Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
TERMINOLOGIA PARAZYTOLOGICZNA nadesłane przez Panią Kamilę Szczepaniak
Parazytologia  nauka stanowiąca dział biologii, zajmująca się pasożytami i pasożytnictwem jako formą
współżycia. Wyróżnia się parazytologię:
~ ogólną
~ lekarskÄ…
~ weterynaryjnÄ…
Inwazjologia  nauka stanowiąca dział parazytologii, zajmująca się drogami i warunkami rozprzestrzeniania się
chorób pasożytniczych
Inwazja  proces zarażenia żywiciela przez pasożyty oraz obecność pasożyta w organizmie żywiciela
Choroba inwazyjna  choroba spowodowana obecnością pasożyta w organizmie żywiciela
Ekstensywność inwazji  odsetek żywicieli w danej populacji zarażonych określonym pasożytem
Intensywność inwazji  liczba pasożytów określonego gatunku w jednym żywicielu
Forma inwazyjna  postać pasożyta zdolna do dalszego rozwoju po dostaniu się do organizmu żywiciela
Okres prepatentny inwazji (utajony)  okres trwający od początku zarażenia do momentu osiągnięcia przez
pasożyta dojrzałości płciowej.
Okres patenty inwazji (jawny)  okres trwający od momentu osiągnięcia przez pasożyta dojrzałości płciowej do
momentu śmierci pasożyta lub żywiciela.
Pasożytnictwo  związek stały bądz
czasowy pomiędzy dwoma organizmami, z których jeden (pasożyt) jest
uzależniony metabolicznie od drugiego (żywiciela) i żyje jego kosztem
Pasożyt  organizm wykorzystujący organizm innego gatunku jako z
ródło pokarmu i środowisko życia,
oddziałując na niego szkodliwie.
Żywiciel  organizm, w którym bytuje pasożyt żyjący jego kosztem. Wyróżnia się:
" Żywiciela pośredniego  organizm niezbędny w cyklu rozwojowym pasożyta, w którym występują
postacie larwalne lub/i, w którym zachodzi rozmnażanie bezpłciowe pasożyta
" Żywiciela ostatecznego  organizm, w którym pasożyt osiąga dojrzałość płciową i w którym zachodzi
rozmnażanie płciowe pasożyta
" Żywiciela paretenicznego (rezerwowego)  organizm, w którym bytują postacie larwalne pasożyta; nie
jest konieczny do zamknięcia cyklu rozwojowego pasożyta
" Żywiciela przypadkowego  organizm, w którym pasożyt występuje wyjątkowo, nie osiąga dojrzałości
płciowej i na ogół nie przeżywa dłuższego okresu
POBIERANIE MATERIAA
U DO BADAC
PARAZYTOLOGICZNYCH
Badanie kału  wykrywanie jaj pasożytów jelitowych i płucniaków oraz cyst i oocyt pierwotniaków. Pobieramy z
prostnicy próbkę wielkości orzecha włoskiego. Przechowujemy w plastikowych pojemnikach w temp. +4OC.
Badanie zeskrobin skóry  wykrywanie inwazji niektórych pasożytów zewnętrznych. Próbkę pobieramy z
pogranicza skóry zdrowej i zmienionej za pomocą skalpela. Ostrze chirurgiczne przykłada się do powierzchni
skóry pod kątem prostym. Skórę zeskrobujemy do pierwszej krwi. Materiał przechowujemy w plastikowych
probówkach.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Badanie krwi  wykrywanie inwazji pierwotniaków z rodzaju Babusia, Theileria, Hepatozoon, Trypanosoma oraz
mikrofilarii. Badamy:
" Krew włośniczkową  badanie mikroskopowe rozmazu krwi. Pobieramy kroplę krwi na szkiełko podstawowe
nakłuwając igłą skórę wewnętrznej strony małżowiny usznej. Rozmaz wykonujemy za pomocą drugiego
szkiełka podstawowego.
" Krew żylna pełną  badanie metodą PCR krwi pod kątem występowania DNA pasożytów obecnych we krwi.
Badanie mikroskopowe krwi zhemolizowanej. Krew pobieramy do probówki z antykoagulantem, a badanie
zhemolizowanej krwi wykonujemy zaraz po pobraniu. Krew do badania PCR przechowywać w -20oC.
" Surowicę krwi  badanie serologiczne pod kątem występowania inwazji niektórych pasożytów. Krew
pobieramy do suchej próbówki. Surowicę odwirować po wytrąceniu się skrzepu. Surowicę do badania
serologicznego przechowywać w temp. +4oC lub -20oC.
Badanie wycinków mięśni  badanie poubojowe w celu wykrycia inwazji włośnia Trichinella spirali. Pobiera się
wycinki mięśni z:
~ filarów przepony w miejscu przejścia w część ścięgnistą
~ części mostkowej bądz
żebrowej przepony
~ mięśni okołojęzykowych.
METODY KOPROSKOPOWE STOSOWANE W PARAZYTOLOGII
Badanie makroskopowe kału  badanie kału pod kątem występowania dorosłych osobników niektórych
pasożytów, np.: glist; fragmentów strobili, bądz
członów niektórych tasiemców. Próbkę kału należy zalać wodą,
dokładnie wymieszać, zlać płyn znad osadu i obejrzeć osad.
Badanie mikroskopowe kału:
" Badanie kału metodą flotacji  wykorzystywane jest zjawisko wypływania oocyt pierwotniaków oraz jaj
nicieni i tasiemców na powierzchnię płynów o wysokim ciężarze właściwym. Istnieje wiele modyfikacji, które
są wykorzystywane w diagnostyce inwazji większości nicieni, tasiemców i pierwotniaków. Roztwór do flotacji
to roztwór o wysokim ciężarze właściwym, np.: przesycony roztwór NaCl, glukozy, ZnSO4, MgSO4.
I rodzaj badania metodą flotacji  grudkę kału wielkości orzecha laskowego zalać przesyconym roztworem
NaCl (350g soli na 1litr wody), dokładnie wymieszać, wirować 3min. z prędkością 2-3tys. obrotów/min.
Pobrać 5 kropli z powierzchni płynu na szkiełko podstawowe. Oglądać pod mikroskopem (obiektyw 4x i 10x).
II rodzaj badania metodą flotacji  grudkę kału wielkości orzecha laskowego zalać roztworem, dokładnie
wymieszać. Dopełnić probówkę roztworem uzyskując menisk wypukły. Nakryć szkiełkiem nakrywkowym 
20min. Oglądać pod mikroskopem.
" Badanie kału metodą sedymentacji  wykorzystanie zjawiska szybszego opadania na dno naczynia jaj
pasożytów względem wielkości zanieczyszczeń. Wykorzystywana głównie w celu poszukiwania jaj przywr.
Najczęściej stosowana jest metoda dekantacji wg. Żarnowskiego i Josztowej:
~ próbkę kału (ok. 3g) rozetrzeć na sitku zanurzonym w wodzie aż do otrzymania jednorodnej zawiesiny =>
poczekać 10 min., do momentu aż cięższe elementy opadną na dno naczynia tworząc osad => zlać płyn znad osadu
=> osad zalać wodą i dokładnie wymieszać => czynności te (10 min., tworzenie osadu, zlanie płynu znad osadu i
dolanie wody) wykonać 3x. => uzyskany osad pozbawiony większości zanieczyszczeń umieścić na szkiełku
zegarkowym i zmieszać z niewielka ilością wody; zabarwić kilkoma kroplami 1% zieleni malachitowej.
zabarwiony osad oglądać pod mikroskopem.
Badanie kału metodami ilościowymi  określenie liczby jaj, cyst, bądz
oocyt pozwala pośrednio określić
intensywność inwazji oraz ocenić skuteczność leków badanych doświadczalnie. Najczęściej stosowana jest metoda
z użyciem komory McMastera:
~ do naczynia włożyć 2g kału i dopełnić do 60ml przesyconym roztworem NaCl => zamknąć naczynie i
wymieszać zawartość przez wstrząsanie => powstałą zawiesinę przecedzić przez sitko => osad z sitka wyrzucić;
otrzymujemy jednorodną zawiesinę => płynem napełnić komorę McMastera i pod mikroskopem policzyć jaja w
obu polach komory.
liczba jaj/1g kału = liczba jaj w obu polach komory/2 x 200
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Badanie kału metodami larwoskopowymi  stosowane głównie w diagnostyce inwazji nicieni płucnych u
przeżuwaczy. Wykorzystanie tropizmu larw nicieni do środowiska o większej wilgotności.
Metoda Vajdy  próbkę uformowanego kału (owiec, kóz, królików) położyć na szkiełku podstawowym w kropli
wody. Po 15min. kał usunąć, kroplę oglądać pod lupą binokularową w poszukiwaniu larw. W przypadku kału
papkowatego, bagietką zrobić zagłębienie i napełnić je wodą. Po 20min. pobrać kroplę na szkiełko i oglądać pod
lupÄ… binokularowÄ….
Metoda Baermanna  próbkę kału umieścić w sitku na gazie. Całość umieścić w lejku wypełnionym wodą z
dołączonym zaciśniętym gumowym wężykiem (kał zanurzony do połowy), odczekać 24h. Otworzyć zaciskacz i
przenieść kilka kropli na szkiełko zegarkowe. Preparat oglądać pod lupą binokularową.
BADANIE KRWI:
Rozmaz - świeżo wykonany rozmaz krwi suszyć na powietrzu. Przez 1,5min. utrwalać alkoholem metylowym, po
czym spłukać wodą. Barwić barwnikiem Giemzy przez ok. 20-25min, po czym spłukać wodą. Gotowy rozmaz
wysuszyć i oglądać pod mikroskopem (100x).
Metoda grubej kropli  stosowana przy niskiej intensywności inwazji pierwotniaków pasożytujących we krwi. Na
szkiełko podstawowe nakłada się kroplę krwi, suszy, a następnie barwi barwnikiem Giemzy bez utrwalania, przez
30min. Uzyskuje się w ten sposób większa koncentracje pasożytów na małej powierzchni we krwi
zhemolizowanej.
Badanie wycinków mięśni  głównie pod kątem występowania w mięśniach larw włośnia Trichinella spiralis.
Metoda kompresorowa  z każdego filaru przepony pobrać 7 skrawków mięśni wielkości ziarna owsa (razem 14
skrawków). W przypadku całej tuszy, należy wycinać skrawki z części żebrowej lub mostkowej przepony, mięśni
okołojęzykowych, mięśni żuchwowych lub brzusznych (razem 28 skrawków). Wycięte skrawki umieścić pomiędzy
dwiema szklanymi płytami. Ściśnięte skrawki oglądać pod powiększeniem 30-40x w trychinoskopie.
Metoda wytrawiania  stosowana do badania próbek zbiorczych.
z każdej tuszy pobrać po 20g próbek mięśni (badanie 10 tusz). Pobrać po 10g mięśni z każdej próbki. 10 próbek
(każda po 10g) połączyć w jedną próbkę zbiorczą.
próbkę zbiorczą rozdrobnić w rozdrabniaczu do mięsa (z otworami o średnicy 2mm) i umieścić luz
no na sicie
wyściełanym warstwą gazy.
sito z materiałem badanym zanurzyć w lejku napełnionym płynem wytrawiającym (10g pepsyny, 5ml 37% HCl,
dopełnić do 1l wodą), połączonym gumowym wężem z kolbą stożkową.
inkubować 18-20h w temp. 37-39oC. Na dnie kolby zbiera się osad. Odłączyć kolbę i usunąć płyn znad osadu.
Osad przenieść na płytkę i oglądacza pomocą stereomikroskopu pod powiększeniem 20-40x.
Badania w kierunku rzęsistkowicy  materiał do badań stanowi śluz z dróg rodnych, śluz z jamy dzioba i wola
bÄ…dz
treść jelitowa. Śluz rozcieńczony solą fizjologiczną nakłada się na szkiełko podstawowe i ogląda pod
mikroskopem. Rozmaz śluzu barwi się również metodą Giemzy. Hodowla rzęsistków prowadzona jest w
wyspecjalizowanych laboratoriach na podłożach Bertletta bądz
Schneidera.
Badania zeskrobiny skóry  prowadzone głównie w celu wykrywania inwazji nużeńców i świerzbowców.
" Metoda Stefańskiego  wykrywanie jedynie żywych pasożytów skóry, głównie świerzbowców. Zeskrobinę
rozdrobnić i umieścić na szkiełku zegarkowym, zalać ciepłą wodą. Szkiełko wraz z zeskrobiną położyć na
zlewce wypełnionej wodą o temp. 50oC. Pod wpływem ciepła, żywe świerzbowce zaczynają się poruszać.
Oglądać okiem nieuzbrojonym lub pod lupą binokularową.
" Z użyciem KOH  rozdrobnioną na płytce Petriego zeskrobinę zalać 10% KOH i pozostawić na kilka godzin.
Po rozpuszczeniu strupów, naskórka i odrzuceniu większych fragmentów zeskrobiny, poszukać w osadzie
pasożytów za pomocą lupy binokularowej. W gabinecie: zeskrobinę nakłada się na szkiełko podstawowe i
nakrapla 10% KOH. Po 15-20min. oglądać pod mikroskopem (obiektyw 4x).
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Interpretacja wyników:
Wynik pozytywny
fałszywie  pomimo braku pasożyta stwierdzono inwazję; przykłady:
płytka krwi nakładająca się na erytrocyt w rozmazie może imitować trofozoit Babusia sp.
pomylenie cyst Giardia intestinalis z drożdżakami
podobieństwo pęcherzyków powietrza i pyłków roślinnych w preparacie do jaj nicieni i tasiemców
zanieczyszczenie kału jajami nicieni wolnożyjących
pomylenie próbek badanych
prawdziwie
Wynik negatywny
fałszywie  pomimo obecności pasożyta, nie stwierdzono inwazji; przyczyny:
badanie próbki pod kątem obecności jaj/oocyt w okresie prepatentnym
zbyt szybko pobrana zeskrobina
badanie kału metodą flotacji przy podejrzeniu dipylidiozy
nieregularne wydalanie cyst Giardia intestinalis
nieprawidłowa konsystencja próbek do badania (kał, PCR)
okresowa parazytemia w przebiegu babeszjozy
prawdziwie
METODY SEROLOGICZNE I MOLEKULARNE STOSOWANE W DIAGNOSTYCE
PARAZYTOLOGICZNEJ
Metody diagnostyczne stosowane w parazytologii:
" metody tradycyjne  wykrywanie form rozwojowych pasożyta; badanie mikroskopowe i makroskopowe.
" metody serologiczne  wykrywanie swoistych przeciwciał lub antygenów pasożyta
" metody biologii molekularnej  wykrywanie DNA pasożyta
Czynniki wpływające na wybór metody diagnostycznej:
~ swoistość
~ czułość
~ koszty badań
~ wiarygodność wyników
Swoistość metody  zdolność odróżnienia jednego gatunku od drugiego. Metody tradycyjne nie zawsze pozwalają
na odróżnienie dwóch gatunków. Nowoczesne metody biologii molekularnej i serologiczne są bardziej swoiste
względem metod tradycyjnych.
Czułość metody  dolny próg koncentracji form rozwojowych pasożyta w badanym materiale. Przykładowo:
czułość metod wykrywania larw Trichinella spinali w zależności od intensywności inwazji.
Ilość larw na g mięsa (wynik pozytywny) Test dający wynik
3 metoda kompresorowa
1 metoda wytrawiania (próbka zbiorcza 100 x 1g)
0,1 immunofluorescencja
<0,01 ELISA
Nowoczesne metody biologii molekularnej i serologicznej są bardziej czułe względem metod tradycyjnych.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Koszt badania  ograniczenie zastosowania danej metody
Wyniki fałszywie pozytywne i negatywne:
~ reakcje krzyżowe przeciwciał
choroby przebiegające ze znacznym obniżeniem odporności, np.: zakażenie kotów wirusem niedoboru
immunologicznego (FIV- feline immunodeticiency virus)
~ kontaminacje badanego DNA próba kontrolną pozytywną
Metody immunologiczne:
~ poszukiwanie Ag pasożytniczych
~ poszukiwanie Ab powstających w odpowiedzi na Ag pasożytów
Antygeny pasożytów:
" antygeny ekskrecyjno-sekrecyjne (wydalniczo-wydzielnicze)  z nimi w pierwszej kolejności kontaktuje
się organizm żywiciela, dostępne dla układu immunologicznego.
" antygeny powierzchniowe  bardzo immunogenne, np.: wylinki nicieni
" antygeny somatyczne  dostępne dla układu immunologicznego po rozpadzie pasożyta
Metody serologiczne:
~ odczyn wiązania dopełniacza
~ odczyn aglutynacji bezpośredniej
~ test immunofluorescencji
~ ELISA
~ Western blotting
Odczyn wiązania dopełniacza:
układ badany  Ag pasożyta + surowica ze swoistymi Ab
układ hemolityczny (wskaz
nikowy)  erytrocyty + surowica z Ab dla erytrocytów
dopełniacz
Gdy następuje związanie dopełniacza z układem badanym, nie zachodzi hemoliza, a wynik OWD jest pozytywny.
Gdy dopełniacz jest związany przez układ wskaz
nikowy, zachodzi hemoliza, a wynik OWD jest negatywny.
Opis próby: w OWD biorą udział 2 układy konkurujące o dopełniacz. Układ badany stanowi Ag pasożyta oraz
badaną surowica. Układ hemolityczny (wskaz
nikowy) stanowiÄ… erytrocyty oraz Ab przeciwko erytrocytom.
Związanie dopełniacza przez układ badany nie prowadzi do wystąpienia hemolizy  wynik pozytywny. Związanie
dopełniacza przez układ hemolityczny prowadzi do wystąpienia hemolizy  wynik negatywny.
Zastosowanie: zaraza stadnicza koni wywoływana przez świdrowca końskiego (Trypanosoma equiperdum), który
nie ma żywiciela pośredniego i jest przenoszony drogą płciową. W Polsce nie stwierdzono zarazy stadniczej od 40
lat. Obecnie stwierdza się przypadki w Grecji i na Ukrainie. Zaraza stadnicza była chorobą zwalczaną z urzędu 
obecnie podlega obowiązkowi zgłaszania i rejestracji. W wielu krajach europejskich w diagnostyce stosowany jest
OWD.
Zastosowanie: zaraza rzęsistkowa bydła wywoływana przez rzęsistka bydlęcego (Trichomonas foetus), który nie
ma żywiciela pośredniego i jest przenoszony drogą płciową. Obecnie w Polsce nie występuje. Zapalenie błony
śluzowej pochwy i worka napletkowego, ronienia, obumarcia płodów, ropne zapalenie macicy. Zaraza rzęsistkowa
podlega obowiązkowi zgłaszania i rejestracji. W wielu krajach europejskich w diagnostyce stosowany jest OWD.
Odczyn aglutynacji bezpośredniej:
Aglutynacja (aglutinatio-zlepianie)  reakcja zachodząca w organizmie, mająca na celu usunięcie cząstek (np.:
bakterii, komórek) rozpoznawanych jako obce. Pod wpływem Ab (aglutynin) dochodzi do zlepiania się obcych
cząstek i powstawania ich większych skupisk, przez co ukł.odpornościowy może je łatwo usunąć. Zjawisko to
wykorzystywane jest w diagnostyce laboratoryjnej i w rozpoznawaniu niektórych chorób.
Zasada stosowania: odczyn serologiczny polegający na zlepianiu się komórek pod wpływem Ab swoistych dla Ag
 ocena reakcji po kilku minutach okiem nieuzbrojonym. Na szkiełko nanosimy krople 0,9% roztworu NaCl i
kroplę badanej surowicy. Do obu kropli dodajemy Ag. Wynik pozytywny: zlepianie komórek pod wpływem
swoistych Ab w surowicy. Wynik negatywny: brak aglutynacji  brak swoistych Ab w surowicy.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Zastosowanie: zaraza rzęsistkowa bydła wywoływana przez rzęsistka bydlęcego (Trichomonas foetus). Na
szkiełko z wgłębieniem nanosi się kroplę badanego śluzu pochwowego i dodaje kroplę hodowli rzęsistka.
Stwierdzenie zlepiania się pierwotniaków świadczy o obecności swoistych Ab  wynik pozytywny.
Testy immunofluorescencyjne:
Wykorzystanie Ab znakowanych barwnikami fluorescencyjnymi:
izotiocyjanian fluoresceiny (FITC)  po wzbudzeniu emituje kolor zielony
izotiocyjanian tetrametylorodaminy (TRITC)  po wzbudzeniu emituje kolor czerwony
Odczyn immunofluorescencji:
bezpośredniej  po połączeniu Ag z Ab, pod wpływem promieni UV, dochodzi do świecenia barwnika
fluorescencyjnego.
pośredniej  bardziej czuły, przebiega w dwóch etapach. Po połączeniu się kompleksu Ag-Ab z antyprzeciwciałem,
pod wpływem promieni UV, dochodzi do świecenia barwnika fluorescencyjnego. Zestaw komercyjny: Na szkiełko
nałożony Ag, dodajemy badaną surowicę, a następnie antyAb wyznakowane fluorescencyjnie. Jeśli w badanej
surowicy występują swoiste Ab, obecny na szkiełku Ag świeci w świetle UV.
