Wirtualny Podręcznik
Pierwszej Pomocy
Witamy w wirtualnym szkoleniu z pierwszej pomocy D&S Rescue System.
Drogi Czytelniku!
Jest nam niezwykle miło gościć Cię na stronach naszego Wirtualnego Podręcznika Pierwszej Pomocy.
Już za chwilę  krok po kroku  zostaniesz oprowadzony po podstawach udzielania pierwszej
pomocy, czyli zabezpieczania poszkodowanego do czasu przyjazdu Zespołu Ratownictwa
Medycznego. Ze swojej strony pragniemy podkreślić jedynie, że nawet najciekawsza i najrzetelniej
przedstawiona lektura nie jest w stanie zastąpić ćwiczeń praktycznych, dlatego też serdecznie
zapraszamy do uczestniczenia w organizowanych przez nas szkoleniach.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Spis treści
................................................................................................................................................................ 1
Witamy w wirtualnym szkoleniu z pierwszej pomocy D&S Rescue System. ...................................... 1
Co to jest pierwsza pomoc? ................................................................................................................ 5
Co o udzielaniu pierwszej pomocy mówi prawo?............................................................................... 5
Co gdy z
le udzielÄ™ pomocy? ................................................................................................................ 5
Co powinienem wiedzieć, przed rozpoczęciem wirtualnego kursu pierwszej pomocy? .................... 5
Bezpieczeństwo własne. ..................................................................................................................... 5
A
ańcuch przeżycia. .............................................................................................................................. 5
Etapy udzielania pierwszej pomocy. ................................................................................................... 6
Ocena sytuacji oraz zabezpieczenie miejsca zdarzenia. ..................................................................... 7
Ocena stanu poszkodowanego. .......................................................................................................... 8
Wezwanie pomocy. ........................................................................................................................... 13
Zabezpieczenie poszkodowanego do przybycia fachowej pomocy. ................................................. 13
Przekazanie poszkodowanego Zespołowi Ratownictwa Medycznego. ............................................ 14
Utrata przytomności / Poszkodowany nieprzytomny....................................................................... 14
Podstawowe podtrzymywanie życia (resuscytacja krążeniowo  oddechowa). .............................. 17
Jak wykonywać uciski na klatkę piersiową (masaż serca)? ............................................................... 19
Jak wykonywać sztuczne oddychanie? ............................................................................................. 19
Kiedy przerwać prowadzenie PPŻ? ................................................................................................... 20
Czemu nie sprawdza się czynności życiowych podczas PPŻ i czemu w schemacie PPŻ nie ma
sprawdzania tętna? ........................................................................................................................... 20
Podtopienie. ...................................................................................................................................... 21
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Zakrztuszenie. ................................................................................................................................... 22
Krwotok oraz poważne rany. ............................................................................................................ 24
Krwotok zewnętrzny. ........................................................................................................................ 24
Krwotok wewnętrzny oraz zewnętrzny pośredni. ............................................................................ 25
Postępowanie z poważnymi ranami. ................................................................................................ 27
Oparzenia. ......................................................................................................................................... 28
Porażenie prądem. ............................................................................................................................ 29
Wypadek komunikacyjny. ................................................................................................................. 31
Poszkodowany nieprzytomny [(zgodnie ze schematem OSP (oceny stanu poszkodowanego)]. ..... 33
Poszkodowany przytomny. ............................................................................................................... 34
Urazy głowy i kręgosłupa. ................................................................................................................. 35
Inne urazy kostno-stawowe. ............................................................................................................. 36
Epilepsja (Padaczka). ......................................................................................................................... 37
Ból w klatce piersiowej. Zaburzenia pracy serca. ............................................................................. 38
Omdlenie. .......................................................................................................................................... 40
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Co to jest pierwsza pomoc?
Co o udzielaniu pierwszej pomocy mówi prawo?
Co gdy z
le udzielÄ™ pomocy?
Co powinienem wiedzieć, przed rozpoczęciem wirtualnego kursu pierwszej pomocy?
Zagadnienia omawiające podstawy pierwszej pomocy zostały przedstawione na naszej stronie
internetowej w dziale "Co to jest pierwsza pomoc?". Aby zdobyć podstawową wiedzę z pierwszej
pomocy, niezbędną do zrozumienia wszystkich treści w kursie, najpierw zapraszamy do zapoznania
się z podstawnymi informacjami o pierwszej pomocy dostępnymi na stronie  www.e-
ratownictwo.com.pl/co_to_pierwsza_pomoc.php.
Bezpieczeństwo własne.
Kardynalna zasada udzielania pierwszej pomocy brzmi:  po pierwsze bezpieczeństwo własne .
Ratownik nie powinien ryzykować własnego życia, gdyż w dalszej perspektywie utrudniłoby to akcję
ratunkową lub w ogóle ją uniemożliwiło.
Ratownik, chcąc w ramach pierwszej pomocy radzić sobie z występującym obok poszkodowanego
zagrożeniem, powinien natychmiast wezwać służby ratunkowe pod ogólnopolskim numerem 112
oraz w miarę możliwości zabezpieczyć/oznakować niebezpieczne miejsce. Chodzi tu przede
wszystkim o informowanie przypadkowych świadków o powstałym zagrożeniu (np. oznakowaniu
kolizji na drodze).
Wzywając pomoc należy skoncentrować się na niebezpieczeństwie i dokładnie poinformować o nim
dyspozytora. Ratownik nie powinien zbliżać się do zagrażającego miejsca, podkreślamy jednak, że
powinien ostrzegać przypadkowych ludzi o zaistniałym niebezpieczeństwie.
Udzielając pierwszej pomocy powinieneś być świadomy niebezpieczeństw zagrażających również
tobie. Ze względu na emocje panujące podczas udzielania pomocy, należy zdawać sobie sprawę, że
możesz czegoś nie zauważyć, czegoś nie przewidzieć. Uczucia, pod wpływem których jest także
poszkodowany, mogą utrudnić porozumienie się zarówno z nim jak i z jego otoczeniem. Jako
ratownik powinieneś starać się być czujnym i przez cały czas zwracać uwagę na to, co dzieje się
dookoła. Jeśli poszkodowany lub otaczający go ludzie stają się dla Ciebie agresywni, odejdz
i wezwij
pomoc.
A
ańcuch przeżycia.
A
ańcuch przeżycia obrazuje kolejne czynności (ogniwa łańcucha przeżycia), które muszą nastąpić, by
poszkodowany miał szansę na przeżycie nagłego zatrzymania krążenia (ustania akcji serca). Owe
ogniwa łańcucha to:
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
1. Wczesne powiadomienie CPR (Centrum Powiadamiania Ratunkowego)
2. Wczesna resuscytacja krążeniowo - oddechowa (Podstawowe Podtrzymywanie
Życia)
3. Wczesna defibrylacja (wykorzystanie AED)
4. Wczesne specjalistyczne zabiegi ratownicza i opieka po resuscytacyjna (np. szybki
dojazd Ratownictwa Medycznego)
Jedynie w przypadku gdy świadkowie zdarzenia wezwą pomoc oraz przystąpią do podstawowego
podtrzymywania życia (w skrócie PPŻ, uproszczone określenie resuscytacji krążeniowo -
oddechowej), poszkodowany ma duże szanse na przeżycie.
Mózg człowieka potrzebuje ciągłego przepływu krwi, nieustannie musi być do niego dostarczany
tlen. To jeden z najistotniejszych czynników warunkujących przeżycie po nagłym ustaniu pracy serca.
Niezmiernie ważna jest również jak najszybsza defibrylacja (leczenie prądem zaburzeń serca,
powodujących brak krążenia krwi). W miejscach publicznych coraz częściej można natknąć się na
urządzenia, pozwalające wykorzystać defibrylację w pierwszej pomocy (AED).
Ostatnie ogniwo łańcucha, to szybkie wdrożenie specjalistycznych zabiegów ratowniczych
stosowanych przez Zespoły Ratownictwa Medycznego oraz Szpitalne Oddziały Ratunkowe.
Bez sprawnej reakcji przypadkowych świadków zagrożenia życia, prawdopodobieństwo uratowania
poszkodowanego jest bardzo niskie. Pamiętajmy o tym, że pomoc nadjeżdża po kilku, a nawet
kilkunastu minutach od wezwania. Mózg zaczyna umierać już 3  4 minuty po ustaniu pracy serca.
Kiedyś defibrylacja mogła być wykonana jedynie przez lekarza (np. w pogotowiu ratunkowym), dziś -
dzięki automatycznym defibrylatorom zewnętrznym (AED) - może ją wykonać prawie każdy. A
ańcuch
jest cały tylko wtedy, gdy jego ogniwa łączą się ze sobą w sposób nierozerwalny. A
ańcuch przeżycia
obrazuje jak ważną rolę w ratowaniu ludzkiego życia, odgrywają udzielający pierwszej pomocy. Bez
nich łańcuch pęka, a dalsza pomoc jest właściwie niemożliwa.
Bardzo ważnymi czynnikami, zwiększającymi szanse na przeżycie, są prewencja i umiejętność
rozpoznania niepokojących objawów mogących sugerować np. zawał serca. Każdy człowiek powinien
zdawać sobie sprawę z niebezpieczeństw jakimi są nagłe zaburzenia pracy serca oraz objawy
towarzyszące takiej sytuacji. To właśnie problemy z sercem są najczęstszą przyczyną ustania funkcji
życiowych u osób dorosłych. Ratowanie poszkodowanego to jedno, lecz dbałość o serce oraz
leczenie chorób niszczących mięsień sercowy to drugie, bardzo ważne działanie, przyczyniające się
do zmniejszenia prawdopodobieństwa zatrzymania krążenia.
Etapy udzielania pierwszej pomocy.
Podczas udzielania pierwszej pomocy ważne jest, o czym pisaliśmy wcześniej, nasze osobiste
bezpieczeństwo. Będąc pod wpływem strachu i innych negatywnych emocji, łatwo tracimy nad sobą
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
panowanie, dlatego też pierwsza pomoc powinna być udzielana w pewnej logicznej kolejności tak,
aby krok po kroku nabierać pewności co do własnego postępowania, przy okazji nie pomijając
istotnych szczegółów. Potraktuj przytoczony niżej podział jak podpowiedz
: co i kiedy zrobić, co jest
najważniejsze. Niestety, należy podkreślić, że duża różnorodność przypadków utrudnia lub wręcz
uniemożliwia znalezienie idealnego postępowania w każdej sytuacji.
Etapy udzielania pierwszej pomocy:
1. Ocena sytuacji oraz zabezpieczenie miejsca zdarzenia (w tym siebie).
2. Ocena stanu poszkodowanego.
3. Wezwanie pomocy.
4. Zabezpieczanie poszkodowanego do przybycia fachowej pomocy.
5. Przekazanie poszkodowanego Zespołowi Ratownictwa Medycznego.
Nie we wszystkich przypadkach uda się zachować podaną kolejność (np. przy wypadku masowym),
jednak najczęściej będzie to możliwe, a nawet wskazane. Zauważmy, że po zabezpieczeniu siebie,
miejsca zdarzenia oraz po potwierdzeniu braku oddechu w przypadku utraty czynności życiowych,
zaczynamy płynnie posuwać się po kolejnych ogniwach łańcucha przeżycia. Omówmy teraz każdy
etap z osobna:
Ocena sytuacji oraz zabezpieczenie miejsca zdarzenia.
Ratownik musi zwrócić uwagę na zagrożenia mogące towarzyszyć udzielaniu pomocy. Jeżeli uzna, że
pomóc poszkodowanemu nie może, ze względu na współistniejące niebezpieczeństwa, powinien
natychmiast wezwać pomoc (112, 998, 997) oraz starać się zabezpieczyć owe miejsce tak, aby inni
przechodnie czy kierowcy nie znalez
li się w zagrażającym otoczeniu.
Gdy żadne zewnętrzne zagrożenia nie są widoczne, należy pomyśleć również o tym, aby uniknąć
niebezpieczeństw związanych z samym poszkodowanym. Nie zakładaj z góry, że każdy potrzebujący
pomocy jest nietrzez
wy czy agresywny, jednak powinieneś zwrócić uwagę na jego zachowanie, nim
podejdziesz bliżej.
Rzadko mamy przy sobie apteczkę, czy same rękawiczki, warto natomiast pamiętać, że płyny
ustrojowe osoby, której pomagamy teoretycznie mogą przenosić zakaz
ne drobnoustroje, jak HCV,
HBV (wirusowe zapalenie wÄ…troby typu C,B), HIV (powodujÄ…cy AIDS). A
atwo temu zaradzić stosując
jednorazowe rękawiczki, a w razie potrzeby sztucznego oddychania użyć  face mask (maska
twarzowa, czasem nazywana  pocket mask ) lub maseczkÄ™ foliowÄ….
W naszym sklepie znajdziesz liczne apteczki oraz akcesoria, które pozwolą Ci sprawnie i bezpiecznie
udzielać pierwszej pomocy.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jeśli nie widzisz przeszkód w podejściu do miejsca zdarzenia, zastanów się czy konieczne i możliwe
jest zabezpieczenie tego miejsca oraz poszkodowanego przed możliwymi konsekwencjami zaistniałej
sytuacji. Dla przykładu ratownik idący pomóc rannym w wypadku komunikacyjnym, zanim zajmie się
nimi powinien zabezpieczyć ulicę i uszkodzone pojazdy przed kolejną kolizją (wypadek jest często
niewidoczny dla innych uczestników ruchu) stawiając na drodze trójkąty ostrzegawcze. Jeśli widzi, że
zderzenie wywołała opona leżąca na środku trasy, najpierw powinien ją usunąć aby sytuacja się zaraz
nie powtórzyła.
