dysleksja
Miejsce
na naklejkÄ™
z kodem szkoły
MCH-R1A1P-062
EGZAMIN MATURALNY
Z CHEMII
Arkusz II
ARKUSZ II
POZIOM ROZSZERZONY
MAJ
Czas pracy 120 minut
ROK 2006
Instrukcja dla zdajÄ…cego
1. Sprawdz
, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron
(zadania 28  56). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu
zespołu nadzorującego egzamin.
2. RozwiÄ…zania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to
przeznaczonym przy każdym zadaniu.
3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok
rozumowania prowadzÄ…cy do ostatecznego wyniku oraz
pamiętaj o jednostkach.
4. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraz
nie przekreśl.
6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
7. Możesz korzystać z karty wybranych tablic chemicznych, linijki
oraz kalkulatora.
8. Wypełnij tę część karty odpowiedzi, którą koduje zdający.
Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej
dla egzaminatora.
Za rozwiÄ…zanie
9. Na karcie odpowiedzi wpisz swojÄ… datÄ™ urodzenia i PESEL.
wszystkich zadań
Zamaluj pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL. Błędne
można otrzymać
Å‚Ä…cznie
zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz właściwe.
50 punktów
Życzymy powodzenia!
Wypełnia zdający przed
rozpoczęciem pracy
KOD
PESEL ZDAJ
CEGO ZDAJ
CEGO
2 Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
Zadanie 28. (1 pkt)
Poniższy schemat przedstawia zdolność przenikania przez materię różnych rodzajów
promieniowania jonizujÄ…cego.
BETON
OA
ÓW
ALUMINIUM
PAPIER
1
2
4
3
Wypełnij poniższą tabelę, wpisując obok numeru ze schematu odpowiadający mu rodzaj
promieniowania (Ä…, ² lub Å‚).
Numer ze schematu Rodzaj promieniowania
1
Å‚
2
Ä…
3 neutrony
4
²
Zadanie 29. (3 pkt)
Promieniotwórczy izotop węgla C-14 powstaje w górnych warstwach atmosfery i ulega
asymilacji przez rośliny w postaci tlenku węgla(IV). Równowaga, jaka się ustala w procesach
odżywiania i oddychania w danym środowisku sprawia, że zawartość węgla w organizmach
żywych jest stała. W przypadku obumarcia organizmu izotop C-14 przestaje być uzupełniany
i z upływem czasu jego ilość w obumarłych szczątkach organizmu ulega zmniejszeniu
na skutek rozpadu promieniotwórczego.
Na podstawie: A. Czerwiński, Energia jądrowa i promieniotwórczość, Warszawa 1998
Ustal, wykonując obliczenia, ile razy zmalała zawartość izotopu węgla C-14 w drewnie,
które pochodzi z drzewa obumarłego przed 11460 laty. Okres półtrwania tego izotopu
węgla wynosi 5730 lat.
Obliczenia:
11460 lat
= 2 okresy półtrwania
5730 lat
Masa izotopu, która pozostała po upływie pierwszego okresu półtrwania:
1
m = m0
2
Masa izotopu, która pozostała po upływie drugiego okresu półtrwania:
1 1 1
m = Å" m0 = m0
2 2 4
Odpowiedz
: Zawartość izotopu zmalała czterokrotnie.
Egzamin maturalny z chemii 3
Arkusz II
Zadanie 30. (2 pkt)
Do czterech probówek wlano po kilka cm3 wody destylowanej, a następnie do probówki I
wsypano trochę chlorku wapnia, do probówki II  kilka kryształów sacharozy,
do probówki III wprowadzono trochę etanolu, a do probówki IV  odrobinę białka jaja
kurzego. Zawartość każdej probówki energicznie wymieszano.
chlorek wapnia sacharoza etanol
białko jaja kurzego
woda woda woda woda
I II III IV
a) Podaj numer probówki, w której nie otrzymano roztworu właściwego.
IV
b) Nazwij metodę, za pomocą której można wydzielić sól znajdującą się w probówce I.
odparowanie
Zadanie 31. (2 pkt)
Poniżej przedstawiono wzory sumaryczne dwóch nierozpuszczalnych w wodzie
wodorotlenków chromu.