Zastosowanie: trypanosomoza u bydła, występuje w Afryce, przenoszona przez muchy z rodzaju Glossina. Inwazja
prowadzi do rozwoju silnej niedokrwistości. Rozpoznanie za pomocą testu immunofluorescencji pośredniej.
Zastosowanie: toksoplazmoza; jest to oportunistyczna zoonoza. Ujawnienie choroby u osób ze znacznym
obniżeniem odporności oraz u dzieci z toksoplazmozą wrodzoną. Uogólniona toksoplazmoza nabyta: zapalenie
płuc i opłucnej; zapalenie mięśnia sercowego; powiększenie wątroby i śledziony; niedokrwistość. Toksoplazmoza
wrodzona: zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych; wodogłowie; ślepota. Rozpoznanie za pomocą testu
immunofluorescencji pośredniej.
Zastosowanie: malaria; choroba powodowana przez zarodz
ce Plasmodium falciparum; Plasmodium vivax;
Plasmodium ovale; Plasmodium malariae. Występuje w rejonach tropikalnych. Przenoszona przez komary z
rodzaju Anopheles. Objawy: dreszcze; gorączka; niedokrwistość; hipoglikemia; śmierć. Rozpoznanie za pomocą
testu immunofluorescencji pośredniej.
ELISA (enzyme-liked immunoabsorbent assai)  test immunoenzymatyczny:
Oparty jest na zdolności tworzenia swoistych kompleksów immunologicznych Ag-Ab powstałych pomiędzy
determinantami antygenowymi obecnymi na powierzchni obcego białka z homologicznymi Ab.
Identyfikacja powstałego kompleksu następuje poprzez przyłączenie koniugatu białka sprzężonego z enzymem 
peroksydazą chrzanową, który wywołuje reakcję barwna, w połączeniu ze swoistym dla niego substratem.
Intensywność zabarwienia jest proporcjonalna do stężenia białka obecnego w badanej próbie.
Wynik badania oznaczany kolorymetrycznie dokonywany jest w czytniku przy użyciu filtrów o różnej długości.
Schemat badania: Na plastikowej płytce fazę stałą stanowi Ag. Na płytkę nakraplamy surowicę badaną. Swoiste Ab
łączą się z Ag. Płytkę płuczemy. Dodajemy koniugatu białka wiążącego się z Ab i połączonego z enzymem.
Dodajemy substratu dla enzymu  zachodzi reakcja barwna.
Zestaw komercyjny: Testy ELISA sprzedawane są w postaci gotowych zestawów komercyjnych. Wynik reakcji
widoczny jest na płytce gołym okiem, jednak intensywność zabarwienia (proporcjonalna do stężenia Ab) jest
oznaczana kolorymetrycznie w specjalnym czytniku.
Zastosowanie: toksoplazmoza; zarażenie Toxoplasma gondii powoduje powstawanie Ab z klasy IgG, IgM, IgA
oraz IgE, które mogą być skierowane przeciwko cytoplazmie lub błonie komórkowej pasożyta. Testy ELISA
wykrywajÄ… wszystkie klasy Ab powstajÄ…cych w przebiegu inwazji Toxoplasma gondii (IgG, IgM, IgA i IgE). Testy
wykrywające przeciwciała klasy IgM i IgA są wykorzystywane do diagnostyki toksoplazmozy wrodzonej.
Wykrycie Ab klasy IgA lub IgM we krwi pępowinowej jest dowodem na zakażenie toksoplazmozą. Ab tych klas
nie przechodzą przez łożysko.
Zastosowanie: dirofilarioza sercowo-płucna psów; występuje w rejonach tropikalnych i subtropikalnych.
Przenoszona przez komary z rodzaju Aedes, Culex i Anopheles. Choroba objawia się: dusznością, kaszlem,
nietolerancją wysiłkową oraz wyniszczeniem organizmu. Rozpoznanie za pomocą testu ELISA.
Zastosowanie: toksokaroza człowieka; choroba powodowana przez larwalne postaci glisty psiej Toxocara canis lub
kociej Toxocara cati. Larwy umiejscawiają się w gałce ocznej, mózgu oraz innych narządach, przyczyniając się do
stanów zapalnych. Rozpoznanie za pomocą testu ELISA.
Zastosowanie: giardioza; choroba ludzi i zwierząt występująca na całym świecie. Głównym objawem są biegunki.
U bardzo małych dzieci i zwierząt może dojść do znacznego odwodnienia i śmierci. Rozpoznanie za pomocą testu
ELISA.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
SDS-PAGE (sodium dodecyl sulfate-poliacrylamide gel electrophoresis):
Typ elektroforezy przeprowadzanej w warunkach denaturujących, która służy rozdzieleniu wielu różnych cząstek
białkowych. Białka posiadają całą gamę kształtów i rozmiarów determinowanych strukturą II-, III- i IV-rzędową.
Za pomocą anionowego detergentu  dodecylosiarczanu sodu (SDS), wiążącego się z białkami niekowalencyjnie,
denaturowane są białka i oddzielane od siebie.
Za pomocą merkaptoetanolu, rozrywane są wiązania dwusiarczkowi białek. Zastosowanie SDS i merkaptoetanolu
umożliwia uzyskanie liniowej struktury białek o ładunku ujemnym, co umożliwia ich rozdział względem wielkości
za pomocą elektroforezy w żelu poliakrylamidowym.
Wędrujące w żelu polipeptydy przemieszczają się w kierunku anody. Dłuższe polipeptydy przemieszczają się
wolniej, krótsze  szybciej.
Western blotting:
Jest to przeniesienie białek rozdzielonych za pomocą SDS-PAGE z żelu na membranę. Uzyskuje się replikę
cząsteczek obecnych w żelu poliakrylamidowym.
Umiejscowienie białek Ag na membranie uwidocznione zostaje za pomocą swoistych Ab wyznakowanych
enzymem bÄ…dz
radioizotopem.
Schemat: na żel poliakrylamidowy SDS-PAGE nakłada się membranę, po czym całość inkubuje się ze woistymi
Ab. Ab niezwiązane wypłukuje się, a żel i membranę inkubuje się jeszcze raz z antyAb wyznakowanymi
enzymem. Na koniec dodaje siÄ™ substrat dla enzymu i obserwuje reakcjÄ™ barwnÄ….
Zastosowanie: wÄ…grzyca (cysticerkoza); zoonoza, choroba spowodowana inwazjÄ… larw tasiemca Taenia solium.
Żywicielem pośrednim jest świnia, żywicielem ostatecznym (i pośrednim) jest człowiek. Wągry umiejscawiają się
u ludzi w mózgu, rzadziej w narządach wewnętrznych i w kościach. W rozpoznaniu choroby użyteczny jest test
Western blotting.
Zastosowanie: bąblowica wielołamowa; zoonoza, choroba spowodowana inwazją larw tasiemca Ecinococcus
multilocularis. Żywiciel ostateczny: psy, lisy, koty; żywiciel pośredni  gryzonie, człowiek. Larwy w postaci
drobnych torbieli umiejscawiają się w wątrobie; naciekają narząd i dają przerzuty drogą naczyń krwionośnych do
mózgu i innych narządów. W rozpoznaniu choroby użyteczny jest test Western blotting.
Ogniskowanie izoelektryczne (izoelektroogniskowanie):
Elektroforetyczny rozdział białek, wykorzystujący ich względną zawartość reszt kwasowych i zasadowych. Punkt
izoelektryczny pI białek to takie pH, przy którym wypadkowy ładunek białka wynosi zero; ruchliwość
elektroforetyczna białka jest równa zeru.
W żelu do elektroforezy tworzony jest gradient pH, poddając elektroforezie mieszaninę poliamfolitów (małych
polimerów z wieloma ładunkami). Do żelu z gradientem pH wprowadza się białko, które następnie wędruje w polu
elektrycznym, aż do osiągnięcia pH odpowiadającego jego pI.
Izoelektroogniskowanie przeprowadza się w wysokich stężeniach mocznika i detergentów niejonowych, co
umożliwia analizę białek nierozpuszczalnych w roztworach fizjologicznych. Ogniskowanie pozwala na rozdział
białek różniących się 0,01 wartości pI.
Elektroforeza dwukierunkowa:
Jest to połączenie dwóch technik badawczych: ogniskowania izoelektrycznego oraz SDS-PAGE.
Etap I: pojedynczą próbkę białka poddaje się rozdziałowi przez izoelektroogniskowanie.
Etap II: wynik etapu I (pasek żelu wzdłuż którego rozdzielono białka) wpolimeryzuje się w górną część żelu
poliakrylamidowego zawierającego SDS i prowadzi elektroforezę w kierunku prostopadłym do kierunku
ogniskowania izoelektrycznego.
W efekcie uzyskuje się rozdział białek w kierunku poziomym ze względu na wartość pI, oraz w kierunku
pionowym, ze względu na ich masę cząsteczkową.
Zastosowanie: elektroforeza dwukierunkowa wykorzystywana jest w identyfikacji szczepów pasożytów opornych
na odpowiednie chemioterapeutyki. Lekooporność pasożytów stanowi coraz poważniejszy problem w medycynie
weterynaryjnej. Dzięki zastosowaniu techniki elektroforezy dwukierunkowej, istnieje możliwość zastosowania
terapii celowanej przy użyciu konkretnego leku, co ma szczególne znaczenie u zwierząt gospodarskich (okres
karencji na mięso, narządy wewnętrzne i mleko).
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
PCR (Polymerase Chain Reaction):
A
ańcuchowa reakcja polimerazy  wielokrotne powielanie określonego odcinka DNA (wybranej sekwencji DNA).
PCR prowadzona jest w termocyklerze. Przed przeprowadzeniem PCR, izolowane jest DNA (z tkanki, krwi,
bakterii). Etapy PCR:
denaturacja DNA (94oC)
przyłączanie starterów (temp. zależna od sekwencji)
wydłużanie starterów (72oC)
Cykl (denaturacja  przyłączanie starterów  wydłużanie starterów) powtarzany jest wielokrotnie.
Skład mieszaniny reakcyjnej:
plimeraza Taq  zwykle 0,5-2,5U, izolowana z bakterii Thermus aquaticus
bufor dla polimerazy Taq
matryca  DNA w ilości 100-500ng
DTP  równomolowa mieszanina czterech trójfosforanów deoksynukleotydów
MgCl2  0,5-5,0mM  wpływa na aktywność enzymu, tworzy kompleksy z DTP dając substrat dla polimerazy
para starterów  krótkie odcinki DNA komplementarne do początków namnażanej sekwencji
woda do PCR
Rozdzielenie odcinków DNA o różnej długości w polu elektrycznym w żelu agarazowym. DNA ma ładunek
ujemny, więc przemieszcza się w kierunku elektrody o ładunku dodatnim. Im krótszy fragment DNA, tym szybciej
wędruje w żelu.
Żel agarozowy zawiera bromek etydyny, który wiąże się z DNA. EtBr po związaniu z cząsteczką DNA fluoryzuje,
kiedy jest eksponowany na światło UV.
Zastosowanie: babeszjoza psów; choroba przenoszona przez kleszcze. Żywiciel pośredni to pies, żywicielem
ostatecznym jest kleszcz. Pierwotniak umiejscawia siÄ™ w erytrocytach. W przebiegu choroby dochodzi do
uszkodzenia wątroby i nerek, a czasem również innych narządów wewnętrznych. Rozpoznanie na podstawie
wyniku PCR.
Zastosowanie: malaria; choroba przenoszona przez zarodz
ce. Rozpoznanie na podstawie wyniku PCR.
Zastosowanie: giardioza; choroba ludzi i zwierzÄ…t. Rozpoznanie na podstawie wyniku PCR.
Weryfikacja produktów PCR:
Analiza restrykcyjna  cięcie uzyskanego produktu PCR za pomocą enzymu  endonukleazy restrykcyjnej.
Endonukleazy restrykcyjne to enzymy rozpoznające określone sekwencje (enzymy restrykcyjne klasy II rozpoznają
sekwencje palindromowe); rozcinające nić DNA w miejscu rozpoznanej sekwencji lub w pewnej określonej
odległości od tej sekwencji. Schemat: Uwidocznienie produktu PCR izolacja produktu DNA z żelu
cięcie enzymem restrykcyjnym uwidocznienie produktów analizy restrykcyjnej. Istnieje znikome
prawdopodobieństwo, że produkt niespecyficzny zostanie przecięty na 2 odcinki o tych samych długościach.
Sekwencjonowanie  wyizolowany z żelu produkt PCR można również zsekwencjonować. Za pomocą jednego
startera polimeraza DNA przyłącza znakowane nukleotydy powielając jedną nić DNA. Sekwencja odczytana jest
przez komputer podłączony do aparatu sekwencjonowania DNA (sekwenatora). Wyspecjalizowane laboratoria
komercyjne sekwencjonujÄ… produkty PCR.
Sekwencjonowanie metodą Sangera  produkt PCR przenosimy do 4 probówek. Do każdej z nich dodajemy 1 z 4
dideoksynukleotydów (deoksynukleotydy pozbawione grup 3 -OH) wyznakowanych fluorescencyjnie. ddNTP
(dideoksynukleotyd) przyłącza się do namnażania odcinka DNA uniemożliwiając przyłączanie kolejnych
deoksynukleotydów. W jednej probówce uzyskuje się mieszaninę odcinków DNA o różnej długości, z których
każdy na końcu 3 ma odpowiedni ddNTP (w probówce nr1 adeninę, probówce nr2 cytozynę itd.). Cztery próbki
(każda z innym ddNTP) analizowane są równocześnie za pomocą elektroforezy w żelu poliakrylamidowym.
Uzyskaną sekwencję porównuje się za pomocą programu BLAST z sekwencjami dostępnymi w bazie GenBank.
Porównanie sekwencji daje odpowiedz
, czy uzyskany produkt PCR jest specyficzny  czy wynik PCR jest
pozytywny.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Hybrydyzacja DNA:
A
ączenie 2 obcych nici DNA na podstawie komplementarności zasad. Tworzona jest sonda DNA  wyznakowany
fragment DNA, który umożliwia jego uwidocznienie. Obecność poszukiwanej sekwencji stwierdza się na
podstawie reakcji barwnej lub autoradiografii.
Zastosowanie: malaria; sondy do wykrywania Plasmodium sp.  wykrycie DNA pasożyta w próbce krwi o
objętości 0,05cm3 w której 1 zakażona krwinka przypada na 100 zdrowych.
Zastosowanie: giardioza; istnieje kilka genotypów Giardia intestinalis. Patogenne dla psów są szczepy A-1, B, C i
D. Spośród wymienionych dla człowieka patogenne są szczepy A-1 oraz B. Hybrydyzacja DNA pozwala określić
potencjał zoonotyczny szczepu Giardia intestinalis wizolowanego od konkretnego psa.
Wyniki fałszywe:
Reakcje krzyżowe  podobne determinanty Ag pasożyta do Ag żywiciela, wynik fałszywie pozytywny
(wykrywamy Ag żywiciela, Anie pasożyta).
Utrzymywanie wysokiego poziomu przeciwciał po zakończeniu inwazji  prawdopodobieństwo uzyskania wyniku
fałszywie pozytywnego (należy ocenić, czy następuje wzrost miana Ab bądz
posłużyć się metodami biologii
molekularnej).
Utrzymanie się inwazji oportunistycznych  np.: toksoplazmoza u zdrowych osób; wykrywalny poziom Ab nie
wskazuje na rozwój choroby.
Zaburzenia ukł. odpornościowego pacjenta  występujący w przebiegu choroby bądz
w wyniku stosowania
niektórych leków spadek odporności może dawać wynik Fałszywie negatywny (nie stwierdza się w surowicy
swoistych Ab dla pasożytów).
Ważna jest umiejętność interpretacji badań dodatkowych.
Co powinien wiedzieć lekarz weterynarii na temat metod serologicznych i molekularnych:
Które z omówionych metod należy zastosować przy podejrzeniu konkretnej choroby pasożytniczej (nie próbować
diagnozować inwazji pcheł przy pomocy PCR).
Wiedzieć na czym polegają molekularne i serologiczne metody diagnostyczne (pozytywny wynik PCR bez
sekwencjonowania bÄ…dz
analizy restrykcyjnej może być wynikiem fałszywie pozytywnym).
Zdawać sobie sprawę, że wyniki pozytywne bądz
negatywne mogą być wynikami fałszywymi (badanie surowicy u
pacjenta z immunosupresjÄ… bÄ…dz
wykrycie Ab w przebiegu inwazji oportunistycznych).
CHOROBY WYWOA
YWANE PRZEZ PASOŻYTY. (koniec II semestru)
1. PASOŻYTY ZEWN
TRZNE:
a) OWADY  to najliczniejsza grupa zwierząt; szacunkowo liczba gatunków owadów to ok. 1 mln.
Wszy  należą do nich owady niewielkich rozmiarów od 0.35  6 mm długości. Silnie spłaszczone,
pozbawione skrzydeł, okryte skórzastym chitynowym pancerzem o ściśle zrośniętych segmentach, mają
zredukowane oczy, kłująco  ssące narządy gębowe, odnóża przednie i środkowe wyspecjalizowane w
poruszaniu się wzdłuż włosa. Żywią się krwią wyssana po nakłuciu skóry żywiciela. Samice wszy są większe
od samców, jaja tzw. gnidy przyklejają do włosów. Po ok. 6 dniach z jaj wylęgają się larwy przypominające
wygładem i sposobem odżywiania osobniki dorosłe.
Wszy nie potrafią skakać, przedostają się z jednego psa na drugiego przy bezpośrednim kontakcie zwierząt.
Efektem zarażenia się jest świąd; zwierzęta ocierają się o przeszkody, otrząsają.
Objawy choroby: uszkodzenie skóry, wtórnie do wygryzania i wydrapywania, w zaawansowanych
przypadkach przechodzące w ropne zapalenie skory. Wszy nie przechodzą z psa na człowieka, ponieważ są
wysoce wyspecjalizowane pod względem preferencji pokarmowych.
Wszoł psi  to drobniutki owad o długości ciała poniżej 2 mm. Umiejscawia się na włosach w okolicy głowy i
szyi, nie posiada skrzydeł. Charakteryzuje je szersza głowa od tułowia, natomiast odwłok pokryty jest gęstymi
szczecinkami, aparat gębowy typu gryzącego. y
ródłem pokarmu są włosy, złuszczony naskórek, strupy i płyn
wysiękowy z ran. Cykl rozwojowy polega na składaniu jaj, które są przyklejane do podstawy włosów. Po kilku
dniach następuje wylęg młodych larw, które po 3  krotnym linieniu przekształcają się w formy dojrzałe
płciowo. Rozwój trwa do 5  ciu tygodni. Larwa wszoła pozbawiona żywiciela może przeżyć 2 tyg. Zmiany
wywołane przez chorobę wynikają głownie z drapania i ogryzania, czasami wtórnie dochodzi do zakażeń
bakteryjnych.
Pchła psia (ctenocephalides canis)- samice nico większe od samców, osiągają ok. 3 mm. Pchła jest jednym z
nielicznych zwierząt, które potrafią czekać w bezruchu nawet przez okres jednego roku na swojego
potencjalnego żywiciela, kiedy nadarzy się okazja wskakuje na psa. Wysokość skoku do 25 cm!!!. Do pokarmu
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
zalicza się złuszczony martwy naskórek i mikroorganizmy. Materiałem tym żywią się żerujące larwy, które
najczęściej bytują w dywanach, pomiędzy deskami parkietu, na trawie i we wszystkich materiałach  rutynowe
odkurzanie dywanu usuwa tylko 15  27 % larw. Cykl rozwoju pcheł trwa w sprzyjającym środowisku (czyli
gdy w pobliżu mieszka pies) 3  4 tyg. jednak w niekorzystnych warunkach może zostać przedłużony do 6
miesięcy. Pchły na swego żywiciela wchodzą, gdy są głodne i dlatego w przypadkach niewielkiej inwazji
trudno jest je zobaczyć, ich obecność można wykryć poprzez znalezienie ich odchodów przyczepionych do
skóry i do sierści psa. PCHLA WYST
PUJE U PSA OKRESOWO  tylko wtedy gdy musi się posilić.
Objawy choroby: obgryzanie, wydrapywanie, w niektórych przypadkach występuje APZS  alergiczne pchle
zapalenie skóry  przy APZS zwierze jest uczulone na alergen zawarty w ślinie pcheł; po ugryzieniu przez
tego pasożyta alergen zostaje wprowadzony do organizmu i wywołuje uporczywy świąd (wystarczy jedna
pchła do wywołania choroby).
Objawy APZS  u:
o znaczne zmiany skórne
o utrata sierści  szczególnie w okolicy nasady ogona oraz grzbietu
o wtórne zakażenia bakteryjne
o sÄ…czÄ…ce siÄ™ rany
Leczenie: preparaty p/pchelne + likwidacja pcheł oraz larw w otoczeniu + leczenie p/alergiczne (sterydowe
środki p/zapalne) + szampono  terapia (szampony p/bakteryjne z chlorheksydyną) + obowiązkowo kołnierz
ochronny dla psa + w przypadku dużych zmian  antybiotyki.
