zagro\eń dla u\ytkowników.
5. W pomieszczeniach uczelni powinny być spełnione warunki dotyczące oświetlenia, wentylacji, ogrzewania i
powierzchni u\ytkowej, określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997
r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 oraz z
2007 r. Nr 49, poz. 330), a tak\e z uwzględnieniem potrzeb u\ytkowych i funkcji poszczególnych pomieszczeń.
6. Stan wyposa\enia pomieszczeń uczelni, a w szczególności: mebli, sprzętu, urządzeń i instalacji, nie mo\e
stanowić zagro\eń dla osób korzystających z tych pomieszczeń.
7. W budynkach i pomieszczeniach uczelni, w których są wykonywane badania pilota\owe, eksperymenty
chemiczne, fizyczne lub inne mogące stanowić zagro\enie dla \ycia i zdrowia przebywających w nich osób,
obowiązuje zachowanie szczególnych środków ostro\ności. W pomieszczeniach, w których są wykonywane
badania i eksperymenty, powinny być wywieszone instrukcje zawierające postanowienia dotyczące zapobiegania
zagro\eniom dla zdrowia i \ycia ludzkiego.
ż 5. Rektor jest obowiązany do utrzymywania w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne u\ytkowanie
posiadanych przez uczelnię obiektów, urządzeń i terenów sportowych, a tak\e do zapewnienia nadzoru osób do
tego upowa\nionych w czasie realizacji zajęć z wychowania fizycznego oraz wszelkiego rodzaju zawodów
29
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
sportowych organizowanych przez uczelnię, na zasadach określonych w ustawie z dnia 18 stycznia 1996 r. o
kulturze fizycznej (Dz. U. z 2001 r. Nr 81, poz. 889, z pózn. zm.).
ż 6. 1. Rektor mo\e czasowo zawiesić zajęcia w uczelni, je\eli w salach temperatura wynosi poni\ej 18 �C.
2. Rektor mo\e równie\ czasowo zawiesić zajęcia w uczelni albo zarządzić czasowe zamknięcie uczelni lub jej
jednostki organizacyjnej w przypadku wystąpienia na danym terenie klęski \ywiołowej, epidemii albo innych
zdarzeń zagra\ających \yciu lub zdrowiu pracowników lub studentów.
3. Rektor w przypadku stwierdzenia, \e sposób wykonywania czynności przez pracowników lub studentów
stwarza zagro\enie dla ich \ycia lub zdrowia, jest obowiązany wstrzymać wykonywanie tych czynności oraz
wskazać sposób ich bezpiecznego wykonania.
ż 7. 1. Rektor w przypadku stwierdzenia, \e miejsce, w którym mają być prowadzone zajęcia, lub stan
znajdujących się w nim urządzeń mo\e stwarzać zagro\enie dla bezpieczeństwa studentów, jest obowiązany nie
dopuścić do rozpoczęcia zajęć, wstrzymać zajęcia lub określić zadania i sposoby postępowania zapewniające
bezpieczne prowadzenie tych zajęć.
2. Rektor jest obowiązany zapewnić, aby prowadzący zajęcia w warsztatach, pracowniach specjalistycznych,
laboratoriach oraz prowadzący zajęcia wychowania fizycznego byli przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej
pomocy.
3. W ka\dym budynku uczelni, w pomieszczeniu dostępnym w godzinach prowadzenia zajęć dydaktycznych lub
badań naukowych powinna znajdować się co najmniej jedna przenośna apteczka, wyposa\ona w niezbędne
środki do udzielania pierwszej pomocy, których okres wa\ności nie upłynął, wraz z instrukcją o zasadach jej
udzielania. Wykorzystane środki i materiały powinny być na bie\ąco uzupełniane.
ż 8. 1. W zale\ności od rodzaju zajęć w laboratoriach, warsztatach, pracowniach specjalistycznych stosuje się
przepisy BHP ustalone dla określonych gałęzi lub rodzajów pracy oraz przepisy niniejszego rozporządzenia.