Cr(OH)2 Cr(OH)3
Spośród podanych wzorów wybierz wzór tego wodorotlenku, który ma charakter
amfoteryczny. Napisz w formie jonowej skróconej dwa równania reakcji, które dowodzą
właściwości amfoterycznych wybranego wodorotlenku.
Charakter amfoteryczny ma Cr(OH)3.
Cr(OH)3 + 3H+ Cr3+ + 3H2O
Cr(OH)3 + OH [Cr(OH)4]
Nr zadania 28 29 30.1 30.2 31
Wypełnia
Maks. liczba pkt 1 3 1 1 2
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
4 Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
Zadanie 32. (2 pkt)
Przeprowadzono doświadczenia, które ilustruje poniższy rysunek.
Na2S(s)
ZnCl2(s)
H2O H2O
I II
Podaj odczyn roztworów otrzymanych w obu probówkach. Odpowiedz
uzasadnij, piszÄ…c
w formie jonowej skróconej równania zachodzących reakcji.
probówka odczyn roztworu równanie reakcji
I
kwasowy Zn2+ + 2H2O Zn(OH)2 + 2H+
II
zasadowy S2 + 2H2O H2S + 2OH
Informacja do zadania 33. i 34.
Na poniższym rysunku przedstawiono zestaw do otrzymywania tlenku siarki(IV) i badania
jego wpływu na rośliny.
H2SO4
Na2SO3
NaOH(aq)
Zadanie 33. (1 pkt)
Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji zachodzącej podczas otrzymywania
tlenku siarki(IV) przedstawioną wyżej metodą.
Na2SO3 + H2SO4 Na2SO4 + H2O + SO2Ä™!
Egzamin maturalny z chemii 5
Arkusz II
Zadanie 34. (3 pkt)
Oblicz maksymalną objętość tlenku siarki(IV), jaka może być związana przez wodny
roztwór zawierajÄ…cy 3 mole wodorotlenku sodu w temperaturze 25ºC i pod ciÅ›nieniem
1013 hPa. Załóż, że produktem reakcji jest sól obojętna.
hPa Å" dm3
Wartość stałej gazowej R wynosi 83,1 .
K Å" mol
Obliczenia:
- obliczenie liczby moli SO2:
SO2 + 2NaOH Na2SO3 + H2O
1 2
x 3 Ò! x = 1,5 mola SO2
- obliczenie objętości SO2:
3 hPa Å" dm3
mol Å" 83,1 Å" 298K
nSO RT
2 2 K Å" mol
VSO = =
2
p 1013hPa
VSO E" 36,7 dm3
2
Odpowiedz
: Roztwór ten może związać 36,7 dm3 SO2.
Informacja do zadania 35. i 36.
W poniższej tabeli podano wartości oraz ocenę pH opadów deszczowych.
pH ocena pH opadów deszczowych uwagi
poniżej 4,0 bardzo mocno obniżone
kwaśne deszcze
4,1  4,5 mocno obniżone
4,6  5,0 lekko obniżone
5,1  6,0 normalne
6,1  6,5 lekko podwyższone
Na podstawie: N. W. Skinder, Chemia a ochrona środowiska, Warszawa 1995
W pewnym regionie Polski pobrano próbkę wody deszczowej i przeprowadzono jej analizę.
Stwierdzono, że stężenie obecnych w niej jonów wodorowych wynosi 0,00001 mol·dm 3.
Zadanie 35. (2 pkt)
Określ pH badanej wody. Korzystając z informacji przedstawionych w tabeli, podaj
jego ocenÄ™.
Wartość pH: 5
Ocena pH: lekko obniżone
Zadanie 36. (1 pkt)
Oceń, jak zmieni się pH wody deszczowej w badanym regionie po zainstalowaniu
urządzeń do odsiarczania gazów kominowych w elektrociepłowni, w której jako paliwa
używano węgla kamiennego.
pH wzrośnie
Nr zadania 32 33 34 35 36
Wypełnia
Maks. liczba pkt 2 1 3 2 1
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
6 Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
Zadanie 37. (3 pkt)
W temperaturze 25ºC zmierzono pH wodnego roztworu sÅ‚abego jednoprotonowego kwasu
o stężeniu 0,1 mol·dm 3. WynosiÅ‚o ono 4.
