LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 1
dysleksja
Miejsce na identyfikacj´ szko"y
ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY
Z OPERONEM
BIOLOGIA
GRUDZIEÄ„
ROK 2007
POZIOM PODSTAWOWY
Czas pracy 120 minut
Instrukcja dla zdajÄ…cego
1. SprawdÄ™, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron (zadania
1 27). Ewentualny brak zg"oĘ przewodniczącemu zespo"u
nadzorujÄ…cego egzamin.
2. Pisz czytelnie. UŻywaj tylko d"ugopisu/pióra z czarnym tu-
szem/atramentem.
3. Nie uÅ»ywaj korektora, a b"´dne zapisy wyraÄ™nie przekreĘl.
4. Pami´taj, Å»e zapisy w brudnopisie nie podlegajÄ… ocenie.
5. Podczas egzaminu moÅ»na korzystaç z o"ówka i gumki
(wy"ącznie do rysunków) oraz linijki.
Úyczymy powodzenia!
Za rozwiÄ…zanie
wszystkich zadał
moÅ»na otrzymaç
"ącznie 50 punktów.
Wpisuje zdajÄ…cy przed rozpocz´ciem pracy
KOD
PESEL ZDAJŃCEGO ZDAJŃCEGO
Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.
Kopiowanie w ca"oĘci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadał przez
dyrektorów szkó" biorących udzia" w programie Próbna Matura z OPERONEM.
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 2
2
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 3
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 1. (2 pkt)
Schemat przedstawia budow´ mitochondrium.
a
b
c
d
Podaj nazwy elementów budowy mitochondrium oznaczonych na schemacie literami od a do d.
a .................................................................................
b .................................................................................
c .................................................................................
d .................................................................................
Zadanie 2. (3 pkt)
Na schematach przedstawiono dwa rodzaje tkanki mi´Ä˜niowej.
A
B
Podaj nazwy w"ókien mi´Ä˜niowych oznaczonych literami A, B.
A .................................................................................
B .................................................................................
3
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 4
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Porównaj te w"ókna, biorÄ…c pod uwag´ dwa kryteria zamieszczone w tabeli.
Cecha W"ókna mi´Ä˜niowe A W"ókna mi´Ä˜niowe B
Liczba jÄ…der
w jednym w"óknie
U"oŻenie w"ókien
wzgl´dem siebie
Zadanie 3. (2 pkt)
W szkielecie cz"owieka wyst´puje kilka rodzajów po"Ä…czeÅ‚ ruchomych zwanych stawami. PoniÅ»ej za-
mieszczono schematy dwóch rodzajów stawów.
AB
Nazwij rodzaje stawów oznaczonych literami A, B. Podaj po jednym przyk"adzie ich wyst´po-
wania w szkielecie cz"owieka.
Symbol
Nazwa stawu Przyk"ad wyst´powania w szkielecie cz"owieka
A
B
Zadanie 4. (1 pkt)
SpoÅ»ywanie pokarmów bogatych w t"uszcze zwierz´ce, brak aktywnoĘci fizycznej oraz stresogenny
tryb Życia to podstawowe przyczyny chorób uk"adu krąŻenia.
WykaÅ», przy uÅ»yciu jednego argumentu, Å»e dieta bogata w t"uszcze zwierz´ce niekorzystnie wp"y-
wa na uk"ad krąŻenia cz"owieka.
4
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 5
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
Zadanie 5. (1 pkt)
Zaznacz poprawne zakołczenie podanego niŻej zdania.
Chorob´ beri-beri powoduje niedobór witaminy...
a) B1
b) C
c) A
d) D
.................................................................................................................................................................
Zadanie 6. (2 pkt)
W poniÅ»szej tabeli podano wartoĘç energetycznÄ… wybranych produktów spoÅ»ywczych oraz zawartoĘç
w´glowodanów, bia"ek i t"uszczów w tych produktach (w g).
Numer W´glo-
Produkt IloĘç Kalorie Bia"ka T"uszcze
produktu wodany
1. chleb razowy 1 kromka 58 12,2 1,5 0,4
2. chleb chrupki Żytni 1 kromka 26 5,6 0,5 0,1
3. jogurt naturalny 100 g 80 8,1 4,2 3,3
4. mas"o Ęmietankowe 7 g 47 Ęlady Ęlady 5,2
5. ser Gouda 40 g 130 0,4 10,5 9,5
6. jajo kurze gotowane 57 g 84 Ęlady 7,1 6,2
7. dorsz w´dzony 100 g 95 0 22,1 0,5
8. pol´dwica 8 g 11 0 2,0 0,3
9. szynka gotowana 40 g 156 0,2 9,2 13,2
10. herbata bez cukru 200 g Ęlady Ęlady 0,1 Ęlady
Korzystając z informacji zawartych w tabeli, podaj numery trzech produktów najbardziej od-
powiednich na Ęniadanie dla osoby oty"ej. Uzasadnij swój wybór jednym argumentem.