2. Maszyny i inne urządzenia znajdujące się w laboratoriach, warsztatach i pracowniach specjalistycznych
powinny:
1) być wyposa\one w zabezpieczenia chroniące pracowników i studentów uczelni przed urazami, działaniem
niebezpiecznych substancji chemicznych, pora\eniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi
wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowaniem oraz szkodliwym lub niebezpiecznym działaniem innych
czynników środowiska pracy;
2) uwzględniać zasady ergonomii;
3) być utrzymywane w stanie zapewniającym pełną sprawność działania i bezpieczeństwa pracy.
3. Niedopuszczalne jest wyposa\anie laboratoriów, warsztatów i pracowni specjalistycznych w maszyny i inne
urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań określonych w przepisach dotyczących oceny zgodności.
4. Maszyny i inne urządzenia techniczne czasowo niesprawne, uszkodzone lub pozostające w naprawie powinny
być wyraznie oznakowane i zabezpieczone w sposób uniemo\liwiający ich uruchomienie.
ż 9. 1. Rektor jest obowiązany udostępnić pracownikom i studentom, korzystającym z laboratoriów, warsztatów
lub pracowni specjalistycznych, instrukcje uwzględniające zasady i przepisy BHP, określające w szczególności:
1) warunki bezpiecznej obsługi maszyn i innych urządzeń;
2) rodzaje prac i procesów technologicznych o szczególnym zagro\eniu dla \ycia lub zdrowia, w tym sposób
nadzoru nad ich wykonywaniem;
3) postępowanie z materiałami niebezpiecznymi i szkodliwymi dla zdrowia;
4) obowiązujący system znaków i sygnałów oraz sygnalizacji świetlnej i dzwiękowej;
5) sposób posługiwania się środkami ochrony indywidualnej i środkami ratunkowymi;
6) postępowanie w sytuacjach stwarzających zagro\enie dla zdrowia lub \ycia pracowników i studentów, w
tym udzielania pierwszej pomocy.
2. Rektor jest obowiązany wyznaczyć osoby zobowiązane do sprawdzenia przed rozpoczęciem zajęć
dydaktycznych i dopuszczeniem do nich pracowników i studentów, czy stan techniczny maszyn i urządzeń oraz
instalacji elektrycznej, ogólny stan laboratorium, warsztatu lub pracowni specjalistycznej nie stwarza zagro\eń
dla \ycia i zdrowia pracowników oraz studentów.
3. Rektor jest obowiązany wyznaczyć osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo studentów w trakcie
prowadzonych zajęć dydaktycznych.
ż 10. 1. Rektor jest obowiązany zapewnić, aby prowadzenie zajęć dydaktycznych w uczelni odbywało się pod
nadzorem pracownika lub innej osoby prowadzącej zajęcia, posiadającej odpowiednie przygotowanie
gwarantujące przeprowadzenie zajęć zgodnie z przepisami BHP.
2. Rektor jest obowiązany zapewnić, aby studenci przed dopuszczaniem do zajęć przy maszynach i innych
urządzeniach technicznych, a tak\e do zajęć w laboratoriach, warsztatach i pracowniach specjalistycznych, byli
zaznajomieni z zasadami i przepisami BHP oraz wyznaczyć osoby zobowiązane do zaznajomienia studentów z
tymi zasadami i przepisami.
30
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
ż 11. 1. Rektor jest obowiązany ustalić zasady postępowania z substancjami i preparatami chemicznymi,
szkodliwymi czynnikami biologicznymi, substancjami, preparatami oraz czynnikami o działaniu rakotwórczym
lub mutagennym oraz materiałami promieniotwórczymi, zgodnie z przepisami dotyczącymi tych substancji,
preparatów, czynników i materiałów.
2. Rektor jest obowiązany zapewnić, aby niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne były przechowywane
w zamkniętych, wyraznie oznakowanych pomieszczeniach i miejscach do tego przystosowanych, w
opakowaniach chroniących przed ich szkodliwym, niebezpiecznym działaniem, po\arem lub wybuchem.
3. Rektor jest obowiązany zapewnić prowadzenie ewidencji oraz zbieranie i likwidację odpadów
niebezpiecznych, wytwarzanych na terenie uczelni.