Oblicz staÅ‚Ä… dysocjacji tego kwasu w temperaturze 25ºC.
Obliczenia:
- obliczenie stężenia jonów wodorowych w roztworze:
+
pH = 4 Ò! [H ]= 10-4
- obliczenie wartości stałej równowagi:
2 2
+
[H ] (10-4)
K =
+
c -[H ]= 10-1 - 10-4
K E" 10-7
Odpowiedz
: Stała dysocjacji kwasu wynosi 10 7.
Informacja do zadania 38. i 39.
Dysocjacja kwasu ortofosforowego(V) przebiega w roztworach wodnych trójstopniowo:
1. H3PO4 + H2O H2PO4- + H3O+ Ka1 = 7,1.10-3
2. H2PO4- + H2O HPO42- + H3O+ Ka2 = 6,3.10-8
3. HPO42- + H2O PO43- + H3O+ Ka3 = 4,4.10-13
Ka1, Ka2, Ka3 oznaczają stałe kolejnych etapów dysocjacji. Podane wartości stałych odnoszą
siÄ™ do temperatury 25ºC.
Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997
Zadanie 38. (1 pkt)
Napisz wzór jonu, którego stężenie w wodnym roztworze H3PO4 jest:
a) największe H3O+
b) najmniejsze PO43-
Zadanie 39. (1 pkt)
Określ, jaką rolę według teorii BrQ
nsteda pełni jon H2PO4 w reakcji opisanej
równaniem 2.
Jon H2PO4 pełni rolę kwasu.
Egzamin maturalny z chemii 7
Arkusz II
Zadanie 40. (1 pkt)
W produkcji nawozu fosforowego z trudno rozpuszczalnego w wodzie ortofosforanu(V)
wapnia otrzymuje siÄ™ rozpuszczalny diwodoroortofosforan(V) wapnia.
Napisz w formie cząsteczkowej równanie tej reakcji.
Ca3(PO4)2 + 4H3PO4 3Ca(H2PO4)2
Informacja do zadania 41. i 42.
W silnikach spalinowych  w wysokiej temperaturze  przebiegają różne reakcje uboczne.
Powstające spaliny w kontakcie z tlenem ulegają dalszym przemianom. Ze względu
na szkodliwość produktów, do najważniejszych należą procesy:
I. N2(g) + O2(g) 2NO(g) "Ho = 182,5 kJ
298 K
II. 2NO(g) + O2(g) 2NO2(g) "Ho =  114,1 kJ
298 K
Zadanie 41. (2 pkt)
Określ, jak zmieni się (w układzie zamkniętym) ilość produktu w stosunku do ilości
substratów
a) reakcji I, jeśli nastąpi wzrost temperatury.
Ilość produktu wzrośnie.
b) reakcji II, jeśli nastąpi wzrost ciśnienia.
Ilość produktu wzrośnie.
Zadanie 42. (2 pkt)
Oblicz standardowÄ… entalpiÄ™ reakcji:
N2(g) + 2O2(g) 2NO2(g)
Obliczenia:
N2(g) + O2(g) 2NO(g) "Ho1 = 182,5 kJ
2NO(g) + O2(g) 2NO2(g) "Ho2 =  114,1 kJ
N2(g) + 2O2(g) 2NO2(g) "Hº = "Hº1 + "Hº2
"Hº = "Hº1 + "Hº2 = 182,5 kJ  114,1 kJ
"Hº = 68,4 kJ
Odpowiedz
: Standardowa entalpia reakcji wynosi 68,4 kJ.
Nr zadania 37 38 39 40 41 42
Wypełnia
Maks. liczba pkt 3 1 1 1 2 2
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
8 Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
Zadanie 43. (3 pkt)
Chlor można otrzymać w wyniku reakcji kwasu solnego z manganianem(VII) potasu.