Pluskwa domowa  jest to owad brunatny, spłaszczony, owłosiony; żywi się krwią ludzi, podobnie jak ich
larwy, w razie braku człowieka atakują inne ssaki.
Mucha domowa  żyje ok. 4 tygodni, jednak w budynkach ludzkich może przezimować w stanie anabiozy.
Dorosłe owady żywią się substancjami płynnymi. Samica może składać jaja co 2  4 dni, jednorazowo ok. 100
jaj. Po upływie 24 h wylęgają się larwy o charakterystycznym z przodu stożkowo  zwężonym kształcie. W
ciągu rozwoju larwy wydłużają się z początkowych 2 mm długości do 12 mm 3  krotnie liniejąc.
b) PAJ
CZAKI:
Kleszcze  to kleszcze z rzędu roztoczy. Wyróżnia się kleszcze twarde (ixodide)  częściowo okryte twardym
pancerzem oraz kleszcze obrzeżkowate  pozbawione pancerza, ich powłoka jest miękka. Kleszcze z gatunku
ixodide ssą krew 3 x w życiu:
o w stadium larwalnym o w stadium nimfy o jako postać dorosła
Bez jedzenia mogą żyć do dwóch lat. W Polsce występuje 21 gatunków kleszcza!!! Kleszcze są szczególnie
niebezpieczne ze względu na możliwość przenoszenia szeregu groz
nych wirusów, bakterii i pierwotniaków.
Najczęściej występującymi chorobami są przede wszystkim babeszjoza i borelioza, w mniejszym stopniu
odkleszczowe zapalenie mózgu, tularemia, riketsjoza.
Świerzbowce  czynnik etiologiczny Sarcoptes scabiei ver. canis (świerzbowiec drążący psi)  są to owalne,
szare pajęczaki, zaopatrzone w 4 pary odnóży krocznych zakończonych przylgami. Aparat gębowy typu
gryzącego. Ich wędrówki i wydalane odchody powodują podrażnienie skóry i silny świąd. Żyją 1  2 miesięcy,
w tym czasie samica składa so 50  ciu jaj. Cały cykl rozwojowy dobywa się na tym samym żywicielu. Po za
nim pasożyt może przetrwać kilka dni (w wilgotnym środowisku do miesiąca).
Drogi zakażenia: zakażenie staje się możliwe w razie bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem lub za
pośrednictwem przedmiotów, z którymi zwierze miało kontakt.
Objawy chorobowe: hiperkeratoza (skora zgrubiała), ciągłe swędzenie, nieustanne drapanie się zwierząt. Przez
to powstają uszkodzenia skóry i wtórne zakażenia bakteryjne. W wyniku tego następują rozległe i trudno
gojące się zmiany na skórze. Widoczne zmiany w uszach (brzeg małżowiny usznej), na pysku, głowie, w
okolicach kończyn, przy nasadzie ogona i w okolicy karku.
Rozpoznanie: badanie mikroskopowe zeskrobiny  zeskrobina do pierwszej krwi !!!
Leczenie: leki p/pasożytnicze + szampono  terapia.
Otodektoza  czynnik etiologiczny Otodectes cynotis  to szary, owalny pajęczak z ciemnymi lub brązowymi
plamkami. Aparat gębowy kłująco-ssący. Silnie rozwinięte kończyny.
Cykl rozwojowy: trwa 9  10 dni. Miejsce bytowania to zewnętrzna strona małżowiny usznej, skóra
zewnętrznego przewodu słuchowego aż do błony bębenkowej.
Drogi zakażenia: zakażenie staje się możliwe w razie bezpośredniego kontaktu ze zwierzęciem chorym lub za
pośrednictwem przedmiotów. To bardzo zaraz
liwy, natomiast specyficzny gatunek.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Objawy gatunkowe: świąd ucha, ocieranie nim o przedmioty, drapanie, potrząsanie głową. Następnie dochodzi
do pogrubienia skóry ucha, pojawia się wysięk o nieprzyjemnym zapachu, podczas czyszczenia ucha pojawia
siÄ™ krew.
Leczenie: Å›rodki p/pasożytnicze (selamectyna  Strong Hold®) + dodatkowo można stosować krople lub maÅ›ci
(Oridermyl®)+ wydzielinÄ™ należy usuwać.
Notoedroza  czynnik etiologiczny Notoedres cati  świerzb kotów.
Drogi zakażenia: zakażenie staje się możliwe w razie bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem lub za
pośrednictwem przedmiotów, z którymi zwierze miało kontakt.
Objawy chorobowe: rozpoczynają się zmianami na brzegu małżowiny usznej a następnie rozprzestrzeniają się
na uszy, pysk, łapy i tylną część ciała.
Zmiany chorobowe: to przede wszystkim Å‚ysienie, wyraz
na hiperkeratoza, świąd, wtórne zakażenia w wyniku
drapania (objawy helmnotedyczne ??? ).
Leczenie: środki p/pasożytnicze + szampono  terapia + kwasy nienasycone &! 3 i 6 + cynk + biotyna
(VetoSkin®).
Nużeńce (Demodex lub Demodekcioza)  czynnik etiologiczny pajęczaki z rzędu roztoczy, pasożytują głównie
w torbielach włosowych i gruczołach łojowych ssaków. Są to podłużne pasożyty skórne o kształcie cygara.
Demodex canis jest obecny w małej liczbie na skórze większości zdrowych psów (jako saprofit).
Drogi zakażenia: szczeniaki nabywają inwazję od swoich matek podczas okresu karmienia, a większość
przypadków występuje miedzy 3  6 miesiącem życia. Zarażone psy posiadają znacznie większą niż normalna
populacje Demodex, co jest rezultatem spadku odporności zwierząt.
Objawy chorobowe: najczęściej atakuje skórę na grzbiecie nosa, na wargach, czole, powiekach (tzw. okulary
świerzbowe = wyłysienia wokół oczu), w nasadach małżowin usznych, a także skórę na szyi i kończynach.
Choroba dotyka zwierzęta młode, trzymane w złych warunkach i z
le odżywione. Ryzyko wystąpienia choroby
zwiększają także krotka sierść oraz spadek odporności.
Świąd pojawia się wtórnie do uszkodzenia skóry, na początku choroby świąd nie występuje !!! Większość
przypadków jest łagodna a zwierzęta zdrowieją wraz z osiągnięciem dojrzałości płciowej. Jednak zdążają się
przypadki, które ulęgają uogólnieniu  w uogólnionej postaci na dużych obszarach skóry, włosy staja się
nieliczne, skóra staje się szorstka, sucha i rumieniowa (zaczerwieniona). W takich przypadkach pojawiają się
ropne zapalenia skory.
Leczenie: środki p/pasożytnicze + iwermektyna + szampono terapia + poprawa warunków bytowania +
immunostymulacja
Cheyletidae  czynnik etiologiczny Cheyletiella vasguri  niewielkich rozmiarów pajęczaki (roztocza), ich
ciało jest owalne, spłaszczone grzbietowo  brzusznie. Cheyletidae mogą przenosić się na ludzi. Żyją w
powierzchniowej warstwie naskórka, często u nasady włosa.
Drogi zakażenia: poprzez bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem lub poprzez przedmioty.
Objawy chorobowe: charakterystyczny łupież wędrujący; bardziej wrażliwe są zwierzęta młode. Intensywny
świąd, wtórne uszkodzenia skóry w wyniku drapania.
Leczenie: środki p/pasożytnicze + szampono terapia + witaminy grupy B, kwasy &! 3 i 6, cynk, biotyna
(VetoSkin®).
2. PASOŻYTY WEWN
TRZNE  choroby przez nie wywoływane:
a) PIERWOTNIAKI  są zbudowane z jednej komórki, która spełnia wszystkie funkcje życiowe. Należy tutaj
ponad 60 tyś gatunków, a 10 tyś z nich jest pasożytami bezkręgowców lub kręgowców.
Pasożytnicze pierwotniaki charakteryzują się niezwykłą zdolnością do rozrodu. Komórka pierwotniaka tzw.
ZOITE kształtem przypomina banan lub cygaro, zaokrąglona na jednym końcu a ostro zakończona na drugim.
Poruszanie się pierwotniaków jest możliwe dzięki wiciom, rzęskom lub pseudopodiom. U niektórych
gatunków wykształciły się dodatkowo błony falujące. Pierwotniaki rozmnażają się bezpłciowo i / lub płciowo.
U niektórych przedstawicieli występuje skomplikowany cykl płciowy z przemianą pokoleń:
o płciowego (gametogonia lub gamontogonia)
o bezpłciowego (schizogonia lub sporogonia)
Rodzaje:
1) Eimeria
2) Cystoisospora
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
3) Hammondia
4) Sarcocystis
5) Toxoplasma
Kokcydioza jelitowa  gatunki: Eimeria lub Cystoisospora wywołują najczęściej kokcydiozę jelitową
(kurczaki). Kokcydia maja tendencje do ograniczania swojego wachlarza żywicieli do wąskiego grona, jednak
każdy gatunek żywiciela może być jednocześnie zarażony rożnymi gatunkami kokcydioz. Diagnoza
przyżyciowa kokcydiozy może opierać się na identyfikacji oocyst w kale żywiciela. Dużą liczbę oocyst można
znalez
ć w kale zupełnie zdrowych żywicieli !!! Głównym objawem kokcydiozy jest przewlekła biegunka,
wynikająca z niszczenia nabłonka jelitowego przez bardzo dużą liczbę namnażających się pasożytów.
Biegunka może mieć wiele przyczyn, a inwazja kokcydioz jest tylko jedna z wielu, dlatego w indywidualnych
przypadkach diagnoza kokcydiozy jest zawsze niepewna, czyli biegunka + oocysty w kale nie zawsze równają
siÄ™ kokcydiozie.
Kokcydioza pojawia siÄ™ wtedy, gdy inwazja jest bardzo silna lub kiedy do inwazji dolacza sytuacje stresowe.
Inne, najbardziej popularne gatunki kokcydiozy:
o U psów  Cystoisospora canis, Cystoisospora ohioenis, Cystoisospora burrowsi
o U kotów  Cystoisospora felis i Cystoisospora rivolta
W pewnych przypadkach ostrych inwazji objawy kliniczne mogą popierać siewstwo oocyst w kale, obfita i
wodnista biegunka, które może trwać przez wiele tygodni, z krótkimi okresami remisji.
Leczenie: Kokcydiozę u psów i kotów można zwalczać za pomocą sulfonamidów  sulfadimetoksyna jest
podawana w następującym schemacie:
~ 55 mg / kg m.c. pierwszego dnia
~ następnie 27.5 mg / kg m.c. przez kolejne 4 dni lub do momentu kiedy pies / kot nie wykazuje już
objawów klinicznych przez okres dwóch dni.
Toksoplazmoza  czynnik etiologiczny Toxoplasma gongii  trofozoid jest kształtu półksiężycowatego. Jądro
komórkowe znajduje się bliżej zaokrąglonego końca. Toxoplasma gonidii to pasożyt kosmopolityczny.
Drogi zakażenia: występuje u ok. 200 gatunków ptaków i ssaków ale żywicielem ostatecznym są kotowate, u
których pasożyt rozmnaża się płciowo w przewodzie pokarmowym tworząc oocysty.
Oocysty wydalane są z odchodami i zjadane przypadkowo przez inne zwierzęta, w tym gryzonie. Wtedy
pasożyt tworzy cysty w rożnych narządach, miedzy innymi w układzie nerwowym, mięśniach. Cykl życiowy
zamyka się gdy zakażone zwierze (szczur, mysz) zostanie zjedzone przez kota.
Toxoplasma gondii wpływa na zachowanie gospodarza, gryzonie przestają sie bać zapachu kota. Zarażenie
toksoplazmoza u ludzi odbywa się droga bezpośrednia przez zjedzenie brudnych warzyw / owoców lub
pośrednio przez zjedzenie niedogotowanego mięsa. Możliwe jest także przekazanie zakażenia z kobiety na
płód przez łożysko.
Objawy kliniczne: objawy toksoplazmozy u kotów są bardzo rzadko możliwe do rozpoznania, może ona
(toksoplazmoza) przybierać dwie formy:
o jelitowa z wytwarzaniem oocyst => przebiega bez widocznych objawów choroby
o pozajelitowa (narządowa) => ma przebieg ostry lub przewlekły
U młodych osobników choroba może się objawiać:
~ brakiem apetytu ~ apatią ~ biegunką ~ podwyższoną temperaturą
~ zapaleniem układu oddechowego ~ objawami neurologicznymi
U bardzo młodych kotów wysoka śmiertelność.
U osobników starszych  charakter przewlekły:
~ utrata apetytu ~ anemia ~ stany podgorączkowe ~ bezpłodność, ronienia
~ czasami nieżyt przewodu pokarmowego ~ powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych.
Leczenie: kot siejący oocysty powinien być hospitalizowany do czasu aż przestanie wydalać je z kalem  zwykle 2
tygodnie. Możemy podawać chlorowodorek klindamycyny doustnie w dawce:
~ 25 mg / kg m.c. 2 x dziennie
~ a następnie dawka zwiększona do 50 mg / kg m.c. 2 x dziennie.
Jeżeli kot nie chce jeść należy przerwać podawanie leku na 24 h i zacząć od nowa czyli od 25 mg / kg m.c.
2 x dziennie. Leki powinno się stosować przez 4 tygodnie.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Schemat drogi zakażenia toksoplazmozą:
The only known definitive hosts for Toxoplasma gondii are members of family Felidae (domestic cats and their relatives). Unsporulated oocysts are shed in
the cat s feces . Although oocysts are usually only shed for 1-2 weeks, large numbers may be shed. Oocysts take 1-5 days to sporulate in the environment
and become infective. Intermediate hosts in nature (including birds and rodents) become infected after ingesting soil, water or plant material contaminated
with oocysts . Oocysts transform into tachyzoites shortly after ingestion. These tachyzoites localize in neural and muscle tissue and develop into tissue
cyst bradyzoites . Cats become infected after consuming intermediate hosts harboring tissue cysts . Cats may also become infected directly by
ingestion of sporulated oocysts. Animals bred for human consumption and wild game may also become infected with tissue cysts after ingestion of sporulated
oocysts in the environment . Humans can become infected by any of several routes:
" eating undercooked meat of animals harboring tissue cysts .
" consuming food or water contaminated with cat feces or by contaminated environmental samples (such as fecal-contaminated soil or changing the
litter box of a pet cat) .
" blood transfusion or organ transplantation .
" transplacentally from mother to fetus .
In the human host, the parasites form tissue cysts, most commonly in skeletal muscle, myocardium, brain, and eyes; these cysts may remain throughout the life
of the host. Diagnosis is usually achieved by serology, although tissue cysts may be observed in stained biopsy specimens . Diagnosis of congenital
infections can be achieved by detecting T. gondii DNA in amniotic fluid using molecular methods such as PCR
Piroplazmoza  piroplazmozy => krwinkowce  rodzaj: Babesia B. bigemina (w erytrocytach), Theileria (w
limfocytach), Cytauxzoon (obecna w makrofagach). Czynnik etiologiczny: Babesia canis, Babesia B. gibsoni.
Wielkość do 6 µm, ksztaÅ‚tu kulistego, ewentualnie Å‚ezki / kropli, w erytrocycie żywiciela najczęściej wystÄ™puje
parami.
Drogi zakażenia: kleszcz przyssany do zwierzęcia wprowadza chorobotwórcze pierwotniaki, które atakują
erytrocyty. Pierwotniaki przenikają do wnętrza zaatakowanej komórki, gdzie ma miejsce ich gwałtowne
rozmnażanie. W efekcie dochodzi do rozerwania krwinki i pasożyt atakuje kolejne erytrocyty.
Objawy kliniczne: w reakcji łańcuszkowej, która prowadzi do zniszczenia znacznej części krwinek czerwonych
i tym samym do anemii, dochodzi do znacznego uszkodzenia narządów wewnętrznych, a w szczególności
nerek i wątroby  w rezultacie silne zaburzenia pracy układu krążenia i nerek => żółtaczka. Do objawów
klinicznych Piroplazmozy zaliczamy:
o apatyczność  zwierze jest osowiale o brak apetytu i pragnienia o powiększenie węzłów chłonnych
o wysoka temperatura 40  41oc u psów o wymioty, biegunka
o zżółknienie lub bladość błon śluzowych o niewydolność oddechowa i krążeniowa
o problemy z oddawaniem moczu  oddawany mocz o brÄ…zowym zabarwieniu (hemoglobina w moczu)
o zaburzenia ze strony układu nerwowego
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Sarkosporidioza = Sarkocystoza  czynnik etiologiczny Sarcocystis  to choroba pasożytnicza, powodowana
przez pierwotniaki wewnętrzne z gatunku Sarcocystis
Pierwotniaki z tego rodzaju występują powszechnie u kręgowców. Gatunki należące do Sarcocystis mają
obligatoryjnie dwóch żywicieli w swoim cyklu życiowym.
Rozmnażanie bezpłciowe, w skład którego wchodzi schizogonia i formowanie się cysty, następuje jedynie w
żywicielu pośrednim. W organizmie żywiciela ostatecznego dochodzi jedynie do rozmnażania płciowego.
Drogi zakażenia: w normalnych warunkach mięsożerny żywiciel zaraza się zjadając mięso żywiciela
pośredniego. Natomiast żywiciel roślinożerny zaraza się spożywając cysty z kału zarażonego przedstawiciela
mięsożernego.
Objawy kliniczne: u mięsożerców Sarcocystis zwykle nie wywołują objawów klinicznych.
U bydła to najczęściej:
o przewlekła gorączka,
o anemia, anoreksja,
o biegunka,
o nadmierne wydzielanie śliny,
o osłabienie
o wyłysienia wokół oczu i u nasady ogona
Sarcocystis neurona wywołuje ciężką chorobę neurologiczna u koni obu płci i w każdym wieku  objawy
kliniczne obejmujÄ…:
o niedowład o kulawizny o ataksje o zaparcia
o nietrzymanie moczu o obfite pocenie się o zanik mięsni
SEMESTR III 17/11/2012
Trypanosomy  mają postać wydłużonej wrzecionowatej komórki z jądrem usytuowanym po środku jej
długości oraz pojedynczym flagellum (błona falująca), które zaczyna się w pobliżu dużego mitochondrium,
zawierającego obfite ilości DNA, zwanego kinetoplastem, a następnie przechodzi przez przedni koniec
komórki. Podczas rozwoju w organizmie żywiciela zarówno ssaka jak i stawonoga, trypanosomy mogą
przechodzić różne zmiany morfologiczne. W przypadku Trypanosoma crusi rozróżnia się 4 postacie
morfologiczne:
1. postać amastigota  nie posiada wolnej wici, a 3 pozostałe formy ją posiadają, natomiast różnią się
pomiędzy sobą zmienną lokalizacją kinetoplastów
2. postać trypomastigota  posiada kinetoplast zlokalizowany tylnie wić położona jest na krawędzi błony
w stosunku do jądra komórkowego falującej, przebiega od kinetoplastu
3. postać epimastigota  kinetoplast leży tuż przed jądrem komórki do końca komórki.
4. postać promastigota  kinetoplast znajduje się prawie na przednim końcu komórki.
Zarażenie żywiciela stawonoga następuje podczas spożywania przez niego krwi zarażonych ssaków. Ssaki
zarażają się na drodze dwóch mechanizmów, w zależności od rodzaju trypanosom => albo przez ukłucie
zarażonego stawonoga, albo przez kontaminacje (zanieczyszczenie) 1 błon śluzowych lub 2 uszkodzonej skóry
jego kałem (1  trypanosom ślinowy; 2  trypanosom kałowy)
Większość trypanosom ślinowych jest patogenna, natomiast większość trypanosom kałowych niepatogenna.
Jednak patogenny trypanosom cruzi stanowi istotny wyjątek ot tej reguły !!!!!.
Trypanosoma brucei i Trypanosoma congolense wywołują Naganę  śmiertelną chorobę domowych
przeżuwaczy, która dla dzikich przeżuwaczy jest mało patogenna (dzikie przeżuwacze stanowią rezerwuar tej
choroby). Trypanosomy te przenoszone są na domowy inwentarz poprzez ukłucia muchy tze-tze.
Trypanosoma brucei namnaża się przez podział podłużny we krwi, limfie i płynie mózgowo  rdzeniowym
żywiciela ssaka.
Trypomastigoty jedyne formy występujące w organizmach ssaków są połykane przez muchy podczas ssania
ich krwi. Namnażają się w środkowej części jelita owada przechodząc metamorfozę i migrują do jego
gruczołów ślinowych, tam osiągają postać inwazyjną; są już gotowe do wstrzyknięcia patogenu do żywiciela
ssaka.