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
5
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 6
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Informacja do zadał 7 i 8
Na schemacie przedstawiono budow´ uk"adu pokarmowego cz"owieka.
a
b
Zadanie 7. (2 pkt)
Podaj nazwy narządów oznaczonych na schemacie literami a, b.
a .................................................................................
b .................................................................................
Zadanie 8. (2 pkt)
Podaj nazw´ enzymu wytwarzanego przez narzÄ…d a oraz wymieÅ‚ jeden z produktów jego
dzia"ania.
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
Zadanie 9. (3 pkt)
Krew cz"owieka sk"ada si´ z osocza i elementów morfotycznych takich jak erytrocyty, leukocyty oraz
trombocyty.
Uzupe"nij tabel´, wpisujÄ…c nazwy elementów morfotycznych krwi oznaczonych na schemacie li-
terami A, B, C oraz po jednej charakterystycznej cesze ich budowy.
AB C
6
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 7
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Charakterystyczna cecha budowy
Symbol Nazwa elementu morfotycznego
elementu morfotycznego
A
B
C
Informacja do zadał 10 i 11
Na poniÅ»szych schematach przedstawiono budow´ Å»y"y i t´tnicy.
Zadanie 10. (2 pkt)
Przeanalizuj schemat, a nast´pnie skonstruuj i uzupe"nij tabel´, w której porównasz Å»y"y oraz
t´tnice. Uwzgl´dnij gruboĘç Ęcian naczyÅ‚ i wyst´powanie zastawek.
Zadanie 11. (1 pkt)
Na podstawie analizy schematów uzupe"nij poniŻsze zdanie, wpisując w puste miejsce wyraz
spoĘród podanych poniŻej.
wyŻsze, niŻsze
Widoczne na schematach róŻnice w budowie Å»y"y i t´tnicy ĘwiadczÄ… o tym, Å»e ciĘnienie krwi p"ynÄ…cej
w t´tnicy jest ............................... niÅ» ciĘnienie krwi p"ynÄ…cej w Å»y"ach.
7
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 8
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 12. (2 pkt)
Szczepienia ochronne polegają na podawaniu osobom zdrowym preparatów zawierających os"abione
lub martwe patogeny, bÄ…dÄ™ ich spreparowane toksyny. Dzi´ki temu nast´puje uodpornienie
organizmu bez koniecznoĘci kontaktu z patogenem.
Na podstawie powyÅ»szej informacji ustal, czy reakcja obronna organizmu na szczepionk´ jest ty-
pu swoistego czy nieswoistego. Uzasadnij s"usznoĘç swojego wyboru jednym argumentem.
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
Zadanie 13. (1 pkt)
W uk"adzie nerwowym autonomicznym wyróŻnia si´ cz´Ä˜ç wspó"czulnÄ… i przywspó"czulnÄ…, które
dzia"ają przeciwstawnie na wiele narządów cia"a.
Uzupe"nij brakujÄ…ce miejsca tabeli.
Dzia"anie
NarzÄ…d
Cz´Ä˜ç wspó"czulna Cz´Ä˜ç przywspó"czulna
Oko rozszerzenie ęrenicy
Serce zwolnienie akcji
Mi´Ä˜nie jelita zwolnienie perystaltyki
Zadanie 14. (1 pkt)
Odruch wykrztuĘny naleŻy do odruchów bezwarunkowych. Jest zdeterminowany genetycznie i nie
ulega zmianie w czasie Życia cz"owieka.
WyjaĘnij, na przyk"adzie podanego odruchu, znaczenie odruchów bezwarunkowych w Życiu
cz"owieka.
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
Zadanie 15. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono prosty "uk odruchowy.
a
c
b
d
8
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 9
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Podaj nazwy elementów "uku odruchowego oznaczonych na schemacie literami od a do d.
a .................................................................................
b .................................................................................
c .................................................................................
d .................................................................................
Zadanie 16. (2 pkt)
Optymalne st´Å»enie glukozy we krwi jest utrzymywane dzi´ki antagonistycznemu dzia"aniu glukago-
nu i insuliny.
Uzupe"nij brakujÄ…ce miejsca schematu, tak aby poprawnie ilustrowa" regulacj´ poziomu cukru
we krwi przez te hormony.
..................................
..................................
INSULINA
GLUKAGON
pobudza rozk"ad TRZUSTKA
..................................
glikogenu w wÄ…trobie
..................................
ObniÅ»enie st´Å»enia
glukozy we krwi
Informacja do zadał 17 i 18
Schemat przestawia budow´ anatomicznÄ… narzÄ…du s"uchu.
okienko
owalne
trÄ…bka s"uchowa
9
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 10
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 17. (2 pkt)
Na podstawie informacji na poprzedniej stronie uzupe"nij schemat przedstawiajÄ…cy drog´ bodÄ™-
ca w narządzie s"uchu. W tym celu wykorzystaj s"owa: Ęlimak, m"oteczek, przewód s"uchowy ze-
wn´trzny, strzemiÄ…czko, nerw s"uchowy, b"ona b´benkowa, kowade"ko. OkreĘl rol´ kosteczek
s"uchowych w przewodzeniu fal dÄ™wi´kowych.
ma"Żowina uszna $ ..................................................... $ .......................................................... $
..................................................... $ .................................................. $ ........................ $
okienko owalne $ ................................................. $ .................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
Zadanie 18. (1 pkt)
Zaznacz prawid"owe dokołczenie zdania.