Produktami tej reakcji, oprócz chloru, są: chlorek manganu(II), chlorek potasu i woda.
Napisz w formie cząsteczkowej równanie tej reakcji i dobierz w nim współczynniki
stechiometryczne metodą bilansu elektronowego. Zapisz wzory substancji, które pełnią
w tej reakcji rolÄ™ utleniacza i reduktora.
Bilans elektronowy:
2 x (-e-) = - 2e-
x5
KMnO4 + +
HCl Cl2 + KCl
MnCl2 + H2O
x2
+ 5e-
Zbilansowane równanie reakcji:
2KMnO4 + 16HCl 5Cl2 + 2MnCl2 + 2KCl + 8H2O
Wzór utleniacza: KMnO4
Wzór reduktora: HCl
Zadanie 44. (2 pkt)
Wodny roztwór siarczanu(VI) sodu poddano elektrolizie z użyciem elektrod grafitowych.
Napisz równania reakcji, które przebiegały na elektrodach w czasie opisanego procesu.
Równanie reakcji anodowej:
2H2O 4H+ + O2Ä™! + 4e
Równanie reakcji katodowej:
2H2O + 2e 2OH + H2Ä™!
Egzamin maturalny z chemii 9
Arkusz II
Informacja do zadania 45. i 46.
Poniżej przedstawiono zależność zawartości węgla (wyrażoną w procentach masowych)
w alkanach, alkenach i alkinach od liczby atomów węgla w cząsteczce.
95,00
A
90,00
B
85,00
C
80,00
75,00
0 1020304050
Liczba atomów C
Zadanie 45. (1 pkt)
Przyporządkuj wykresom A, B i C nazwy szeregów homologicznych wymienionych
w informacji wstępnej.
Wykres A: alkiny
Wykres B: alkeny
Wykres C: alkany
Zadanie 46. (1 pkt)
Określ, do jakiej wartości procentowej zawartości węgla dążą krzywe A i C. Odpowiedz

uzasadnij obliczeniami.
Obliczenia:
Krzywe A i C dążą do krzywej B odpowiadającej alkenom.
Wzór ogólny szeregu homologicznego alkenów: CnH2n
Zawartość węgla w alkenach:
12n 12
%C = 100% = 100% H" 86%
12n + 2n 14
Odpowiedz
: Krzywe A i C dążą do wartości 86%.
Nr zadania 43.1 43.2 43.3 44 45 46
Wypełnia
Maks. liczba pkt 1 1 1 2 1 1
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
Zawartość procentowa C, %
10 Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
Zadanie 47. (2 pkt)
Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) trzech izomerycznych alkinów zawierających
5 atomów węgla w cząsteczce.
Wzór izomeru I:
HC C CH2 CH2 CH3
Wzór izomeru II:
H3C C C CH2 CH3
Wzór izomeru III:
HC C CH CH3
CH3
Zadanie 48. (1 pkt)
Określ liczbę wiązań typu à i typu Ą między atomami węgla w cząsteczce związku
o następującym wzorze:
H2C C CH CH2
CH3
Liczba wiÄ…zaÅ„ typu Ã: 4
Liczba wiązań typu Ą: 2
Zadanie 49. (2 pkt)
Poniżej przedstawiono wzory półstrukturalne (grupowe) dwóch pochodnych propanu.
Podaj wzór półstrukturalny (grupowy) jednego izomeru każdego z tych związków.
Wzór izomeru:
H3C C CH3
H3C CH2 CHO
O
OH
Wzór izomeru:
H3C CH2 C
O
O
H3C C
O CH3
Egzamin maturalny z chemii 11
Arkusz II
Zadanie 50. (2 pkt)
Związek A, będący chloropochodną pewnego alkanu, poddano przemianom, które ilustruje
poniższy schemat.
CH3
+ CH3COOH
+ KOH(aq)
H3C CH O C
A B
O
st. H2SO4
CH3
a) Podaj nazwÄ™ systematycznÄ… zwiÄ…zku A.
2-chloropropan
b) Napisz, używając wzorów półstrukturalnych (grupowych), równanie reakcji, której
ulega zwiÄ…zek B.
