www.pandm.prv.pl
BADANIE NEUROLOGICZNE
WYWIAD :
-w przypadku gdy pacjent sam nie jest w stanie podać wszystkich szczegółów należy zebrać
wywiad od innych np. rodziny, świadków
" główna skarga chorego :
- trzeba dokładnie ustalić co pacjent rozumie pod danym pojęciem
- określić zasięg objawów ubytkowych np. czy niedowład uniemożliwia
wykonywanie jakiejś czynności
" początek choroby :
- jak zaczęła się choroba ?
- czy nagle ,w ciągu sekund, minut, godzin, dni, tygodni,miesięcy, lat ?
" dynamika rozwoju objawów :
"
"
"
- czy choroba postępuje, stopniowo, czy skokowo ?
- czy po okresie pogorszenia nastąpiła stabilizacja ?
- czy dolegliwości powracają co jakiś czas ?
- które objawy były wcześniej, a które pózniej ?
- jeśli objawy występują co pewien czas, spytać jak często się pojawiają
i jak długo utrzymują
- używać pojęć czynnościowych np.może chodzić, biegać,chodzić o lasce
" czynniki wyzwalające i przynoszące ulgę :
"
"
"
" dotychczasowe leczenie i wykonywane badania :
"
"
"
" inne objawy neurologiczne :
"
"
"
- obecnie i przeszłości
- bóle głowy szczególnie z tow. nudnościami i wymiotami
- napady drgawek
- omdlenia
- krótkoterminowa utrata przytomności
- drętwienie, mrowienie kończyn
- osłabienie siły mięśniowej któreś z kończyn
- zaburzenia czynności zwieraczy (nietrzymanie moczu, stolca,
zatrzymanie moczu, zaparcia)
- zaburzenia wzroku:
podwójne widzenie
widzenie zamglone
utrata wzroku
zaburzenia w polu widzenia
- zawroty głowy z uczuciem wirowania otoczenia
- niemożność utrzymania równowagi
- ruchy mimowolne
- zaburzenia pojmowania, pamięci, zapamiętywania
- niemożność mówienia, lub rozumienia mowy
- osłabienie ostrości słuchu
1
www.pandm.prv.pl
- bóle kręgosłupa
- bóle twarzy
- zab. połykania
- zab. snu
- zmiany nastroju
- upośledzenie zdolności do pracy
" obecny stan neurologiczny :
- jakie czynności pacjent jest w stanie obecnie wykonać
- czy potrafi samodzielnie jeść, umyć się, iść do ubikacji itp.
" przebyte choroby :
- urazy czaszkowo-mózgowe
- zapalenie opon i mózgu
- nadciśnienie tętnicze, ChNS, miażdżyca
- cukrzyca
- nowotwory
- kiła, gruzlica
- stosowanie używek (nikotyna, alkohol)
- narażenie na działanie trucizn
" wywiad okołoporodowy :
- w czasie ciąży i porodu występowały jakieś nieprawidłowości
" wywiad rodzinny i środowiskowy :
- czy ktoś z rodziny cierpi, lub leczył się na podobne dolegliwości
- warunki życiowe
MODELOWA OCENA WYWIADU :
- po zebraniu wywiadu od chorego i ew. od jego otoczenia staramy się ułożyć
ze zbioru uzyskanych informacji model wywiadu charakterystyczny dla
danej grupy chorobowej
" model naczyniowy :
- nagłe objawy
- deficyt neurologiczny (niedowład połowiczy, afazja, zab. czucia,
zawroty głowy)
- często obecność ChNS, miażdżycy, nadciśnienia, cukrzycy
" model zapalny :
- ogólna infekcja z temperaturą często poprzedzjąca objawy neurologiczne
- ostry ból głowy
- cechy zespołu wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego
- deficyt neurologiczny
- częste ilościowe i jakościowe zab. świadomości
- objawy oponowe wczesne (przeczulica) i pózne (sztywność karku)
" model nowotworowy :
2
www.pandm.prv.pl
- wolno narastające objawy często poprzedzone ogniskowym napadem
padaczkowym
- wolniej, lub szybciej nasilający się deficyt neurologiczny
- w końcowej fazie zesp. wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego
- utrata m.c
" model urazowy :
- wywiad wypadkowy
- w okresie ostrym zab. przytomności, nudności, wymioty, bóle
i zawroty głowy, często tow. deficyt neurologiczny (zab. kontaktu
słownego, zab. motoryki ogólnej, anizokoria)
- w okresie póznym narastająca męczliwość, zaburzenia pamięci,
otępienie, objawy piramidowe, móżdżkowe, pozapiramidowe
" model zwrodnieniowy :
- wolno narastające (szereg lat) objawy ogniskowe
- często dominują zab. pamięci, otępienie
- mogą towarzyszyć obj. piramidowe, móżdżkowe, pozapiramidowe
" model toksyczny :
- wywiad świadczący o możliwości zatrucia
- w okresie ostrym :
nudności, wymioty
biegunka
zab. kontaktu
- w okresie póżnym :
objawy rzekomonerwicowe (bóle i zawroty głowy)
obj. encefalopatyczne (osłabienie, drażliwość, zab. snu
i pamięci)
obj. polineuropatyczne (bóle i parestezje kończyn)
BADANIE GAOWY :
" oglądanie :
- kształt
- symetria czaszki, proporcje poszscz. części
- owłosienie
- zmiany barwnikowe
- obecność zranień, blizn i ubytków
- obecność zgrubień kostnych
" badanie palpacyjne :
- zgrubienia i nierówności
" opukiwanie :
- mocno
- miejscowa bolesność :
3
www.pandm.prv.pl
złamania
ogniskowe procesy mózgowe
- zmiany odgłosu opukowego:
rozstęp szwów
" osłuchwanie :
- szmer synchroniczny z tętnem, słabnie, lub znika po uciśnięciu
t. szyjnej, chory słyszy szmer :
naczyniaki tętniczo-żylne
guzy obficie unaczynione
BADANIE NERWÓW CZASZKOWYCH :
- uszkodzenia nn. czaszkowych mogą być wynikiem :
uszkodzenia w obrębie nerwu
uszkodzenia w obrębie jądra nerwu
zmian w obrębie szlaków prowadzących do kory
i z kory mózgu, międzymózgowia, móżdżku, pnia mózgu
uogólnionych zmian chorobowych dot. nerwów, lub mięśni
BADANIE NERWU WCHOWEGO (I) :
" badanie :
"
"
"
- sprawdzić drożność nosa
- polecamy choremu wąchać z otwartej buteleczki różne wonne
substancje (ale nie substancje silnie drażniące tj. amoniak, HCl, bo
one podrażniają n.V)
- każdy nerw badamy oddzielnie zaciskając palcem drugi otwór nosa
" odchylenia :
- anosmia zniesienie węchu, chory w ogóle nie odróżnia zapachów
- hyposmia upośledzenie węchu, chory podaje,że czuje zapach,
ale nie potrafi go zidentyfikować
może wystąpić w zmianach miejscowych
np. nieżyt nosa
- najczęstszymi przyczynami hyposmii i anosmii są :
zmiany zapalne części węchowej błony śluzowej jamy ustnej
złamania w obrębie przedniego dołu czaszki (przerwanie nitek
węchowych, stłuczenie opuszki)
upadek na tyłogłowie (uszkodzenie opuszki w mechanizmie
przeciwuderzenia)
guz przedniego dołu czaszki (oponiak rynienki nerwowej, glejak
opuszki, lub płata czołowego, tętniak)
zmiany zapalne (kiła, zapalenie opon mózgowych)
krwotok podpajęczynówkowy
cukrzyca
choroba Alzheimera
choroba Parkinsona
- hyperosmia nadwrażliwość węchowa :
często jest somatyzacją depresji
4
www.pandm.prv.pl
- cacosmia halucynacje węchowe :
napady częściowe proste często przechodzące w częściowe złozone
(podrażnienie haka hipokampa, jądra migdałowatego, lub podstawy
płata skroniowego przez guz, lub bliznę glejową)
psychozy (brak krytycyzmu)
BADANIE NERWU WZROKOWEGO (II) :
" oglądanie tarczy n. wzrokowego :
- za pomocą wziernika (bad. dna oka)
- bladoróżowy krążek
- wyrazne granice, brzeg nosowy nieco zatarty
- w części środkowej białawe fizjologiczne zagłębienie
- z zagłębienia wychodzą rozgałęzienia a. centralis retinae
i wnikają żyły siatkówki
- obrzęk tarczy :
spowodowany jest upośledzeniem odpływu krwi żylnej
tarcza jest uniesiona, ma zatarte granice, naczynia żylne są poszerzone,
niekiedy pojawiają się wybroczyny
przyczyny obrzęku tarczy :
- ę! ciśnienia śródczaszkowego
- zapalenie nerwu wzrokowego
- zaburzenia krążenia tętniczego w siatkówce i choroby naczyń siatkówki
- guzy oczodołu
- znaczny ę! stężenia białka w PMR
- choroby krwi :
znacznego stopnia anemia, czy policytemia
" badanie pola widzenia :
- pole widzenia jest to przestrzeń, którą ogarniamy nieruchomym okiem
- w czasie badania chory nie może poruszać gałkami ocznymi
Metoda konfrontacyjna :
- porównanie pola widzenia badanego i badającego (przy założeniu, że
badający ma prawidłowe)
- badany i lekarz siedzą naprzeciw siebie w odl. ok. 0,5 m.