OĘrodek s"uchowy zlokalizowany jest w p"acie mózgu ......................
A. potylicznym
B. ciemieniowym
C. czo"owym
D. skroniowym
Zadanie 19. (2 pkt)
Na rysunku przedstawiono niektóre narządy tworzące drogi oddechowe.
a
b
c
Podaj nazwy narzÄ…dów oznaczonych na schemacie literami a, b, c. WymieÅ‚ jednÄ… funkcj´ pe"-
nionÄ… przez narzÄ…d a.
a .................................................................................
b .................................................................................
c .................................................................................
.................................................................................................................................................................
10
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 11
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 20. (2 pkt)
W tabeli przedstawiono podstawowy sk"ad chemiczny powietrza wdychanego i wydychanego.
Powietrze (% obj´toĘci)
Sk"adnik powietrza
wdychane wydychane
Azot 78 78
Tlen 21 17
Dwutlenek w´gla 0,03 4
Inne gazy ok. 1 ok. 1
Narysuj diagram s"upkowy porównujący sk"ad gazów oddechowych w powietrzu wdychanym
i wydychanym.
Zadanie 21. (3 pkt)
W kaÅ»dym chromosomie kolejnoĘç u"oÅ»enia genów jest sta"a. Zmiany zachodzÄ…ce w uk"adzie genów
w chromosomach noszÄ… nazw´ mutacji strukturalnych.
Korzystając ze schematu chromosomu standardowego (w którym za pomocą liter zilustrowano
u"oŻenie genów), przedstaw ten chromosom po zajĘciu duplikacji oraz delecji. Podaj, na czym
polega jedna z wymienionych mutacji.
Chromosom standardowy: KWIATUSZEK
Chromosom po duplikacji: .................................................................................
Chromosom po delecji: .......................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
Zadanie 22. (2 pkt)
Ciemnooki m´Å»czyzna oÅ»eni" si´ z ciemnookÄ… kobietÄ…. Dziecko z tego ma"Å»eÅ‚stwa mia"o oczy niebieskie.
Barwa niebieska oczu jest uwarunkowana allelem recesywnym.
Zapisz genotypy wszystkich cz"onków rodziny.
Genotyp matki: ..................................................... Genotyp ojca: .....................................................
Genotyp dziecka: ..................................................
11
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 12
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 23. (1 pkt)
Hemofilia to przyk"ad choroby genetycznej sprz´Å»onej z p"ciÄ…, wywo"anej mutacjÄ… recesywnÄ….
Podaj, skutkiem jakiej mutacji, genowej czy chromosomowej, jest hemofilia.
.................................................................................................................................................................
Zadanie 24. (3 pkt)
Tabela przedstawia niektóre rodzaje oddzia"ywaÅ‚ mi´dzypopulacyjnych.
Wpisz do tabeli brakujÄ…ce opisy i przyk"ady wymienionych w niej interakcji.
Opis interakcji mi´dzy
Nazwa oddzia"ywania Przyk"ady
populacjami
szakale Å»ywiÄ…ce si´ poÅ»ywieniem
komensalizm
pozostawionym przez lwy
populacja A +
mutualizm
populacja B +
pasoŻytnictwo
Zadanie 25. (2 pkt)
Uzupe"nij poniŻszy schemat, podając po jednym przyk"adzie organizmów (nazwa
rodzajowa) wymienionych poziomów troficznych biocenozy lasu.
konsumenci II rz´du
..................................
konsumenci I rz´du producenci
BIOCENOZA
.................................. ..................................
destruenci
..................................
Zadanie 26. (1 pkt)
Regulacja rzek poprzez budowanie zapór wodnych i Ęluz negatywnie wp"ywa na zwierz´ta oraz
roĘliny wodne.
Przedstaw jeden argument potwierdzajÄ…cy negatywny wp"yw regulacji rzek na rozmnaÅ»anie si´
ryb.
.................................................................................................................................................................
12
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 13
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 27. (2 pkt)
SpoĘród wymienionych niŻej cech swoistych budowy cz"owieka zaznacz dwie bezpoĘrednio
związane z dwunoŻnoĘcią.
A. powi´kszenie mózgoczaszki
B. esowato wygi´ty kr´gos"up
C. paraboliczny "uk z´bowy
D. przesuniecie pod czaszk´ otworu potylicznego
E. Żuchwa z wykszta"coną bródką
13
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 14
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)
14
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 15
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)
15
LBD-arkusz-ZP1 11/14/07 3:29 PM Page 16
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Podst zest1 mar 08 LodzTI 99 08 19 B M pl(1)łacina podst 2002 3 odpei 05 08 s029Wyklad 2 PNOP 08 9 zaoczneEgzamin 08 zbior zadan i pytanniezbednik wychowawcy, pedagoga i psychologa 08 4 (1)Kallysten Po wyjęciu z pudełka 08więcej podobnych podstron