Trójkąt ostrzegawczy rozkłada się od 30 do 100 m za uszkodzonymi pojazdami ( na autostradach
nawet >100 m) a mając ich więcej warto rozstawiać je co kilkadziesiąt metrów zajmując coraz
szerszy kawałek jezdni. Jeśli droga nie jest przedzielona przez np. pas zieleni, ratownik może
zastanowić się również nad sposobem ostrzeżenia kierowców jadących z przeciwnej strony.
Chcąc ratować poszkodowanego porażonego prądem, który prawdopodobnie cały czas jest pod
napięciem, należy wyłączyć prąd za pomocą głównego wyłącznika. Starajmy się pamiętać, gdzie
znajdują się owe wyłączniki w naszym domy czy pracy. Mając do czynienia z porażeniem prądem w
wyniku oberwania linii wysokiego napięcia, należy natychmiast wezwać pomoc i trzymać się z dala
od pola rażenia. Gumowe obuwie oraz suche drewniane drągi mogą przydać się w odsunięciu kabla
należącego do instalacji domowej, nie uratują nas zaś w zetknięciu z tak olbrzymim napięciem jak
100 000V.
Nie jest możliwe opisanie w tym dziale wszelkich niebezpieczeństw, stąd szczególną rolę w tej
kwestii odgrywa opanowanie oraz rozwaga samego ratownika. Zagrożenie życia u drugiego
człowieka zawsze wyzwala negatywne i destrukcyjne emocje. Napięcie oraz strach często
początkowo paraliżują nasze myślenie lecz nie należy się temu poddawać. Istnieje obawa, że kiedyś
będziemy do tego zmuszeni, i nikt nas w tym nie wyręczy. Staraj się zawsze zdystansować do
zaistniałej sytuacji (wymuś w sobie przewrotne myślenie: Znowu komuś mam pomagać, znowu!
albo: Przecież to błahostka, czemu sami sobie nie poradzą?). To trudne (i wydaje się dziwne) ale jest
potrzebne. Ten przykład wymuszonego podejścia wycisza negatywną ekscytację, stajemy się bardziej
czujni niż przestraszeni.
Na tej samej zasadzie co uśmiech może poprawić nasz nastrój niezależnie od tego, czy jest nam do
śmiechu, strach też zmaleje jeśli wmówimy sobie, że dana sytuacja nie stanowi dla nas żadnego
problemu.
Ocena stanu poszkodowanego.
Jeżeli na miejscu zdarzenia poszkodowanych jest więcej niż dwóch, powinno się na tym etapie
policzyć rannych oraz natychmiast wzywać pomoc. Mając do czynienia z jednym poszkodowanym,
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
zanim wezwiesz pomoc dowiedz się o nim kilku rzeczy. Pamiętaj, aby bezpiecznie wykonać ocenę
stanu poszkodowanego. BÄ…dz
ostrożny i załóż na ręce jednorazowe rękawiczki.
Po pierwsze: Zorientuj siÄ™ czy poszkodowany jest przytomny (czy reaguje?).
To bardzo ważne i łatwe do sprawdzenia. Staraj się bezpiecznie podejść i już z pewnej odległości
nawiązać kontakt słowny. Krzyknij do leżącego aby otworzył oczy, spytaj co się stało. Będąc bliżej
klepnij poszkodowanego w ramię i ponów pytanie co się stało. Przytomna osoba zareaguje, coś
odpowie, może nawet wstanie. Wtedy dowiedz się co się dokładnie z nim dzieje, czy coś mu dolega.
Jeśli człowiek ten nie reaguje ani na głos ani na dotyk, uznajemy, że jest nieprzytomny.
Jeżeli poszkodowany jest przytomny:
1. Dowiedz się co stało się poszkodowanemu i co mu dolega.
2. Zabezpiecz krwotoki zewnętrzne.
3. Wezwij pomoc (999,112).
4. Jeśli jesteś sam, rozejrzyj się, czy ktoś nie mógłby Ci pomóc w udzielaniu pomocy.
5. Zabezpieczaj poszkodowanego do przyjazdu fachowej pomocy
·ð unieruchom poszkodowanego jeÅ›li dziaÅ‚aÅ‚a na niego duża energia lub ułóż go w
pozycji dla niego najbardziej komfortowej
·ð zadbaj o komfort termiczny i psychiczny poszkodowanego
·ð unieruchom zÅ‚amania, zabezpiecz rany, dowiedz siÄ™, czy poszkodowany na coÅ›
się leczy, czy przyjmuje leki na stałe
6. Przekaż zebrane informacje oraz to co działo się z poszkodowanym przy Tobie zespołowi
ratownictwa medycznego
Gdy poszkodowany jest nieprzytomny:
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Zorientuj się czy ktoś nie mógłby pomóc Ci w udzielaniu pomocy. Zawołaj "pomocnika"!
Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny, znajduje się zazwyczaj w przypadkowej pozycji (najczęściej
leżącej), nie jest w stanie odkrztuszać wydzielin z ust (wymiociny, krew, ślina) i co najgorsze, jeśli leży
na plecach podniebienie oraz opadający język mogą uniemożliwić mu oddychanie.
Dlatego po drugie: Udrożnij poszkodowanemu drogi oddechowe.
Czynność ta jest wyjątkowo prosta. Usuwamy z ust nieprzytomnego wszelkie widoczne gołym okiem
przeszkody, mogące utrudniać mu oddychanie (wypadnięta z mocowań sztuczna szczęka, pokarm,
wymiociny). Do jamy ustnej nie trzeba zaglądać w poszukiwaniu ciał obcych. Zajmuj się nimi jedynie,
gdy od razu rzucą Ci się w oczy. Duże ciała obce (np. papieros) można zwyczajnie chwycić w palce i
wyjąć z ust, w innych przypadkach (np. wymiociny), mniejsze ciała obce oraz wydzieliny wygarniamy
kciukiem, po przechyleniu głowy na bok. Nigdy nie wyciągaj ciał obcych z ust  na ślepo . Według
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
najnowszych wytycznych nie należy zaglądać poszkodowanemu do jamy ustnej, usuwamy tylko
ewidentnie widoczne przeszkody.
Wiele osób zadaje sobie pytanie o zagrożenie uszkodzenia szyjnego odcinka kręgosłupa podczas
ruszania głową oraz szyją. Jeżeli znajdujące się w ustach poszkodowanego wymiociny czy jedzenie
spowodują uduszenie, zdrowy kręgosłup na niewiele się zda. Drożność dróg oddechowych jest
priorytetem (na szkoleniu ćwiczy się umiejętne przekręcanie poszkodowanego na bok).
Następnie u leżącego na plecach należy odchylić głowę do tyłu, tak aby podbródek znalazł się wyżej
niż reszta głowy. Wykonujemy ten manewr kładąc jedną swoją rękę na czole, dwa palce drugiej ręki
podciągają żuchwę (połóż palce na kostnych elementach żuchwy) i zarazem całą brodę delikatnie w
górę. Dzięki temu język oraz podniebienie miękkie przestaną przyduszać nieprzytomnego. Niestety
od tej pory nie ma możliwości puszczenia głowy chorego, gdyż opadnie ona z powrotem do
neutralnej pozycji, w której poszkodowany ma szanse się udusić.
U poszkodowanego leżącego na boku lub na brzuchu wystarczy sprawić, aby jego głowa nie była
nadto przygięta do tułowia (w tej pozycji bardzo ciężko złapać oddech) oraz żeby przez jego usta
swobodnie przepływało powietrze (np. nie może leżeć twarzą w piachu). Nie należy chorych lub
rannych osób, leżących na boku bądz
brzuchu odruchowo przekręcać na plecy. Wbrew pozorom
pozycja leżąca na plecach jest dla nieprzytomnego jedną z najgroz
niejszych.
Po trzecie: Sprawdz
czy poszkodowany oddycha.
W tym celu u leżących na plecach pochylamy się nadstawionym policzkiem nad usta oraz nos
nieprzytomnego. Głowę utrzymuj odchyloną do tyłu trzymając jedną ręką czoło, a drugą wysoko
uniesioną żuchwę. Patrz na klatkę piersiową oraz brzuch poszkodowanego. Przez okres ok. 10
sekund spróbuj wyczuć czy nieprzytomny wydmuchuje powietrze (wyczujesz to na własnym
policzku), posłuchaj czy nie słyszysz szmeru wydychanego powietrza, patrząc na klatkę piersiową i
brzuch zauważ ewentualny ruch będący wynikiem nabierania powietrza.
Jeśli po 10 sekundach nic nie słyszysz, nie czujesz wydychanego powietrza lub słyszysz pojedyncze
charczenia a klatka piersiowa się nie rusza, znaczy to, że poszkodowany nie oddycha prawidłowo
(tzw. oddech nieprawidłowy) i należy przystąpić do podstawowego podtrzymywania życia. W
każdym przypadku rozpoznania braku oddechu u poszkodowanego leżącego inaczej niż na plecach,
zaleca się przekręcenie do pozycji na wznak. Tylko wtedy można potwierdzić pewniejszym sposobem
oddech nieprawidłowy oraz skutecznie uciskać klatkę piersiową i stosować sztuczne oddychanie.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Niestety osoba z zatrzymaniem krążenia (serce przestaje bić) może wykazywać oddech agonalny
(nieprawidłowy) jeszcze przez parędziesiąt sekund, dlatego rzadkie i ledwo widoczne łapanie
powietrza i pojedyncze charczenia u sinego, nieprzytomnego poszkodowanego należy uznać za brak
oddechu. Jeśli osoba, u której nie stwierdzono oddechu kaszle bądz
porusza się (np. rusza ręką),
natychmiast jeszcze raz sprawdz
dokładnie jej oddech.
Po czwarte: Wezwij pomoc (112,999) i poszukuj AED.
W większości przypadków poszkodowanych nieprzytomnych i oddychających układa się w pozycji
bezpiecznej. Jeśli poszkodowany nie oddycha lub ma nieprawidłowy oddech należy rozpocząć
resuscytację (podstawowe podtrzymywanie życia).
Sprawnie wykonana ocena stanu poszkodowanego zajmuje bez komplikacji kilkadziesiÄ…t sekund.
Ratownik dzwoniąc do Centrum Powiadamiania Ratunkowego powinien określić przytomność
chorego oraz czy ten oddycha. Błędem jest wzywanie Ratownictwa Medycznego widząc z autobusu
czy samochodu prywatnego osobę leżącą na ławce przystankowej, czy widząc z balkonu człowieka
leżącego na trawniku, samemu zupełnie nie angażując się w ocenę problemu. Powoduje to często
wysłanie Zespołów Ratownictwa Medycznego do osób zupełnie zdrowych i nie potrzebujących
żadnej pomocy. Nawet, jeśli wezwiesz pomoc widząc tą osobę z daleka, idz
i sprawdz
co dokładniej
się dzieje. Każdy wzywający musi zdawać sobie sprawę, iż liczba zespołów jest ograniczona a
wzywając je bierze na siebie część odpowiedzialności za ich dotarcie do poszkodowanego. Jeśli
dyspozytor wysyła zespół, czekaj aż ratownicy dotrą na miejsce, opisz co działo się wcześniej z
potrzebującym pomocy. Nie ma w tym nic nadzwyczajnego, zespół może potrzebować również
Twojego zaangażowania (np. w dokładnym określeniu dojazdu).
Reasumując oceń stan poszkodowanego wg schematu:
1. Zapewnij bezpieczeństwo własne.
2. Oceń czy poszkodowany jest przytomny.
3. Zawołaj kogoś do pomocy.
4. Udrożnij drogi oddechowe.
5. Sprawdz
oddech (oddech prawidłowy lub nieprawidłowy).
6. Wezwij pomoc (Ratownictwo Medyczne 999, 112), poszukuj AED.
7. W razie potrzeby (oddech nieprawidłowy) rozpocznij Podstawowe Podtrzymywanie Życia
(30 ucisków na klatkę piersiową i 2 sztuczne wdechy).
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
 Wezwanie pomocy.
·ð 112 - Europejski numer alarmowy
·ð 112 - Europejski numer alarmowy
·ð 998 - Straż Pożarna
·ð 997 - Policja
Dzwoń pod ogólnopolskie numery alarmowe 999 i 112 (w razie konieczności 998, 997). Wybieraj
numery alarmowe bez zera, prefiksu czy numeru kierunkowego. Nie krzycz, staraj się uspokoić myśli.
Będąc agresywnym czy pretensjonalnym jedynie utrudniasz akcję ratunkową.
Wzywanie pomocy zostało obszernie omówione w rozdziale jak wezwać pomoc w omówieniu co to
jest pierwsza pomoc. Aby przeczytać ten dział kliknij tutaj.
Jeśli masz do czynienia z poszkodowanym nieprzytomnym, zorientuj się, czy na miejscu dostępne
jest AED. Gdy pojawi się oddech nieprawidłowy, sprzęt ten może się bardzo przydać.
Zabezpieczenie poszkodowanego do przybycia fachowej pomocy.