- badany tyłem do zródła światła
- głowa badanego i lekarza są na tym samym poziomie i w tym samym
ustawieniu
- każde oko badamy osobno
- podczas badania oka prawego lekarz zasłania sobie oko prawe, a pacjent
lewe
- chory wpatruje się okiem prawym w żrenicę oka lewego lekarza
- podczas badania lekarz porusza palcem w płaszczyżnie znajdującej
się w równej odległości od lekarza i badanego,
lekarz porusza palcem od obwodu ku środkowi z róznych stron
(góra, doł, skroń, nos)
- badany ma podać kiedy zobaczy palec
5
www.pandm.prv.pl
- zakłada się że lekarz nie ma zaburzeń poal widzenia
Metoda orientacyjna :
- zorientowanie się czy chory nie ma hemianopsji
- rysujemy linię poziomą dł. ok. 20 cm. (może być stetoskop)
- chory zamyka 1 oko
- polecamy podzielić choremu linię na 2 równe części
- tak samo postępujemy z linią pionową
- chory z anopsją :
dzieli linię na 2 nierówne części ponieważ nie widzi linii
w całości
dłuższy odcinek linii wskazuje na stronę ubytku pola widzenia
Badanie za pomocą perymetru :
- badanie dokładnie odzwierciedlające pole widzenia
" interpretacja :
ubytek pola widzenia dotyczy obu oczu nie uszkodzenie przed skrzyżowaniem
tak
siatkówka, lub n. wzrokowy
ubytek jednoimienny nie
( te same połowy pola widzenia ) niedowidzenie skroniowe obustronne ?
tak nie
tak
uszkodzenie niedowidzenie
jednakowe ubytki w obu oczach skrzyżowania obwodowe obustr.
nie ?
tak nie
obustr. uszkodzenie
siatkówki, lub n. II
uszkodzenie pasma wzrokowego
w której części pola widzenia występują ubytki ?
niedowidzenie połowicze dolne kwadranty górne kwadranty
widzenie plamkowe zachowane ? uszkodzenie w uszkodzenie w płacie
tak nie płacie ciemieniowym skroniowym
uszkodzenie kory uszkodzenie
potylicznej promienistości wzrokowej
- niedowidzenie w 1 oku - uszkodzenie umiejscowione przed chiasma opticum
- niedowidzenie skroniowe obustronne - uszkodzenie chiasma opticum
- niedowidzenie jednoimienne - uszkodzenie za chiasma opticum
6
www.pandm.prv.pl
- niedowidzenie jednoimienne symetryczne - uszkodzenie za ciałami
kolankowatymi bocznymi
" badanie widzenia barw :
" badanie ostrości wzroku :
"
"
"
Tablice Shellna :
- badany czyta litery z odległości 6 m.
- przy każdym rzędzie podana jest w m. odległość z jakiej badany powinien
widzieć litery
- jeśli badany widzi wszystkie rzędy przy których jest liczba >6 oraz
rząd przy którym jest 6 to ostrość wzroku jest prawidłowa (6/6 = 1,0)
- jeśli badany widzi litery odpowiednio mniejszej liczby metrów ostrość
wzroku jest ! np. 6/3
- każde oko badamy osobno
Inne metody :
- do badania użyć można tablic badania ostrości wzroku z bliska
- można użyć np. gazetę i zaznaczamy z jakiej odległości potrafi
jeszcze czytać
- jeśli ostrość wzroku jest znacznie ! polecamy choremu liczyć palce ręki,
oznaczamy w m. odległość z jakiej jeszcze liczy
- jeśli ostrość wzroku jest znacznie upośledzona sprawdzamy czy chory
ma poczucie światła i czy rozpoznaje ruchy ręki
- można zrobić szpilką dziurkę w kartce chory patrzy przez tę dziurkę
i np. czyta
poprawa ostrości wzroku upośledzenie wzroku ma charakter
refrakcyjny
- jeśli chory nosi okulary zaznaczamy jakie
- szkła nie zmniejszają upośledzenia ostrości wzroku, jeśli wywołane jest ono
zmianami w n. Wzrokowym
BADANIE NERWÓW : III, IV i VI :
" szerokość szpar powiekowych :
"
"
"
- w warunkach prawidłowych szpary powiekowe powinny być równe
opadniecie powieki górnej (ptosis) :
- może być częściowe, lub zupełne
- występowanie :
porażenie n.III
ptosis sympathica w zespole Hornera
3
opadanie starcze
3
miastenia
wyższe ułożenie powieki (odciągnięcie powieki)
" badanie ruchów gałek ocznych :
- są skojarzone (nigdy nie możemy poruszać 1 okiem)
7
www.pandm.prv.pl
- ruchy badamy polecając choremu śledzić palec, który przesuwamy
w różnych kierunkach
- wodzimy powoli i zatrzymujemy się na kilka sek. w pozycji krańcowej
- ruchy:
z jednej strony na drugą
ze środka do góry i dołu
do góry i dołu gdy gałki oczne są max. wychylone w bok
- należy odróżnić porażenia poszczególnych mięśni od porażenia spojrzenia:
w przyp. porażenia mm. występuje zwykle zez i dwojenie
- dwojenie ę! się przy patrzeniu w kierunku mięśnia porażonego tzn.