Objawy: u bydła inwazja świdrowcem może przebiegać bezobjawowo, czasami jednak obserwuje się ostrą
lub przewlekłą postać choroby. W postaci nadostrej może wystąpić znaczna parazytemia, połączona z
rozległymi wylewami krwawymi na błonach surowiczych i śluzowych ciała. W chronicznej postaci obserwuje
się anemię i wychudzenie z oznakami ciężkiego wyniszczenia organizmu. Podobna choroba występuje
również u kóz i owiec.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Trypanosomy przenoszone drogą płciową: Trypanosoma equiperdum (zwana zarazą stadniczą) stanowi
wyjątek, ponieważ nie potrzebuje w swoim cyklu życiowym żywiciela pośredniego. Przenosi się poprzez
kontakt bezpośredni podczas aktu krycia. Wywołuje tzw. Dourine. Ostrą postać charakteryzuje obrzęk
genitaliów i wypływ śluzowy, w którym można zazwyczaj wykryć obecność Trypanosoma equiperdum. Kiedy
łagodnieją ostre objawy, na skórze koni pojawiają się okrągłe, spłaszczone obrzęki talarowa te, które zanikają
po kilku godzinach lub dniach ustępując miejsca nowym zmianom. W chronicznej postaci choroby obserwuje
się wyniszczenie organizmu, porażenia, gorączki a w konsekwencji śmierć.
Leczenie: eliminacja chorych osobników ze stada, nie dopuszczenie do rozmnażania.
Trichomonadoza (rzęsistek)  rzęsistki należą do typu Parabasalia, mają charakterystyczny gruszkowaty
kształt, z pojedynczym jądrem i pałeczkowatego kształtu aksostylem (wypustka) wystającym z bardziej
ostrego, tylnego końca komórki. Pierwotniak ten posiada od 3  5 przednich wici i błonę falującą, która jest
ograniczona przez wić biegnącą ku tyłowi wzdłuż jej wolnego brzegu. Rzęsistki nie posiadają stadium cysty,
służącego przenoszeniu pomiędzy żywicielem.
Trichomonas foetus [czyt. fetus] (rzęsistek bydlęcy) izolowany jest z pochwy, macicy, z macerowanych
płodów, napletka, prącia, najądrzy oraz nasieniowodów.
Trichomonas wykazują pleomorfizm (zróżnicowanie względem budowy morfologicznej), posiadają 3 wici
przednie oraz wić błony falującej wychodzącą po za obręb błony.
Przy pobieraniu próbek w celu izolacji należy unikać zanieczyszczenia materiału kałem, ponieważ obraz może
zostać zamazany obecnościom wiciowców jelitowych.
Zaraza rzęsistkowa bydła jest chorobą weneryczną, objawiającą się u krów i jałówek bezpłodnością, ronieniem
do 5-go miesiąca ciąży, ropomaciczem i czasami mumifikacją płodu.
Chociaż inwazja u byków nie daje zmian klinicznych, trofozoidy identyfikować można poprzez badanie
mikroskopowe lub hodowlane materiału pochodzącego z wymazów lub popłuczyn napletka. Zarażone byki są
zwykle nosicielami choroby w stadzie, dlatego jednÄ… z metod kontroli poleca siÄ™ sztuczna inseminacjÄ™.
Trofozoity są przenoszone z prącia do pochwy podczas kopulacji. Nasienie zarażone pozostanie zaraz
liwe pomimo
dodawania rozcieńczalników, antybiotyków i mrożenia. Zarażone byki powinny być usuwane ze stada i
zastępowane młodymi, zdrowymi osobnikami.
Trichomonasterus może być zwykle izolowany z wydzielin pochwy lub popłuczyn od 14-20 dni po kryciu
zarażonym samcem, chorym krowom powinno się dać przynajmniej 4 miesiące przerwy reprodukcyjnej, ponieważ
w czasie tego okresu trofozoidy zwykle znikają z dróg rodnych.
Trichomonas vaginalis  rzęsistek pochwowy występujący u ludzi, przenoszony podczas kontaktu
Trichomonas gallinae [czyt. galine]  wywołuje zmiany nekrotyczne (martwicze) przełyku, wola i żołądka
gruczołowego u gołębi, indyków i kurcząt, a okazjonalnie u jastrzębi polujących na zarażone ptaki. Gatunki
rzęsistków występujące jako pasożyty jamy gębowej różnych żywicieli mają tendencję do zwiększonego
namnażania się w środowisku ropnym i w większym stopniu jak pokrewne im gatunki namnażające się w
jelitach w obecności biegunki.
Histomonas meleagridis  jest kosmopolitycznym (przede wszystkim drób hodowlany) pasożytem jelit
ślepych i wątroby indyków, kurcząt, perlic, bażantów i im podobnych. Nicień jelit ślepych Heterakis
gallinarum jest żywicielem transportowym dla Histomonas meleagridis !!! Ptak podczas spożycia
inwazyjnego jaja Heterakis gallinarum staje się gospodarzem dla nie patogennego nicienia i pasożytniczego
pierwotniaka jednocześnie !!! Pasożyt pierwotniak po wydostaniu się z larwy nicienia przebywa ok. tygodnia
jako postać z wiciami w świetle jelit ślepych, a następnie gubi wici i przemieszcza się do podnabłonkowej
tkanki ściany jelita jako organizm ameboidalny. Stan zapalny oraz stany nekrotyczne w ścianie jelit ślepych
oraz wątrobie są szczególnie ciężkie i powodują wysoką śmiertelność wśród indyków. Trofozioty Histomonas
meleagridis wydalane z kałem giną w ciągu kilku godzin, ale pozostają inwazyjne przez lata w zawierających
larwę jajach nicienia!!! Dżdżownica jest żywicielem paratenicznym (przejściowym, niekoniecznym,
przypadkowym) dla nicienia.
Leczenie trychomonadozy:
~ u bydła: do zwalczania Trichomonas fetus stosuje się metromidazol podawany dożylnie 3x w odstępach
12-sto godzinnych
~ u kotów: dobre efekty daje terapia metromidazolem z enrofloksacyną
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Giardia [czyt. Dżardżia]- gatunki występujące u ludzi obecnie nazywane są Gardia lamblia, Gargia
duodenalis, Gardia intestinalis, Gardia enterice. Genotyp A i B najczęściej izolowany od człowieka, C i D od
psów, E u zwierząt kopytnych, F od kotów, G od szczurów.
Trofozoity Gardia przystosowały się do przyczepiania do komórek nabłonka błony śluzowej jelit cienkich.
Mają kształt kropli łzy z jedną stroną wpukloną do środka, formującą krążek czepny. W komórce znajdują się
dwa jadra, każde z dużym endosomem, posiadają też dwie cienkie aksonem i 4 pary wici + parę włókien
parabazalnych. Trofozoity formują zwykle cysty i w tej postaci wydalane są z kałem. Inwazyjna cysta zawiera
dwa potencjalne trofozoidy, jest formą najczęściej znajdywana w kale zarażonych żywicieli.
Objawy:
~ u psów => biegunka, może pojawić się już 5-go dnia po zarażeniu, a konsekwencją ciągłej biegunki są
zaburzenia we wchłanianiu; kał pochodzący od chorych zwierząt może zawierać śluz, być blady, miękki i bardziej
niż zwykle cuchnący.
~ u cieląt => Gardia związana z przewlekłymi biegunkami charakteryzuje się wysoką zakażalnością w stadzie oraz
małą śmiertelnością a także brakiem reakcji na leczenie antybiotykami i płynami elektrolitowymi oraz kliniczną i
parazytologiczna reakcja na zastosowanie di-metridazolu w ciÄ…gu 48h.
Rozpoznanie => rozmazy z:
~ kału biegunkowego (znajdujemy trofozoity)
~ metoda flotacji (znajdujemy cysty)
~ mikroskop fazowo-kontrastowy
~ SNAP Test Gardia (IDEXX)
Leczenie:
~ u psów => fenbendazol, ewentualnie kombinacja: febantel + pyrantel + prazikwantel + albendazol
~ u kotów => metronidazol, ewentualnie kombinacja: febantel + pyrantel + prazikwantel (dostępne są już
szczepionki)
~ u papug => stosuje się 3 dawki di-metridazolu co 12 h; może być podawany z wodą do picia lub sondą (uwaga!!!
Papugi lubią  odlatywać , przy dużym natężeniu stresu lub strachu mogą zejść)
Entamoeba histolytca  pełzak jelitowy, jest pasożytem jelita grubego i wywołuje czerwonkę amebową
(pełzakowicę) => endemiczna chorobę tropikalna. Ropnie wątroby powstające na tle amebozy są bardzo
niebezpieczne i często zagrażają życiu. Wydaje się że entameba i inne ameby wywołują małe jeśli nie żadne
szkody zwierzętom domowym. Trofozoity i cysty ameb często można znalez
ć w Świerzym rozmazie kału
pochodzącego od zupełnie zdrowych zwierząt. Istnieją jednak szczególne przypadki w których ameby maja
znaczenie kliniczne, zwłaszcza u naczelnych. Charakteryzują się one anoreksja, biegunką i spadkiem masy
ciała. U pewnych gatunków żółwi stwierdza się padnięcia w ciągu 2-ch miesięcy od zarażenia z objawami
anoreksji, apatii, biegunki, badania sekcyjne wykazały martwicę dwunastnicy i wiele ognisk martwiczych w
wątrobie. Pasożytnicze ameby rozmnażają się bezpłciowo, zwykle przez podział. Aktywne formy pasożytnicze
uzyskane ze świeżego kału i przetrzymywane w temperaturze pokojowej wykazują ruchy pełzakowate.
Większość gatunków wytwarza cysty, które w pewnych przypadkach są cystami wielojądrowymi. Trofozoity
izoluje się częściej z kału wodnistego, cysty zaś z kału uformowanego.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
b) PA
AZIC
CE:
Przywry  cykl życiowy => dorosłe przywry żyją w przewodach żółciowych przeżuwaczy i innych ssaków.
Ich jaja są przenoszone z żółcią najpierw do światła jelita, a następnie na zewnątrz z kałem. W momencie
składania każde z jaj zawiera zapłodnioną komórkę zarodkową i skupisko komórek żółtkowych zamkniętych w
kapsule z wieczkiem. Tylko wtedy, gdy jajo wpadnie do wody wewnątrz niego rozwija się orzęsiona larwa
zwana miracidium. Miracidium jest całkowicie pokryte rzęskami, posiada stożkowatą brodawkę na przednim
końcu, która umożliwia mu wiercenie w ciele żywiciela pośredniego / ślimaka /, posiada także perę plamek
światłoczułych, pierwotny układ wydalniczy, nerwowy oraz skupisko komórek zarodkowych. Miracidium
pływa w poszukiwaniu odpowiedniego gatunku ślimaka, jeśli nie znajdzie takiego w ciągu 24 godzin traci całą
swoją energie i ginie. Jeśli miracydium znajdzie ślimaka przewierca się do jego ciała, traci orzęsiona powłokę,
migruje do gonad lub gruczołu trawiennego i formuje sporocystę. Każda komórka zarodkowa przez wzrost i
powtarzanie podziałów staje się kulą zarodkową, a każda kula zarodkowa rozwija się do stadium redii.
Redie (2 pokolenia) rosną do czasu gdy ściana sporocysty pęknie. Redia posiada otwór gębowy oraz narządy
trawienne i odżywia się bezpośrednio tkankami swojego żywiciela. Każda kula zarodkowa drugiego pokolenia
redii rozwija się w trzeci rodzaj larwy => cerkarię. Cerkaria jest kijanko watą larwą z dyskowatym ciałem i
długim ogonkiem służącym do pływania. Posiada także niektóre narządy osobników dorosłych (przyssawka
gębowa i brzuszna, otwór gębowy, gardziel, rozwidlone jelito, przewody wydalnicze) i zawiązki narządów
rozrodczych. Gdy cerkaria w pełni się rozwinie opuszcza redię i odbywa swoją drogę na zewnątrz przez tkanki
ślimaka do otaczającej go wody. Gdy już dostanie się do wody, płynie ponad powierzchnię na znajdujące się w
zasięgu rośliny i otorbia się na ich powierzchni tracąc ogonek. Staje się meta-cerkarią (jest to stadium
inwazyjne dla owiec i innych pasÄ…cych siÄ™ zwierzÄ…t). Kiedy meta-cerkaria zostaje zjedzona, jej cysta jest
trawiona w jelicie cienkim żywiciela. Młoda przywra nazywana jest od tego momentu maritą. Marita
penetruje ścianę jelita cienkiego i przechodzi przestrzeń otrzewnową do wątroby, którą przebija. Po kilku
tygodniach wiercenia w wątrobie młode przywry przedostają się do przewodów żółciowych, dojrzewają do
postaci dorosłych i składają jaja w około 1,5 miesiąca po zarażeniu. Kompletny cykl życiowy zajmuje w
sprzyjających warunkach około 3-4 miesiące.
Charakterystyka => w dorosłej przywrze znajdują się dwa jądra i jeden jajnik. Położenie otworu płciowego
może być określane dzięki zbieżności męskich i żeńskich przewodów reprodukcyjnych. Przyssawka gębowa
otacza otwór gębowy, który jest połączony przez przełyk z parą ślepych jelit. Przyssawka brzuszne leży często
choć nie zawsze blisko otworu płciowego.
Orzęsiona larwa miracydium => redia (2 pokolenia) => cerkaria => meta-cerkaria => marita (młoda przywra)
o Fasciola hepatica (Motylica wątrobowa)  ciało tych przywr jest duże, podobne do liścia, z przyssawkami
położonymi blisko siebie na przednim końcu ciała. Ślepo zakończone jelita posiadają wiele rozgałęzień. Jajniki
i jądra mają drzewkowaty kształt. Fasciola hepatica i Fasciola gigantica są pasożytami wątroby i
przewodów żółciowych roślinożernych ssaków i ludzi !!!!!, przy czym Fasciola gigantica ogranicza się
bardziej do obszarów tropikalnych. Przyżyciowa diagnoza przewlekłej fascjolozy polega na wykryciu w kale
dużych jaj z wieczkiem. Roztwór flotacyjny w postaci nasyconego roztworu sacharyny unosi , ale jednocześnie
deformuje jaja, które mimo to pozostają rozpoznawalne.
W badaniu kału preferowana jest jednak metoda sedymentacji (metoda osadzania) + można wykryć w badaniu
sekcyjnym lub histopatologicznym.
Cykl życiowy: (Pani Kamila obiecała przesłać rysunek ) jak u przywr.
Znaczenie: kilka objawów klinicznych może być powiązanych z zarażeniem wątroby przywrami zależnie od
liczby i stadium rozwojowego pasożyta oraz od obecności lub nieobecności Clostridium novyi. Ostra postać
choroby zdarza się podczas wędrówek przez wątrobę niedawno spożytych meta-cerkarii. W ciężkich
przypadkach urazy wątroby spowodowane tunelami powstającymi przy wędrówkach, a także pojawiająca się w
konsekwencji reakcja zapalna, skutkują pojawieniem się wysoce śmiertelnej choroby klinicznej,
charakteryzującej się bólem brzusznym z niechęcią do ruchu. W badaniu sekcyjnym obserwuje się w jamie
brzusznej wysięki zakrzepłej krwi i powiększoną, kruchą wątrobę, pokrytą skrzepkami włóknika. Z
powierzchni cięcia można wydobyć dużą liczbę marit.
W poszczególnych przypadkach do wywołania szybko rozwijającej się śmiertelnej choroby wystarczy
niewielki uraz, który dostarczy chorobotwórczych drobnoustrojów z rodzaju Clostridium oraz trochę
zniszczonej przez pasożyta i słabo natlenionej tkanki, w której bakterii będą się mnożyć i wydzielać śmiertelne
toksyny. Tak jak zazwyczaj w przypadku infekcji Clostridium zwierzęta padają bardzo szybko bez objawów
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
klinicznych. Sekcja ujawnia ogniskową martwicę wątroby oraz rozległe podskórne wynaczynienia ( czarna
choroba nazwa potoczna nadostrej postaci fasciolozy).
Chroniczna choroba wywoływana przez przywry jest związana z obecnością dorosłych osobników w
przewodach żółciowych => objawia się stopniową utratą kondycji, postępującym osłabieniem,
niedokrwistością, hipoproteinemią z rozwijającymi się obrzękami podskórnymi, szczególnie w okolicy
między-żuchwowej i pod brzuchem. Na sekcji widoczne są rozdęte, pogrubiałe przewody żółciowe wypełnione
dorosłymi przywrami. U bydła takie zwłókniałe przewody wapnieją co wygląda jak rozgałęziony system rurek
z gliny.
Leczenie i zwalczanie:
~ u bydła: klorsulon jest podawany doustnie do leczenia inwazji niedojrzałych i dorosłych postaci.
Klorsulon w połączeniu z iwermektyną jest w pełni skuteczny tylko na osobniki dorosłe. Skutecznie
stosowany jest również albendazol. !!! Ważnym elementem profilaktycznym jest zwalczanie ślimaków !!!
o Dicrocoelium dendriticum (Motyliczka wątrobowa) => charakterystyka: ciało jest przez
roczyste, jajnik leży z
tyłu jąder. Dicrocoelium dendriticum to pasożyty woreczka żółciowego oraz przewodów żółciowych i
trzustkowych ssaków, ptaków i gadów !!!
Cykl życiowy: podczas gdy u większości przywr do rozwoju niezbędne jest środowisko wodne, ten gatunek
przystosował się do żywicieli zamieszkujących suche siedliska. Zapłodnione jaja wydalane są z kałem
żywiciela -> spożywane przez lądowe ślimaki. W ciele ślimaka cerkarie z długimi ogonkami powstają w
potomnych sporocystach. Kiedy cerkarie opuszczają sporocysty, ślimak wydziela śluz, który otacza dużą ilość
cerkarii i formuje tzw. kule śluzowe, w których cerkarie usuwane są z jego ciała. Kule śluzowe są w
rzeczywistości cennym pożywieniem dla mrówek z gatunku Formica Fusa w ciele których cerkarie encystują
do postaci meta-cerkarii. Żywiciel ostateczny zaraża się nieumyślnie zjadając zarażone mrówki podczas
wypasu. W jelicie cienkim żywiciela ostatecznego meta-cerkarie opuszczają cysty i migrują w górę przewodu
żółciowego wspólnego do drobniejszych rozgałęzień drzewa żółciowego.
Objawy kliniczne i sekcyjne: Motyliczka wywołuje podkliniczne przypadki inwazji u bydła, jagniąt czy
rocznych owiec, jednak przywry te są pasożytami długo żyjącymi i zmiany patologiczne w wątrobie z czasem
trwania inwazji stają się coraz większe i bardziej dotkliwe. Dlatego u starszych owiec inwazja Motyliczką jest
przyczyną postępującej marskości wątroby, klinicznie objawiającej się wyniszczeniem, gorszą produkcją
wełny, zmniejszeniem laktacji oraz przedwczesnym starzeniem się.
Leczenie: albendazol
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
c) TASIEMCE => TAKSONOMIA
Typ: Platyhelmintes
Gromada: Cestoda
Rzędy: Cyclophylliidea ( 7 rodzin) / Pseudophyllidea ( 1 rodzina)
RzÄ…d: Cyclophyllidea
Rodzina : Dilepididae
Rodzaj: Dipylidium  Dipylidium caninum
Rodzina : Mesocestoididae
Rodzaj: Mesocestoides  Medocestoides lineatus
Rodzina : Taeniidae
Rodzaj : Taenia  T.hydatigena, T. pisiformis, T.ovis, T.cervi, T.serialis, T.saginata, T.solium
Rodzaj: Multiceps  Multiceps multiceps
Rodzaj: Echinococcus  Echinococcus granulosus, Echinococus multilocularisi
RzÄ…d : Pseudophylilidea
Rodzina: Diphyllobotriidae
Rodzaj: Diphyllobothrium  D. latum
Charakterystyka tasiemców:
~ spłaszczone grzbietowo-brzusznie,
~ segmentowane,
~ długość ciała kilka milimetrów  20 metrów ( w zależności od gatunku)
Budowa ciała: Skoleks ( narząd czepny ) , szyjka , proglotydy (człony) (całe ciało nazywa się Strobila)
Powłoki ciała : 3 warstwy
o zewnętrzna  oskórek pokryty mikrokosmkami
o środkowa  mięśnie okrężne i podłużne
o wewnętrzna  warstwa komórek układająca się promieniście
Układ rozrodczy: Tasiemce są obojnakami - w każdym członie płciowym występuje 1-2 (zależnie od gatunku)
zestaw narządów męskich i żeńskich.
Męski układ rozrodczy:
~ jądra - zbudowane z pęcherzyków,
~ przewody wyprowadzajÄ…ce,
~ nasieniowód,
~ zbiornik nasienia,
~ przedsionek płciowy
~ narzÄ…d kopulacyjny (cirrus).
Żeński układ rozrodczy:
~ jajnik,
~ jajowód,
~ ootyp (ujście jajowodu przewodu żółtkowego i gruczołów Mehlisa),
~ zbiornik nasienny,
~ pochwa (uchodzi do przedsionka płciowego),
~ macica.