4. Rektor jest obowiązany zapewnić, aby studenci nara\eni na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia
podlegali badaniom lekarskim na zasadach i w trybie określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki
Społecznej z dnia 15 września 1997 r. w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych
lub wy\szych, uczniów tych szkół oraz studentów i uczestników studiów doktoranckich, którzy w trakcie
praktycznej nauki zawodu lub studiów są nara\eni na działanie czynników szkodliwych, ucią\liwych lub
niebezpiecznych dla zdrowia, oraz sposobu dokumentowania tych badań (Dz. U. Nr 120, poz. 767 oraz z 1998 r.
Nr 58, poz. 374).
ż 12. 1. Stan instalacji oraz sprzętu i urządzeń w domach studenckich nie mo\e stanowić zagro\eń dla osób tam
mieszkających i pracujących.
2. Pomieszczenia mieszkalne w domach studenckich powinny zapewniać co najmniej 5 m2 powierzchni
mieszkalnej na jedną osobę.
3. Oświetlenie pomieszczeń, wentylacja, instalacja elektryczna i gazowa oraz wszelkie urządzenia techniczne w
domach studenckich powinny odpowiadać warunkom technicznym ustalonym w przepisach dotyczących
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki, oraz Polskim Normom.
ż 13. 1. Pomieszczenia uczelni powinny być utrzymywane we właściwym stanie sanitarnym.
2. Pomieszczenia przeznaczone na natryski, łazienki, ustępy, umywalnie powinny być ogrzewane i wyposa\one
w wentylację zgodnie z przepisami dotyczącymi warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki,
oraz Polskim Normom.
ż 14. W domach studenckich powinny być wydzielone, stosownie do potrzeb, pomieszczenia przeznaczone na
indywidualną naukę oraz świetlica.
ż 15. 1. Rektor prowadzi ewidencję wypadków studentów, którym ulegli podczas zajęć organizowanych przez
uczelnię.
2. Przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków studentów stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. Szczegółowy tryb postępowania w tych sprawach
ustala rektor.
3. Rektor, na podstawie dokumentacji wypadkowej, o której mowa w ust. 1, jest obowiązany sporządzić raz w
roku analizę okoliczności i przyczyn wypadków na terenie uczelni.
4. Na podstawie analizy, o której mowa w ust. 3, rektor jest obowiązany określić, w porozumieniu z kanclerzem
i odpowiednimi słu\bami bezpieczeństwa i higieny pracy uczelni, główne kierunki działań w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelni.
ż 16. Rektorzy uczelni, które nie spełniają wymogów określonych w niniejszym rozporządzeniu, dostosują
warunki bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach do określonych w nim standardów w okresie roku od dnia
wejścia w \ycie rozporządzenia.
31
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
Załącznik nr 2
Dziennik Ustaw z 2005 r. nr 32 poz. 284
Rozporządzenie
Ministra Kultury
z dnia 15 lutego 2005 r.
w sprawie warunków przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców
(Dz. U. z dnia 22 lutego 2005 r.)
wybór (dotyczy archiwów)
ż 1. Rozporządzenie określa warunki przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców o
czasowym okresie przechowywania, zwanej dalej "dokumentacją", przez podmioty prowadzące działalność w
dziedzinie przechowywania tej dokumentacji.
ż 2. Budynki, w których jest przechowywana dokumentacja, powinny:
1) być sytuowane na gruncie:
a) suchym,
b) niegro\ącym osunięciem,
c) poło\onym powy\ej poziomu zalewowego pobliskich rzek lub innych zbiorników wodnych;
2) posiadać dogodny dojazd dla pojazdów słu\b porządkowych i ratowniczych.
ż 3. Pomieszczenie do przechowywania dokumentacji:
1) nie mo\e być zawilgocone oraz znajdować się w nieprzystosowanej piwnicy lub na strychu budynku;
2) powinno być:
a) wyposa\one w ognioodporne drzwi i po\arową instalację sygnalizacyjno-alarmową,
b) zabezpieczone przed włamaniem za pomocą instalacji antywłamaniowej lub w inny sposób odpowiedni dla
danego pomieszczenia.