w kierunku w którym dany mięsień fizjologicznie porusza gałkę oczną
obrazem fałszywym jest obraz zewnętrzny (powstaje w oku
z niedowładem)
- należy też zbadać ruchy dowolne gałek ocznych
- oczopląs (nystagmus) są to mimowolne, rytmiczne, prawie zawsze
obustronne ruchy gałek ocznych
kierunek określamy wg. fazy szybkiej
" badanie zrenic :
wielkość i kształt :
- prawidłowe żrenice są równe i okrągłe
- anisokoria :
pochodzenia kiłowego
zrosty tęczówki wywołane procesem zapalnym
zespół Hornera (jednostronne zwężenie żrenicy)
porażenie nerwu III (jednostronne rozszerzenie zrenicy)
- zrenice rozszerzone :
atropina
skopolamina
kokaina
- zrenice zwężone :
opium, morfina
wiąd rdzenia
odruch zrenic na światło :
- chory patrzy w dal
- szybkim ruchem rzuca się strumień światła najpierw na jedną
zrenicę, a potem na drugą
- każdą zrenicę badamy osobno, aby wykluczyć reakcję konsensualną
- badamy reakcję konsensualną:
zwężenie drugiej zrenicy pod wpływem bodzca działającego
na zrenicę pierwszą
pobudzenie powstaje w n. wzrokowym i dochodzi do obu
jąder dodatkowych n.III
odruch zrenic na akomodację i konwergencję :
- polecamy patrzeć w dal, a następnie spojrzeć na palec badającego
(w linii środkowej 5 7 cm. przed oczami badanego)
- fizjologicznie występuje zwężenie zrenicy przy patrzeniu na palec
8
www.pandm.prv.pl
- konwergencja również powoduje zwężanie żrenic
BADANIE NERWU TRÓJDZIELNEGO :
" zakres zaopatrywania n.V :
"
"
"
- V1 : czuciowo górne piętro twarzy powyżej rima palpebrae :
szczególnie oko i oczodół, czoło, grzbiet nosa, zatokę czołową
i sitową, powiekę górną, gałkę oczną
- V2 : czuciowo środkowe piętro twarzy między rima palpebrae, a rima oris :
powieka dolna, boczna część nosa, okolicę skroni, szczęki, wargi górnej
szczękę, górne zęby, zatoki przynosowe, błonę śluzową dolnej części
nosa
- V3 :
czuciowo : dolne piętro twarzy poniżej rima oris (żuchwa, bródka,
zęby dolne, język)
ruchowo : mm.żwacze, m. mylohyoideus, venter anterior m. digastrici
mm. skroniowe, mm. skrzydłowe boczne i przyśrodkowe
* kąt żuchwy unerwia C2
" badanie czucia na twarzy :
- w zakresie unerwienia 3 gałęzi dotykając lekko odpowiednich okolic twarzy
kawałkiem waty, lub papierkiem (czucie dotyku), szpilką (czucie bólu),
probówkami z ciepłą i zimną wodą (czucie temperatury)
" punkty uciskowe n.V :
- w miejscu ujścia n. nadoczodołowego przez incisura supraorbitalis
- w miejscu ujścia n. podoczodołowego przez foramen infraorbitale
- w miejscu wyjścia n. bródkowego przez foramen mentale
" odruch rogówkowy :
- lekkie dotknięcie rogówki kawałeczkiem waty, lub papieru
- ramię doprowaczające : V1
- ramię odprowadzające :VII
- pacjent w czasie badania patrzy w górę i na zewnątrz od lekarza
- prawidłowo przymknięcie powieki oka badanego i przeciwnego
- zniesienie uszkodzenie ramienia doprowadzającego,
lub odprowadzającego :
uszkodzenie V1 : żadne oko się nie zamyka
uszkodzenie VII : jedno oko się nie zamyka
" badanie części ruchowej n.V :
-chory otwiera usta i porusza żuchwą do boków i przodu:
-czy podczas otwierania ust żuchwa nie zbacza do boku?
-mm. skrzydłowe poruszają żuchwą w stronę przeciwną
-w jednostronnym porażeniu n.V żuchwa zbacza w stronę porażenia wskutek przewagi mięśni
strony zdrowej, chory nie może wykonać ruchu w stronę zdrową
-napinanie mm. żwaczy i skroniowych :
9
www.pandm.prv.pl
chory silnie zaciska zęby i obmacuje się mięśnie
-w znacznym zaniku mm. żwaczy i skroniowych obserwuje się zapadnięcie policzka i skroni
" odruch żuchwowy :
- uderzenie młotkiem w palec leżący na bródce chorego, który ma usta lekko
otwarte
- po uderzeniu następuje skurcz mm żwaczy i zamknięcie ust (minimalny ruch)
- odruch :
ramię dośrodkowe i odśrodkowe : n.V3
- silny toniczny skurcz m. żwaczy (trismus) :
tetanus
BADANIE NERWU TWARZOWEGO (VII) :
" zakres unerwienia :
"
"
"
- pars gustatoria :
2/3 przednie języka
- pars secretoria :
gandula submandibularis, sublingualis i linguales (chorda tympani)
gl. lacrimalis, gl. palatini, gl. nasales (n. petrosus maior)
- pars motoria :
mm.mimiczne twarzy
m.stapedius
m. potyliczny i mm. małżowiny usznej
v. post. m. digastrici i m.stylohyoideus
platysma
unerwienie korowe mm. mimicznych górnej części twarzy jest jest
obustronne (górna część jądra otrzymuje włókna skrzyżowane i
nieskrzyżowane)
unerwienie korowe mm. dolnej częsci twarzy jest jednostronne
(dolna część jądra otrzymuje tylko włókna skrzyżowane)
" oglądanie twarzy chorego w spokoju i podczas rozmowy :
- ocena symetrii :
fałdy nosowo policzkowe
zmarszczki na czole
kącik ust
- lekka asymetria twarzy może wystąpić u ludzi zupełnie zdrowych
" polecić choremu :
- zmarszczyć czoło (opuścić głowę i patrzeć w górę)
- zmarszczyć brwi
- zamknąć silnie oczy
- pokazać zęby (wyszczerzyć)
ujawnia się niedowład mm. dolnej części twarzy
- zagwizdać
- dmuchać
- w celu ujawnienia niedowładu m. okrężnego oka polecamy choremu
silnie zacisnąć powieki i staramy się palcem rozewrzeć szpary powiekowe:
10
www.pandm.prv.pl
po stronie niedowładu łatwiej można otworzyć
- starać się wywołać uśmiech na twarzy chorego:
podczas ruchów twarzy mimowolnych, związanych z emocjami
niedowład w połowiczym porażeniu n.VII nie uajwnia się
" objaw Chvostka :
- normalnie n. VII jest niepobudliwy na bodzce mechaniczne
- w tężyczce (tetania) pobudliwość mechaniczna n.VII wzrasta
po uderzeniu młotkiem w n.VII w okolicy pes anserinus otrzymuje się
skurcz mm. twarzy
" objaw Bella :
- w przypadku obwodowego uszkodzenia n.VII
- podczas zamykania oczu można zaobserwować ruch gałki ocznej do góry
" odruch rogówkowy :
"
"
"
- zniesiony, lub osłabiony po stronie porażonej
BADANIE NERWU PRZEDSIONKOWO ŚLIMAKOWEGO (VIII) :
" badanie słuchu :
"
"
"
- poleca się choremu powtarzać szept i mowę głośną
- fizjologicznie słyszymy szept z odległości 6 7 m
w tej odległości badany stoi bokiem do lekarza
chory zatyka palcem ucho nie badane
jeśli nie słyszy z tej odległości przybliżamy się i określamy
odległość z której słyszy
- porównanie ostrości słuchu obu uszu:
np. tykanie zegarka
" próba Webera :
- drgające widełki stroikowe przykładamy na środku czoła badanego
- prawidłowo badany słyszy jednakowy dzwięk w obu uszach
- uszkodzone ucho środkowe, lub zewnętrzne :