Rozmnażanie: Występuje zaplemnienie krzyżowe pomiędzy członami tego samego osobnika. W ootypie następuje
zaplemnienie i formuje się jajo, zaplemnione jaja przemieszczają się do macicy ( kształt macicy charakterystyczny
dla gatunku, cecha wykorzystywana w diagnostyce). Jaja przedstawicieli rzędu Pseudophyllidea zaopatrzone są w
wieczko. (Cyklophyllidea nie majÄ… wieczka).
Układy u tasiemca
o brak układu pokarmowego  pobieranie substancji odżywczych całą powierzchnią ciała.
o układ wydalniczy typu protonefrydialnego  zbudowany z komórek płomykowych i kanalików
wyprowadzajÄ…cych.
o układ nerwowy tworzą zwoje w skoleksie i odchodzące od nich pnie nerwowe biegnące po bokach ciała
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Charakterystyka rzędu  Pseudophyllidea
Na skoleksie obecne 2 bruzdy przylgowe brak haków i przyssawek. Otwory przewodów płciowych w połowie
długości członów po stronie brzusznej. Jaja wydalane są z macicy. W cyklu rozwojowym występuje 3 żywicieli ( 2
pośrednich i 1 ostateczny) Do rzędu Pseudophyllidea należy 1 rodzina => Diphyllobotriidae.
Larwy :
o Pierwsze stadium larwalne  koracidium larwa rozwijająca się w jaju, zaopatrzona w 3 pary haków,
otoczona nabłonkiem rzęskowym
o Drugie stadium larwalne procerkoid  larwa workowatego kształtu na tylnym końcu ciała 3 pary haków.
o Trzecie stadium larwalne plerocerkoid larwa wydłużona, niesegmentowana, posiada skoleks, inwazyjna
dla żywiciela ostatecznego.
~ Diphyllobothrium latum (Bruzdogłowiec szeroki) : tasiemiec długości do ponad 20 m, skoleks zaopatrzony w
dwie podłużne bruzdy; człony szerokie, umiejscowienie jelito cienkie. Występowanie : Europa, Ameryka
Difylobotrioza jest zoonozÄ….
Żywiciel ostateczny : człowiek, pies, kot, świnia
Pierwszy żywiciel pośredni : widłonogi ( skorupiaki) z rodzaju Copepoda
Drugi żywiciel pośredni : ryby słodkowodne takie jak szczupak, okoń, pstrąg.
Żywiciel parateniczny : słodkowodna ryba drapieżna
Cykl rozwojowy :
Dorosły tasiemiec w jelicie cienkim żywiciela ostatecznego => Jaja dostają się do środowiska z kałem
żywiciela ostatecznego => W środowisku wodnym z jaja rozwija się koracidium => Widłonogi zarażają się
zjadając koracidium. W jamie ciała widłonoga powstając procerkoid => Ryba zaraża się zjadając widłonoga
wraz z procerkoidami => Proces wędruje do jelita ryby do jej mięśni gdzie przekształca się w plerocerkoid.
Chorobotwórczość : Okres prepatentny = okres od zarażenia się tasiemcem& & .
Okres prepatentny : 3-5 tygodni
Chorobotwórczość : Metabolity tasiemca powodują rozszczepienie kompleksu wit B12 czynnik wewnętrzny ->
w skutek czego dochodzi do niedokrwistości megaloblastycznej. Duże rozmiary tasiemca -> powodują
niedrożność jelita, Toksyczne działanie metabolitów tasiemca -> powoduje zwyrodnienie rdzenia kręgowego i
nerwów obwodowych.
Objawy kliniczne :
W większości przypadków brak objawów klinicznych
U ludzi stwierdzano :
- wymioty
- biegunkÄ™
- niedokrwistość
- objawy nerwowe takie jak porażenia kończyn miednicznych oraz zaburzenia czucia.
Rozpoznawanie : badanie kału metodą sedymentacji , stwierdzenie obecności w kale proglotydów i lub jaj.
Leczenie : Prazikwantel 5mg/kg p.o. jednorazowo / Episprantel : psy 5,5 mg/kg p.o, koty 2,75 mg/kg p.o.
jednorazowo/ Nitroskanat
Zapobieganie : Nie karmić zwierząt surowymi rybami  zwierzęta mogą stać się z
ródłem inwazji dla żywicieli
pośrednich i nie spożywać surowych bądz
półsurowych ryb słodkowodnych.
Charakterystyka rzędu Cyclophllidea
~ Skoleks z hakami lub bez haków zaopatrzony w 4 przyssawki.
~ Otwory przewodów płciowych na brzegu członu.
~ Macica nie ma własnego ujścia.
~ Jaja wydalane są razem z członami macicznymi odrywającymi się od strobili.
~ Cykl rozwojowy z 1 lub 2 żywicielami.
~ Pierwsze stadium larwalne to onkosfera rozwija się w jaju, zaopatrzona w 3 pary haków.
~ Drugie stadium larwalne może być :
- cysticerkoid,
- cysticerkus,
- cenur,
- echinokok,
- tetratyridium
- strobilocerkus.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
CYTRICERKOID : Larwa rozwijająca się w organizmie bezkręgowców (najczęściej stawonoga). Składa się z
pęcherzyka w którym znajduje się skoleks, oraz ogonka.
CYSTICERKUS (wągier)  Pęcherzyk z 1 skoleksem w jego wnętrzu.
CENUR : Larwa w postaci pęcherzyka w wpuklonymi do jego wnętrza licznymi skoleksami (Pęcherzyk może
osiągnąć wielkość kurzego jaja a liczba skoleksów dochodzi do kilkuset)
ECHINOKOK (bąblowiec)  larwa w postaci pęcherzyka otoczonego warstwą łącznotkankową z licznymi
pączkującymi do wnętrza skoleksami oraz pęcherzami potomnymi zawierającymi skoleksy  bąblowiec
jednokomorowy; bÄ…blowiec wielokomorowy: pÄ…czkuje na zewnÄ…trz nie jest otoczony torebkÄ… Å‚Ä…cznotkankowÄ….
TETRATYRIDIUM  Przypomina robaka larwa z wpuklonym do wnętrza skoleksem  spotykana jedynie w
cyklu rozwojowym tasiemców z rodziny Mesocestoididae
STROBILOCERKUS  larwa ze skoleksem na zewnątrz połączony z cystą za pośrednictwem członów
pozbawionych narządów płciowych w przypadku zjedzenia larwy przez żywiciela ostatecznego całość jest
trawiona, pozostaje jedynie skoleks.
RzÄ…d: Cyclophyllidea Rodzina : Taeniidae Rodzaj : Taenia
~ Taenia solium - [Cysticercus cellulosae]
Typ: Platyhelmintes Gromada : Caastoda RzÄ…d: Cyclophyllidea Rodzina : Taeniidae Rodzaj: Taenia
Larwa: Cysticercus cellulosae
Tasiemiec długość 2-7m
Skoleks zaopatrzony w 4 przyssawki i podwójny wieniec haków; człony maciczne podłużne; 7-13 odgałęzień
bocznych macicy.
Umiejscowienie : jelito cienkie
Występowanie : kosmopolityczne
Tenioza (wągrzyca świń, cysicerkoza) jest zoonozą.
Żywiciel ostateczny: człowiek
Żywiciel pośredni : świnia, człowiek, sporadycznie inne zwierzęta takie jak dzik, niedz
wiedz
, szczur, pies, kot.
Cykl rozwojowy :
Taenia solium
Cykl rozwojowy
Człowiek zjadając jaja bądz

proglotydy tasiemca staje siÄ™
żywicielem pośrednim
Maciczne człony tasiemca
odrywajÄ… siÄ™ od strobili.
Do środowiska dostają się
wraz z kałem żywiciela
ostatecznego
Człowiek zaraża się zjadając surowe lub
półsurowe mięso wieprzowe z wągrami
Cysticercus cellulosae. Po kilku tygodniach osiÄ…ga
dojrzałość płciową  żyje do 25 lat.
W p. pokarmowym świni z jaj
uwalniają się onkosfery, które
W mięśniach po upływie
wnikają do nn. żylnych i
Dorosły tasiemiec w 2,5  4 miesięcy powstają
chłonnych Za pośrednictwem
jelicie cienkim żywiciela wągry Cysticercus cellulosae
naczyń krwionośnych dostają się
ostatecznego
do mięśni
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Dorosły tasiemiec w jelicie cienkim żywiciela ostatecznego Maciczne człony tasiemca odrywają się od strobili.
Do środowiska dostają się wraz z kałem żywiciela ostatecznego Człowiek zjadając jaja bądz
proglotydy staje siÄ™
żywicielem pośrednim/ Świnia zaraża się zjadając jaja proglotydy tasiemca W przewodzie pokarmowym świni z
jaja uwalniają się onkosfery które wnikają do naczyń żylnych i chłonnych. Za pośrednictwem naczyń
krwionośnych dostają się do mięśni W mięśniach po upływie 1,5-4 miesięcy powstają wągry Cysticercus
cellulosae Człowiek zaraża się zjadając surowe lub półsurowe mięso wieprzowe z wągrami C.cellulosae. Po
kilku tygodniach osiąga dojrzałość płciową  żyje do 25 lat.
Miejsca predylekcyjne dla wągrów
o Wągry tasiemca Taenia solium umiejscawiają się w tkance łącznej śródmiąższowej wszystkich mięśni
poprzednie prążkowanych i czasem innych narządach.
o Miejscami predylekcyjnymi dla wągrów są mięśnie : udowe, łopatki, lędz
wiowe, międzyżebrowe, żuchwy,
języka, przepona, mięsień sercowy.
Człowiek jako żywiciel  drogi zarażenia
Człowiek (żywiciel ostateczny )  zarażenie przez spożycie surowej wieprzowiny wągrami
Człowiek (żywiciel pośredni( - zarażenie przez zjedzenie jaj bądz
członów macierzystych Taenia solium
Egzoinwacja  zjedzenie jaj lub proglodytów wraz z zanieczyszczonym pokarmem lub wodą
Autoegoinwazja  zarażenie drogą pokarmową jajami pasożytującego już w tym czasie tasiemca  za
pośrednictwem brudnych rąk
Autoendoinwazja  ma miejsce gdy wskutek ruchów antyperystaltycznych człony tasiemca dostają się do
dwunastnicy lub żołądka gdzie uwalniają się z nich jaja a z jaj onkosfery.
CHOROBOTWÓRCZOŚĆ :
Obecność tasiemca w jelicie Częściowa bądz
całkowita niedrożność
Lokalizacja w tkankach (skórze, mózgu, gałce ocznej ) Podczas wzrostu wągrów na tkanki Zapalenie skóry
mózgu struktur gałki ocznej
Lub
Obumieranie wągrów Naciek zapalny (neurofile, plazmocyty, eonzynofile) Formowanie ziarniaków
o Objawy kliniczne (tasiemiec w jelicie ) : biegunki na przemian z zaparciami /nudności i bóle brzucha /
utrata apetytu /pokrzywka
o Objawy cysticerkozy (wągry w narządach ) zależne od umiejscawiania :
o - wągrzyca mózgu  ataki padaczkowe, porażenia połowiczne, zaburzenia widzenia i słuchu, zaburzenia
psychiczne (depresje)
- wągrzyca gałki ocznej  ból, światłowstręt, nieostrość widzenia, ślepota, zapalenie spojówek
ZWALCZANIE INWAZJI :
* Zachowanie ogólnej higieny osobistej a także dotyczącej upraw
* Poubojowe badanie tusz wieprzowej pod kątem obecności wągrów
* Unikanie spożywania surowej wieprzowiny
* Mrożenie w temp. -10 do -8 powoduje zabicie wągrów po 4 dniach
* Leczenie ludzi zarażonych
~ Taenia saginata  [Cysticercus bovis ]
Typ: Platyhelmintes
Gromada : Cestoda
RzÄ…d: Cylopbylidea
Rodzina : Teaniidae
Rodzaj : Teania
Larwa: Cysticercus bovis
TASIEMIEC NIE UZBROJONY!!
Tasiemiec długości ok 5m
Skoleks zaopatrzony w 4 przyssawki ( nie posiada haków); człony maciczne podłużne 15-35 odgałęzień bocznych
macicy
Umiejscowienie : jelito cienkie
Występowanie : kosmopolityczne
Tenioza (tasiemczyca ) jest zoonozÄ…
Żywiciel ostateczny : człowiek
Żywiciel pośredni : bydło, sporadycznie owce i kozy
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data,
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Cykl rozwojowy :
W jelicie cienkim tasiemiec osiąga dojrzałość płciową po upływie 2-3 miesięcy od zara
ąga dojrzało cy od zarażenia Dorosły tasiemiec
w jelicie cienkim żywiciela ostatecznego Człony tasiemca dostają się do środowiska wraz z kałem
ywiciela ostatecznego rodowiska wraz z kałem żywiciela lub
czynnie wypełzają z odbytu W ś z proglotydów Żywiciel pośredni zaraża
W środowisku zew. Jaja wydostają się z proglotydów
się zjadając jaja tasiemca W dwunastnicy z jaj uwalniają się oknosfery które wnikają do naczyń żylnych i
W dwunastnicy z jaj oknosfery które wnikaj
chłonnych. Wraz z krwią dostają się do tk. łącznej mięśni poprzecznie prążkowanych Po ok. 3-4 miesiącach
Ä… si wanych
powstają wągry Cysticercus bovis (zachowują inwazyjność przez 2 - 2,5 roku) Człowiek zaraża się zjadając
surowce lub półsurowce mięso wołowe z w
so wołowe z wągrami.
MIEJSCA PREDYLEKCYJNE DLA W
MIEJSCA PREDYLEKCYJNE DLA W
GRÓW : Cysticercus bovis
o Mięśnie żuchwy i kości gnykowej
ci gnykowej
o Mięsień sercowy
o Mięśnie przełyku
o Mięśnie międzyżebrowe
o Mięśnie lędz
wiowe
o Mięśnie języka
o Część mięśniowa przepony
niowa przepony
OBJAWY KLINICZNE U LUDZI :
OBJAWY KLINICZNE U LUDZI :
o Na ogół obecność tasiemca dobrze tolerowana przez człowieka
tasiemca dobrze tolerowana przez człowieka
o Występować może biegunka, ból brzucha (głodowe) brak apetytu, spadek masy ciała
e biegunka, ból brzucha (głodowe) brak apetytu, spadek masy ciała
o Wysypki skórne  reakcja alergiczna na metabolizmy paso
reakcja alergiczna na metabolizmy pasożyta
o Świąd okolicy odbytu spowodowany wypełzaniem członów tasiemca
d okolicy odbytu spowodowany wypełzaniem członów tasiemca
ZWALCZANIE INWAZJI
o Chronienie terenów uprawnych i zbiorników wodnych
Chronienie terenów uprawnych i zbiorników wodnych
o Zakaz nawożenia odchodami ludzkimi
enia odchodami ludzkimi
o Nie wypaść bydła w pobliżu tras kolejowych
bydła w pobliżu tras kolejowych
o Leczenie ludzi zarażonych
Jolanta Data,
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
~ Teania hydatigena  [Cysticerkus tenuicollis]
Larwa: wÄ…gier cienko szyjny Cysticerkus tenuicollis
Długość 1-5 m
Skoleks z czterema przyssawkami i 2 wieńcami haków
W członie macierzystym 5-10 odgałęzień macicy od pnia głównego
W członie płciowym komplet narządów rozrodczych
Jaja - wewnątrz oknosfera z 3 parami haków embrionalnych
Żywiciel ostateczny : Pies, kot, lis
Żywiciel pośredni : Owce, bydło, świnie
Umiejscowienie : Jelito cienkie
Okres prepatentny : 7-10 tygodni
Okres patentny : 2-5 lat
Cecha charakterystyczna => Pod torebką wątroby, na sieci lub krezce można podczas badania poubojowego
spotkać u owiec, świń, bydła  wągra cienko szyjnego Cysticerkus tenuicollis => pęcherz wielkości jaja kurzego
wypełniony płynem.
~ Teania pisiformis  [Cysticercus pisiformis]
- Długość 0,5-2m
- Skoleks uzbrojony w 4 przyssawki i wieńce haków
- W członie płciowym pojedynczy komplet narządów rozrodczych
W członie macicznym 8-14 odgałęzień macicy od pnia głównego
Jaja elipsowate 34x 40um zawierają onkosferę z 3 parami haków embrionalnych
- Żywiciel ostateczny : Pies, kot, lis
- Żywiciel pośredni : Króliki, zające, myszy, szczury
Umiejscowienie : jelito cienkie
Okres prepatentny : 6-8tyg
Okres patentny : 2-5 lat - Cysticercus pisiformis  wągry osiedlając się u żywiciela pośredniego pod torebką
wątroby na krezce sieci rzadziej na opłucnej.
~ Taenia ovis  [Cysticercus ovis]
- Skoleks uzbrojony 60-135 cm dł
- Żywiciel ostateczny : pies, lis, wilk
- Żywiciel pośredni : kozy owce
- Larwa Cysticercus ovis  w mięśniach, sercu
~ Taenia cervi  [Cysticercus cervi]
- Skoleks uzbrojony
- 200-250cm dł
- Żywiciel ostateczny : pies, lis
- Żywiciel pośredni : jelenie 6%, 20% łosie, i 14% sarny
- Larwa Cysticercus cervi w mięśniach
~ Teania serialis  [Cysticercus serialis]
- Skoleks uzbrojony 20-72 cmdł.
- Żywiciel ostateczny : kot, pies, lis
-Żywiciel pośredni: zające, króliki, gryzonie
-Larwa Cysticercus serialis w tkance Å‚Ä…cznej
- Człowiek przypadkowy żywiciel pośredni  larwy w tk. Podskórnej
~ Teania teaniaeformis  [Cysticercus fasciolaris]
- Skoleks uzbrojony 15-60 cm dł.
- Żywiciel ostateczny : kot, lis
- Żywiciel pośredni : gryzonie (piżmowce)
- Larwa Cysticercus fasciolaris  w wÄ…trobie
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Rodzina Taeniidae Rodzaj: Echinococcus
Jeżeli w badaniu parazytologicznym znajdziemy jaja z rodziny Taenidae (tenide)  traktować je będziemy jako
materiał zakaz
ny bo może to być Echinococcus spp!  człowiek jest żywicielem pośrednim.
Echinococcus granulosus (tasiemiec bÄ…blowcowy)
- Długość 2-6mm
- Strobilia składa się z 3-4 członów
- Na skoleksie 2 wieńce haków
- Jaja elipsowate 32-38 um, z onkosferą z 3 parami haków embrionalnych
- Proglotydy zawierajÄ… do 600 jaj
- Żywiciel ostateczny : pies, u kota nie dochodzi do dojrzałości płciowej, z trudnością rozwija się u lisa
- Żywiciel pośredni  przeżuwacze, świnie, konie, wielbłądy, człowiek
Umiejscowienie  jelito cienkie
Okres prepatentny  5-8tyg
- Okres patentny  pół roku do 2 lat
Odmiany serotypowe : owcza, świńska, końska, bydlęca, jelenia, wielbłądzia
CYKL ROZWOJOWY : W jelicie cienkim żywiciela pośredniego dochodzi do ekscytacji, onkosfery uwalnianie
z jaja (20-25 um) Wędrują naczyniami krwionośnymi do wątroby, tworzy się Echinococcus unilocularis 
bąblowiec jednojamowy (larwa). Jest to pęcherz wielkości orzecha laskowego do jaja kurzego, wypełnionego
płynem do wnętrza odpocząkowują proskoleksy. To wygląda jakby w tym płynie znajdował się piasek (piasek
bąblowcowy). 400 00 protoskoleksów w 1 ml płynu.
Z każdego protoskoleksu będzie rozwijał się dorosły tasiemiec.
Rozwój: długi, po miesięcy bąbel osiąga wielkości 0,5 mm i zaczynają się tworzyć protoskoleksy, po 6 miesiącach
wielkość orzecha włoskiego, do stadium inwazyjnego dochodzi po 1-2 latach od wniknięcia onkosfery.
Zakażenie głównie przez zanieczyszczenie jajami wodę produkty roślinne, kontakt bezpośredni z psem lub jego
kałem
BÄ…blownica  hydatidosis
- objawy chorobowe powodowane przez larwalną postać bąblowca wynikają z miejsca siedliska larw. Mogą nim
być wątroba, płuca, jama brzuszna, nerki, szpik kostny, CSN i inne. Działanie chorobotwórcze pasożyta to
wydzielanie toksyn i uszkodzenia mechaniczne.
Echinococcus multilocularis
- Długość 1-3 mm
- Na skoleksie 2 wieńce haków
- Jaja elipsowate 32-38 um, zawierają onkosferę z 3 parami haków embrionalnych
- Żywiciel ostateczny : dzikie mięsożerne, pies, kot
- Żywiciel pośredni  drobne ssaki, głównie gryzonie, niekiedy człowiek
- Umiejscowienie  jelito cienkie
- Okres prepatentny : 4-5 tyÅ›
- Okres Patentny  około pół roku
CYKL ROZWOJOWY :
Żywiciel pośredni ekscytacja do wątroby Echinococcus multilocularis  bąblowiec wielojamowy  małe
liczne pęcherzyki wielkości łebka szpilki do ziarna soczewicy. W narządzie przypomina rozrost nowotworowy (
roznosi się drogą krwionośną- przeżuty)
Bąblownica wielojądrowa jest niebezpieczna  larwa nie otoczona tkanką łączną penetruje sobie miąższ narządu.