CH3 O
CH3
st. H2SO4
HC OH + H3C COOH HC O C + H2O
CH3 CH3 CH3
Informacja do zadania 51. i 52.
W chemii żywności ważnymi reakcjami są reakcje fermentacji. Poniżej przedstawiono
schematyczny zapis przebiegu fermentacji alkoholowej i fermentacji mlekowej.
fermentacja alkoholowa: C6H12O6 2C2H5OH + 2CO2
(glukoza)
fermentacja mlekowa: C6H12O6 2CH3CH(OH)COOH
(glukoza) (kwas mlekowy)
Zadanie 51. (1 pkt)
Uzupełnij poniższy schemat, tak aby przedstawiał on wzory pary enancjomerów kwasu
mlekowego.
COOH
COOH
H OH
C
HO H
C
CH3 CH3
Zadanie 52. (2 pkt)
Określ, czy etanol może występować w formach enancjomerów. Odpowiedz
uzasadnij.
Nie może, ponieważ w jego cząsteczce nie ma asymetrycznego atomu węgla.
Nr zadania 47 48 49 50.1 50.2 51 52
Wypełnia
Maks. liczba pkt 2 1 2 1 1 1 2
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
12 Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
Zadanie 53. (3 pkt)
Opisz, w jaki sposób można doświadczalnie sprawdzić obecność skrobi w bulwach
ziemniaków, mając do dyspozycji wodę bromową i wodny roztwór jodku potasu.
Podaj opis słowny wykonania doświadczenia oraz obserwacje, dotyczące wykrywania
skrobi w bulwach ziemniaków.
Opis słowny wykonania doświadczenia:
W celu wydzielenia jodu, do roztworu jodku potasu dodajemy wodÄ™
bromową. Następnie otrzymany roztwór nanosimy na kawałek
przekrojonego ziemniaka.
Obserwacje:
Na powierzchni ziemniaka pojawia siÄ™ granatowe zabarwienie.
Informacja do zadań 54.  56.
Wodorotlenek sodu jest głównym składnikiem preparatów do czyszczenia niedrożnych rur
i syfonów. Na etykiecie jednego z takich preparatów znajduje się następujące ostrzeżenie:
Nie stosować do czyszczenia instalacji aluminiowych.
Zadanie 54. (1 pkt)
Uzasadnij powyższe ostrzeżenie, zapisując w formie jonowej równanie reakcji
chemicznej, która zaszłaby po zastosowaniu takiego preparatu do czyszczenia instalacji
aluminiowej. Pamiętaj, że jednym z produktów reakcji glinu z zasadą sodową jest
wodór.
2Al + 2Na+ + 2OH + 6H2O 2Na+ + 2[Al(OH)4] + 3H2
Egzamin maturalny z chemii 13
Arkusz II
Zadanie 55. (1 pkt)
Wodorotlenek sodu w obecności wody reaguje z tłuszczem znajdującym się w zatkanych
rurach.
Napisz równanie tej reakcji przyjmując, że cząsteczki tłuszczu zbudowane są wyłącznie
z tristearynianu glicerolu. W zapisie zastosuj półstrukturalne (grupowe) wzory
tristearynianu glicerolu i glicerolu oraz sumaryczne wzory reszt węglowodorowych
kwasu organicznego.
O
H2C OH
H2C O C
C17H35
O
O
+ +
HC OH C C17H35
HC C 3 NaOH 3
O
C17H35
NaO
O
C H2C OH
H2C O
C17H35
Zadanie 56. (1 pkt)
Określ, jaka właściwość fizyczna produktów reakcji tłuszczu z zasadą sodową jest
podstawą opisanej metody udrażniania rur.
Produkty reakcji tłuszczu z zasadą sodową są związkami rozpuszczalnymi
w wodzie.
Nr zadania 53.1 53.2 54 55 56
Wypełnia
Maks. liczba pkt 2 1 1 1 1
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
14 Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
BRUDNOPIS


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
2006 klucz chemia pr
2006 klucz chemia pr
2006 klucz bio pr
2010 klucz chemia pr

więcej podobnych podstron