chory słyszy głośniej drganie widełek w uchu chorym
- uszkodzenie aparatu odbiorczego :
chory wyrażniej słyszy stroik uchem zdrowym
" próba Rinnego :
- stroik przykładamy do wyrostka sutkowatego
- chory ma powiedzieć kiedy przestanie słyszeć jego drgania
- przewód słuchowy zewnętrzny zatyka palcem
- gdy badany oświadczy że już nie słyszy zbliżamy stroik do przewodu
słuchowego
- prawidłowo przewodnictwo powietrzne jest dłuższe niż kostne i badany
jeszcze jakiś czas słyszy drganie widełek (Rinne +)
- podobnie w razie uszkodzenia aparatu odbiorczego
- w chorobach ucha środkowego i zewnętrznego przewodnictwo powietrzne jest
skrócone (Rinne - ), chory nie slyszy stroika przyłożonego do przewodu
słuchowego zewnętrznego
11
www.pandm.prv.pl
- dokładniejsze badanie przeprowadza się stroikami o różnej częstości drgań :
upośledzenie słyszenia tonów niskich w uszkodzeniu aparatu
przewodzącego
upośledzenie słyszenia tonów wysokich w uszkodzeniu aparatu
odbiorczego
" próba kaloryczna Baranyego :
- badanie układu przedsionkowego
" próba Hallpike a :
- wykonuje się w przypadku zawrotów głowy związanych ze zmianą położenia
- pacjent siada na płaskiej leżance, w taki sposób by po przyjęciu pozycji
leżącej jego głowa zwisała poza leżanką
- obrócić głowę pacjenta w jedną stronę
- pajent powinien szybko położyć się na łóżku z wyprostowaną szyją
(lekarz przytrzymuje głowę)
- należy obserwować czy oczopląs występuje w stronę spojrzenia, czy
występuje z pewnym opóznieniem, czy ! się po powtórnym badaniu,
czy pacjent odczuwa zawroty głowy
- podobną próbę przeprowadzamy z drugiej strony
- wyniki :
oczopląs nie występuje prawidłowo
oczopląs kołowy z opóżnieniem, znika po pewnym czasie, występuje
lekki zawrót głowy obwodowy zespół przedsionkowy
oczopląs pojawia się od razu i nie znika ośrodkowy zespół
przedsionkowy
" próba obracania (Unterberga) :
- pacjent staje naprzeciwko lekarza z rękami wyprostowanymi i zwróconymi
w kierunku lekarza
- pacjent idzie w miejscu i po chwili zamyka oczy
- jeśli stopniowo obraca się :
uszkodzenie po stronie w którą pacjent się obraca
" oczopląs (nystagmus) :
- są to mimowolne, rytmiczne ruchy gałek ocznych, ujawniające się najczęściej
w skrajnym wychyleniu gałek
- typ :
wahadłowy (obustronny)
rytmiczny (z wyrazną fazą jednostronną)
- postać :
poziomy
pionowy
skośny
obrotowy
- kierunek :
określany wg zwrotu fazy szybiej
- szybkość
- amplituda :
grubofalisty
drobnofalisty
12
www.pandm.prv.pl
- natężenie :
I0 tylko przy patrzeniu w kierunku fazy szybkiej
II0 też przy patrzeniu na wprost
III0 przy patrzeniu w obu kierunkach
- w uszkodzeniu błędnika faza szybka ukierunkowuje się w stronę zdrową,
oczopląs jest zwykle poziomy, lub poziomoobrotowy, drobnofalisty
- w uszkodzeniach ośrodkowych faza szybka w stronę chorą, lub oczopląs
wahadłowy, grubofalisty, często z komponentą pionową
- oczopląs optokinetyczny :
przy patrzeniu na jednostronnie przesuwajace się obrazy w polu
widzenia (np. podczas jazdy pociągiem)
faza szybka przeciwnie do kierunku przesuwania się obrazów
zanika w uszkodzeniach płata skroniowego, lub ciemieniowego
BADANIE NERWU GARDAOWOJZYKOWEGO (IX) I BADNEGO (X) :
" zakres unerwienia :
"
"
"
- nerw IX :
czuciowo : górna część gardła, ucho środkowe, korzeń języka,
podniebienie miękkie, migdałki
smakowo : 1/3 tylna języka
ruchowo : m. constrictor pharyngis sup., m. stylopharyngeus
parasympatycznie : gl. parotis, buccales et labiales
- nerw X :
ruchowo : mm. podniebienia miękkiego, gardła, przełyku, krtani
czuciowo : opona twarda tylnej jamy czaszki, ucho zewnętrzne, krtań
parasympatycznie i czuciowo : narz. kl. piersiowej i jamy brzusznej
" oglądanie gardła :
- przyciskamy język szpatułką i oglądamy ustawienie łuków podniebiennych
w spokoju i podczas fonacji (chory mówi aaaaa )
- łuk podniebienny po stronie niedowładu jest ustawiony niżej i nie unosi
się podczas fonacji
- prawidłowo podczas fonacji języczek unosi się pozostając w linii środkowej
- jeśli podniebienie jest porażone po jednej stronie języczek zbacza w stronę
zdrową
- objaw firankowy :
podczas fonacji tylna ściana gardła przesuwa się w stronę zdrową
- dysfagia :
można dać pacjentowi wodę do przełknięcia
- mowa :
ma przydżwiek nosowy i jest dyzartryczna
" badanie odruchu podniebiennego i gardłowego :
- włókna n.IX i X są ramieniem doprowadzającym i odprowadzającym
łuku odruchowego
- odruchy te mogą być osłabione, lub zniesione u zdrowych
13
www.pandm.prv.pl
- odruch podniebienny :
wywołujemy dotykając szpatułką obu łuków podniebiennych
prawidłowo łuk podniebienny unosi się
- odruch gardłowy :
dotykamy szpatułką tylnej ściany gardła
prawidłowo odruch wymiotny i uniesienie języczka
" badanie smaku :
- nerw VII 2/3 przednie języka
- nerw IX 1/3 tylna języka
- kładziemy bagietką na różne strony i części języka kolejno szczyptę
cukru, soli kwasku cytrynowego i chininy
- chory pokazuje na krtce z napisami jaki to smak
- po każdym badaniu dokładne przepłukanie ust
- ważna jest kolejność
- badanie smaku na tylnej części języka :
dotknięcie słabym prądem galwanicznym wywołuje kwaśny smak
BADANIE NERWU DODATKOWEGO (XI) :
" zakres unerwienia :
"
"
"
- m. sternocleidomastoideus i m. trapezius
- dana półkula mózgowa zaopatruje m. sternocleidomastoideus po swojej
stronie i m. trapezius po stronie przeciwnej
" badanie ruchów głowy :
- napinanie m. sternoleidomastoideus ( zwraca głowę w stronę przeciwną)
- polecamy choremu wykonać zwrot najpierw w jedną stronę, potem w
drugą, jednocześnie przeciwstawiamy temu ruchowi opór ręki położonej
na policzku chorego, a drugą ręką obmacujemy mięsień
" badanie m. trapezius :
- siłę górnej części m. trapezius badamy przeciwstawiając opór ruchowi
unoszenia barków, jednocześnie obserwując napinanie mięśnia
- przy porażeniu łopatka obniża się, oddala się od linii środkowej ciała,
niekiedy odstaje
" interpretacja :
- niedowład m. sternocleidomastoideus i m. trapezius po tej samej stronie
obwodowe porażenie n.IX
- niedowład m. sternocleidomastoideus po tej samej stronie i m. trapezius
po przeciwnej :
porażenie ośrodkowe po stronie m. sternocleidomastoideus
- opóżnienie ruchu unoszenia barku po jednej stronie :