Objawy :
o Zależy od wielkości i umiejscowienia bąbla ( żywiciel pośredni)
o Wątroba : żółtaczka, szybki spadek masy ciała
o Płuca : napady kaszlu, duszności
o Ogólne wyniszczenie organizmu
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Rodzina: Taeniidae Rodzaj: Multiceps  Multiceps multiceps 01.12.2012
- larwa (typ cenur): Coenurus cerebralis
- długość do 1 m
- uzbrojony w podwójny wieniec haków
- żywiciel ostateczny: pies
- żywiciel pośredni: głownie małe przeżuwacze, także bydło, dzikie przeżuwacze i niekiedy człowiek\
- umiejscowienie: jelito cienkie
- okres prepatentny: 4  6 tygodni
- okres patentny: kilka lat
Cykl rozwojowy: onkosfera po przedostaniu się z jelit do krwiobiegu żywiciela pośredniego osiedla się w
Ośrodkowym Układzie Nerwowym i przekształca się w larwę typu cenur Coenurus cerebralis. Choroba
wywoływana przez tą larwę zwie się cenuroza (kołowacizna).
Obraz kliniczny: Pierwsze stadium przebiega wśród objawów ostrego zapalenia mózgu i opon mózgowych.
Objawy te występują w okresie wypasów, po ok. 2 tygodniach od momentu inwazji. W tym stadium choroby
obserwuje się apatię, odstawanie od stada i osowiałość. Zwierzęta zwykle nie przyjmują pokarmu, stoja z
opuszczoną głową, chwilami wykonują nieskoordynowane lub bezcelowe ruchy. W przypadku większej
intensywności inwazji przeważają objawy podniecenia. Zwierzęta mimo otępienia są niespokojne, biegną na
przeszkody lub wykonują ruchy maneżowe (nieskoordynowane, bezmyślne, bezcelowe). Wymienione objawy
trwają od kilku do kilkunastu dni po czym nastąpić może poprawa zdrowia lub też niekiedy nagłe zejście
śmiertelne.
Drugie stadium trwające od 3-6 miesięcy przebiega zwykle bezobjawowo i dotyczy rozwoju onkosfer do postaci
dojrzałego cenura.
Trzecie stadium odpowiada typowej kołowaciz
nie (owiec) wywołanej uciskiem cenurów na mózg
Objawy: zaburzenia ruchowe, niekiedy ślepota, ruchy maneżowe z odchyloną w bok głową, brak apetytu, apatia,
izolacja od stada, lokalizacja w móżdżku powoduje zaburzenia równowagi, a umiejscowienie larw w rdzeniu
kręgowym objawia się jednostronnym porażeniem czuciowym i ruchowym.
Rodzina : Dilepididae Rodzaj: Dipylidium  > Dipylidium caninum (tasiemiec ogórkowy)
- strobila dł: 20-80 cm
- szerokość 2-4 mm
- skoleks z czteroma przyssawkami
- ryjek uzbrojony w 3-7 wieńców haków
- kształt członu => kształt pestki ogórka bądz
ziarna ryżu (nazywany jest tasiemcem ogórkowym)
- macica budowy siateczkowatej z oczkami zawierajÄ…cymi do 40 jaj
- jaja kuliste
- człony płciowe zawierają podwójny komplet narządów płciowych, przewody płciowe otwierają się na bocznej
krawędzi członu, człony maciczne mają zdolność ruchu, rozpadają się na torebki z pakietami jaj
Cykl życiowy: tasiemiec kosmopolityczny, występuje w całej Polsce
Żywiciel ostateczny: pies, kot, lis, przypadkowo człowiek => umiejscowienie: jelito cienkie
Żywiciel pośredni: larwy pcheł lub wszoły
Okres prepatentny: 2-3 tygodnie
Okres patentny: 1-3 lat
Cykl rozwojowy: pełzanie na sierści zwierzęcia członów ułatwia kontakt z żywicielem pośrednim, który traktuje
jaja pasożyta jako pokarm. Cysticerkoidy rozwijające się w pchłach są gotowe do rozwoju w jelicie psa, który
połyka owada. W przebiegu zarażenia u psów i kotów rzadko występują objawy kliniczne. Wskazaniem istniejącej
inwazji może być saneczkowanie!!!
Rodzina : Mesocestoididae Rodzaj: Mesocestoides  > Medocestoides lineatus
- larwa: Tetratyridium (tetratyridia) obecne w jamie otrzewnowej, płucach, jamie opłucnej, wątrobie (dł. do 7
cm!)
- długość 25 cm - 2 m - skoleks buławko waty z 4-rema szczelinowatymi przyssawkami
- nieuzbrojony - człony perełkowate
Żywiciel ostateczny: dzikie mięsożerne (lisy), często kot, rzadziej pies, wyjątkowo człowiek => umiejscowienie:
jelito cienkie
Żywiciel pośredni: Medocestoides lineatus posiada dwóch żywicieli pośrednich!: 1. mechowce; 2. płazy, gady,
ptaki, gryzonie
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
PODSUMOWANIE TASIEMCÓW
1. Tasiemczyca mięsożernych => obraz kliniczny:
o przebieg bezobjawowy lub objawy mało charakterystyczne
o biegunki / zaparcia
o wymioty
o wzdęcia brzucha
o napady epileptyczno padaczkowe
o spadek kondycji
o apatia
o saneczkowanie (tasiemiec ogórkowy => Dipylidium caninum)
Rozpoznanie tasiemczycy u zwierzÄ…t:
przyżyciowo trudne
poszukiwanie członów tasiemców w kale makroskopowo
poszukiwanie jaj w kale metodÄ… flotacji lub sedymentacji
badanie sekcyjne szybko po śmierci ponieważ tasiemce ulegają lizie
Zwalczanie:
brak jasnej strategii eliminacji tasiemców u zwierząt mięsożernych, każdorazowo należy odrobaczać
zwierzęta u których stwierdzono tasiemce
inwazje tasiemców groz
ne są nie tylko dla zwierząt ale i dla człowieka (Echinococcus)
lekiem z wyboru jest prazikwantel, ewentualnie niklozamid
2. Tasiemce u człowieka:
a) inwazje postaci dorosłych (dojrzałych):
o Taenia solium => uzbrojony
o Taeniarhynchus saginatus => nieuzbrojony
o Dipylidium caninum
o Diphyllobothrium latum
b) inwazje postaci larwalnych:
Cysticercus => Taenia solium
Echinococcus multilocularis => Echinococcus multilocularis
Echinococcus unilocularic => Echinococcus granulosus
Cenurus cerebralis => Multiceps multiceps
Tasiemczyce ludzi => objawy:
- najczęściej obraz kliniczny bezobjawowy
- czasami niedokrwistość
- uczucie ogólnego osłabienia
- bóle brzucha, biegunki, zaparcia
- nadmierna pobudliwość albo apatia
- pobolewanie i zawroty głowy
- utrata apetytu, nudności, chudnięcie
- znalezienie członów w kale
Rozpoznanie:
- badanie kału w kierunku członów i jaj
- badanie serologiczne na obecność antygenów tasiemca
Tasiemiec u ludzi => leczenie:
o stosuje siÄ™ prazikwantel, albendazol, mebendazol, niklozamid, paromamycyna
o skuteczność leczenia +/- 95%
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
NICIENIE:
1. Włośnie => uwalniane z torebek larwy przebywają w nabłonku kosmków, po 2-3 dniach od zarażenia
dojrzewają płciowo. Po kopulacji w macicach samic ma miejsce embriogeneza i już od 4-5 dnia rodzą się
larwy L1. Samice żyją od 4-6 tygodni i w tym czasie każda rodzi 200-1000 larw, które wnikają do naczyń
chłonnych i krwionośnych => następuje wędrówka:
SERCE => PA
UCA => MI
ÅšNIE oraz NARZ
DY WEWN
TRZNE
Dalszy rozwój zachodzi jedynie w mięśniach poprzecznie prążkowanych. Po wniknięciu do włókna mięśniowego
larwy zwiększają swoje rozmiary, przyjmują spiralną postać (ok. 15-go dnia). Po 4 tygodniach zaczyna powstawać
torebka, natomiast komórka mięśniowa ulega transformacji. Torebka jest ostatecznie uformowana dopiero po 6-9
tygodniach od inwazji, jest owalna i zawiera 1 rzadziej 2-3 spiralnie skręcone larwy. Po 5-6 miesiącach rozpoczyna
się wapnienie torebek, a proces ten jest ukończony w 9-18 miesiącu. Larwy zachowują inwazyjność przez
kilkanaście lat!!!
Objawy: kilka dni po zakażeniu nie ma objawów lub są niespecyficzne, wywoływane przez osobniki dorosłe:
o bóle brzucha
o nudności
o biegunki
o brak apetytu
Objawy wywołane przez larwy L1:
- bóle mięśniowe
- sztywność mięśni
- ataksja
- powiększenie węzłów chłonnych
- przyspieszenie i spłycenie oddechów
- trudności w połykaniu
- obrzęk powiek i kończyn (działanie alergiczne na toksyny)
Rozpoznanie: metoda wytrawiania z zastosowaniem mieszadła magnetycznego.
Gatunki zwierząt, których mięso podlega obowiązkowi poubojowego badania w kierunku włośni:
1. świnie
2. dziki
3. nutrie
4. niedz
wiedzie
5. jednokopytne
Mięśnie predylekcyjne występowania larw włośni:
1. filary przepony
2. mięśnie międzyżebrowe
3. mięśnie języka
Onchocerkoza => choroba => nicienie:
~ Onchocetca reticulata
długie cienkie nicienie
umiejscawiają się w więzadle karkowym i ścięgnach dolnych części kończyn koniowatych, a
mikrofilarie w oku
~ Onchocerca gutturosa
~ Onchocerca linealis
do 1 metra długości
pasożytują u przeżuwaczy w więzadle karkowym, tkance łącznej stawów kolanowych i pęcinowych
oraz w więzadle żołądkowo  śledzionowym
Cykl rozwojowy Onchocerca: samice rodzą larwy nazywane mikrofilariami, dostają się one do płynu tkankowego
skóry, najwięcej w linii białej, żywiciel pośredni owady => zakażenie przez nakłucie skóry przez owada
Objawy: obrzęk kłębu, przetoki ropne, a w nich fragmenty nicieni, bolesne zgrubienia ścięgien kończyn,
kulawizny, zaburzenia widzenia (mikrofilarie w oku)
Leczenie: iwermektyna
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Telazjoza => pasożyt Thelazja rhodesi
- pasożyt przeżuwaczy
- umiejscawia się w worku spojówkowym i przewodzie łzowym
- długość do 2 cm
- żywiciel ostateczny: bydło i inne przeżuwacze
- żywiciel pośredni: muchy
Cykl rozwojowy: samice rodzą larwy w worku spojówkowym lub w przewodzie łzowym, larwy te są zlizywane z
wydzielinÄ… oka przez muchy. W organizmie much liniejÄ… dwukrotnie osiÄ…gajÄ…c stadium inwazyjne po 15-30
dniach. Larwy te przedostają się przez jamy ciała do ssawki owada. Zarażenie zwierząt następuje w momencie
zlizywania przez muchę wydzieliny oka, wtedy inwazyjne larwy wydostają się z aparatu gębowego muchy do
worka spojówkowego, gdzie dojrzewają po 20-25 dniach.
Objawy: często przebieg bezobjawowy, ale może pojawić się zapalenie spojówek, łzawienie, światłowstręt,
znaczny obrzęk i przekrwienie spojówek, po uszkodzeniu rogówki => zapalenie spojówki, ropne zapalenie gałki
ocznej, zmętnienie i owrzodzenie rogówki, wytrzeszcz i deformacja gałki ocznej, ślepota.
Rozpoznanie: badanie kliniczne
Leczenie: lewamizol, przemywanie worka spojówkowego dwukrotnie w odstępie 7 dni 3% roztworem kwasu
bornego lub 1% roztworem lewami zolu.
Setarioza => pasożyt Setaria equina:
- występuje u koni
- długość do 12 cm
- bytuje w jamach ciała, między blaszkami opon mózgowych, w osierdziu, mikrofilarie w oku
Cykl rozwojowy: żywiciel pośredni: komar; żywiciel ostateczny: koń => samice rodzą larwy (mikrofilarie), które
krążą we krwi obwodowej i dostają się do organizmu żywiciela pośredniego (komara) podczas ssania krwi. W
mięśniach tułowia komara dwukrotnie linieją, po ok. 2 tygodniach inwazyjne L3 przemieszczają się do ssawki
komara i podczas ssania krwi dostają się do organizmu żywiciela ostatecznego (konia).
Objawy:
~ dojrzałe nicienie w jamach ciała nie wywołują objawów chorobowych
~ migrujące larwy w mózgu lub rdzeniu kręgowym wywołują: zapalenie mózgu i rdzenie, niedowład a
nawet całkowite porażenie kończyn
~ umiejscowienie w worku osierdziowym: zaburzenia pracy serca
~ mikrofilarie w oku: światłowstręt, łzotok, zmętnienie rogówki, ślepota
~ umiejscowienie w mosznie: obrzęk, utrudnienie w poruszaniu się
Rozpoznanie: podczas zabiegów kastracji, stwierdzenie mikrofilarie we krwi obwodowej (metoda w osadzie grubej
kropli => obserwacja ruchu pod mikroskopem), post mortem => stwierdzenie nicieni w jamie brzusznej
Leczenie: iwermektyna, oksfendazol.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
2. Płucniaki i włosogłówki:
Synganoza => Synganus trachea:
- pasożyt ptaków
- szczególnie wrażliwe bażanty i kurczęta
- charakterystyczna rzecz: osiągają do 2 cm długości
- są krwisto czerwone (żywią się krwią)
- dorosłe osobniki bytują w tchawicy, połączone ze sobą w kształt litery Y (samiec i samica)
Cykl rozwojowy: samica składa jaja w tchawicy, jaja wyksztuszone i połykane, wydalane z kałem do środowiska,
następnie wylęgają się z nich larwy, które linieją do postaci L3 inwazyjnej => Zjedzenie larwy inwazyjnej L3 lub
żywiciela paratenicznego z L3 (ślimak / dżdżownica) => z jelita z krwią wędrują przez wątrobę, serce i trafiają so
płuc => z naczyń krwionośnych wydostają się do światła pęcherzyków płucnych jako postać L4 i wędrują do
tchawicy, gdzie Å‚Ä…czÄ… siÄ™ w pary (Y).
Objawy:
o zwężenie światła tchawicy aż do uduszenia,
o osowiałość
o nastroszenie piór
o bezruch
o spadek apetytu
o świszczący kaszel i duszność
o charakterystyczne  ziewanie , potrząsanie głową, krwisty wypływ z dzioba
o znaczna śmiertelność
Diagnostyka: badanie kału metoda flotacji => jaja z guziczkami na obu biegunach (charakterystyczne dla
Synganus trachea), sekcja, zmoczenie piór na szyi => widoczne czerwone nicienie w tchawicy.
Leczenie: fenbendazol, mebendazol.
Metastrongyloza => pasożyt Metastrongylus elongulatus:
- długość do 5 cm
- pasożytuje u świń i dzików
- przypadkowo u bydła, owcy, psa i człowieka
- umiejscowienie: oskrzela
Cykl rozwojowy: dorosłe osobniki składają jaja w oskrzelach => następnie jaja w wyniku kaszlu przedostają się do
gardła i zostają połknięte => niewrażliwe na enzymy trawienne zostają wydalone z odchodami do środowiska =>
zostają zjedzone przez żywiciela pośredniego (dżdżownicę), gdzie przebywają ok. 10 dni => linieją do
inwazyjnego L3 => dżdżownica jest zjadana przez żywiciela ostatecznego (świnię lub dzika) => larwa dostaje się
do jelita cienkiego skąd przez chłonkę i krew wędruje do płuc.
Objawy: występują u świń ryjących w wieku 4-6 miesięcy, nasilają się wczesnym latem:
~ duszność; ~ kaszel; ~ wypływ z nozdrzy; ~ apatia; ~ wychudzenie
Larwy mogą przenosić wirusy influenzy i pomoru świń !!!!
Rozpoznanie: badanie kału metoda flotacji, poubojowo nicienie obecne w oskrzelach
Zapobieganie: ograniczenie wybiegów, odrobaczanie loch na 2-3 tygodnie przed wprowadzeniem ich do
porodówki
Leczenie: fenbendazol (lek z wybory, najczęściej stosowany), iwermektyna
Włosogłówczyce => Trichuris suis (u świń), Trichuris ovis (małe przeżuwacze, czasem bydło), Trichuris
vulpis (psowate):
Są to nicienie krwiopijne, kosmopolityczne, pasożytują w jelicie grubym ssaków. Przedni koniec ciała cieniutki,
zatopiony w błonie śluzowej jelita grubego, tylni koniec grubszy, zawiera narządy wystające do światła jelita
grubego, długość od kilku do kilkunastu centymetrów.
Cykl rozwojowy: samica składa jaja, które są wydalane z kałem => w środowisku rozwija się larwa inwazyjna L2
=> po zjedzeniu larwa trafia do jelita cienkiego => tam przebywa kilka dni => następnie przechodzi do jelita
grubego => linieje pod błoną mięśniową => dorosłe pasożyty przechodzą do światła jelita grubego
Objawy:
~ przeżuwacze: biegunka, anemia, utrata apetytu i masy ciała
~ świnie: biegunka ze świeżą krwią, osłabienie, anemia, zahamowanie wzrostu
~ psy: biegunka ze świeżą krwią i dużą ilością śluzu, spadek apetytu, bóle brzucha, anemia, wylizywanie boków
Rozpoznanie: badanie kału metodą flotacji (jaja z guzikami na biegunach)
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Leczenie: lewamizol, iwermektyna; u psowatych: oksantel, fenbendazol przez 3-5 kolejnych dni i po 2 tygodniach
kontrolne badanie kału.
3. Glistnice i owsice:
Glista świńska => Ascaris suum
Pasożytuje w jelicie cienkim świń, dzików, długość do 30 cm, kosmopolityczny, występuje w całej Polsce, jaja
przeżywają w glebie do kilku lat. Samica dziennie potrafi wyprodukować 200 tyś jaj !!!
Cykl rozwojowy: jelito cienkie => L5 => osobniki dorosłe => jajo z formą L3 => L3 w jelicie cienkim =>
przechodzi do naczyń krwionośnych przebijając ścianę jelit cienkich => przedostaje się do wątroby => następnie
do serca => płuc (L4) => gardło => jelito cienkie
Objawy i rozpoznanie: chorują najczęściej prosięta 3-6 miesięczne:
~ zmienny apetyt; ~ biegunki; ~ wymioty; ~ chudnięcie; ~ duszność; ~ kaszel; ~ gorączka; ~ przy dużym
zarobaczeniu: drgawki podniecenie lub otępienie, ruchy maneżowe, wykwity skórne.
Rozpoznanie: badanie kału metodą flotacji
Leczenie: pyrantel, fenbendazol, febantel, oksybendazol, iwermektyna
Zapobieganie: systematyczne odrobaczanie
Glista końska => Parascaris quorum:
Występuje u koni, szczególnie u z
rebiąt w jelicie cienkim => wędrówka typu ascaris => Cykl rozwojowy: jelito
cienkie => L5 => osobniki dorosłe => jajo z formą L3 => L3 w jelicie cienkim => przechodzi do naczyń
krwionośnych przebijając ścianę jelit cienkich => przedostaje się do wątroby => następnie do serca => płuc (L4)
=> gardło => jelito cienkie
Glista bydleca => Neoascaris vitulorum
Glista psia => Toxocara canis:
~ długość do 12 cm
~ rozdzielnopłciowe
~ żywiciel ostateczny: psowate
~ żywiciel przypadkowy (parateniczny): gryzonie, ludzie
Dorosłe glisty bytują w jelicie cienkim.
Cykl rozwojowy: wędrówka typu ascaris suum [Cykl rozwojowy: jelito cienkie => L5 => osobniki dorosłe => jajo
z formą L3 => L3 w jelicie cienkim => przechodzi do naczyń krwionośnych przebijając ścianę jelit cienkich =>
przedostaje się do wątroby => następnie do serca => płuc (L4) => gardło => jelito cienkie]
U psów może występować tzw zjawisko larw wstrzymanych w rozwoju występujące u szczeniąt powyżej 3-go
miesiąca życia
Drogi zakażenia:
- zjedzenie jaj z inwazyjnym L3
- zjedzenie larw w tkankach żywiciela przypadkowego
- laktogenna
- śródmaciczna (najczęstsza!!!!!)