ż 4. Przez pomieszczenia, w których jest przechowywana dokumentacja, nie mogą być prowadzone instalacje
wodociągowe, kanalizacyjne i gazowe.
ż 5. W pomieszczeniach, w których jest przechowywana dokumentacja:
1) nie mogą znajdować się przedmioty i urządzenia inne ni\ bezpośrednio związane z jej przechowywaniem;
2) nie wolno stosować farb i lakierów zawierających formaldehyd, ksylen lub toluen.
ż 6. 1. W pomieszczeniach, w których jest przechowywana dokumentacja wytworzona na nośniku papierowym,
nale\y utrzymywać warunki wilgotności i temperatury określone w załączniku do rozporządzenia.
2. Warunki wilgotności i temperatury powinny być codziennie kontrolowane, a wyniki kontroli rejestrowane.
3. Dokumentacja wytworzona na nośniku papierowym powinna być chroniona przed kurzem, infekcją grzybów
pleśniowych oraz zniszczeniami powodowanymi przez owady i gryzonie.
ż 7. 1. W pomieszczeniach, w których jest przechowywana dokumentacja, jako zródła światła sztucznego nale\y
u\ywać świetlówek o obni\onej emisji promieniowania UV. Maksymalne natę\enie światła nie mo\e
przekraczać 200 luksów.
2. W pomieszczeniach, o których mowa w ust. 1, nale\y eliminować światło słoneczne, stosując zasłony,
\aluzje, szyby lub folie chroniące przed promieniowaniem UV.
ZAACZNIK
warunki wilgotności i temperatury, jakie nale\y utrzymywać w pomieszczeniach, w których jest
przechowywana dokumentacja wytworzona na nośniku papierowym
Temperatura (�C) Wilgotność względna
wahania
wahania w ciągu 24 godz.
w ciągu 24 godz.
poziom (�C) poziom (%) (%)
(�C)
14-20 �C ą2 �C 45-60 % ą5 %
32
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
Załącznik nr 3
Dziennik Ustaw z 2005 r. nr 32 poz. 284
Rozporządzenie
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrześnie 1997 r.
z dnia 15 lutego 2005 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
wybór (dotyczy biblioteki i archiwów)
Rozdział 4: Transport wewnętrzny i magazynowanie
ż 62. 1. Pracodawca powinien zapewnić zastosowanie odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych,
zwłaszcza w zakresie wyposa\enia technicznego, w celu wyeliminowania potrzeby ręcznego przemieszczania
cię\arów.
2. Jeśli nie ma mo\liwości uniknięcia ręcznego przemieszczania cię\arów, nale\y podjąć odpowiednie
przedsięwzięcia, w tym wyposa\yć pracowników w niezbędne środki w celu zmniejszenia ucią\liwości i
zagro\eń związanych z wykonywaniem tych czynności.
ż 63. 1. Ręczne przemieszczanie i przewo\enie cię\arów o masie przekraczającej ustalone normy jest
niedopuszczalne.
2. Szczegółowe wymagania dotyczące ręcznego transportu określają przepisy w sprawie bezpieczeństwa i
higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz przepisy o pracach wzbronionych kobietom i
młodocianym.
ż 64. 1. Masa ładunków przemieszczanych przy u\yciu środków transportowych nie powinna przekraczać
dopuszczalnej nośności lub udzwigu danego środka transportowego.
2. Masa i rozmieszczenie ładunku na środkach transportowych powinny zapewniać bezpieczne warunki
przewozu i przeładunku.
3. Aadunek powinien być zabezpieczony w szczególności przed upadkiem, przemieszczeniem i zsypywaniem się
ze środka transportu.
ż 68. 1. Materiały i inne przedmioty, zwane dalej "materiałami", powinny być magazynowane w
pomieszczeniach i miejscach do tego przeznaczonych. Pomieszczenia magazynowe powinny spełniać
wymagania bezpieczeństwa, stosownie do rodzaju i właściwości składowanych w nich materiałów.