porażenie ośrodkowe po stronie przeciwnej
BADANIE NERWU PODJZYKOWEGO (XII) :
14
www.pandm.prv.pl
" zakres unerwienia :
"
"
"
- mm. języka
" badanie języka :
- po szerokim otwarciu j. ustnej oglądamy język:
czy są drgania pęczkowe
- chory wysuwa język do przodu :
czy są zaniki
czy są drgania
czy nie zbacza po wysunięciu
- chory wysuwa język na brodę i przytrzymuje
- badanie ruchów języka
- ocena siły mięśniowej
pacjent wypycha policzek językiem
lekarz próbuje wepchnąć język od zewnątrz
powtórzyć po drugiej stronie twarzy
" interpretacja :
- jednostronne porażenie obwodowe :
język zbacza w stronę uszkodzenia (m. genioglossus strony
zdrowej przepycha język w stronę uszkodzenia)
- porażenie ośrodkowe :
język zbacza w stronę zdrową
BADANIE KOCCZYNY GÓRNEJ :
OGLDANIE :
" ułożenie kończyny :
"
"
"
- w hemiplagia capsularis :
ramię lekko odwiedzione
przedramię zgięte w stawie łokciowym i lekko nawrócone (pronacja)
ręka i palce ręki w zgięciu dłoniowym
towarzyszy mu ułożenie wyprostne k. dolnej
- w zespole parkinsonowskim :
palce przywiedzione, zgięte w stawach podstawowych pod kątem
100 o , w stawach międzypaliczkowych wyprostowane
kciuk wyprostowany, a jego opuszka przylega do opuszki
wskaziciela
" skóra :
- rany
- otarcia naskórka
- blizny
- zaburzenia troficzne
- znamiona
15
www.pandm.prv.pl
- naczyniaki
- guzki układające się wzdłuż nerwów
- pęcherzyki
- zabarwienie, ciepłota
" stan mięśni :
- zanik masy mięśniowej :
rozlany (najczęściej z bezczynności)
ograniczony (najczęściej uszkodzenie n. obwodowego)
" drżenie pęczkowe i włókienkowe (fasciculatio i fibrillatio) :
- drżenie pęczkowe :
powstaje wskutek szybkich skurczów włókienek mięśniowych
jest wyrazem patologicznych wyładowań ze schorzałej kom. ruchowej
są to niewielkie drgania podskórne odpowiadające skurczom jednostki
ruchowej
najcz. w przewlekłych sprawach zwyrodnieniowych uszkadazjących
kom. ruchowe rogów przednich rdzenia np. stwardnienie boczne
zanikowe
- drżenie włókienkowe :
występuje w odnerwionych włóknach mięśniowych
powstaje na skutek nadwrażliwości wyrodniejących włókien
mięśniowych w stosunku do Ach tkankowej
nie jest widoczne pod skórą
" hiperkinezy (ruchy mimowolne) :
- drżenie :
spoczynkowe, kinetyczne (pozycyjne, zamiarowe)
polecić pacjentowi narysować spiralę, lub połączyć dwie równoległe
linie (wykrywanie drżenia minimalnego)
- ruchy pląsawicze :
są to szybkie nieskoordynowane ruchy nie mające stałej i określonej
postaci
nakładają się na ruchy celowe, lub występują w spoczynku
- ruchy atetotyczne :
są to powolne ruchy dotyczące odsiebnych części kończyn zwykle
palców rąk
palce są nadmiernie wyprostowane i przybierają dziwacze, niezwykłe
ustawienia
często towarzyszą porażeniom dziecięcym
- mioklonie :
są to szybkie, nieregularne, nagłe skurcze mięśni, lub nawet części
mięśnia
częściej występują w mm. kończyn
występują w ostrym nagminnym zapaleniu mózgu
- ruchy dystoniczne :
ruchy skręcające obejmujące głównie mięśnie pasa barkowego i
miednicy
16
www.pandm.prv.pl
w mięśniach tułowia powodują podczas chodzenia wygięcie kręgosłupa
do przodu (dystonia torsyjna)
- hemibalizm :
są to obrotowe ruchy dotyczące tułowia i kończyn pojawiające się
jednostronnie
występują w uszkodzeniu jądra niskowzgórzowego
BADANIE RUCHÓW CZYNNYCH :
- polecamy choremu wykonywać ruchy czynnne jednocześnie prawą i lewą
kończyną w poszczególnych stawach
- zwracamy uwagę na zakres i szybkość ruchów
- ruchy po stronie dominującej są zazwyczaj silniejsze i sprawniejsze
- badamy kolejno :
ruch barku (ku górze, przodowi, tyłowi)
ruchy w stawie barkowym (ruchy wyprostowanej k.g w płaszczyznie
czołowej i strzałkowej)
ruchy w stawie łokciowym
ruchy w stawie nadgarstkowym
ruchy palców (zginanie, postowanie, odwodzenie, przywodzenie)
" próba mijania (zbaczania) :
- polecamy choremu wyciągnąć przed siebie obie wyprostowane
kończyny górne, zamknąć oczy i trzymać kończyny nieruchomo
- gdy kończyna po jednej stronie opada :
niedowład
zab. móżdżkowe
- polecamy choremu jednocześnie podnieść do góry obie wyprostowane
kończyny górne
po stronie niedowładu kończyna opóznia się i występuje lekkie
zgięcie w stawie łokciowym
" korzenie rdzeniowe :
- C5 :
odwodzenie barku
zginanie w stawie łokciowym
odruch z m. dwugłowego
- C6 :
zginanie w stawie łokciowym (półnawróconej)
odruch z m. brachioradialis
- C7 :
prostowanie palców
prostowanie w stawie łokciowym
odruch z m. triceps brachii
- C8 :
zginanie palców
- Th1 :
małe mięśnie dłoni
17
www.pandm.prv.pl
BADANIE RUCHÓW BIERNYCH I NAPICIA MIŚNI :
- pacjent powinien mieć odwróconą uwagę np. rozmową
- podczas badania polecamy choremu rozluznić mięśnie
- wykonujemy kolejno ruchy we wszystkich stawach obu kończyn
- zwracamy uwagę na zakres ruchów i napięcie mięśniowe
- opór który wyczuwamy podczas wykonywania ruchów biernych wskutek
napinania się mięśni jest miarą napięcia mieśniowego
- ocenę napięcia umożliwia też obmacywanie mięśni w spokoju i podczas
ruchów biernych
" zakres ruchów biernych :
"
"
"
- ograniczenie zakresu :
zmiany w stawach
przykurcze (contractura) rozwijają się w następstwie silnego i
długotrwałego ę! napięcia mięśni, lub
w następstwie niedowładu
" napięcie mięśniowe :
- obniżone :
! oporu podczas wykonywania ruchów biernych
mięśnie zwiotczałe, kontury zatarte,
nadmierna ruchomość stawów (możliwe wyprostowanie, lub zgięcie
w zakresie przekraczającym granice fizjologiczne)
podczas wykonywania szybkich ruchów biernych (potrząsanie)
przedramieniem w różnych kierunkach łatwo można zauważyć
nadmierne wychylenie ręki
- stan spastyczny (kurczowy) :
spasticitas
wzmożenie napięcia mięśniowego typu scyzorykowego
podczas wykonywania biernych ruchów szybkich na początku
ruchu opór jest największy, po czym dość nagle ! się i w miarę
wykonywania ruchów czasem zupełnie ustępuje
towarzyszy uszkodzeniu drogi korowo rdzeniowej
- sztywność (rigiditas) :
podczas wykonywania ruchów biernych występuje opór stały
w trakcie całego ruchu
może być sztywność typu rury ołowiowej, lub koła zębatego
występuje w chorobach zwojów podstawy
BADANIE SIAY MIŚNIOWEJ :
- poleca się choremu wykonać ruch w jednym ze stawów, a jednocześnie
przeciwstawiamy temu ruchowi opór własnej ręki