Objawy toxokarozy:
~ biegunki; ~ wymioty; ~ bolesny, duży brzuszek; ~ apatia; ~ brak apetytu; ~ kaszel; ~ wyciek z nosa;
~ może być śmiertelna przy licznej inwazji, bądz
gdy nastÄ…pi perforacja lub zatkanie jelit
Rozpoznanie: badanie kału metodą flotacji (wykrycie jaj)
Zapobieganie: odrobaczanie suki przed kryciem i w połowie ciąży
Leczenie: pyrantel, fenbendazol, oksfendazol, nitroksanat, kselamentyna
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Glista kocia => Toxocara cati
Charakterystyczne jaja z grubą, pofałdowana skorupką. Samica może znieść 20-50 tyś jaj dziennie.
Drogi zakażenia: spożycie pokarmu zabrudzonego kałem z jajami, spożycie zarażonych żywicieli paratenicznych
(myszy, szczury), zarażenie wraz z mlekiem matki.
Objawy: ~ biegunki; ~ wymioty; ~ bolesny, duży brzuszek; ~ apatia; ~ brak apetytu; ~ kaszel; ~ wyciek z
nosa; ~ może być śmiertelna przy licznej inwazji, bądz
gdy nastąpi perforacja lub zatkanie jelit; ~ może być
żółtaczka lub drgawki
Rozpoznanie: badanie kału metodą flotacji (wykrycie jaj)
Po przechorowaniu może nastąpić częściowa odporność
Leczenie: pyrantel, fenbendazol, oksfendazol; spot-on: Advocat® w którym jest moksydektyna, StrongHold®
(selamentyna), Profender® (emodepsyd)
Toksokaroza u ludzi: szczególnie narażone dzieci, zarażenie przez zjedzenie jaja z larwą
Objawy: zależne od miejsca osiedlenie się larw: zaburzenia widzenia, objawy neurologiczne, w badaniu krwi może
wystąpić eozynofilia (zwiększenie liczby granulocytów kwasochłonnych)
Glista kurza => Ascaridia galli:
- długość 5-12 cm
- pasożytuje w jelicie cienkim kur
- cykl rozwojowy => BEZ W
DRÓWEK => linienia w śluzówce jelita cienkiego
Objawy: najbardziej wrażliwe są kurczęta w wieku ok. 4 tygodnia życia, zmniejszony apetyt, apatia,
niedokrwistość, biegunka, wolniejsze przyrosty, chudnięcie, spadek nieśności, objawy nerwowe (niedowład
kończyn) Uwaga!!!! Znaczna śmiertelność
Rozpoznanie: badanie Kało-moczu metodą flotacji
Leczenie: pyrantel, fenbantel, fenbendazol
Enterobius vermicularis => owsik ludzki
Pasożyt jelita grubego ludzi i naczelnych. Szybki rozwój, larwy szybko wykłuwają się z jaj, możliwość
autoinwazji. Zarażenie drogą doustną lub erogenną.
Rozpoznanie: badanie kału metoda flotacji
Owsik koński => Oxyuris equi
- umiejscawia siÄ™ w jelicie grubym,
- jaja owalne, asymetryczne, zaopatrzone w czopek na jednym z biegunów
Cykl rozwojowy: zapłodnione samice przyczepiają się wyrostkiem ogonowym do błony śluzowej odbytnicy, po
złożeniu jaj rozwijają się w nich larwy => jaja przylepiają się dzięki lepkiej wydzielinie tworząc szarozielone
naloty => w ciągu 2-7 dni dwukrotnie linieją osiągając stadium inwazyjne L3 => koń zaraża się zjadając jaja z L3
=> w przewodzie pokarmowym larwy opuszczają skorupki jajowe i wnikają do krypt jelita ślepego i okrężnicy =>
larwy 4-go stadium (L4) wydostają się do światła jelita, linieją i dojrzewają płciowo => po kopulacji w jelicie
grubym samce ginÄ…
Objawy: świąd i niepokój zwierząt, ocieranie się zadem, uszkodzenia śluzówki odbytu i skóry, kołtun u nasady
ogona
Rozpoznanie: delikatna zeskrobina brzegien szkiełka podstawowego, test z bezbarwnym przylepcem, metoda NIH
Leczenie: jak glistnicy
Profilaktyka: utrzymywanie higieny i odrobaczanie
Heterakis gallinarum => nicień
- długość ok. 1,5 cm
- pasożyt wielu gatunków ptaków grzebiących
- umiejscawia się w jelicie ślepym
- inwazyjne jaja z L3
Larwy linieją w śluzówce lub mięśniówce jelita ślepego
Występuje żywiciel parateniczny => dżdżownica
Chorobotwórczość: zwykle brak objawów, przy silnych inwazjach u młodych ptaków może wystąpić biegunka i
apatia.
Większe znaczenie ma ze względu na przenoszenie wraz z jego jajem wiciowca Histomonas meleagridis!!!!!
Leczenie: jak glistnicy => pyrantel, fenbantel, fenbendazol
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
CHOROBY UKA
ADOWE
UKA
AD POKARMOWY:
1. Zapalenie jamy ustnej  proces obejmujący błonę śluzową policzków, podniebienia miękkiego i twardego,
języka oraz dziąseł. Przyczyny:
a) czynniki działające miejscowo => ~ fizyczne; ~ chemiczne
b) pierwotne i wtórne infekcje => ~ bakteryjne, ~ wirusowe, ~ grzybicze
c) obecność kamienia nazębnego
d) choroby ogólne => ~ cukrzyca, ~ mocznica, ~ nerki,
Objawy kliniczne: utrudnione spożywanie pokarmu, spadek apetytu, ślinotok, zapalenie przyzębia, podwyższona
temperatura ciała (bakterie), zaczerwienienie i rozpulchnienie błony śluzowej jamy ustnej
Rozpoznanie: należy określić umiejscowienie zmian, nasilenie i rozległość (ostry czy przewlekły stan), charakter
procesu (ropny, wrzodziejÄ…cy, grzybiczy)
Leczenie: należy usunąć przyczynę (likwidacja czynników), następnie stosowanie antybiotyków ogólnie, leczenie
miejscowe, w czasie choroby pokarm płynny i półpłynny w małych ilościach a częściej.
2. Zapalenie gardła => pierwotne zapalenie gardła jest chorobą dość rzadką i stanowi raczej powikłanie chorób
ogólnych lub objawów ze strony układu pokarmowego. W większości przypadków ma charakter nieżytowy,
rzadziej rzekomo błoniasty.
W niepowikłanym nieżytowym pierwotnym zapaleniu gardła nie stosuje się leczenia.
W zapaleniu rzekomo błoniastym stosuje się antybiotyki, Wit A i C oraz Wit z gr. B
15.12.2012
3. Ciała obce; zadławienia => mogą to być:
~ ciała obce zatykające (duże chrząstki)
~ ciała obce niezatykające (igły, odłamki kości, haczyki wędkarskie itp), które wbijają się w błonę śluzową, należy
zawsze brać je pod uwagę gdy obserwujemy obrzmienie okolic gardła. Czasem ostry przedmiot może przedostać
się z gardła do tylnej części oczodołu lub stawu skroniowo  żuchwowego i tam wywołać zapalenie lub powstanie
ropnia.
Ciała obce mogą się znajdować w wymiocinach, mogą też nie zostać wyplute i utknąć w noso-gardzieli.
Objawy: problemy w połykaniu i oddychaniu, pocieranie głową o dywan, szorstką podłogę, czasem można
wymacać ciało obce znajdujące się w przełyku lub bolesne miejscowe obrzmienie; dokładnie należy obejrzeć
kieszonki migdałków.
Powikłania:
- odma śródpiersiowa
- rozedma podskórna
- zapalenie przełyku
- przetoki
- zapalenie kręgów
Potwierdzenie rozpoznania:
- omacywanie
- wziernikowanie
- sondowanie
- RTG (ciała cieniujące: kości, kamienie, metale) => pęcherzyki gazu
- endoskopia
Leczenie: usunięcie przyczyny (usunięcie ciała obcego) endoskopowo, chirurgicznie bądz
wywołując wymioty
(roztwór soli, woda utleniona), antybiotykoterapia, środki p/bólowe
4. Choroby jelit cienkich i grubych:
1) Biegunka  jest stanem chorobowym charakteryzującym się zwiększoną częstotliwością oddawania
półpłynnych lub płynnych stolców.
Ze względu na charakter biegunki dzieli się na:
~ biegunkę osmotyczną => występującą przy zaburzeniach we wchłanianiu
~ biegunkę sekrecyjną => występuje gdy dochodzi do nadmiernego wydzielania w jelitach
~ biegunkę wysiękową => obecną przy zaburzeniach przepuszczalności błony śluzowej jelit
- Biegunki mogą wywodzić się z jelita cienkiego i charakteryzują się wtedy zwiekszoną objętością pojedynczych
wypróżnień treści o charakterze wodnistym lub papkowatym, koloru jasnego, niekiedy pienistych.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
- Biegunki z jelita grubego maja zmniejszona objętość kosztem zwiększenia częstotliwości wypróżnień, kał o
konsystencji papkowato galaretowatej, zawiera niekiedy niewielką ilość krwisto zabarwionego śluzu, a czasem
świeżą krew.
Przyczyny biegunek:
a) przyczyny ostrej biegunki:
o infekcje bakteryjne, wirusowe
o zatrucia
o zjadanie różnych przedmiotów, śmieci, odpadów (polifagia)
o środki chemiczne, metale ciężkie
o niektóre leki (niesterydowe leki przeciwbólowe, naparstnica w lekach nasercowych)
o zapalenie ostre trzustki
o krwotoczne zapalenia jelit i żołądka
b) przyczyny przewlekłej biegunki jelit cienkich:
o pasożyty (tasiemce, glisty, lambie)
o choroby złego trawienia (zewnątrz wydzielnicza niewydolność trzustki)
o choroby złego wchłaniania (alergie pokarmowe, choroby zapalne jelit, atrofia kosmków,
nowotwory)
o enteropatie (zaburzenia) z utratą białek (owrzodzenie błony śluzowej, hipertyreoidoza =>
nadczynność tarczycy u któw)
c) przyczyny przewlekłej biegunki jelit grubych:
o dieta (nietolerancje, alergie)
o infekcje (salmonelloza, Clostridium, Escherichia coli, kampylobacterioza)
o pasożyty
o choroby zapalne jelit (np: eozynofilowe zapalenie jelit)
o nowotwory
o i inne (np.: wgłobienie jelit)
Tab: różnicowanie pochodzenia biegunki
Obraz kliniczny Jelita cienkie Jelita grube
1. kał:
objętość => wzrasta powyżej 3 x wzrasta do 3 x
śluz => rzadko stale
krew => gdy jest obecna  skrzepła, ciemna czerwona, świeża
2. tłuszcz lub niestrawiony
może być nieobecne
pokarm
3. defekacja
nagłe parcie => nieobecne zwykle obecne
bolesność => nieobecna często obecne
częstość => 3-5 x dziennie powyżej 5 x dziennie
trudne lub bolesne => nie tak, przy chorobach okrężnicy i
prostnicy
4. zły stan ogólny tak, choć nie zawsze rzadko
występuje u ok. 30% psów z colitis
mogą być obecne, często związane z
5. wymioty (zapalenie okrężnicy), nie związane
jedzeniem
z jedzeniem
6. wzdęcia czasami nieobecne
7. fetor ex ore
czasami nieobecny
(nieprzyjemny zapach z pyska)
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Ogólny schemat postępowania w leczeniu biegunki:
1. utrzymanie prawidłowego nawodnienia
2. utrzymywanie równowagi kwasowo  zasadowej i elektrolitowej (mleczany)
3. objawowe leczenie zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego
4. leczenie osłonowe
5. postępowanie dietetyczne => 24 h lub 48 h głodówka i nawadniamy !!!
6. leczenie objawowe => antybiotyki, a jeśli p/bólowe to nie z grupy NLPZ !!!
2) Zaparcia => są definiowane jako oddawanie twardego i suchego kału a także zwiekszonego wysiłku przy
defekacji.
Przyczyny zaparć:
o czynniki pokarmowe => nieprawidłowa dieta (suchy pokarm a przy tym brak wody lub niemożność jej
pobrania), kości, ciała obce, pilobezoary u kotów, porażenie gardła
o czynniki środowiskowe => brak ruchu, stres
o schorzenia odbytu => guzy, zachyłek, gruczoły około odbytowe (zatkane) mogą powodować ból
o przeszkody anatomiczne => powiększenie się prostaty u psów (charakterystyczny płaski kał), złamania
miednicy
o zaburzenia neurologiczne i mięśniowe => zwyrodnienia w kręgosłupie lędz
wiowym bÄ…dz
krzyżowym,
zespół okrężnicy olbrzymiej
o zaburzenia metaboli tyczne i endokrynologiczne (hipercalcemia)
o przyczyny jatrogenne (np.: podanie leków antycholinergicznych)
o u szczeniąt / kociąt nieprawidłowe karmienie matki karmiącej
Objawy:
- zmniejszenie częstotliwości defekacji
- niemożność oddania kału
- wydalenie niewielkiej ilości płynnej treści ze śluzem i krwią
- wynicowanie odbytu
- bolesność w jamie brzusznej
- przyjmowanie pozycji przygarbionej przykucniętej
- przy długotrwałych zaparciach ślinotok, wymioty z zwłaszcza przy omacywaniu żołądka
- przy omacywaniu głębokim: twarda zbita treść w jelitach
Postępowanie terapeutyczne:
usunięcie pierwotnej przyczyny
nawadnianie
mechaniczne usuniecie kału z prostnicy
lewatywa
czopki glicerynowe
leki pobudzajÄ…ce motorykÄ™ jelit
olej parafinowy u małych zwierzątek
leki przeczyszczajÄ…ce
siemiÄ™ lniane (wywar)
Przeciwwskazania dla leków przeczyszczających:
o niedrożność mechaniczna jelit
o porażenie perystaltyki jelit
o stany zapalne jamy brzusznej
o ciąża
o okres karmienia
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
3) Ostre zapalenie jelit cienkich:
Etiologia:
wirusy => parwowirus, koronawirus  leukopenia
bakterie => salmonelloza, Eschericha coli  leukocytoza
pasożyty
ciała obce
leki, trucizny
nietolerancje pokarmowe
Objawy:
~ biegunka; ~ apetyt normalny lub zwiększony; ~ wzdęcia, burczenia; ~ wymioty; ~ wzrost CTO;
~ bolesność jelit przy omacywaniu; ~ nasilone ruchy perystaltyczne; ~ szybko postępujące odwodnienie;
~ szybko rozwijający się wstrząs u młodych i starych zwierząt
Rozpoznanie:
wywiad
badanie kliniczne
badania laboratoryjne => biochemia, morfologia, hematokryt, białko całkowite, TLI badania w kierunku
trzustki, badania parazytologiczne kału, testy wirusowe
badania dodatkowe => oznaczenie kobalaminy (wit B12) lub / i kwasu foliowego
USG
RTG
endoskopia
laparotomia diagnostyczna (ostatecznie)
dieta prowokacyjna lub eliminacyjna
Postępowanie:
o początkowo głodówka
o dieta wysokosprawna o niskiej zawartości włóknika i niskiej lub umiarkowanej zawartości tłuszczy
o dieta hipoalergiczna => przy alergiach
o leki nawadniajÄ…ce
o leki absorbujące => węgiel
o leki p/wymiotne => metoklopramid, cerenia
o modulatory perystaltyki jelit
o antybiotyki => amoksycylina z kwasem klawulonowym
o sulfonamidy
o pribiotyki
o (przy wirusach) surowice odpornościowe
o zyleksis
o witaminy z gr. B
o leki p/krwotoczne => cyklonamizyna, wit K (Witakon®)
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
4) Schorzenia jelita grubego => colitis = zapalenie jelita grubego :
Może występować jako:
plazmotyczno  limfocytarne
eozynofilne
histiocytarne
granulocytarne
Zapalenie może mieć charakter ostry lub przewlekły, w większości przypadków czynnik inicjujący nie jest znany
=> może to być przejście procesów zapalnych z jelit cienkich, schorzenia trzustki, nowotwory, pasożyty, bakterie,
grzyby, urazy, alergie.
Czynniki predysponujÄ…ce:
~ genetyczne
~ patologie psychologiczne
~ stres
~ wcześniej przebyte infekcje
~ schorzenia parazytologiczne
Objawy:
- parcie na kał
- charakterystyczna biegunka
- rzadko wymioty
Testy diagnostyczne / rozpoznanie:
o testy diagnostyczne: analiza kału => badanie na obecność krwi utajonej lub badanie parazytologiczne
o badanie ridiologiczne (RTG  zdjęcie przeglądowe lub z kontrastem
o badanie endoskopowe (kolonoskopia)
Leczenie zapaleń:
- sulfonamidy (2-4 tygodni)
- sterydowe środki p/zapalne => przy eozynofilowym zapaleniu: prednizolan
- metronidazol
- loperamid
5) Żółtaczka  jest objawem obserwowanym w chorobach wątroby i pozo wątrobowych, wywoływanym
hiperbilirubinemia; związana jest z widocznym żółtym zabarwieniem niepigmentowanych błon śluzowych,
twardówki i mało owłosionej skóry.
Bilirubina będąca produktem rozpadu erytrocytów odkładana jest również w tkankach.
Żółtaczka wywoływana jest przez:
nadmierny wzrost bilirubiny => może wynikać z nadmiernej produkcji ale też gdy wątroba nie jest w stanie
jej przerobić
nadmierne sprzęganie bilirubiny i wydalenie jej z żółcią
całkowite bądz
częściowe zatkanie ewentualnie rozdarcie wątrobowych bądz
pozawÄ…trobowych
przewodów (dróg) żółciowych lub pęcherzyka żółciowego
Rozpoznanie:
~ wywiad; ~ badanie kliniczne błon śluzowych; ~ morfologia; ~ biochemia; ~ USG; ~ biopsja wątroby;
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Podział żółtaczek:
1. przedwątrobowa żółtaczka hemolityczna:
~ obecna w przypadku ciężkiej hemolizy podczas której powstaje nadmiar rozkładu hemoglobiny, której
wątroba nie jest w stanie przetworzyć
=> przyczyny: - pasożyty krwi; - zatrucia (trucizny); - podczas transfuzji krwi; -
niedokrwistość autoimmunologiczno  hemolityczna
W badaniu krwi należy zwrócić uwagę na pasożyty, a powiększenie wątroby i śledziony występuje w
przebiegu niedokrwistości autoimmunologicznej i babeszjozy
2. żółtaczka wątrobowa (miąższowa) najczęściej występująca forma żółtaczki, pojawia się przy okazji wielu
chorób, którym towarzyszy uszkodzenie wątroby i zmiany martwicowe.
=> przyczyny: ~ choroby wirusowe (choroba Rubarta); ~choroby bakteryjne (salmonelloza);
~ toksoplazmoza; ~ leki (tetracykliny, ketokonazol);
~ zatrucia (związkami fosforoorganicznymi); ~ przewlekłe stany zapalne;
~ zwłóknienie lub marskość wątroby; ~ zapalenie trzuski
Objawy: - apatia; - polidypsja; - poliuria; - gorączka; - wymioty; - biegunka; - bolesność wątroby przy
omacywaniu; - objawy neurologiczne; - wodobrzusze; - smoliste stolce; - hipoalbuminemia (niedobór białek)
Leczenie:
o eliminacja czynnika przyczynowego
o objawowe i wspomagajÄ…ce (glukoza + witaminy z gr B, aminokwasy)
o antybiotyki
o środki żółciopędne
o dieta
3. żółtaczka zastoinowa (zawątrobowa) => przyczyna: żółć nie może być usuwana z woreczka lub kanałów,
spowodowane jest to przez kamienie w woreczku żółciowym lub/i przewodach wyprowadzających, polipy,
nowotwory przewodów żółciowych, nadmierna gęstość żółci (przy odwodnieniu)
Objawy: często niewielkie zaburzenia a objawy uzależnione od czasu trwania choroby, powikłań i przyczyn
wywołujących chorobę
Rozpoznanie:
USG  powiększenie pęcherzyka żółciowego, pogrubienie jego ścian, poszerzenie dróg żółciowych,
wężykowaty przebieg przewodów , zagęszczenie żółci, kamienie żółciowe  charakterystyczny obraz
drzewka przy holestazie
Leczenie:
~ leczenie chirurgiczne => usuniecie przyczyny
~ dieta
~ antybiotyki
~ leki antycholinergiczne (zapobiegają zastojowi żółci)
6) Ostre rozszerzenie żołądka (bez przemieszczenia i/lub skrętu)
Definicja: jest to ostre masywne rozszerzenie z nagromadzeniem pokarmu, płynów, gazów w wyniku
przejedzenia, połykania powietrza, spożywania pokarmu zawierającego gaz, ostrych zaburzeń w
wypróżnianiu wywołanych zatkaniem odz
wiernika lub hipotonii żołądka.