Pierwsza pomoc to ogół czynności zmierzających do zabezpieczenia poszkodowanego przed
następstwami (komplikacjami) zaistniałego zagrożenia jego zdrowia i życia do przybycia
odpowiednich służb. Ten etap trwa zazwyczaj najdłużej, to w tym momencie zajmujemy się
Podstawowym Podtrzymywaniem Życia, opatrywaniem ran, unieruchomieniem kończyny, w
zależności od typu zdarzenia. Jeśli ktoś nie oddycha, stosujemy uciski na klatkę piersiową oraz
sztuczne oddychanie, zabezpieczając w ten sposób mózg przed obumarciem, jeśli poszkodowany
mocno krwawi, zabezpieczamy go przed wykrwawieniem itd.
W wirtualny kursie pierwszej pomocy D&S Rescue System przeczytasz o postępowaniu podczas:
1. Utraty przytomności.
2. Braku oddechu, zatrzymania krążenia.
3. Podtopienie.
4. Zadławienie.
5. Krwotoku oraz poważnych ran.
6. Oparzenia.
7. Porażenia prądem.
8. Wypadku komunikacyjnego.
9. Urazy głowy i kręgosłupa
10. Urazy kostno-stawowe.
11. Ataku epilepsji.
12. Bólu w klatce piersiowej, zaburzeń pracy serca.
13. Omdlenia.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Przekazanie poszkodowanego Zespołowi Ratownictwa Medycznego.
Cały czas obserwuj poszkodowanego (czy oddycha, czy nie wymiotuje). W przyszłości dyspozytor
będzie udzielać Ci rad, co zrobić do przyjazdu służb ratunkowych. Nie zawsze pierwszy na miejscu
będzie ambulans, niemniej jednak warto wiedzieć jakich informacji o poszkodowanym udzielać
pierwszym dojeżdżającym profesjonalnym ratownikom czy lekarzowi. Nie każdy wie, że ratownicy
(również medyczni) pracują też w Straży Pożarnej, Policji, Straży Miejskiej, WOPR, TOPR itp..
To czego dowiedziałeś się o poszkodowanym nie zawsze będzie dla służb istotne. Czasem stan
chorego lub jego urazy są dla lekarza czy ratowników medycznych oczywiste i wolą oni natychmiast
zająć się chorym, niż tracić czas na rozmowę z Tobą.
Niejednokrotnie zaś, to co zaobserwowałeś u poszkodowanego musi być przekazane Zespołowi
Ratownictwa Medycznego. Szczególnie ważne są dolegliwości, które zgłaszał chory. Zanim pojawi się
ratownictwo, poszkodowany może stracić przytomność i tylko Ty masz możliwość opisania tego co
się działo wcześniej. Może poszkodowany zdążył Cię poinformować, że jest na coś przewlekle chory
(cukrzyca, padaczka) bÄ…dz
uczulony. Powiadom o tym lekarza lub ratowników medycznych.
Jednym z najważniejszych zadań udzielającego pomocy na tym etapie, jest próba ułatwienia
szybkiego dotarcia służb ratunkowych do poszkodowanego. Nie chodzi tu o ponaglanie zespołu
ratunkowego przez ciągłe telefonowanie do dyspozytora ale o wysłanie kogoś w
charakterystyczne/umówione miejsce aby doprowadził ratowników tam gdzie się znajduje ratowany.
Jeśli jesteś sam musisz ocenić czy lepiej pozostać przy poszkodowanym, czy udać się po
nadjeżdżającą pomoc. Zawsze dokładnie opisuj miejsce zdarzenia (kierunek ruchu, numer
przystanku, numer trasy i kilometr itp.) lub adres (nr klatki, piętro, od której strony wjazd w osiedle
itp.), tak aby zespół miał jak najmniej wątpliwości szukając Cię.
Inny rodzaj pomocy, której możesz udzielić służbom ratunkowym, to pomoc w transporcie
poszkodowanego do karetki. Coraz częściej Zespoły Ratownictwa Medycznego są dwuosobowe,
także każda para rąk może się podczas przenoszenia chorego przydać.
Przez cały czas poszukuj dookoła osób, które mogłyby pomóc Ci udzielać pierwszej pomocy. Nie
wszystko musisz robić samemu.
Znając etapy udzielania pierwszej pomocy oraz ideę łańcucha przeżycia, zapoznaj się z
postępowaniem w przypadku konkretnego zdarzenia, konkretnych obrażeń. Pamiętaj, na pierwszym
miejscu zawsze stawiaj bezpieczeństwo własne i zabezpieczenie miejsca zdarzenia, obserwuj też
otoczenie bo wszystko może się dynamicznie zmieniać.
Utrata przytomności / Poszkodowany nieprzytomny.
Informacja wstępna:
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Postępowanie tu opisane wynika z działań opisanych w dziale wyżej (Etapy udzielania pierwszej
pomocy  ocena stanu poszkodowanego). Jeżeli nie przeczytałeś wcześniejszych działów podręcznika,
możesz mieć trudności w zrozumieniu logiki sugerowanych tu rozwiązań.
Utrata przytomności to stan zagrożenia życia. Fakt ten oznacza, że organizm jest w ciężkim stanie a
sam brak przytomności przysparza dodatkowych problemów, niezależnie od przyczyny. Zazwyczaj
utrata przytomności spowodowana jest uszkodzeniem i/lub niedotlenieniem mózgu, które może być
wywołane rozmaitymi chorobami oraz urazami (uszkodzenie mechaniczne mózgu, wykrwawienie,
zburzenia pracy serca, zatrucie, zaburzenia oddychania itp.).
Poszkodowany nieprzytomny nie potrafi odkrztuszać wydzielin z jamy ustnej oraz utrzymywać
drożności dróg oddechowych. Jeśli nawet zachował pewne odruchy obronne, mogą się one okazać
niewystarczające. Podany schemat postępowania w takich przypadkach tyczy się osób dorosłych
(oraz dzieci dojrzałych płciowo, zazwyczaj >8 lat).
Utratę przytomności podejrzewamy u wszystkich osób leżących i nie poruszających się. Oczywiście
należy wykluczyć czy osoba ta po prostu nie śpi.
1. Zapewnij sobie i poszkodowanemu bezpieczeństwo.
Wykonano.
2. Oceń czy poszkodowany jest przytomny, czy reaguje?
Podejdz
bezpiecznie do poszkodowanego i poleć mu aby otworzył oczy, spytaj co się stało.
Jeśli nie ma reakcji, poklep poszkodowanego po ramieniu i ponów prośbę o otwarcie oczu.
Poszkodowany nie reaguje na bodz
ce.
Jeśli poszkodowany nieprzytomny leży na brzuchu, przekręć go na plecy (uwaga na
poszkodowanych po urazie).
3. Zawołaj kogoś do pomocy.
Poproś kogoś bezpośrednio aby podszedł i pomógł Ci udzielać pierwszej pomocy. Co dwie
głowy to nie jedna.
4. Udrożnij drogi oddechowe.
Teraz powinieneś już mieć na dłoniach rękawiczki jednorazowe. Wyciągnij z ust
poszkodowanego wszelki widoczne gołym okiem ciała obce (jeśli są to płyny przekręć
poszkodowanego na bok i wygarnij je kciukiem). Rękoczynem czoło  żuchwa odchyl głowę
ku tyłowi (inaczej poszkodowany może się udusić). Jedna ręka podtrzymuje czoło, dwa palce
drugiej ręki podtrzymują podbródek.
Wykonano udrożnienie.
5. Sprawdz
oddech u poszkodowanego (prawidłowy czy nieprawidłowy?).
U leżącego na plecach sprawdz
oddech pochylajÄ…c siÄ™ policzkiem i uchem nad jego ustami.
Przez 10 sekund próbuj wyczuć wydychane przez niego powietrze na policzku, wysłuchaj
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
szmer wydychanego powietrza a patrząc na klatkę piersiową spróbuj ocenić czy rusza się w
rytm oddechów.
Nieprzytomnego leżącego na boku, brzuchu itp., powinieneś przekręcić na plecy i następnie
wykonać ocenę oddechu.
Oddech nieprawidłowy:
·ð brak oddechu
·ð poszkodowany sinieje
·ð mniej niż 2 oddechy wykryte podczas 10s badania
·ð pojedyncze westchnienia
·ð brak unoszenia siÄ™ klatki piersiowej
·ð charczenie
Jeśli poszkodowanemu nie rusza się klatka piersiowa, nie czujesz rytmicznie wydychanego
powietrza, nic nie słyszysz albo wysłuchałeś pojedyncze charczenia a poszkodowany jest siny
 uznaj, że nie oddycha prawidłowo i przystąp do podstawowego podtrzymywania życia
(PPŻ), czyli resuscytacji krążeniowo  oddechowej.
Jeśli leżący na brzuchu poszkodowany Twoim zdaniem nie oddycha, przekręć go ostrożnie na
plecy, odchyl głowę do tyłu i jeszcze raz sprawdz
oddech. Jeśli poszkodowany nie oddycha
prawidłowo przystąp do PPŻ.
Wykonano ocenÄ™ oddechu.
6. Wezwij pomoc (999, 112) oraz poszukuj AED.
Cały czas utrzymując udrożnienie dróg oddechowych spróbuj wezwać pomoc. Poproś
ochronÄ™ obiektu lub personel o dostarczenie AED.
Jeśli poszkodowany nie reaguje oraz ma oddech nieprawidłowy, rozpocznij uciskanie klatki
piersiowej zamiennie ze sztucznym oddychaniem (Podstawowe podtrzymywanie życia).
U poszkodowanych nieprzytomnych ale oddychajÄ…cych:
·ð Sprawdzaj oddech co ok. 1 min.
·ð Pilnuj, aby drogi oddechowe byÅ‚y drożne (np. utrzymuj odchylenie gÅ‚owy do tyÅ‚u).
·ð Tamuj krwotoki zewnÄ™trzne, poszukuj obrażeÅ„.
·ð Okryj ich zwykÅ‚ym kocem, foliÄ… termoizolacyjnÄ…. Staraj siÄ™ podchodzić do
nieprzytomnego jak do osoby, która Cię cały czas słyszy.
·ð Zazwyczaj stosuj pozycjÄ™ bezpiecznÄ… na boku (ćwiczenia na kursie pierwszej pomocy).
·ð Poszukuj identyfikatorów medycznych, spróbuj okreÅ›lić co może być przyczynÄ… takiego
stanu poszkodowanego.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Podstawowe podtrzymywanie życia (resuscytacja krążeniowo  oddechowa).
Aby organizm ludzki mógł funkcjonować poprawnie, najważniejsze układy w naszym ciele muszą
działać bez zarzutu. Zaburzenia w działaniu jednego z trzech najważniejszych układów, spośród
wszystkich które się w nas uformowały, mogą nieść za sobą rychłą śmierć. Owe najważniejsze układy
to:
·ð ukÅ‚ad nerwowy
·ð ukÅ‚ad oddechowy
·ð ukÅ‚ad krwionoÅ›ny
Jeśli jeden z tych układów całkowicie przestanie działać, u poszkodowanego najprawdopodobniej
rozpocznie się proces umierania. Dysfunkcja układu pokarmowego nie spowoduje natychmiastowej
śmieci, natomiast zatrzymanie krążenia (układ krążenia przestaje działać), w krótkim czasie pozbawia
ludzki organizm życia. Na domiar złego, ponieważ układy te są od siebie zależne, zaburzenia jednego
z nich momentalnie uszkadza pozostałe.
Poziom wiedzy posiadanej na temat nagłego zatrzymania krążenia diametralnie wzrósł w ostatnich
latach. Spowodowało to rozwój technik mających podtrzymać życie u poszkodowanego, mimo
wyłączenia któregoś z głównych układów. Prowadząc sztuczne oddychanie i uciskając klatkę
piersiową podtrzymujemy działanie układu oddechowego oraz układu krążenia, przez co
poszkodowany zyskuje czas (mózg obumiera znacznie wolniej) na wdrożenie zaawansowanego
leczenia. Owe działanie nazwano Podstawowym Podtrzymywaniem Życia (PPŻ  z angielskiego BLS
czyli basic life support), na bazie którego prowadzona jest również resuscytacja w szpitalu czy
karetce. Po 3-4 minutach od zatrzymania pracy serca, mózg zaczyna tracić bezpowrotnie komórki,
które go budują. Po ok. 9 - 10 minutach, jeśli nikt nie rozpoczął PPŻ, mózg poszkodowanego może
być w całości martwy, co oznacza, że człowiek ten najprawdopodobniej nie przeżyje.
Aby skutecznie wykonywać PPŻ, należy umiejętnie uciskać środek klatki piersiowej oraz wdmuchiwać
do płuc poszkodowanego przez siebie wydychane powietrze. Szczególny nacisk kładzie się na
poprawne uciskanie klatki piersiowej gdyż może uratować poszkodowanego nawet bez stosowania
sztucznego oddychania.
Odpowiednie ćwiczenia na fantomach do nauki resuscytacji nie mogą być zastąpione przez to co
teraz czytasz. Jest to jedna z najważniejszych umiejętności jaką należy posiąść w trakcie szkolenia z
pierwszej pomocy. Jeśli jesteś zainteresowany takim kursem, kliknij tutaj.