- badamy siłę we wszystkich stawach w kolejności tj. przy badaniu ruchów
czynnych
- osłabienie siły mięśniowej = niedowład (paresis)
- całkowita niemożność wykonania ruchu = porażenie (paralysis)
18
www.pandm.prv.pl
" niedowład w skali bydgoskiej :
kończyna górna :
0p. brak ruchu, lub ślad ruchu
1p. możliwość wykonania niepełnego zakresu ruchu w odciążeniu
2p. pełen zakres ruchów bez obciążenia
3p. pełen zakres ruchów z obciążeniem
ręka :
0p. brak ruchu
1p. ręka chwytna
2p. ręka manipulacyjna z pełną opozycją kciuka
3p. ręka gestowa
BADANIE ODRUCHÓW :
- wzmacnianie odruchów :
np. pacjent zaciska zęby
" odruch z m. brachioradialis :
"
"
"
- ośrodek C5 C6 (n. radialis)
- ramię chorego jest przywiedzione, przedramię zgięte w stos. do ramienia
pod kątem ok. 120o , ręka w ułożeniu pośrednim między supinacją i pronacją
- lekarz ujmuje silnie lewą ręką brzeg łokciowy ręki badanego i uderza
młotkiem w wyrostek rylcowaty k. promieniowej
- następuje zgięcie w stawie łokciowym (skurcz m. brachioradialis, m. biceps
brachii i m. brachialis internus)
- po uderzeniu w wyrostek rylcowaty często równocześnie stwierdza się
odruch Jacobsona :
polega na zgięciu palców
obustronny jest fizjologiczny, a jednostronny patologiczny
" odruch z m. biceps brachii :
- ośrodek C5 C6 (n. musculocutaneus)
- ułożenie kończyny jak w odruchu z m. brachioradialis, ale ręka jest
w całkowitej supinacji i opiera się na dłoni lekarza
- wyczuwamy ścięgno m. dwugłowego i uderzamy w nie młotkiem
- powoduje to skurcz m. dwugłowego i zgięcie w stawie łokciowym
" odruch z m. triceps brachii :
- ośrodek C7 (n. radialis)
- unosimy ramię ku górze do kąta 70 75o w stosunku do tułowia
- zginamy kończynę w stawie łokciowym do kąta nieco > 90o
- podtrzymujemy ramię w ten sposób, aby zwisało ku dołowi
- uderzamy w ścięgno m. trójgłowego tuż powyżej wyrostka łokciowego
(olecranon)
- występuje skurcz m. trójgłowego i ruch wyprostny przedramienia
19
www.pandm.prv.pl
- inny sposób : ramię unosimy do poziomu i podtrzymujemy tak aby
zwisające swobodnie przedramię tworzyło z nim kąt prosty, dalej tjw.
" odruch Meyera :
- odruch z grupy odruchów podstawowych
- przywiedzenie i wyprostowanie kciuka podczas silnego zgięcia w
stawie podstawowym III, lub IV palca ręki
- obusronny brak może być fizjologiczny
- jednostronny brak :
uszkodzenie drogi korowo rdzeniowej
" odruch chwytny :
- występuje jednostronnie w przypadku guza płata czołowego
- przeciwstronnie do uszkodzenia
- chory mimowolnie chwyta przedmiot, który mu się wsadzi do ręki
- usunięcie przedmiotu napotyka trudności
- chory sam nie może czynnie wypuścić przedmiotu
" zmiany patologiczne :
- żywe i wygórowane odruchy :
w zespole piramidowym
- osłabienie, lub zniesienie odruchów :
ogólne : neuropatia obwodowa
zespół móżdżkowy
odosobnione : uszkodzenie obwodowego neuronu ruchowego
- anizorefleksja = asymetria odruchów
- odruch odwrócony (paradoksalny) :
odruch w danym miejscu jest zniesiony, lecz zarazem przeniesiony
na niższy poziom
poziom zniesionego odruchu odpowiada miejscu zmian chorobowych
np. odruch z m. dwugłowego zniesiony, lecz uderzenie wywołuje skurcz
m. trójgłowego
jest objawem uszkodzenia obwodowego neuronu ruchowego na
danym poziomie np.C5 połączonego z uszkodzeniem ośrodkowego
neuronu ruchowego poniżej tego poziomu (zajęcie rdzenia kręgowego
na poziomie zniesionego odruchu)
- powolne rozlużnianie mięśni po wywołaniu odruchu :
objaw niedoczynności tarczycy
BADANIE CZUCIA POWIERZCHOWNEGO :
- oczy powinny być zasłonięte
- porównywać symetrycznie
- określając granice upośledzenia czucia rozpoczynamy badanie od stosowania
bodzca na obszarze na którym stwierdza się upośledzenie czucia
" czucie dotyku :
- badamy kawałkiem papieru, lub waty
20
www.pandm.prv.pl
- anaesthesia : zniesienie czucia dotyku
- hypaesthesia (hipestezja) : ! czucia dotyku
- hyperaesthesia (przeczulica) : ę! czucia dotyku
" czucie bólu :
- badamy szpilką
- okresowo stosuje się bodziec dotykowy i chory ma określić co czuje
(ostre, czy tępe)
- analgesia : zniesienie czucia bólu
- hypalgesia : ! czucia bólu
- hyperalgesia : ę! czucia bólu
" czucie temperatury :
- dotykamy probówką z zimną i ciepłą (50o) wodą
- termoanalgesia : zniesienie czucia temperatury
- termohypalgesia : ! czucia temperatury
- termohyperalgesia : ę! wrażliwość na bodzce cieplne
" przy podejrzeniu uszkodzenia płata ciemieniowego dodatk. badamy :
- badanie umiejscowienia bodzca :
chory pokazuje palcem, gdzie wystąpił bodziec
- rozróżnianie dwóch bodzców :
cyrklem Webera
można też za pomocą 2 szpilek, lub zapałek
miarą wrażliwości jest odległość między dwoma bodzcami, które
badany powinien odczuwać jako oddzielne
- odczytywanie znaków pisanych na skórze (dermoleksja) :
kreślimy na powierzchni skóry badanego krzyżyk, kółko, lub cyfry
chory z zamkniętymi oczyma ma rozpoznać co to było
BADANIE CZUCIA GABOKIEGO :
- chory ma zamknięte oczy
- wykonujemy ruchy bierne kończyną badanego i polecamy mu określić
kierunek ruchu i ułożenie kończyny
- zaczynamy od części dystalnych
jeśli badany określi prawidłowo ruchy i ułożenie kciuka wówczas
nie badamy czucia głębokiego w innych stawach (zaburzenia
występują najpierw w częściach odsiebnych)
jeśli są zaburzenia w badaniu kciuka badamy dalej stawy bliższe
i określamy zakres zaburzeń
można też polecić naśladować choremu te ruchy w drugiej kończynie
wkładamy choremu do ręki rózne przedmioty i ma powiedzieć co to jest
(z zamkniętymi oczami)
" zmiany patologiczne :
- stereoanestezja :
21
www.pandm.prv.pl
niemożność określenia kształtu i wielkości przedmiotów trzymanych w
ręce
towarzyszy upośledzeniu czucia głębokiego
- stereoagnozja :
gdy występuje w.wym. objawy, ale bez upośledzenia czucia głębokiego
BADANIE ZBORNOŚCI RUCHÓW :
" próba palec nos :
"
"
"
- choremu poleca się trafić końcem palca wskazującego w czubek nosa
powoli i szybko
najpierw z zamkniętymi, potem z otwartymi oczami
- chory nie trafia :
ataksja móżdżkowa
ataksja tylnosznurowa (z zamkniętymi oczami)
zaburzenia czucia głebokiego
" próba mijania (zbaczania) :
- po stronie odpowiadającej ognisku chorobowemu kończyna zbacza
na zewnątrz
" diadochokineza :
- zdolność do wykonywania szybkich ruchów naprzemiennych np.