2. Przy składowaniu materiałów nale\y:
1) określić dla ka\dego rodzaju składowanego materiału miejsce, sposób i dopuszczalną wysokość
składowania;
2) zapewnić, aby masa składowanego ładunku nie przekraczała dopuszczalnego obcią\enia urządzeń
przeznaczonych do składowania (regałów, podestów itp.);
3) zapewnić, aby masa składowanego ładunku, łącznie z masą urządzeń przeznaczonych do jego składowania
i transportu, nie przekraczała dopuszczalnego obcią\enia podłóg i stropów, na których odbywa się składowanie;
4) wywiesić czytelne informacje o dopuszczalnym obcią\eniu podłóg, stropów i urządzeń
przeznaczonych do składowania.
ż 69. 1. Regały powinny mieć odpowiednio wytrzymałą i stabilną konstrukcję oraz zabezpieczenia przed ich
przewróceniem się.
2. Szerokość odstępów między regałami powinna być odpowiednia do stosowanych środków transportowych
oraz powinna umo\liwiać bezpieczne operowanie tymi środkami i ładunkami.
ż 70. 1. Sposób układania materiałów na regałach i ich zdejmowania nie mo\e stwarzać zagro\eń dla
bezpieczeństwa pracowników.
2. Przedmioty łatwo tłukące się, niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne oraz materiały o największej
masie powinny być składowane na najni\szych półkach regałów.
33
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
Załącznik nr 4
Zasady bhp podczas prac ziemnych (prac archeologicznych)
Zasady zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót ziemnych
reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. z 2003 r.,
Nr 47, poz. 401).
Do robót ziemnych nale\ą między innymi wykopy archeologiczne. Występujące najczęściej
zagro\enia to:
zasypanie pracowników/studentów w wyniku zawalenia się ścian wykopu (notowano
cię\kie wypadki nawet w wykopach o głębokości do 1 m w pochyłym terenie)
wpadnięcie do wykopu np. na skutek obsunięcia się ziemi z krawędzi wykopu,
poślizgnięcia się
spadanie na pracujących w wykopie brył ziemi, kamieni itp.
Jednym z podstawowych wymagań bhp jest zabezpieczenie ścian wykopu począwszy od 1 m
głębokości. Zabezpieczenie ścian wykopu o głębokości powy\ej 1 m (z wyjątkiem wykopu w
skałach zwartych) zapewnia się przez:
wykonanie wykopu ze ścianami (skarpami) pochylonymi (problematyczne z uwagi na
dokumentację profili)
wykonanie umocnienia pionowych ścian
Wykop ze skarpami wykonuje się w celu zabezpieczenia ścian przed osuwaniem się gruntu.
Pochylenie skarpy zale\y od rodzaju gruntu, warunków atmosferycznych i czasu utrzymania
wykopu. Mo\na przyjąć, \e bezpieczny kąt nachylenia skarpy dla gruntów średniospoistych
wynosi ok. 45�. W gruntach piaszczystych nasypowych kąt nachylenia skarpy powinien być
nie większy ni\ kąt stoku naturalnego.
Wykopy o ścianach pionowych muszą mieć umocnienia ścian przez rozparcie lub podparcie.
Rodzaj zastosowanego umocnienia zale\y od wielkości wykopu, rodzaju gruntu i czasu
utrzymania wykopu. Umocnienia ścian wykopu do głębokości 4 m wykonuje się jako
typowe, pod warunkiem, \e w bezpośrednim sąsiedztwie wykopu nie przewiduje się
obcią\eń spowodowanych przez budowle, środki transportu, hałdy etc.
Powy\ej tej głębokości lub w razie niezachowania ww. warunków sposób zabezpieczenia
wykopów powinien być określony w dokumentacji technicznej.