Intensywnie prowadzone badania naukowe, dotyczące wykonania resuscytacji krążeniowo 
oddechowej sÄ… powodem wprowadzania zmian w standardzie PPÅ». ObowiÄ…zujÄ…ce standardy
postępowania zakładają prowadzenie PPŻ poprzez naprzemienne uciskanie klatki piersiowej (30
razy) oraz dwukrotne wykonanie sztucznego wdechu. Wszelkie zmiany w tym schemacie ogłasza
Polska Rada Resuscytacji (ostatnie 10  12.2010r).
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Najważniejsze podczas udzielania pierwszej pomocy jest bezpieczeństwo ratownika, dlatego zaleca
się prowadzenie Podstawowego Podtrzymywania Życia z użyciem odpowiedniego sprzętu ochrony
osobistej. Służą do tego maseczki foliowe i face maski (maski twarzowe), specjalnie przygotowane do
prowadzenia sztucznego oddychania oraz rękawiczki jednorazowe. Elementy te chronią ratowników
przed chorobami zakaz
nymi oraz przed kontaktem z płynami ustrojowymi poszkodowanego. W
naszym sklepie dostępne są specjalne breloczki i saszetki zawierające sprzęt potrzebny do
prowadzenia PPŻ. Jeśli istnieje powód uniemożliwiający Ci bezpieczne wykonanie sztucznego
oddychania, lepiej ograniczyć się do uciskania klatki piersiowej, niż całkowite odstąpienie od
Podstawowego Podtrzymywania Życia.
Aby rozpoznać brak oddechu i oznak krążenia, oraz rozpocząć PPŻ, należy wpierw postępować
zgodnie ze schematem postępowania z osobą nieprzytomną.
1. Zapewnij sobie bezpieczeństwo!
Zabezpiecz miejsce zdarzenia oraz siebie (rękawiczki!)
2. Sprawdz
przytomność u poszkodowanego.
Nieprzytomny.
3. Zawołaj kogoś do pomocy.
4. Udrożnij drogi oddechowe.
Usuń wszelkie przeszkody mogące uniemożliwić oddychanie. Odchyl głowę poszkodowanego
do tyłu rękoczynem czoło  żuchwa.
5. Sprawdz
oddech (ok. 10s)
Oddech nieprawidłowy
6. Wezwij pomoc (999, 112) i poszukuj AED.
Może Ci w tym pomóc człowiek, którego zawołałeś do pomocy. Powiedz mu, co ma
przekazać dyspozytorowi.
7. Zdejmij okrycie klatki piersiowej i rozpocznij uciskanie środka klatki piersiowej (30 razy)
·ð Połóż poszkodowanego na wznak na pÅ‚askim i sztywnym podÅ‚ożu
·ð Staraj siÄ™ skracać przerwy miÄ™dzy cyklami uciÅ›nięć do minimum
8. Zatkaj nos poszkodowanemu, udrożnij drogi oddechowe i wykonaj sztuczne oddychanie (2
wdechy)
9. Teraz naprzemiennie wykonuj 30 ucisków klatki piersiowej oraz 2 sztuczne wdechy.
Przerwij wykonywane czynności jedynie gdy:
·ð Poszkodowany poruszy siÄ™, kaszlnie lub zauważysz, że oddycha.
·ð PojawiÄ… siÄ™ kwalifikowane sÅ‚użby, ratownicy, lekarze, którzy przejmÄ… po Tobie prowadzenie
resuscytacji..
·ð PPÅ» spowoduje u Ciebie caÅ‚kowite wyczerpanie i dalsze prowadzenie PPÅ» staje siÄ™ dla Ciebie
zagrożeniem.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Po stwierdzeniu braku oddechu i po wezwaniu pomocy należy poszkodowanego ułożyć na twardym
podłożu na plecach. Może się to wiązać z koniecznością ewakuacji rannego np. z wraku samochodu.
Jeśli człowiek nie oddycha, ważniejsze jest aby ktoś rozpoczął PPŻ, niż gdyby pozostał tam gdzie PPŻ
jest niemożliwe do wykonania.
Tyczy się to również poszkodowanych, u których podejrzewamy uszkodzenie kręgosłupa lub głowy.
Prowadzenie PPŻ to jedyna szansa dla poszkodowanych nie oddychających na przeżycie.
Warto w ramach PPŻ skorzystać z automatycznego defibrylatora zewnętrznego (AED), jeśli jest
dostępny. Staraj się zorientować, czy w okolicy nie ma podobnego urządzenia.
Jak wykonywać uciski na klatkę piersiową (masaż serca)?
Uciski na klatkÄ™ piersiowÄ… wykonuje siÄ™ najsprawniej po uwidocznieniu tej okolicy, czyli po
rozebraniu oraz odsłonięciu klatki piersiowej. Poszkodowany musi leżeć na płaskiej i twardej
powierzchni (niedopuszczalne jest prowadzenie masażu serca na tapczanie itp.). Wykonując uciski
będziesz wyginał silnie nadgarstki, dlatego pozbądz
się zbędnych bransoletek, zegarka.
Jedyną rzeczą jaką warto uczynić jeszcze przed rozpoczęciem PPŻ, to zatamować krwotoki i usunąć
wszelkie przeszkody uniemożliwiające prowadzenie ucisków klatki piersiowej oraz sztucznego
oddychania.
Znajdz
środek klatki piersiowej. Umiejscowiony jest on w okolicy środka mostka (1/3 dolna mostka).
Ułóż jedną dłoń tak, aby nasada dłoni znalazła się na środku klatki piersiowej i spleć z nią dłoń drugiej
ręki. Pochyl się nad poszkodowanym, wyprostuj kończyny w łokciach. Kieruj siłę ucisku prostopadle
do klatki piersiowej, staraj się uciskać jedynie mostek, a nie żebra, sutki, brzuch. Dobrze
ukierunkowana energia powodujÄ…ca uginanie siÄ™ mostka zazwyczaj nie powoduje groz
nych
uszkodzeń w obrębie tułowia.
Uciskaj mostek na głębokość 5 cm (nie głębiej niż 6 cm) z częstotliwością minimum 100 uciśnięć na
minutę (nie więcej niż 120/min, czyli 2 razy/sekundę.). Spraw aby uciski odbywały się synchronicznie
i płynnie. Po każdym ucisku, zwalniaj go całkowicie, tak aby klatka piersiowa powróciła do
pierwotnego kształtu ale nie odrywaj rąk od ciała poszkodowanego. Czas trwania ucisku oraz
relaksacji (zwolnienia ucisku) powinien być taki sam. Nie zmieniaj miejsca ucisku, chyba, że
podejrzewasz złe ułożenie dłoni. W ten sposób wykonuj serie po 30 uciśnięć.
Jak wykonywać sztuczne oddychanie?
Pamiętaj, że wykonywanie sztucznego oddychania bez maseczki do tego przeznaczonej, jest
obarczone ryzykiem przeniesienia niektórych chorób zakaz
nych.
Istnieją dwie metody sztucznego oddychania u dorosłych: usta  usta oraz usta  nos. Jeśli nie masz
sprzętu ochronnego lepiej prowadzić sztuczne oddychanie metodą usta  nos.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Aby wdmuchiwać komuś powietrze za pomocą własnych płuc i ust, drogi oddechowe
poszkodowanego muszą być drożne. Wszelkie widoczne ciała obce i płyny należy w miarę możliwości
z jamy ustnej usunąć. Amatorom ratownictwa zaleca się, aby głowa była odchylona do tyłu a
podbródek wysoko uniesiony (rękoczyn czoło  żuchwa). Tylko wtedy mamy pewność, że
umożliwiamy dotarcie powietrza do płuc poszkodowanego.
Na twarz lub nos ratowanego połóż maseczkę do sztucznego oddychania. Jej zaworek powinien
znalez
ć się w ustach poszkodowanego, a napisy na niej umieszczone powinny być czytelne dla nas. W
zależności od producenta znajduje się na niej instrukcja użycia lub schemat PPŻ.
Przy metodzie usta  usta, nos ratowanego należy zatkać ręką, która trzyma czoło podczas gdy dwa
palce drugiej ręki cały czas podtrzymują żuchwę. Obejmij szczelnie własnymi ustami usta
poszkodowanego (musisz szeroko otworzyć swe usta).
Jeśli wybrałeś metodę usta  nos przyciśnij lekko żuchwę do szczęki, zasłoń usta kciukiem. Szczelnie
obejmij własnymi ustami nos poszkodowanego.
Wdmuchuj około 1 sekundy powietrze, aż zauważysz, że klatka piersiowa ratowanego unosi się (w
tym celu obserwuj kątem oka klatkę piersiową). Po wykonaniu tej czynności pozwól powietrzu
opuścić płuca poszkodowanego.
Jeśli sztuczne oddychanie nie powoduje uniesienia klatki piersiowej, sprawdz
zawartość jamy ustnej
a następny sztuczny wdech zastosuj poprawiając odchylenie głowy poszkodowanego..
Wykonuj 2 wdechy zamiennie z 30 uciskami. Staraj się przerywać uciski klatki piersiowej na jak
najkrótsze okresy.
Kiedy przerwać prowadzenie PPŻ?
Istnieją trzy przypadki , kiedy możesz być zmuszony aby zaprzestać prowadzenia resuscytacji:
·ð Poszkodowany poruszy siÄ™, zacznie kasÅ‚ać lub zauważysz, że znowu oddycha.
·ð Zjawi siÄ™ kwalifikowana pomoc.
·ð Twoja siÅ‚a ulegnie caÅ‚kowitemu wyczerpaniu i nie jesteÅ› w stanie dalej wykonywać PPÅ».
Czemu nie sprawdza się czynności życiowych podczas PPŻ i czemu w schemacie PPŻ nie ma
sprawdzania tętna?
Wyczuwanie tętna to czynność, która wbrew pozorom sprawia ratownikom wiele problemów. Przez
rękawiczki ciężko wyczuć słaby i nitkowaty puls. Poza tym należy wiedzieć jak i gdzie przykładać
palce, co znowu trudno sobie przypomnieć w stresie, jeśli ktoś nie robi tego regularnie. Brak
oddechu w większości przypadków oznacza też brak krążenia, czyli również brak wyczuwalnego
tętna. W pozostałych przypadkach występujące jeszcze krążenie zazwyczaj jest i tak
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
niewystarczające. Aby przyspieszyć rozpoczęcie ucisków klatki piersiowej i wyeliminować często
powtarzane błędy, sprawdzenie tętna nie jest zalecane podczas oceny stanu poszkodowanego.
Tłumacząc powody, dla których podczas resuscytacji krążeniowo  oddechowej (PPŻ) nie sprawdza
się cyklicznie powrotu oddychania, należy wyjaśnić że nagłe zatrzymanie krążenia jest pewnym
etapem procesu umierania. Poszkodowany jest w stanie krytycznym, jego czynności życiowe ustały.
Ta dramatyczna sytuacja rzadko bywa natychmiastowo odwracalna. Na przeżycie poszkodowanego
składa się praca kilkunastu jeśli nawet nie kilkudziesięciu osób. Prawdziwy wyjątek stanowią
przypadki, kiedy podczas PPŻ ratowany odzyskuje czynności życiowe a jego organizm sam zapewnia
sobie odpowiednie ukrwienie czy natlenienie. Dowiedziono, iż nawet gdyby poszkodowany podczas
prowadzenia PPŻ odzyskał czynności życiowe (jak często dzieje się u osób podtopionych), najpewniej
zauważymy to obserwując oznaki zachowanego krążenia. Owe oznaki zachowanego krążenia to ruch,
kaszel lub oddech zauważony u poszkodowanego.
Oddech zauważymy i wyczujemy w trakcie sztucznych oddechów. Aby niepotrzebnie nie przerywać
PPŻ, usunięto z aktualnych wytycznych przerywanie PPŻ dla sprawdzenia czynności życiowych.
Jeśli istnieją realne powody, dla których to należy obawiać się sztucznego oddychania (brak sprzętu
ochrony osobistej, groz
na substancja chemiczna na twarzy poszkodowanego), do przyjazdu fachowej
pomocy stosuj same uciski klatki piersiowej.
Jeśli poszkodowany odzyska oddech, postępuj jak z nieprzytomnym i oddychającym. Zazwyczaj
oznacza to konieczność ułożenia go w pozycji bezpiecznej (nazywana też pozycją boczną ustaloną).
Podtopienie.
Przy ratowaniu tonącego potrzebne są szczególne umiejętności. Wszyscy nie będący
profesjonalistami ratownictwa wodnego nie powinni na własną rękę wydobywać poszkodowanego z
wody. Dużo lepiej jest skierować swoją uwagę na przedmioty, mogące pomóc w utrzymaniu
tonącego na powierzchni i wezwać pomoc. Rzuć tonącemu mocno zakręconą, pustą butelkę. Nadają
siÄ™ do tego nawet jedna lub dwie butelki litrowe. DzwoniÄ…c po pomoc najlepiej jest pierwsze
wezwanie kierować do Straży Pożarnej (998) lub Centrum Powiadamiania Ratunkowego (112). Nad
morzem oraz jeziorami w Polsce funkcjonuje również ogólnopolski numer alarmowy Wodnego
Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego 601 100 100 (wezwania przyjmowane są z całej Polski w
Sopocie oraz Giżycku). Jeśli poszkodowany sam wydostanie się z wody, lub ktoś go z niej wyratuje
nim wezwałeś służby ratunkowe, wezwij jedynie Ratownictwo Medyczne (999, 112).