nawracanie i odwracanie ręki, przebieranie palcami, zamykanie i
otwieranie pięści
- adiadichokineza :
niemożność wykonywania w.wym. ruchów
- dysdiadochokineza :
ograniczenie zdolności wykonywania w.wym. ruchów
- zaburzenia diadochokinezy występują w :
zespole móżdżkowym
BADANIE KOCCZYNY DOLNEJ :
OGLDANIE :
- tj kończyna dolna
BADANIE RUCHÓW CZYNNYCH :
- badamy obustronnie ruchy czynne :
w stawie biodrowym
w stawie kolanowym
w stawie skokowym
w stawach palców stóp
22
www.pandm.prv.pl
" korzenie rdzeniowe :
"
"
"
- L1 L2 :
zgięcie w stawie biodrowym
L3 L4 :
-
prostowanie w stawie kolanowym
odruch kolanowy
- L5 :
prostowanie palucha stopy
- S1 :
prostowanie w stawie biodrowym
zgięcie w stawie kolanowym
zgięcie podeszwowe stopy
BADANIE RUCHÓW BIERNYCH I NAPICIA MIŚNI :
- tj. kończyna górna
BADANIE SIAY MIŚNIOWEJ :
- tj. kończyna górna
" niedowład w skali bydgoskiej :
0p. brak ruchu, lub ślad ruchu
1p. niepełny zakrres ruchów w odciążeniu
2p. pełny zakres ruchów bez obciążenia
3p. pełny zakres ruchów z obciążeniem
" próba Barrego :
- choremu leżącemu na brzuchu zginamy obie kończyny dolne w stawach
kolanowych pod kątem prostym i polecamy utrzymać kończyny w tej pozycji
po stronie niedowładu kończyna opada (można wykryć lekki niedowład)
" inne sposoby wykrycia lekkiego niedowładu :
- leżący chory kładzie skrzyżowane ręce na klatce piersiowej, rozsuwa nieco
kończyny dolne i siada
ludzie zdrowi opierają się piętami o posłanie
jeśli jest niedowład kończyna się unosi
uniesienie 1, lub obu kończyn może wystąpić w chorobach móżdżku
BADANIE ODRUCHÓW :
- odruchy można wzmocnić przez zaciśnięcie pięści, lub złączenie dłoni
i ich rozciąganie, liczenie patrzenie w sufit itp.
- brak odruchu można stwierdzić dopiero po wielokrotnym badaniu ze
wzmocnieniem
23
www.pandm.prv.pl
" odruch kolanowy (rzepkowy) :
- ośrodek : L2 L4 (n. udowy)
- chory siedzi na krześle ze stopami opartymi o podłogę, kończyny zgięte
w stawach kolanowych pod kątem 100o
- lekarz kładzie rękę na udzie chorego i uderza młotkiem tuż poniżej rzepki
w ścięgno m. qadriceps
widoczny i wyczuwalny jest skurcz m. qadriceps oraz ruch wyprostny
w stawie kolanowym
niekiedy występuje równoczesne przywiedzenie kończyny badanej,
czasem obu kończyn (skurcz przywodzicieli)
- można też wywołać gdy nogi swobodnie zwisają
- u chorych leżących kończyny zginamy w stawach kolanowych pod kątem
120 130o, stopy opierają się całą powierzchnią o posłanie, chory rozlużnia
mięśnie, lekarz podtrzymuje obie kończyny jedną ręką, którą umieszcza pod
kolanami badanego
" odruch skokowy :
- ośrodek S1 S2 (n. kulszowy)
- chory klęczy na krześle, lub łóżku tak, aby tylko stopa luzno zwisała poza
brzeg krzesła, lub łóżka
- uderzamy młotkiem w ścięgno Achillesa
następuje skurcz m. triceps surae i zgięcie podeszwowe stopy
- u chorych leżących odruch możemy wywołać po odwiedzeniu kończyny
i zgięciu w stawie kolanowym w ten sposób, aby podudzie tej kończyny
krzyżowało się z podudziem drugiej kończyny, która pozostaje wyprostowana
" odruch podeszwowy :
- ośrodek S1 S2 (n. kulszowy)
- drażnienie skóry podeszwy wywołuje zgięcie podeszwowe palucha
- należy drażnić skórę zewnętrznej powierzchni podeszwy wdłuż linii biegnącej
od pięty ku okolicy nasady V palca
- zgięciu palucha towarzyszy zgięcie pozostałych palców stopy
- reakcja obronna :
paluch prostuje się i pozostałe palce też, a stopa zgina się w kostce
należy powtórzyć badanie delikatniej
- zniesienie odruchu (areflexia plantis) :
paluch ani się nie prostje, ani nie zgina
może wystąpić w wyniku oziębienia stopy
" odruch Babińskiego :
- odruch patologiczny
- wywołujemy tj. podeszwowy
- występuje grzbietowe zgięcie palucha
- (+) objaw Babińskiego :
uszkodzenie drogi korowo rdzeniowej
w 1 2 rż. fizjologiczny
24
www.pandm.prv.pl
- łącznie z odruchem Babińskiego często występuje wachlarzowate odwiedzenie
palców stopy (objaw wachlarza)
- może wystąpić zgięcie grzbietowe stopy, zgięcie w stawie kolanowym
i biodrowym
wyraz automatyzmu rdzeniowego
" odruch Rossolimo :
- odruch patologiczny
- uderzamy szybko i dość energicznie opuszkami palców, lub młotkiem w
opuszki palców stopy
rozciąginięcie zginaczy palców stopy i zgięcie podeszwowe palców
stopy
- (+) odruch Rossolimo :
jeden z pierwszych objawów SM
uszkodzenie drogi korowo rdzeniowej
niekiedy u zdrowych
" klonusy :
- gdy odruchy są bardzo wzmożone towarzyszą im klonusy
- o klonusie mówimy gdy wystąpią co najmniej 3 rytmiczne skurcze
- klonus rzepki (rzepkotrząs) :
można go uzyskać nagłym ruchem biernym rzepki ku dołowi
silnie ująć rzepkę miedzy kciuk i palec wskazujący i pociągnąć ku
dołowi
w m. quadriceps występują rytmiczne skurcze co powoduje ruchy rzepki
ku górze i ku dołowi
- klonus stopy (stopotrząs) :
po nagłym wykonaniu grzbietowego zgięcia stopy
kończyna zgięta w stawie kolanowym i stopa podtrzymywana w zgięciu
ręką badającego
niekiedy klonus pojawia się po wywołaniu odruchu skokowego
BADANIE CZUCIA POWIERZCHOWNEGO I GABOKIEGO :
- tj. kończyna górna
- zaczynamy od palucha
OBJAWY ROZCIGOWE :
" objaw Laseque a :
"
"
"
- uniesienie ku górze kończyny dolnej wyprostowanej w stawie kolanowym
powoduje rozciągnięcie n. ischiadicus i ból
- chory leży na plecach
- lekarz kładzie rękę na przedniej powierzchni uda badanego, a drugą ręką umuje