Objawy:
~ może przebiegać łagodnie jak przy przejedzeniu lub z wyraz
nie złym samopoczuciem, względnie z
dramatycznymi zaburzeniami oddychania i krążenia
~ wzdęty brzuch  zaraz za linią żeber
~ może wystąpić odgłos wypukowy bębenkowy
~ wiele psów jest niespokojna, próbuje wymiotować lub wymiotuje , sapie
~ obfite ślinienie
Rozpoznanie:
- RTG
- sondowanie żołądka
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Leczenie:
sondowanie żołądka
płukanie żołądka
głodówka
odpowiednia dieta
leczenie objawowe => płyny nawadniające !!! dość szybko dożylnie
7) Ostre rozszerzenie żołądka z jego przemieszczeniem => może wystąpić w przypadku wrodzonego lub
pourazowego defektu przepony oraz w następstwie rozszerzenia i uwięz
nięcia żołądka
Objawy: duszność z nieudanymi próbami wymiotowania i dławienia
Rozpoznanie: RTG
Leczenie: ~ eliminacja przyczyny; ~ punkcja żołądka przez ścianę klatki piersiowej i odessanie gazów
05/01/2013
8) Ostre rozszerzenie żołądka ze skrętem => nagłe rozszerzenie żołądka które występuje jednocześnie ze
skrętem, obrót wokół osi długiej żołądka ze skrętem i zawęz
leniem. Najczęściej występuje u psów dużych ras z
głęboką klatką piersiową (owczarki niemiecki, dogi niemieckie, setery, boksery)Każe wystąpienie tego zespołu
należy traktować jako nagły przypadek ponieważ powoduje on bardzo poważne zaburzenia krążeniowo-
oddechowe które bez podjęcia natychmiastowego leczenia prowadzą w ciągu kilku godzin do śmierci pacjenta.
Czynniki wywołujące wzdęcie ze skrętem :
mocno owalny kształt ciała,
luz
ne więzadła żołądka,
szybkie skurcze żołądka,
pokarm, stres,
zbyt obwity posiłek po którym pies aktywnie się rusza.
Objawy:
o niepokój,
o dławienie się,
o ślinienie,
o próby wymiotowania,
o powiększenie i wzdęcie brzucha i związana z nim duszność,
o niewydolność krążenia,
o przyśpieszenie pracy serca,
o szybki i słaby puls,
o blade błony śluzowe,
o często dochodzi do zgonów.
Rozpoznanie: objawy bardzo typowe, zdjęcie RTG, przy wzdęciu nie włożymy sondy !!!
Postępowanie:
~ częściowa dekompresja za pomocą punkcji żołądka,
~ walka ze wstrząsem czyli płynoterapia,
~ sondowanie  usuwanie gazów i treści żołądka
~ chirurgiczne odprowadzenie skrętu,
~ u zwierząt u których skręt się powtarza się wykonujemy gastropeksja  zabieg przyszywania ściany żołądka
do jamy brzusznej
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
9) Wzdęcie żwacza => Przyczyny:
Å‚atwo fermentujÄ…ca pasza,
niedrożność przełyku,
osłabiona motoryka żwacza,
pasze mÄ…czne i motylkowe.
Objawy:
powiększenie objętości brzucha,
wypełnienie dołów głodowych => przeżuwacze żwacz po lewej, konie jelito ślepe po prawej
osłabienie,
obniżenie apetytu,
niechęć do poruszania się,
w stanach cięższych napięcie powłok brzusznych,
nie uginające się pod naciskiem doły głodowe,
stękanie, porykiwanie,
zasinienie błon śluzowych,
duszność,
bezwładne oddawanie kału,
wypuk odgłos bębenkowy.
Rozpoznanie : bardzo dokładne badanie kliniczne.
Leczenie:
~ usunąć przyczynę,
~ przy wzdęciu gazowym grubo-bańkowym usunąć gaz z sondą lub trokarem i dożwaczowo podać Tympachol
(pobudza ruchy żołądka i jelit, silnie obniża napięcie powierzchniowe płynu ułatwia emulgowanie tłuszczów,
pobudza wywarzanie soków trawiennych i działa przeczyszczająco); w przypadku wzdęcia drobno-bańkowego
usunąć pianę przez podanie perforowaną sondą środków zmieniających napięcie powierzchniowe => preparaty
silikonowe
~ masaż,
~ trokarowanie
~ rumenotomnia ,
~ dobrze jest zwiększyć ilość wydzielanej śliny => np. przy użyciu kołka  wkłada się kołek w jamę ustną
10) Przeładowanie żwacza => przyczyny:
błędy w żywieniu,
nie podawanie wystarczającej ilości wody,
Objawy:
~ różnie nasilone objawy bólowe
~ omacując wyczuwa się zbitą treść żwacza,
~ osłabienie a nawet brak skurczów w przedżołądku,
~ brak przeżuwania i łaknienia,
~ wzrost CTO,
~ wymioty
Leczenie:
o głodówka 1-2 dni,
o woda bez ograniczeń,
o sondowanie i usunięcie treści pokarmowej,
o masaż powłok brzusznych 2-3 razy dziennie,
o rumenotomia i trekarkowanie
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
11) Urazowe zapalenie czepca => Przyczyny:
ostre ciała obce zjedzone podczas pobierania pokarmu,
gwoz
dzie, druty.
Objawy:
o nagle pojawiajÄ…cy siÄ™ brak apetytu,
o znaczne zmniejszenie produkcji mleka,
o niechętne poruszanie się,
o postękiwanie związane z ruchami przedżołądków,
o obserwowane są drżenia mięśni okolicy łokcia i ramienia
o wzrost CTO.
Jeżeli nie nastąpi rozlane zapalenie otrzewnej i nie będzie perforacji worka osierdziowego objawy znikają często
już po 3 dniach .
W przypadku powikłań dołączają się objawy toksemii znacznie wzrasta tętno przy urazowym zapaleniu osierdzia
charakterystyczne jest widoczne wypełnienie żył jarzmowych odstawienie łokci i szybka utrata kondycji.
Rozpoznanie:
~ wywiad
~ badanie kliniczne,
~ badanie detektorem ciał ferromagnetycznych.
Leczenie:
- chirurgiczne usunięcie ciała,
- antybiotykoterapia,
- leczenie wspomagajÄ…ce
- płynoterapia
- dwudniowa głodówka
+ choroby morzyskowe koni
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
UKA
AD ODDECHOWY
1) Nieżyt nosa => pojęcie dotyczy zespołu objawów zapalenia błony śluzowej nosa, niekiedy zatok nosowych;
do objawów zaliczamy: kichanie, kaszel, pieczenie spojówek, wypływ z nosa i worka spojówkowego,
osłabienie i podwyższenie temp.
2) Wirusowe zapalenie górnych dróg oddechowych u kotów => Przyczyny:
o herpeswirus i kaliciwirus => zakażenie poprzez kontakt z aktywnie zakażonymi osobnikami, nosicielami
lub skażonym materiałem.
Objawy rozwijają się z większym prawdopodobieństwem u młodych kotów osobników zestresowanych lub o
zmniejszonej odporności => Objawy:
~ gorÄ…czka,
~ kichanie,
~ surowiczy lub ropny wypływ z jamy nosowej,
~ zapalenie spojówek i wypływ z worków spojówkowych,
~ nadmierne ślinienie,
~ brak Å‚aknienia,
~ odwodnienie,
~ owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej,
~ rogówki,
~ poronienia,
~ łagodne śródmiąższowe zapalenia płuc,
~ zapalenie wielostawowe.
Rozpoznanie :
- wywiad,
- badanie kliniczne,
- testy diagnostyczne.
Leczenie:
o nawodnienie i odżywienie pacjenta,
o usuwanie zaschniętych warstw wydzieliny,
o inhalacje,
o antybiotyki,
o leczenie wrzodów rogówki,
o leki zmniejszające przekrwienie błon śluzowych => wysyszające
3) Bakteryjne zapalenie jamy nosowej => powikłanie innych chorób jamy nosowej => Przyczyny:
mykoplazmy,
Bordetella bronchiseptica
Rozpoznanie: (Przy każdej chorobie postępowanie) :
~ wywiad,
~ badanie kliniczne,
~ objawy => śluz, wypływ ropny
~ dodatkowe badania (wymaz => posiew)
Leczenie: antybiotykoterapia,
4) Grzybice jamy nosowej:
a) Kryptokokoza => przyczynÄ… jest Cryptococcus neoformans, atakujÄ…cy koty rzadziej psy.
Objawy wynikają z zakażenia jamy nosowej, ośrodkowego układu nerwowego, gałek ocznych, skóry,
tkanki podskórnej, płuc.
Objawy to zaburzenia neurologiczne, rzadziej kaszel i duszność.
b) Aspergilloza => przyczyną jest Aspergillus fumigatus. Najczęściej występuje wtórnie do innych procesów
chorobowych toczÄ…cych siÄ™ w jamie nosowej takich jak:
o polipy, o nowotwory, o ciała obce, o urazy, o zaburzenia immunologiczne.
Objawy:
~ płytki grzybicze na błonie śluzowej,
~ wypływy często z domieszką krwi,
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
~ czasami kichanie,
~ wrażliwość na dotykanie kości trzewioczaszki,
~ depigemntacja i owrzodzenie lusterka nosowego.
Rozpoznanie:
- wywiad,
- badanie kliniczne,
- objawy,
- zdjęcie RTG,
- rinoskopia,
- histologia,
- badanie mykologiczne.
Leczenie: miejscowo klotrimazol, do ustnie itrakonazol.
5) Alergiczne zapalenie jamy nosowej => przyczyny: alergeny wziewne.
Objawy:
o kichanie,
o wypływy surowicze,
o pocieranie jamy nosowej o dywan lub Å‚apkÄ…,
o nasilenie objawów przy wzroście stężenia alergenów.
Rozpoznanie:
- wywiad => wypytać właściciela o potencjalne alergeny
- objawy,
- zdjęcie RTG,
- biopsja i badanie histopatologiczne => przy alergiach typowe nacieki eozynofilowe
Leczenie:
~ usuniecie alergenu,
~ sterydowe leki przeciwzapalne => zejść do minimalnej dawki działającej np.: dozowanie 1x2 dni; nie wolno
przestać podawać leków sterydowych nagle, gdyż możemy tym wywołać chorobe Cushinga
~ leki antyhistaminowe
6) Zapalenie krtani => dotyczy wszystkich struktur krtani, przebiega z zaczerwieniem, obrzękiem i znaczną
wysiękowością błony śluzowej krtani. Często towarzyszy mu wtórne zapalenie jamy nosowej, gardła, oskrzeli i
płuc. Występujące zmiany zmniejszają cieśń krtaniową i upośledzają wentylację doprowadzając do
wystąpienia objawów duszności i niedotlenienia.
Przyczyny:
o infekcje bakteryjne i wirusowe,
o polipy,
o nowotwory.
Objawy: postać ostra 14-20 dni:
apatia,
zmniejszony apetyt,
podwyższenie ciepłoty ciała,
zaburzenia połykania,
wymioty,
zmieniony ochrypły głos,
kaszel częsty i napadowy, krótki, suchy, krtań bolesna,
łatwy do wywołania kaszel reakcyjny,
błona śluzowa zaczerwieniona,
duszność wdechowa,
świst krtaniowy,
narastająca nietolerancja wysiłkowa i objawy niedotlenienia,
~ postać przewlekła trwająca miesiącami:
o kaszel mniej bolesny szczególnie rano,
o utrzymująca się nie tolerancja wysiłkowa,
o narastające objawy niedotlenienia i możliwy rozwój niewydolności serca.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Rozpoznanie:
- wywiad; - badanie kliniczne; - objawy; - testy diagnostyczne; - morfologia
Leczenie:
~ spokój,
~ zmniejszony wysiłek,
~ kontrolowany spacer
~ do picia lenia woda,
~ pokarm miękkiej konsystencji częściej i w mniejszych ilościach,
~ leki uspokajajÄ…ce,
~ antybiotyki,
~ leki Å‚agodzÄ…ce kaszel (kodeina przy suchym kaszlu)
~ środki przeciwzapalne, niesterydowe,
~ leki mukolityczne (rozrzedzajÄ…ce wydzielinÄ™)
~ stymulacja odporności (immunostymulatory),
~ tracheotomia w razie potrzeby
7) Zapalenie oskrzeli => to zapalenie błony śluzowej tchawicy i oskrzeli, przy czym właściwa tkanka płucna i
pęcherzyki nie są objęte procesem chorobowym. Choroba ma charakter ostry a jej głównym objawem jest
kaszel.
Przyczyny:
o infekcje wirusowe i bakteryjne (Bordetella, wirus parainfluenzy, wirus nosówki, herpeswirus) po zadziałaniu
czynników usposabiających:
~ przeziębień; ~ środków chemicznych i mechanicznych.
Do zakażeń dochodzi na skutek bliskiego kontaktu z rozpyloną, zakażoną śliną lub wydzielinami jamy
ustnej i nosa. Możliwe jest też zarażenie przez sprzęty.
Objawy:
kaszel poczÄ…tkowo napadowy, suchy i bolesny,
przy postaci przewlekłej nie znacznie nasilony słaby, cichy.
podwyższenie ciepłoty ciała,
apatia,
utrata apetytu,
bolesność tchawicy,
łatwy do wywołania kaszel reakcyjny,
możliwe wymioty
narastająca duszność wydechowa,
przy opukiwaniu dogłos fizjologiczny, brak stłumień nad płucami.
przy osłuchiwaniu, rzężenia suche i wilgotne.
choroba w postaci lekkiej trwa ok. 3 tygodnie i ma tendencje do cofania siÄ™.
przebieg ciężki prowadzi do rozwoju odoskrzelowego zapalenia płuc.
Rozpoznanie: wywiad, badanie kliniczne, objawy, badanie endoskopowe.
Leczenie:
- antybiotyki,
- przy silnym kaszlu leki przeciwkaszlowe lub glikokortykoidy,
- spacery krótkie i kontrolowane,
- unikanie miejsc gdzie są inne zwierzęta,
- pokarm o miękkiej konsystencji częściej a w mniejszych ilościach,
- do picia letnia woda.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
8) Zapalenie płuc => proces zapalny dotyczący tkanki śródmiąższowej i / lub tkanki pęcherzykowej płuc
wywołany działaniem czynników natury zakaz
nej lub nie zakaz
nej. Ma charakter pierwotny lub wtórny, ostry
ale z tendencją do przechodzenia w stan przewlekły.
Wyróżniamy:
~ odoskrzelowe zapalenie płuc
~ śródmiąższowe zapalenie płuc.
Przyczyny:
infekcyjne:
- wirusy: psy => nosówki, parainfluenzy, adenowirus; koty => herpeswirus i kaliciwirus.
Obecność wirusów wywołuje zawsze wtórną obecność bakterii takich jak: bordetella, gronkowce
(Staphyrococcus), paciorkowce (Screptococcus), Pasteurella, Klepsiella, Proteus, Pseudomonas,
Actinomyces, mikoplazmy i grzyby należą do czynników wtórnie wikłających istniejący już proces zapalny.
czynniki nie infekcyjne : wziewne substancje drażniące, zaaspirowane pokarmy i płyny lub treść
żołądkowa, ciała obce, alergeny, pasożyty dróg oddechowych.
zaburzenia o podłożu autoimmunologicznym
Objawy:
apatia,
utrata apetytu,
gorÄ…czka,
pogarszanie się stanu ogólnego aż do wyniszczenia włącznie,
kaszel => poczÄ…tkowo suchy, potem wilgotny,
nietolerancja wysiłkowa,
tachepnoe (przyspieszenie oddechu)
narastająca duszność wydechowa
opukiwanie: obszary stłumień różnej wielkości,
osłuchiwanie: trzeszczenia, rzężenia wilgotne, możliwe obszary respiratio nulla.
przy zachłystowym zapaleniu płuc => objawy zaburzeń w połykaniu, wymioty, regurgitacje i zmiany w
obrębie przełyku, żołądka i jelit.
Rozpoznanie:
~ wywiad,
~ badanie kliniczne,
~ objawy,
~ badanie hematologiczne,
~ badanie endoskopowe (płyn wysiękowy),
~ RTG => przy śródmiąższowym zapaleniu wyraz
nie zaznaczony rysunek tkanki śródmiąższowej - pasmowaty
rysunek płuc; przy odoskrzelowym  pęcherzykowe, rozsiane, chmurkowate ogniska.
Leczenie:
- spokojne i ciepłe miejsce,
- bezruch,
- w ciężkich stanach można podać tlen,
- płynoterapia, sztuczne odżywianie
- antybiotykoterapia,
- ewakuacja śluzu,
- inhalacje,
- leki mukolityczne,
- oklepywanie klatki piersiowej,
- leki rozszerzajÄ…ce oskrzela,
- glikokortykosterydy => przede wszystkim w zapaleniach tła alergicznego i naciekiem eozynofilowym.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
CHOROBY UKA
ADU MOCZOWEGO
Rozpoznawanie chorób układu moczowego obejmuje:
- badanie kliniczne
- badanie moczu
- badanie USG, RTG
- próby czynnościowe (np.: badanie biochemiczne mocznik z kreatyniną)
- biopsja nerek
Objawy przy chorobach układu moczowego:
- silny ból
- polidypsja
- obrzęki
- wymioty i biegunka
- poliuria
- zaburzenia w oddawaniu moczu (częste, rzadkie, utrudnione, parcie na mocz)
- zaburzenia w ilości oddawanego moczu
- powiększenie jamy brzusznej
- chudniecie
- fetor ex ore, owrzodzenia jamy ustnej
Oddanie moczu => obserwacje oddawania moczu:
a) sposób:
nietrzymanie moczu => atonia pęcherza moczowego, dysfunkcja rdzenia kręgowego, anomalie
rozwojowe suk, niedobór hormonów żeńskich, zapalenie prostaty u psów
stagnuria = bolesne moczenie => zapalenie cewki moczowej, przerost, zapalenie lub nowotwór
prostaty, zapalenie pęcherza moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek, kamienie =>
wystepuje moczenie przerywane
parcie na mocz => kamica, SUK [Syndrom Urologiczny Kotów], choroby prostaty, spastyczne
porażenie zwieracza pęcherza moczowego
b) częstotliwość:
pollakisuria => częstomocz
oligakisuria => zmniejszona częstotliwość oddawania moczu
anuria => brak oddawania moczu; wyróżniamy:
~ anuriÄ™ prawdziwÄ… = ischuria
~ anuriÄ™ rzekomÄ…
c) ilość:
poliuria => wielomocz
oliguria => skÄ…pomocz
ischuria => brak oddawania moczu = anuria prawdziwa
1) Zapalenie pęcherza moczowego - to stan zapalny błony śluzowej pęcherza moczowego, który może mieć
charakter nieżytowy, ropny lub krwotoczny; ze względu na przebieg: ostry lub przewlekły
Występowanie: częściej dotyczy samic niż samców, co wynika z długości cewki moczowej oraz bliskiego
sÄ…siedztwa pochwy i odbytu.
Przyczyny:
o infekcje bakteryjne: Escherichia coli, Proteus, Klepsiella, gronkowce (Staphyrococcus) i paciorkowce
(Screptococcus) => do zakażenia dochodzi drogą wstępującą. Do czynników sprzyjających należą : kamica,
urazy pęcherza moczowego, cewnikowanie, porażenie pęcherza moczowego, zatrzymanie moczu, spadek
odporności, niedobór wit. A.
Objawy:
~ ból i związana z nim zgarbiona postawa
~ bolesność przy oddawaniu moczu,
~ domieszka krwi pod koniec mikcji (oddawanie moczu)
~ koty oddajÄ… mocz w nietypowych miejscach,
~ omacywaniem stwierdzamy bolesność pęcherza i to że pęcherz jest pusty,
~ wylizywanie cewki moczowej.
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc
Zmiany w moczu:
- ciężar właściwy bez zmian, właściwy dla gatunku
- barwa: mętny, śluzowy, czerwone zabarwienie,
- często zasadowe pH , mało kwaśne
- białko: obecne => spowodowane jest to krwawieniem i przy krwi +/++
- w osadzie: nabłonki płaskie, leukocyty, świeże erytrocyty, ewentualnie bakterie.
Leczenie:
o stały dostęp do wody,
o antybiotyki => amoksycylina z kwasem klawulonowym, synergal, sulfonamidy, furagina
o leki przeciwbólowe,
o preparaty roÅ›linne które bÄ™dÄ… dziaÅ‚aÅ‚y moczopÄ™dnie => np.: Urinowet® - preparaty z żurawinÄ…, pietruszkÄ…
o leczenie zapalenia pęcherza monitorujemy badaniami moczu => regularnie
Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013
Choroby zwierzÄ…t.
Wykłady: lek. wet. Kamila Kloc


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
chow zwierzat gospodarskich i towarzyszacych wyklady sem III
Przykładowy egzamin sem III
04 03 08 sem III
Temat I projektu KBI sem III
Podstawy Prawa Pracy Sem III
2 GW Geometria elipsoidy (sem III)id 364
Temat III projektu KBI sem III
Niektóre choroby zwierząt domowych(1)
Usługi wykłady sem III
Gorączka Q, choroba zwierząt i zoonoza – aspekty praktyczne
anatomia sem III
5 GW Transformacje (sem III)
Profilaktyka zakaźnych chorób zwierząt

więcej podobnych podstron