Wyciągając podtopionego na brzeg należy pamiętać o prawdopodobieństwu uszkodzenia
kręgosłupa. W miarę możliwości obchodz
się z ratowanym ostrożnie.
Podtopienie stanowi pewien wyjątek, jeśli chodzi o rozpoczęcie podstawowego podtrzymywania
życia (PPŻ). Musisz dokonać niewielkiej korekty w schemacie, który wcześniej opisywaliśmy, tyczący
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
się oceny stanu poszkodowanego i PPŻ. Pamiętaj, najważniejsze pozostaje mimo wszystko
bezpieczeństwo ratownika!
Ułóż poszkodowanego na płaskim podłożu na plecach i rozpocznij znaną Ci już ocenę stanu
poszkodowanego. Oceń przytomność u poszkodowanego oraz zapewnij sobie pomoc.
1. Udrożnij drogi oddechowe.
Usuń widoczne ciała obce z ust i odchyl głowę do tyłu rękoczynem czoło żuchwa.
2. Sprawdz
oddech.
Pochyl siÄ™ nad ustami poszkodowanego, wzrok kierujÄ…c na klatkÄ™ piersiowÄ…. Do 10 sekund
sprawdzaj oddech. Jeśli nie rusza się i nie oddycha prawidłowo:
3. Wykonaj 5 sztucznych wdechów ratowniczych.
Spraw, aby powietrze dotarło do płuc. 5 razy wdmuchnij powietrze metodą usta  usta i usta
nos.
4. Podczas 5 wdechów ratowniczych zwróć uwagę, czy istnieją oznaki zachowanego krążenia
(ruch, kaszel, oddech).
5. Jeśli mimo oddechów ratowniczych nie występują objawy zachowanego krążenia,
rozpocznij PPŻ od standardowo od 30 uciśnięć klatki piersiowej.
6. Zamiennie wykonuj 30 ucisków klatki piersiowej oraz 2 sztuczne oddechy.
7. Kontynuuj PPŻ do pojawienia się oznak zachowanego krążenia, do przyjazdu służb bądz
do
całkowitego wyczerpania sił (poproś wtedy kogoś by Cię zmienił)
Jeżeli wyciągnięty z wody człowiek oddycha, bądz
oddech powrócił po 5 wstępnych wdechów
ratowniczych, ułóż poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej. Należy przez cały czas zwracać
uwagę, czy poszkodowany oddycha, czy ma drożne drogi oddechowe.
Innym problemem może okazać się wychłodzenie, dlatego poszkodowanego po podtopieniu należy
osuszyć oraz przykryć go kocem termoizolacyjnym.
Podtopiony człowiek może podczas ratowania wymiotować. Do płuc dostaje się jednak niewielka
ilość płynu, w którym topił się ratowany. Nie należy dokonywać prób usunięcia wody z płuc!
Zakrztuszenie.
Z zakrztuszeniem możemy mieć do czynienia podczas jedzenia. Dzieci często próbują włożyć małe
przedmioty, zabawki do ust, co staje się przyczyną uduszenia. Dochodzi wówczas do zatkania dróg
oddechowych przez ciało obce, poszkodowany nie może złapać powietrza. Zadaniem ratownika jest
rozpoznanie zakrztuszenia i bezpieczne udzielenie pomocy.
U osoby krztuszącej się zauważysz:
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
·ð Zaczerwienienie twarzy przechodzÄ…ce w sinicÄ™ (przy caÅ‚kowitym zatkaniu dróg
oddechowych).
·ð PanikÄ™.
·ð Wytrzeszcz.
·ð Chwytanie siÄ™ za szyjÄ™, żuchwÄ™.
·ð Brak wydobywajÄ…cych siÄ™ odgÅ‚osów kaszlu czy mowy lub gÅ‚oÅ›ny kaszel (w zależnoÅ›ci od
stopnia niedrożności).
Jeśli niedrożność dróg oddechowych jest niecałkowita, poszkodowany na szczęście będzie mógł
jeszcze łapać powietrz, co oznacza, że się nie udusi. W takim przypadku stań obok, podeprzyj go.
Staraj się uspokajać poszkodowanego i nie wszczynaj klepnięć w klatkę piersiową ani żadnych innych
rękoczynów. Kaszel jest najlepszą formą obrony organizmu przed zakrztuszeniem. Jeśli widzisz, że
siły osoby krztuszącej się ulegają wyczerpaniu, wezwij Ratownictwo Medyczne (999, 112).
Inaczej działaj gdy poszkodowany próbuje kaszleć ale nie słychać aby powietrze wydobywało się z
płuc. Osoba taka nie może ani krzyczeć ani nic powiedzieć. Jedyne, co może ją uratować to Twoje
szybki rozpoznanie i udzielenie pomocy.
Postępuj zgodnie ze schematem:
1. Stań z boku poszkodowanego na rozszerzonych nogach (tak, abyś nie wywrócił się z duszącą
siÄ™ osobÄ…).
2. Jedną rękę połóż na mostku, pochyl poszkodowanego do przodu, drugą pięć razy uderz w
okolicę między łopatkową. Patrz, czy Twe działanie nie odnosi skutku. Jeśli uwolnisz drogi
oddechowe poszkodowanego, zaprzestań dalszego oklepywania.
3. Jeśli to nie pomogło stań za duszącym się. Złóż jedną rękę w pięść i połóż ją na nadbrzuszu w
okolicy przepony (tuż nad pępkiem). Na pięść połóż drugą rękę i kierując siłę do siebie i w
górę wykonaj do pięciu ucisków na nadbrzusze.
Nie stosuj owych ucisków u kobiet w ciąży i u dzieci <1 roku życia.
4. Jeśli te działania również nie wypchnęły ciała obcego na zewnątrz, wykonaj pięć klepnięć i
pięć uciśnięć na nadbrzusze zamiennie aż do skutku.
Może się zdarzyć, że podane czynności nie zabezpieczą poszkodowanego przed utratą
przytomności. Wtedy:
1. Ułóż nieprzytomnego na plecach na twardym podłożu.
2. Zawołaj kogoś do pomocy. Wezwij fachową pomoc (999, 112).
3. Sprawdz
zawartość jamy ustnej poszkodowanego.
4. Rozpocznij wykonanie 30 ucisków klatki piersiowej, po których sprawdzaj za każdym razem
zawartość jamy ustnej.
5. Po 30 uciskach i sprawdzeniu jamy ustnej spróbuj wykonać 2 sztuczne wdechy. Do przyjazdu
Ratownictwa Medycznego prowadz
zmodyfikowane PPŻ  pamiętaj o sprawdzaniu
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
zawartości jamy ustnej po uciskach klatki piersiowej. Poszukuj objawów zachowanego
krążenia.
Uciski klatki piersiowej mogą spowodować uwolnienie poszkodowanego od ciała obcego. Sztuczne
oddychanie może być nieskuteczne mimo prawidłowego wykonania.
Manewry opisane wcześniej mogą powodować groz
ne powikłania, dlatego po epizodzie krztuszenia
się lub jeśli poszkodowany miał wykonywane uciski na nadbrzusze, powinien udać się do najbliższego
Szpitalnego Oddziału Ratunkowego celem przebadania.
Aby sprawnie wykonywać podane manewry należy przejść szkolenie z pierwszej pomocy.
Krwotok oraz poważne rany.
Do krwotoku dochodzi wówczas, gdy działająca na nasz organizm siła spowoduje pęknięcie,
rozcięcie, rozerwanie narządu lub dużych naczyń krwionośnych (niektórych żył oraz tętnic), co
powoduje wykrwawianie siÄ™.
Krwotok to groz
na dla życia, gwałtowna utrata krwi wywołana urazem (np. postrzałem) lub chorobą
(np. pęknięcie tętniaka aorty).
Podstawowy podział krwotoków:
·ð ZewnÄ™trzne (znaczna ilość krwi wypÅ‚ywa z rany)
·ð WewnÄ™trzne (krew wydobywa siÄ™ poza naczynia krwionoÅ›ne, lecz pozostaje wewnÄ…trz
jam ciała)
·ð ZewnÄ™trzne poÅ›rednie (z
ródło krwawienia znajduje się wewnątrz organizmu, lecz krew
wypływa na zewnątrz naturalnymi otworami ciała, np. przez usta, drogi rodne itp.)
Naturalnie opanowanie krwotoku zewnętrznego jest zdecydowanie łatwiejsze od tamowania
krwawień wewnętrznych. O ile krwotok zewnętrzny da się szybko opanować za pomocą opatrunku
uciskowego, o tyle krwotok wewnętrzny wymaga ciężkiej pracy chirurgów i anestezjologów w
szpitalu.
Udzielając pomocy poszkodowanemu z krwotokiem należy szczególnie dbać o własne
bezpieczeństwo. Duża ilość krwi zmusza do użycia jednorazowych rękawiczek, należy zwracać uwagę
aby krew nie dostała się do oczu, uszu itp.. Jeżeli masz założoną bluzę z długimi rękawami, nie
podciągaj ich. W razie kontaktu krwi poszkodowanego z raną na Twoim ciele, z Twoimi błonami
śluzowymi czy oczami, radzimy abyś skontaktował się z najbliższym szpitalem zakaz
nym.
Krwotok zewnętrzny.
Jeżeli poszkodowany ma krwotok zewnętrzny:
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
1. Zabezpiecz siÄ™ i posadz
bÄ…dz
połóż poszkodowanego na ziemi (tak aby omdlewając nie
potłukł się)
2. Unieś krwawiącą kończynę w górę (krwotoki zewnętrzne najczęściej występują w wyniku
urazu kończyn). Jeśli krwawienie występuje na głowie, posadz
poszkodowanego. Krwawienia
z okolic szyi, brzucha czy miednicy najlepiej opatrywać gdy poszkodowany leży.
3. Zastosuj ucisk w miejscu krwawienia. Wez
gazę opatrunkową (jeśli brak opatrunków zastosuj
zwinięty T-shirt, szalik, czapkę). Poszkodowany może samemu przycisnąć opatrunek do rany.
Problematyczne może okazać się zlokalizowanie z
ródła krwawienia, ze względu na dużą ilość
krwi.
4. Nie zakładaj żadnych opasek uciskowych!
5. Na ranę z krwotokiem załóż opatrunek uciskowy. Silnie dowiąż opatrunek do z
ródła
krwawienia. Możesz zastosować dodatkowo materiał dociskający (nierozpieczętowany
bandaż, klucze). Niech urażona kończyna cały czas pozostaje w górze. W wyjątkowych
warunkach mogą okazać się niezbędne i dostępne tzw. opatrunki hemostatyczne.
6. Wezwij pomoc (999, 112) lub udaj się z poszkodowanym do Szpitalnego Oddziału
Ratunkowego w najbliższym szpitalu.
7. Jeśli poszkodowany traci przytomność podczas udzielania pomocy, zleć wykonanie
opatrunku uciskowego drugiej osobie. Zajmij się natychmiast udrożnieniem dróg
oddechowych i badaniem oddechu (ocena stanu poszkodowanego  OSP). Jeśli jesteś sam,
najpierw zatamuj krwotok.
8. OczekujÄ…c na pomoc przykryj poszkodowanego kocem termoizolacyjnym.
9. Rozmawiaj nawet z nieprzytomnym poszkodowanym, nie komentuj głośno jego stanu.
Gdy krwotok zewnętrzny występuje w okolicy szyi, pleców, pachwiny, ucisk miejsca krwawienia
możesz wykonywać własnoręcznie aż do przyjazdu ratowników.
Wyjątkową sytuacją są krwotoki po urazach głowy z uszkodzeniem czaszki. Jeśli masz do czynienia z
krwotokiem z rozległej rany na głowie i widzisz, że uszkodzeniu uległy również kości czaszki, zastosuj
opatrunek chłonący i nie uciskaj tego miejsca.
Unikaj ruszania głową (z wyjątkiem udrażniania dróg oddechowych u nieprzytomnych) i tułowiem u
poszkodowanych, na których działała duża siła (możliwość obrażeń wewnętrznych, uszkodzenia
kręgosłupa).
Wszystkie podane tu postępowania wymagają przećwiczenia na szkoleniu z pierwszej pomocy, celem
nabycia odpowiednich umiejętności praktycznych.
Krwotok wewnętrzny oraz zewnętrzny pośredni.
Krwotoki majÄ…ce swoje z
ródło wewnątrz organizmu mogą być zatamowane jedynie przez lekarzy w
szpitalu. Wyjątek stanowi krwawienie z nosa, gdzie zimne okłady i ucisk skrzydełek nosa może to
krwawienie zatrzymać.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Najważniejsze w pierwszej pomocy jest rozpoznanie faktu, iż ktoś mógł doznać krwotoku
wewnętrznego.
Należy go podejrzewać jeśli na poszkodowanego działała duża siła, czyli jeśli uległ:
·ð Wypadkowi komunikacyjnemu
·ð Upadkowi z wysokoÅ›ci
·ð Przygnieceniu
·ð Ciężkiemu pobiciu
·ð Wypadkowi podczas uprawiania sportu
·ð Dz
gnięty ostrym narzędziem
Należy się również spodziewać krwotoków wewnętrznych, gdy poszkodowany został:
·ð Postrzelony
·ð Odrzucony i poparzony podczas wybuchu
Krwawienie wewnętrzne opanowuje się w szpitalu, najczęściej na stole operacyjnym, stąd też liczy
się czas w jakim ów poszkodowany znajdzie się pod opieką lekarzy. Nawet nieznaczne krwawienie
wewnętrzne jest groz
ne, gdyż upłynie dużo czasu nim po dotarciu do szpitala, rozpoznaniu z
ródła
krwawienia, uśpieniu i znieczuleniu, faktycznie rozpocznie się jego tamowanie.