od dołu powyżej kostki podudzie i powoli unosi wyprostowaną kończynę do
kąta ok. 80o
25
www.pandm.prv.pl
- w razie ucisku na L5 S1 uniesienie wywołuje ból wzdłuż n. ischiadicus i
zgięcie w stawie kolanowym
- inny sposób polega na uniesieniu ku górze kończyny zgiętej w stawie
kolanowym, a następnie po wykonaniu silnego zgięcia w stawie biodrowym
powoli prostujemy kończynę w stawie kolanowym
- można też polecić choremu leżącemu usiąść nie zginając kończyn dolnych,
lub choremu w pozycji stojącej kazać się pochylić do przodu
- obustronny objaw Laseque a występuje w zapaleniu wielonerwowym i
wielokorzonkowym
" objaw Fajersztajna Krzemickiego :
- ból i zgięcie kończyny chorej zjawia się podczas badania objawu Laseque a po
stronie zdrowej
" objaw Mackiewicza :
- objaw rozciągowy n. udowego
- chory leży na brzuchu
- zgięcie podudzia wywołuje ból na przedniej powierzni uda
BADANIE ZBORNOŚCI RUCHÓW :
" próba pięta kolano :
"
"
"
- polecamy choremu trafić piętą jednej nogi w kolano drugiej
- najpierw z otwartymi oczami potem z zamkniętymi
- powoli i szbko
- kolejno jedną i drugą kończyną
- ujawnia się ataksja móżdżkowa, lub tylnosznurowa
BADANIE CHODU :
- zwracamy uwagę na kończyny górne i dolne, na postawę chorego podczas
chodzenia
- chory najpierw chodzi z otwartymi, a potem z zamkniętymi oczami
" chód paretyczny (niedowładny) :
"
"
"
- chory chodzi powoli, małymi krokami, z trudnością przesuwa stopy
(powłuczy nogami)
- jeśli niedowład jest szczególnie nasilony w prostownikach stóp chód staje się
brodzący
- występowanie :
niedowład wiotki kończyn dolnych
" chód brodzący :
- z powodu opadnięcia stóp chory nadmiernie zgina nogi w kolanach
- występowanie :
zapalenie wielonerwowe
26
www.pandm.prv.pl
" chód kaczkowaty :
- podczas chodzenia kołysanie w biodrach
- uderzająca jest trudność wchodzenia na schody
- występuje niedowład mm. obręczy i ud
- występowanie :
postępująca dystrofia mięśniowa (dystrophia musculorum progressiva)
" chód spastyczny (kurczowy) :
- chory podczas chodzenia nie zgina kończyn w stawach kolanowych, z
trudnością odrywa stopy od podłoża i przesuwając kończyny zaczepia palcami
o podłogę
- występowanie :
niedowład spastyczny kończyn dolnych
" chód koszący :
- chodzenie umożliwiają głównie ruchy w stawie biodrowym
- wyprostne ułożenie kończyny jest powodem tego, że chory podczas chodzenia
nie odrywając niedowładniętej stopy od podłogi zakreśla półkule
(circumductio) czyli kosi
- jednocześnie kończyna górna zachowuje charakterystyczne ułożenie
zgięciowe :
ramię lekko odwiedzione, przedramię zgięte, ręka i palce ręki zgięte
dłoniowo
- wystepowanie :
spastyczny niedowład połowiczy pochodzenia mózgowego
" chód małymi kroczkami :
- jednoczesnie usztywnienie i pochylenie tułowia ku przodowi
- brak fizjologicznych współruchów kończyn górnych (balansowanie rąk)
podczas chodzenia
- występowanie :
zespoły parkinsonowskie
" chód móżdżkowy :
- podobny do chodu człowieka pijanego
- chwianie się i zataczanie podczas chodzenia
- aby utrzymać równowagę chory szeroko rozstawia kończyny (chód na
szerokiej podstawie)
- asynergia tułowia :
brak prawidłowej koordynacji ruchów kończyn dolnych i tułowia
chory podczas chodzenia jakby pozostawia tułów w tyle
- zamnięcie oczu nie zwiększa zaburzeń, lub tylko lekko je nasila
- w razie uszkodzenia robaka chory pada do tyłu
- w uszkodzeniu półkuli chory pada na stronę uszkodzoną
" chód tylnosznurowy (generalski) :
27
www.pandm.prv.pl
- dyssymetria :
kroki nierównej długości, zwykle większe niż prawidłowe
chory nadmiernie zgina kolana, gwałtownie wyrzuca stopy
i silnie uderza piętą o ziemię
- chód jest niepewny :
podczas chodzenia chory stale patrzy na stopy
- zamknięcie oczu nasila zaburzenia
- występowanie :
choroby przebiegające z uszkodzeniem sznurów tylnych :
~ wiąd rdzenia
~ zwyrodnienie sznurowe rdzenia
~ w niektórych postaciach zapalenia wielonerwowego
(pobłonicze, alkoholowe) wskutek uszkodzenia
obwodowych włókien przewodzących pobudzenia
proprioceptywne
OBJAWY OPONOWE :
INNE BADANIA :
" próba Romberga :
"
"
"
- polecamy choremu stanąć z przywiedzionymi stopami i następnie zamknąć
oczy
- w niezborności tylnosznurowej :
po zamknięciu oczu chory zaczyna się chwiać, może nawet upaść
- w uszkodzeniu móżdżku :
chory chwieje się
zamknięcie oczunie ę! zaburzeń równowagi, lub tylko nieznacznie je
nasila
- wzmocniona próba Romberga :
chory staje na palcach
" próba Babińskiego :
- stojącemu choremu nachylamy do tyłu głowę i tułów
- u zdrowych :
lekkie zgięcie w stawach kolanowych i skokowych
- ataksja móżdżkowa:
chory pada ku tyłowi
" próba Untenberga (chód kompasowy) :
"
"
"
- jeśli choremu z uszkodzoną półkulą, lub błędnikiem polecimy chodzić w
miejscu z zamkniętymi oczami to wówczas obraca się w stronę uszkodzoną
Bibliografia :
1.Mazur Neurologia myślenie kliniczne
28
www.pandm.prv.pl
2.Jakimowicz Neurologia kliniczna
3.Fuller Badanie neurologiczne to proste
29
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Badanie neurologiczne dzieckaBadanie neurologicznezestawienie do badania neurologicznego[W] Badania Operacyjne Zagadnienia transportowe (2009 04 19)07 Badanie „Polacy o ADHD”4M Badanie prostownik w jednofazowych i uk éad w filtruj¦ůcychNeurologiaThelittle miopatiebadania dyskusjabadania operacyjne 9więcej podobnych podstron