Ponadto nale\y przestrzegać następujących wymagań:
w pasie terenu przylegającego do górnej krawędzi skarpy, na szerokości równej
trzykrotnej głębokości wykopu nale\y wykonać spadki umo\liwiające odpływ wód
deszczowych od wykopu
sprawdzać skarpy i obudowę po ka\dym deszczu i po długiej przerwie w pracy oraz przed
ka\dym rozpoczęciem robót
likwidować naruszenie struktury gruntu skarpy przez usunięcie tego gruntu z zachowaniem
bezpiecznego nachylenia wykonać bezpieczne zejścia i wejścia do wykopów
nie składować materiałów i urobku (hałdy) w odległości mniejszej ni\ 1 m od krawędzi
wykopu, je\eli ściany są obudowane; przy skarpach bez umocnień składować mo\na poza
klinem odłamu gruntu
zachować bezpieczne odległości wykopów od istniejących budowli
ka\dorazowe rozpoczęcie robót w wykopie wymaga sprawdzenia stanu jego obudowy lub
skarp.
Przy wykonywaniu wykopów sprzętem mechanicznym nale\y wyznaczyć strefę
niebezpieczną związaną z pracą tych maszyn.
34
Bezpieczeństwo i higiena pracy... Labor securus tel. 606345747
Prace w wykopach i wyrobiskach o głębokości większej od 2 m i prace ziemne prowadzone
metodą bezodkrywkową muszą być wykonywane przez co najmniej dwie osoby.
Inne zagro\enia i działania profilaktyczne:
czynność zagro\enie profilaktyka
eksploracja narzędziami skaleczenia ostro\ność
(łopaty, szpadle, grace, urazy układu mięśniowo- stosowanie rękawic roboczych
szpachelki etc.) szkieletowego i obuwia osłaniającego całą
stopę
posiadanie apteczki pierwszej
pomocy (środki opatrunkowe i
dezynfekujące) na miejscu
pracy
praca w zró\nicowanych pora\enie słoneczne dostosowanie ubioru do
warunkach termicznych warunków pogodowych
(nakrycie głowy), dostosowanie
przerw w pracy w miejscu
zacienionym do warunków
pracy, stosowanie napojów
chłodzących, unikanie
ekspozycji na promieniowanie
słoneczne w godzinach
najsilniejszego operowania
słońca
przeziębienie dostosowanie ubioru do
warunków pogodowych (odzie\
i obuwie wodoodporne, ciepła
odzie\), dostosowanie przerw w
pracy w miejscu osłoniętym od
deszczu (wiatru) do warunków
pracy), stosowanie napojów
rozgrzewających (nie
alkoholu!)
eksploracja grobów, jam zagro\enia biologiczne: stosowanie masek, półmasek,
kloacznych, latryn etc.; praca z zatrucia, infekcje, etc. rękawic ochronnych,
ww. materiałem w bazie wywołane kontaktem z dezynfekcja narzędzi,
reliktami organicznymi dezynfekcja rąk, wyjątkowa
dbałość o higienę,
niespo\ywanie posiłków lub
napojów na stanowisku;
spo\ywanie ww. po uprzedniej
dezynfekcji rąk, twarzy, a w
przypadku powa\nych zagro\eń
całego ciała
praca na stanowisku zagro\enia biologiczne: stosowanie obuwia z
ukąszenia przez kleszcze, wysokimi cholewami, długich
komary etc. skarpet etc.
stosowanie repelentów
okresowe badania na obecność
przeciwciał boreliozy we krwi
niezwłoczne wykonanie ww.
badań w razie ukąszenia przez
kleszcza
35

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Szkol Okres pracodawców 03 ochrona ppoż
Szkol Okres pracodawców 25 obowiązki pracownika
Szkol Okres pracodawców 23 młodociani
Szkol Okres kierownik 23 kobiety
Szkol Okres kierownik 10 czynniki szkodliwe
Szkol Okres robotnik 02 zagrożenia
Szkol Okres kierowników UW całość
Szkol Okres biuro 06 ppoż
Szkol Okres robotnicy 01 regulacje prawne
Szkol Okres robotnicy 05 ppoż
Szkol Okres kierownik 04 dobór ŚOI
Szkol Okres osób kierujących kształtowanie bezp zachowań
Szkol Okres pracodawców 01 znaki bhp
Szkol Okres pracodawców 19 czynniki szkodliwe
Szkol Okres pracodawców 07 zarządzanie bhp
Szkol Okres kierownik 07 OR
Szkol Okres robotnicy 15 młodociani

więcej podobnych podstron