Poszkodowany, który doznał krwotoku wewnętrznego, zacznie przejawiać objawy wstrząsu (ciężkie
niedotlenienie ważnych dla życia narządów w skutek urazu, zawału serca, reakcji uczuleniowej itp.).
Należy zwracać uwagę na:
·ð Nieadekwatne, nielogiczne, nadpobudliwe zachowanie
·ð PostÄ™pujÄ…cÄ… senność i apatiÄ™
·ð Ból w okolicy krwawienia
U wszystkich poszkodowanych, bez względu na to czy są przytomni czy nie, można zauważyć:
·ð Przyspieszony oddech i tÄ™tno
·ð Krwiaki i siÅ„ce pod skórÄ… (w okolicy krwawienia)
·ð Bladość, sinicÄ™
·ð Sine usta i paznokcie
·ð WypÅ‚yw krwi naturalnymi otworami ciaÅ‚a
W każdym takim przypadku:
1. Spraw aby poszkodowany ruszał się jak najmniej
2. Przykryj poszkodowanego kocem termoizolacyjnym
3. Rozmawiaj cały czas z poszkodowanym i nie komentuj głośno jego stanu.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
4. Jeśli jest nieprzytomny stosuj standardowe procedury postępowania z nieprzytomnym, jeśli
nie oddycha stosuj PPÅ».
5. U poszkodowanych z krwotokiem zewnętrznym pośrednim pilnuj, aby wydobywająca się
przez usta oraz nos krew nie powodowała niedrożności dróg oddechowych i w konsekwencji
uduszenia (u nieprzytomnych pozycja boczna bezpieczna lub pozycja na boku z
przekręceniem metodą belki).
Nie tamuj wypływu krwi z naturalnych otworów ciała.
Wiele publikacji podaje, aby wykrwawiajÄ…cemu siÄ™ poszkodowanemu z niepokojÄ…cymi objawami
(wstrząs) unosić kończyny dolne w górę, jednakże w wielu przypadkach nie można tej metody
zastosować, poza tym jej skuteczność jest naukowo podważana.
Postępowanie z poważnymi ranami.
Rany, czyli uszkodzenia skóry, można podzielić na poważne (tu warto wiedzieć jak udzielać pierwszej
pomocy) oraz błahe, czyli skaleczenia (je można przemyć wodą utlenioną 3% lub obficie spłukać
wodą z mydłem).
Poważne rany, czyli te:
·ð rozlegÅ‚e
·ð gÅ‚Ä™bokie
·ð zabrudzone lub z tkwiÄ…cymi w nich ciaÅ‚ami obcymi
·ð znajdujÄ…ce siÄ™ w groz
nych urazowo okolicach ciała (oczodół, nos, krocze) powinny być
opatrywane w specjalny sposób.
Ran poważnych tyczą się pewne ważne do zapamiętania zasady postępowania:
1. Do ran się nic nie wkłada (nie należy grzebać w ranie, sprawdzać jej głębokości ani stopnia
uszkodzenia).
2. Zabrudzoną ranę można opłukać pod bieżącą wodą.
3. Z ran nie należy niczego wyjmować. Ciała obce typu szkło, nóż, kawałki metalu i drewna
zostaną usunięte przez chirurga w ambulatorium lub w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym
(SOR).
4. Poważne rany wymagają zastosowania profilaktyki przeciwtężcowej (poszkodowany
powinien udać się do najbliższego SOR lub ambulatorium chirurgicznego.
Do czasu zaopatrzenia chirurgicznego, ranę należy okryć jałowym opatrunkiem. Jeśli ciała obce
uniemożliwiają nałożenie gazy bezpośrednio na ranę, obłóż je dookoła jałowymi gazikami (ćwiczenia
na szkoleniu z pierwszej pomocy). Mocuj opatrunek za pomocą bandaża lub plastra. Wezwij Zespół
Ratownictwa Medycznego lub poleć poszkodowanemu aby udał się do SOR.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Oparzenia.
Jak zawsze liczy się najbardziej nasze bezpieczeństwo. W razie potrzeby wezwij Ratownictwo
Medyczne oraz Straż Pożarną (998, 112). Opatruj poszkodowanych w rękawiczkach jednorazowych.
Oparzenie jest rodzajem rany, dlatego większość zasad stosowanych w postępowaniu z ranami i tu
znajduje zastosowanie. Należy jednak pamiętać o pewnych wyjątkach i zagrożeniach, których nie ma
przy zwykłych ranach.
Ciepło, które wnika w głąb skóry, niszczy tkankę oraz powoduje ogromny ból. Aby uniknąć ciężkich
powikłań związanych z poparzeniem, miejsce poparzone należy jak najszybciej schłodzić. Służą do
tego najlepiej:
·ð ChÅ‚odna woda
·ð Hydrożele (specjalny rodzaj opatrunków)
Aby określić stopień uszkodzenia ciała, w oparzeniach stosuje się 3 - stopniowy podział:
Oparzenie I° - powoduje umiarkowany ból, zaczerwienienie skóry schodzenie naskórka.
Najczęściej występuje w oparzeniach słonecznych.
Oparzenie II° - powoduje powstanie pÄ™cherzy z treÅ›ciÄ… surowiczÄ… w Å›rodku. Oparzeniu temu
towarzyszy ogromny ból, skóra z zaczerwienionej może przechodzić w białawą,
może wydawać się  śliska . W powstałych pęcherzach może pojawiać się krew.
Oparzenie III°- jest to oparzenie peÅ‚nej gruboÅ›ci skóry oraz gÅ‚Ä™bszych struktur. Może powodować
całkowite zwęglenie. Skóra jest zmieniona martwiczo (woskowata, przez
roczysta)
lub całkowicie spalona (otwarta rana, osmolone brzegi rany). Silny ból oraz
zniszczenie mięśni, kości, przegrzanie organizmu, pogarszają jeszcze sytuację. Gdy
dojdzie do oparzenia trzeciego stopnia możliwe jest stopienie skóry z odzieżą lub
biżuterią poszkodowanego.
Naszym celem będzie:
1. Schłodzić oparzone miejsce i wezwać pomoc. Jest to najprostsze działanie przeciwbólowe, a
także minimalizujemy zniszczenia powstałe podczas poparzenia.
2. Wezwać pomoc (112, 999).
3. Okryć jałowym opatrunkiem, suchym. Jedynym wyjątkiem jest nałożenie opatrunku z
hydrożelem.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Chłodzenie oparzonego miejsca ma sens nawet po godzinie od oparzenia. Do chłodzenia należy użyć
zwykłej chłodnej wody z kranu. Lej chłodną wodę obficie powyżej rany oparzeniowej, tak aby ciecz
spływała następnie po ranie.
Chłodzić należy:
1. Od 10 do 15 minut oparzenia Iº i IIº o maÅ‚ej powierzchni (do 9% powierzchni ciaÅ‚a).
2. Ok. 2 min oparzenia gÅ‚Ä™bokie (II° i III°) o Å›redniej i dużej powierzchni (od 9% powierzchni
ciała).
3. Chłodzić wodą także oparzenia chemiczne (do usunięcia substancji żrącej). Spróbuj usunąć
chemikalia z ciała poszkodowanego (bezpieczeństwo własne!) i rozpocznij obfite spłukiwanie
poparzonego miejsca. Dowiedz siÄ™ o najsprawniejsze z punktu widzenia pierwszej pomocy
postępowanie z substancjami żrącymi, z którymi masz najczęściej do czynienia. Niektóre
związki chemiczne wymagają specyficznego postępowania i nie sposób tu wszystkich
przytoczyć.
Jeśli doszło do stopienia skóry z odzieżą lub innymi rzeczami mającymi kontakt ze skórą
poszkodowanego, chłodzenie przeprowadz
nie ściągając ich z ciała poparzonego!
Zawsze przed rozpoczęciem schładzania sprawdz
jaką wodę w kranie puściłeś!
Następnie nałóż na oparzone miejsce jałowy i suchy opatrunek lub opatrunek hydrożelowy. Jeśli
posiadasz hydrożel w płynie, najpierw nałóż go na ranę a póz
niej okryj jałową gazą. Delikatnie
zamocuj opatrunek za pomocą bandaża lub chusty trójkątnej.
Uważaj aby podczas zakładania opatrunku nie doszło do zlepienia się skóry na palcach, pod pachą, w
pachwinie itp. Dokładnie obłóż takie miejsca opatrunkami i nie pozwól im stykać się ze sobą.
Nie podawaj poszkodowanemu nic przeciwbólowego, nic do jedzenia ani picia. Nie stosuj żadnych
maści, pianek itp. Są skuteczne w leczeniu rany pooparzeniowej, użyte w pierwszej pomocy stanowią
jednakże utrudnienie chirurgicznej oceny oparzenia.
Poparzenie jest często wynikiem zagrożeń środowiskowych i przemysłowych, takich jak pożar,
kontakt z substancjami żrącymi. W razie potrzeby wezwij Straż Pożarną pod numerem 998 lub 112.
Porażenie prądem.
Do porażenia prądem często dochodzi w domu lub w pracy. Niekiedy poszkodowany ma po prostu
okropnego pecha (uderzenie pioruna, zerwanie linii wysokiego napięcia).
Jak zwykle na pierwszym miejscu stawia się własne bezpieczeństwo. Jeśli poszkodowany wisi na
słupie wysokiego napięcia, leży między zerwanymi kablami, nie wolno do niego podchodzić. Pole
rażenia w takich przypadkach wynosi nawet kilkanaście metrów.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jeśli do porażenia prądem doszło w domu bądz
w pracy, najlepszym sposobem zabezpieczenia
miejsca zdarzenia jest wyłączenie prądu w całym pomieszczeniu za pomocą głównego wyłącznika
prądu. Warto mieć świadomość, gdzie taki wyłącznik się znajduje.
Widząc, że poszkodowany w pracy bądz
w domu jest cały czas pod napięciem (trzyma urządzenie,
które go poraziło prądem bądz
leży w wodzie, która styka się ze z
ródłem prądu) możesz mu pomóc
nie znając lokalizacji głównego wyłącznika prądu. Załóż buty z grubą gumową podeszwą (nie stawaj
w wodzie!) i stań w miarę stabilnie na grubych książkach (np. książki telefoniczne). Użyj suchego
drewnianego przedmiotu aby odsunąć poszkodowanego od z
ródła prądu. Pamiętaj, nawet podane tu
środki ostrożności mogą nie wystarczyć, aby zapewnić ratownikowi bezpieczeństwo.
Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, lepiej wezwij Straż Pożarną (998, 112) i Ratownictwo Medyczne
(999, 112).
Porażenie prądem należy traktować jako działanie dużej siły na poszkodowanego, dlatego
spodziewaj siÄ™ u niego:
·ð PoparzeÅ„
·ð ZaburzeÅ„ Å›wiadomoÅ›ci (w tym drgawek)
·ð Licznych zÅ‚amaÅ„ (urazów krÄ™gosÅ‚upa)
·ð Krwotoków wewnÄ™trznych
·ð Utraty funkcji życiowych
Najcięższe poparzenia występują wewnątrz ciała, stąd chłodzenia widocznych poparzeń nie jest w
tym przypadku tak istotne.
Urazy zależą oczywiście od natężenia, napięcia i rodzaju prądu.
Najważniejsze zadania ratownika podczas zabezpieczania poszkodowanego po porażeniu prądem:
1. Wezwij pomoc (112,998,999).
2. Dbaj o drożność dróg oddechowych i co minutę sprawdzaj, czy poszkodowany oddycha (bądz

przygotowany do PPÅ»).
3. Okryj poszkodowanego kocem lub foliÄ… termoizolacyjnÄ….
4. Oparzenia i złamania opatruj standardowo.
5. W razie drgawek lub wymiotów, krwawień z nosa, z ust, przekręć poszkodowanego metodą
belki na bok (jeśli jesteś sam zastosuj pozycję bezpieczną) i osłaniaj głowę przed uderzeniami
w ziemiÄ™ bÄ…dz
inne niebezpieczne przedmioty.
6. Generalnie staraj się ruszać poszkodowanym jak najmniej (musi sprawnie oddychać!). Może
mieć poważne urazy kręgosłupa oraz krwotoki wewnętrzne.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Wypadek komunikacyjny.
Wypadki komunikacyjne pochłaniają w Polsce rocznie kilka tysięcy ofiar i są drugą najczęstszą
przyczyną obrażeń ciała. Problem w ratowaniu osób poszkodowanych w wypadkach polega nie tylko
na występowaniu urazów wewnętrznych, z którymi nie sposób radzić sobie na miejscu zdarzenia ale
przede wszystkim na utrudnionym dostępie do poszkodowanego i zagrożeniach technicznych
występujących podczas wypadków komunikacyjnych.
Jak dowiedziono, częstą przyczyną śmierci po wypadku jest niedrożność dróg oddechowych
prowadząca do uduszenia, wynikająca z tego, iż poszkodowany jest nieprzytomny i nie może
odkrztuszać wydzielin z jamy ustnej ani utrzymać głowy w pozycji, która by go nie przyduszała.
Zarówno z tym problemem, jak i z krwawieniami zewnętrznymi będącymi częstym następstwem
doznanych obrażeń, możesz próbować poradzić sobie zanim przybędzie Straż Pożarna i Ratownictwo
Medyczne.
Można założyć, że bez reakcji świadków poszkodowany nie ma szans na przeżycie, jeśli doszło do
niedrożności dróg oddechowych lub krwotoku zewnętrznego. Przyjazd ratowników nawet najszybszy
(po 4  5 minutach) może być zbyt póz
ny.
Wypadki komunikacyjne to:
·ð Zderzenia pojazdów koÅ‚owych (motocykle, samochody, rowery, autobusy).
·ð Zderzenia pojazdów szynowych (tramwaje, pociÄ…gi).
·ð Wypadki maszyn lotniczych.
·ð PotrÄ…cenia.
Nie będziemy omawiać w tym dziale zdarzeń masowych, zajmiemy się postępowaniem w
najczęstszych przypadkach, których świadkiem może być każdy z nas.
Po pierwsze - bezpieczeństwo własne.
Widząc zderzenie, po którym samochody płoną lub poszkodowany jest mocno zakleszczony w
pojez
dzie, odradzamy podchodzenia zbyt blisko a już na pewno wchodzenia do wraku.
1. Umiejętnie zabezpiecz miejsce zdarzenia.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Wykorzystaj trójkąt ostrzegawczy z własnego samochodu lub trójkąt z pojazdu uczestniczącego w
wypadku aby oznakować miejsce zdarzenia dla innych uczestników ruchu.
Możesz spróbować zatrzymać inne pojazdy i poprosić ich kierowców o pomoc. Uwidocznieniu
zagrożenia świetnie służą również różnego rodzaju światła chemiczne oraz flary drogowe. Dlaczego
jest to tak ważne? Przeszkody na drodze wcale nie muszą być widoczne. Niejednokrotnie w miejscu
jednego wypadku zdarza się drugi wypadek. Kierowcy najeżdżają na uszkodzone samochody lub
patrząc na to co się stało zderzają się między sobą.
Widząc wypadek, zatrzymaj samochód na poboczu, najlepiej przed miejscem zdarzenia, w
bezpiecznej odległości (kilkanaście metrów) od uszkodzonych pojazdów. Włącz światła awaryjne.
Jeśli przejechałeś za miejsce zdarzenia nie cofaj! Zatrzymaj się na poboczu.
Możesz tak ustawić swój samochód na poboczu (jeśli jest taka możliwość), aby jego światła
oświetlały wypadek. Będziesz lepiej widział poszkodowanych a inni uczestnicy ruchu również szybciej
zauważą zagrożenie.
Wysiadając z samochodu wyłącz silnik i zabierz ze sobą kluczyki. Miej przy sobie telefon oraz sięgnij
po gaśnicę oraz apteczkę. Zamknij auto i udaj się do bagażnika po trójkąt ostrzegawczy.
Zawołaj kogoś do pomocy aby razem z Tobą zabezpieczał miejsce zdarzenia lub w tym czasie wzywał
Straż Pożarną, która powiadomi również inne służby (998, 112). Próbuj zatrzymać inne samochody.
Ustaw trójkąt ostrzegawczy od 30  100 m (w zależności od rodzaju drogi) przed pierwszą przeszkodą
jaką napotka potencjalny kierowca jadący pasem ruchu, na którym ma miejsce wypadek. Pamiętaj,
trójkąt powinien stać przed zakrętem bądz
wzniesieniem/spadkiem, jeśli takowe znajdują się w
miejscu zdarzenia.
Światłami chemicznymi możesz utworzyć  wysepkę , którą omijać będą kierowcy i tym samym nie
uderzą w żaden pojazd i w żadnego człowieka uczestniczącego w zdarzeniu drogowym. Wykorzystaj
świadków aby ustawili jeszcze inne trójkąty bądz
sami ostrzegali kierowców jadących z naprzeciwka.
Podczas omijania wypadku musimy zjechać na przeciwległy pas ruchu,. może dojść do zderzenia
czołowego.
Uważaj podchodząc do uszkodzonych pojazdów. Smolisty, czarny dym, ogień, intensywną woń gazu
możesz uznać za niebezpieczeństwo na miejscu zdarzenia.
Potrąconego na ulicy człowieka świetnie uwidacznia koc termoizolacyjny. Okryj nim każdego
poszkodowanego po opatrzeniu krwotoków i poważniejszych złamań/zwichnięć, w większości
przypadków złotą stroną na wierzch.
2. Załóż rękawiczki i spróbuj dostać się do poszkodowanych.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Na kursie D&S Rescue System i Medycznego Studium Zawodowego w Warszawie poznasz sposoby
otwarcia drzwi nawet, gdy są zamknięte. Tutaj założymy, że drzwi da się otworzyć bez większych
problemów. Podczas tej czynności należy jedynie uważać aby nie zapięty w pasy nieprzytomny nie
wypadł z samochodu.
Niestety zdarza się, że poduszki powietrzne w pojez
dzie nie wybuchajÄ… podczas zderzenia. MogÄ… za
to być aktywowane stwarzając realne zagrożenie dla ratownika zajmującego się poszkodowanymi.
Podejrzewaj taką okoliczność gdy widzisz w charakterystycznych miejscach napis AIRBAG i nie
widzisz białego, zwisającego płótna. Zabezpieczeniem zagrażających poduszek powietrznych zajmuje
się jedynie Straż Pożarna.
Zwracaj uwagę na niedopałki lub otwarty ogień wewnątrz pojazdu. W razie konieczności gaszenia
pożaru pamiętaj, że gaśnice samochodowe są zbyt małe aby skutecznie radzić sobie z ogniem. Należy
w miarę możliwości używać także gaśnic innych uczestników ruchu.
Po otwarciu drzwi głośno zapytaj poszkodowanego czy Cię słyszy. Nawiązując kontakt werbalny
zajmij siÄ™ zabezpieczeniem samochodu.
·ð WyciÄ…gnij kluczyki ze stacyjki
·ð Wrzuć bieg (hamulce mogÄ… być zniszczone)
·ð ZaciÄ…gnij hamulec rÄ™czny
·ð Rozejrzyj siÄ™ za Å›ladami ognia wewnÄ…trz pojazdu (niedopaÅ‚ek papierosa itp.)
3. Oceń stan poszkodowanego/poszkodowanych
Próbowałeś cały czas kontaktu werbalnego z poszkodowanym, teraz poklep go po ramieniu. Jeśli nie
reaguje jest nieprzytomny.
Poszkodowany nieprzytomny [(zgodnie ze schematem OSP (oceny stanu poszkodowanego)].
1. Jeśli tego jeszcze nie zrobiono, zawołaj o pomoc.
2. Usuń widoczne ciała obce z ust poszkodowanego.
3. Jeśli głowa zwisa ku przodowi lub jest za bardzo odgięta ku tyłowi, delikatnie oburącz ustaw
ją do pozycji neutralnej. Ta czynność musi być wykonana bez względu na występowanie
uszkodzenia kręgosłupa. Inaczej poszkodowany może się udusić, zachłysnąć lub po prostu
nie będzie możliwości założenia kołnierza usztywniającego odcinek szyjny kręgosłupa.
4. Cały czas utrzymując głowę w pozycji neutralnej przybliż policzek do ust poszkodowanego i
sprawdz
oddech (10s).
5. Jeśli tego jeszcze nie zrobiono wezwij pomoc (112, 999).
6. Jeśli poszkodowany nie oddycha, spróbuj ewakuować rannego z samochodu (służą do tego
specjalne chwyty), odciągnij na bezpieczną odległość od samochodów i natychmiast
rozpocznij PPÅ».
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
7. Jeśli poszkodowany oddycha, nie ruszaj poszkodowanym a jedynie utrzymuj usztywnienie
głowy. Jeśli ktoś Ci może pomóc i sam unieruchomi głowę poszkodowanego własnymi
rękami, Ty poszukaj i ewentualnie zatamuj widoczne krwotoki zewnętrzne.
8. Okryj rannego folią termoizolacyjną. Przez cały czas obserwuj co dzieje się z samochodem. W
razie wystąpienia pożaru lub innego niebezpieczeństwa, natychmiast ewakuuj siebie i
poszkodowanego z miejsca zdarzenia.
9. Rozmawiaj nawet z nieprzytomnym poszkodowanym i nie komentuj głośno jego stanu.
Poszkodowany przytomny.
1. Spróbuj namówić poszkodowanego aby pozostał w samochodzie i jak najmniej się ruszał.
2. Jeśli tego jeszcze nie zrobiono wezwij pomoc (112, 999).
3. Postaraj się ręcznie unieruchomić poszkodowanemu głowę i szyjny odcinek kręgosłupa.
4. Poszukuj krwotoków zewnętrznych i tamuj je.
5. Dowiedz siÄ™, co dolega poszkodowanemu. Zabezpiecz widoczne urazy.
6. Zapytaj poszkodowanego o choroby przewlekłe, przyjmowane leki.
7. Okryj poszkodowanego foliÄ… termoizolacyjnÄ….
8. Przekaż zebrane informacje ratownikom.
Postępowanie z częstymi urazami, które mogą być konsekwencją wypadku komunikacyjnego, zostało
omówione w temacie urazy głowy i kręgosłupa.
Postępowanie przy wypadkach komunikacyjnych trudno omawiać jedynie teoretycznie. Tylko
ćwiczenia praktyczne sprawią, że ratownicy staną się bardziej obyci i wprawieni podczas udzielania
pomocy ofiarom wypadku.
Częstą konsekwencją wypadków są urazy wielomiejscowe, w tym urazy głowy i kręgosłupa, ciężkie
urazy kostno-stawowe.
W takich przypadkach rusza siÄ™ poszkodowanym jedynie po to aby:
·ð Umożliwić mu swobodne oddychanie i zapewnić drożność dróg oddechowych (np. uÅ‚ożenie
w pozycji bocznej bezpiecznej).
·ð UÅ‚ożyć go na plecach na twardym i pÅ‚askim podÅ‚ożu jeÅ›li musimy stosować PPÅ».
·ð Ewakuować poszkodowanego z miejsca zagrażajÄ…cemu i jemu i ratownikowi.
BÄ…dz
czujny pomagajÄ…c przy wypadkach komunikacyjnych. Inni uczestnicy ruchu wcale nie
spodziewają się wypadku ani Ciebie na drodze. Uszkodzone pojazdy, często wadliwe jeszcze przed
wypadkiem, mogą stanowić zagrożenie dla Ciebie, poszkodowanego oraz środowiska. Wszelkie
zaawansowane czynności (odłączanie akumulatora, wchodzenie po zakleszczonego człowieka do
wraku) pozostaw ratownikom Straży Pożarnej.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Urazy głowy i kręgosłupa.
Poważne urazy głowy oraz kręgosłupa są następstwem działania dużej siły na organizm człowieka.
Tak jak w przypadku krwotoków wewnętrznych należy się ich spodziewać w przypadku:
·ð Wypadku komunikacyjnego
·ð Upadku z wysokoÅ›ci
·ð Pobicia
·ð Przygniecenia
·ð Porażenia prÄ…dem
·ð Poważnego wypadku podczas uprawiania sportu
·ð Wybuchu
U poszkodowanego, u którego istnieje podejrzenie urazu głowy i kręgosłupa, powinniśmy
zastosować unieruchomienie w pozycji zastanej. Pozycja zastana to taka, w której poszkodowany
leżał gdy go znalez
liśmy.
Problem występuje wtedy, gdy pozycja zastana powoduje niedrożność dróg oddechowych lub
uniemożliwia prowadzenie PPŻ gdy poszkodowany nie oddycha. Zarówno w tych dwóch przypadkach
jak i w sytuacji gdzie na miejscu zdarzenia grozi poszkodowanemu niebezpieczeństwo, trzeba go
poruszać (odchylić głowę ku tyłowi, przekręcić na bok, ewakuować) ale możliwie delikatnie i
umiejętnie (odpowiednie ćwiczenia na kursie pierwszej pomocy).
Chwyty możliwe do zastosowania w tych przypadkach to:
·ð PrzekrÄ™cenie do pozycji bocznej bezpiecznej jeÅ›li jesteÅ›my sami a poszkodowanemu
wypływa krew, ślina, wymiociny z ust oraz/lub nosa
·ð PrzekrÄ™cenie metodÄ… belki w dwie osoby (wskazania jak wyżej)
·ð PrzekrÄ™cenie metodÄ… belki w trzy osoby (wskazania jak wyżej)
·ð Ewakuacja za pomocÄ… chwytu Rautka (jeÅ›li jesteÅ›my sami)
·ð Ewakuacja z pomocÄ… piÄ™ciu osób.
·ð Ewakuacja z pomocÄ… koca lub innego wytrzymaÅ‚ego płótna.
·ð PrzekrÄ™cenie na plecy aby stosować PPÅ» (różne sposoby)
Postępuj z poszkodowanymi z urazami głowy i kręgosłupa w następujący sposób:
1. Zapewnij sobie i poszkodowanemu bezpieczeństwo.
2. Oceń stan poszkodowanego (OSP).
Jeśli poszkodowany nie oddycha natychmiast wezwij pomoc (999,112), ułóż go na plecach i
na twardym podłożu oraz rozpocznij PPŻ.
3. Wezwij pomoc (999, 112).
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
4. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny odchyl głowę do tyłu za pomocą rękoczynu czoło 
żuchwa lub jeśli leży na brzuchu ułóż jego głowę delikatnie w pozycji neutralnej (aby broda
nie była przygięta do piersi, aby nie leżał twarzą do ziemi itp.).
5. Unieruchom głowę oraz szyję poszkodowanego (możesz do tego użyć własnych ud,
zwiniętych szmat, plecaków) tak aby nie ruszała się na boki ani do przodu i do tyłu. Pamiętaj,
ranny musi swobodnie oddychać!
6. Szukaj krwotoków zewnętrznych. Jeśli występują zatamuj je!
7. Jeśli zauważysz inne poważne urazy (złamanie otwarte, duża rana), zaopatrz je.
8. Okryj poszkodowanego foliÄ… termoizolacyjnÄ….
9. Rozmawiaj nawet z nieprzytomnym poszkodowanym, nie komentuj głośno jego stanu.
10. Co ok. minutę oceniaj funkcje życiowe (badanie oddechu) oraz pilnuj drożności dróg
oddechowych (poszkodowany może krwawić z ust, nosa, może wymiotować).
U osób przytomnych spróbuj zebrać podstawowe informacje o poszkodowanym (choroby
przewlekłe, przyjmowane leki itp.).
Inne urazy kostno-stawowe.
Najczęściej spotykane urazy kostno  stawowe to stłuczenia skręcenia, złamania i zwichnięcia.
UdzielajÄ…c pierwszej pomocy zasadniczym zadaniem jest rozpoznanie urazu oraz zaopatrzenie go, nie
zaś diagnozowanie tego co się stało. Nie mając specjalizacji z ortopedii, rozróżnianie urazu oraz
określanie jego dokładnej lokalizacji jest niczym wróżenie z fusów. Bez prześwietlenia trudno
cokolwiek powiedzieć. Ratownik ma skoncentrować się na unieruchomieniu urażonego miejsca oraz
zapewnieniu maksymalnego komfortu poszkodowanemu.
Jak rozpoznać to, że w danym miejscu doszło do urazu?
·ð WystÄ™puje ból danej okolicy
·ð DoszÅ‚o do opuchniÄ™cia urażonego miejsca
·ð Widoczne jest zasinienie
·ð Okolica ma nienaturalny ksztaÅ‚t
·ð WystÄ™puje ograniczona ruchomość
·ð Widoczne sÄ… krwiaki, siÅ„ce podskórne
·ð WystÄ™puje krwawiÄ…ca rana z widocznÄ… koÅ›ciÄ… wewnÄ…trz (zÅ‚amanie/zwichniÄ™cie otwarte)
Zasady postępowania z poszkodowanym, który doznał urazu:
·ð Nie poruszaj poszkodowanym bez potrzeby.
·ð Nie powoduj dodatkowego bólu.
·ð Postaraj siÄ™ delikatnie unieruchomić urażone miejsce (tak aby sÄ…siednie stawy siÄ™ nie
ruszały).
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
·ð Unieruchomienie stosuj najprostsze z możliwych (czasem wystarczy poprosić
poszkodowanego aby się nie ruszał).
·ð ÅšciÄ…gnij pierÅ›cionki, bransoletki i inne Å›ciÅ›le przylegajÄ…ce przedmioty z urażonej koÅ„czyny.
Aby walczyć z bólem można stosować na uraz zimne okłady (np. schłodzone Cold Hot Packi).
Na szkoleniu z pierwszej pomocy poznasz techniki zakładania temblaków i stosowania innych
unieruchomień. Niegroz
ne urazy (np. złamany palec) również wymagają zaopatrzenia
ambulatoryjnego ale do transportu chorego nie powinno się wzywać Ratownictwa Medycznego.
Transport medyczny wskazany jest tylko przy groz
niejszych urazach z towarzyszącym im silnym bólu.
Groz
nych urazów lepiej nie unieruchamiać deskami, kijkami, sztachetami itp. Chorzy będą w końcu
zaopatrzeni przez Zespół Ratownictwa Medycznego, który prawdopodobnie zdejmie przez nas
zamocowane rusztowanie aby założyć szynę Kramera, szynę próżniową lub podporę typu SAM
SPLINT. Jakiekolwiek bardziej zaawansowane unieruchomienia mogą być przydatne jedynie, gdy
będziemy zmuszeni aby samemu przetransportować gdzieś poszkodowanego.
Złamania i zwichnięcia (zwichnięcia dotyczą stawów, np. kolana) wymagają dodatkowego opatrzenia
ze względu na występowanie rany, czasem krwotoku oraz wystającej kości.
Dlatego:
·ð Uwidocznij uraz tnÄ…c ubranie na poszkodowanym (nożyczkami ratowniczymi).
·ð Zatamuj krwotok stosujÄ…c opatrunek uciskowy (nawet jeÅ›li ucisk powoduje dodatkowy ból).
·ð WystajÄ…cÄ… kość należy obÅ‚ożyć opatrunkiem dookoÅ‚a (ćwiczenia na kursie).
·ð Unieruchom uraz najprostszymi metodami.
Nawet błaho wyglądający uraz może w konsekwencji okazać się groz
nym. Nie lekceważ doznanych
obrażeń i dla pewności prześwietl urażone miejsce.
Epilepsja (Padaczka).
Epilepsja jest spowodowana dysfunkcją ośrodkowego układu nerwowego a dokładnie mózgu.
Powoduje nagłe i nieskoordynowane wyładowania elektryczne w mózgu powodując tym samym:
·ð Zburzenia Å›wiadomoÅ›ci nawet z caÅ‚kowitÄ… utratÄ… przytomnoÅ›ci.
·ð Drgawki (niekoniecznie caÅ‚ego ciaÅ‚a).
·ð Czasem zwolnienie zwieraczy i mimowolne oddanie moczu oraz stolca.
·ð Åšlinotok
·ð SzczÄ™koÅ›cisk powodujÄ…cy przygryzienie jÄ™zyka, wargi lub podniebienia.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Ciężki atak padaczki (tzw. grand mal) sprawia, że na początku ataku poszkodowany  pręży się i
może doznać bezdechu. Osoba taka robi się blada a nawet sina, pojawia się ślinotok, szczękościsk.
Atak wyglÄ…da dramatycznie, zazwyczaj jednak sam przechodzi (po 2  8 min.) bez groz
niejszych
powikłań. Zdarza się, że po jednym ataku nadchodzą następne, albo że jeden atak trwa wyjątkowo
długo. Potrzebna jest wtedy pomoc fachowców.
Podczas ataku typu grand mal po fazie prężeń nadejdą drgawki całego ciała, poszkodowany znów
zacznie oddychać.
Najgroz
niejszym następstwem ataku epilepsji są urazy (głowy, tułowia) spowodowane nagłą utratą
przytomności i drgawkami w zagrażającym otoczeniu (np. na schodach). Należy również pilnować
aby nie doszło do niedrożności dróg oddechowych w wyniku krwawienia z ust, nosa oraz ślinotoku.
Podczas ataku padaczki postępuj zgodnie ze schematem:
1. Zadbaj o własne bezpieczeństwo. Odsuń od poszkodowanego niebezpieczne przedmioty lub
w miarę możliwości przenieś go z czyjąś pomocą w bezpieczniejsze miejsce.
2. Osłaniaj głowę poszkodowanego. Możesz pod jego głowę włożyć coś miękkiego ale tak aby
nie unieść jej za bardzo w górę. Max 1  2 cm.
3. Jeśli nie ma w pobliżu żadnego opiekuna chorego, wezwij pomoc (999,112).
4. Nie należy tłumić drgawek. Nie stosuj wobec poszkodowanego żadnej siły fizycznej.
5. Jeśli to możliwe przekręć poszkodowanego do pozycji bocznej bezpiecznej.
6. Okryj poszkodowanego kocem.
7. Gdy atak ustanie a poszkodowany zacznie się wybudzać, nie spodziewaj się pełnego kontaktu
z nim. Będzie sprawiał wrażenie oszołomionego, sennego. Najprawdopodobniej nie będzie
wiedział co się stało i co teraz się dzieje. Informuj go o zaistniałych okolicznościach.
Niczego nie wkładaj do ust poszkodowanego!
Niestety zdarza się (na szczęście bardzo rzadko), że drgawki nie są wynikiem padaczki, tylko ciężkiego
urazu głowy, zatrzymania krążenia itd. Jeśli nic nie wiesz o poszkodowanym i w pobliżu nie ma jego
rodziny lub bliskich znajomych, zawsze wzywaj Ratownictwo Medyczne.
Ból w klatce piersiowej. Zaburzenia pracy serca.
Ból w klatce piersiowej zawsze jest objawem niepokojącym, niekiedy wynika z zaburzeń pracy serca
takich jak:
·ð Zaostrzenie choroby wieÅ„cowej.
·ð ZawaÅ‚ mięśnia sercowego.
·ð Zaburzenia rytmu serca.
·ð Zapalenie mięśnia sercowego.
·ð Problemy z zastawkami serca.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Na szczęście jednak większość tego typu dolegliwości to zwykłe bóle mięśni międzyżebrowych, bóle
wywołane zmianami w kręgosłupie lub po prostu są efektem codziennego stresu i nerwów.
Bóle w klatce piersiowej należy diagnozować w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym. Jeżeli masz
wątpliwości co do stanu w jakim znajduje się poszkodowany i czy dowieziesz go do SORu
samodzielnie, wezwij Ratownictwo Medyczne (999, 112).
Objawy mogące oznaczać zaburzenia pracy serca, w tym zawał serca:
·ð Ból w klatce piersiowej opisywany jaki gniecenie lub ucisk klatki piersiowej. Uczucie
rozsadzania klatki piersiowej, niekiedy silne pieczenie w klatce.
·ð Ból promieniujÄ…cy do lewego barku oraz lewego ramienia. Ból może promieniować również
do szyi oraz żuchwy, do łopatek oraz  na przestrzał do kręgosłupa. Niekiedy ból promieniuje
do brzucha, a dokładnie nadbrzusza.
·ð Uczucie dusznoÅ›ci.
·ð Niepokój poszkodowanego.
·ð Uczucie nierównego bicia serca, opisywane jako  koÅ‚atanie lub  Å‚omotanie serca.
Ciężki stan poszkodowanego podejrzewaj jeśli:
·ð Ból w klatce piersiowej oraz duszność sÄ… bardzo nasilone.
·ð Poszkodowany jest blady, sÅ‚aby, ma sine palce, wargi.
·ð Poszkodowany jest oblany zimnym, lepkim potem.
·ð Objawom towarzyszy strach i panika.
·ð WystÄ™pujÄ… zaburzenia Å›wiadomoÅ›ci (lub caÅ‚kowita utrata przytomnoÅ›ci)
Twoje postępowanie ma na celu dotarcie pomocy medycznej, ułatwienie oddychania oraz pilną
obserwacjÄ™ stanu poszkodowanego.
Postępuj zgodnie ze schematem:
1. Zobacz, czy jest bezpiecznie.
2. Ułóż poszkodowanego w pozycji półsiedzącej ze wskazaniem na pozycję siedzącą.
3. Poluzuj wszelkie ciasno zawiązane krawaty, muchy itp. Rozepnij kołnierzyk, poluzuj pas w
spodniach poszkodowanego.
4. Zapewnij dostęp do świeżego powietrza. Otwórz okna itd.
5. Jeśli poszkodowany straci przytomność ułóż go w pozycji bocznej bezpiecznej i co minutę
sprawdzaj oddech oraz drożność dróg oddechowych.
6. Jeśli poszkodowany przestanie oddychać ułóż go na plecach na twardym i płaskim podłożu
oraz rozpocznij PPÅ».
7. Poszkodowany może mieć przy sobie leki zalecone przez lekarza, które ma przyjąć w razie
nagłego bólu w klatce piersiowej (najczęściej nitrogliceryna i jej pochodne). Sam nie możesz
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
ich podać ale masz prawo ułatwić poszkodowanemu ich przyjęcie, np. wyjąć je z jego torby,
plecaka i dać mu do ręki. Jest to oczywiście wskazane jedynie wtedy, gdy poszkodowany jest
przytomny.
8. Najnowsze wytyczne mówią o możliwości podania tabletki kwasu acetylosalicylowego
(aspiryna, polopiryna) poszkodowanemu z objawami zawału mięśnia sercowego.
Poszkodowany musi wyrazić na to zgodę i przyjąć ją sam. Pamiętać należy, że na leki tego
typu wiele osób jest uczulonych lub są po prostu przeciwwskazane.
Coraz częściej spotykane są przypadki nadużycia nitrogliceryny i innych
leków krążeniowych u poszkodowanych. Ich niewłaściwe podanie grozi
pogorszeniem stanu poszkodowanego łącznie z jego śmiercią. Nie bądz

nadgorliwy, to nie służy dobru chorego!
Sam nigdy nie podawaj leków podczas udzielania pierwszej pomocy!
Omdlenie.
Omdlenie to krótkotrwała utrata przytomności. Po krótkim okresie osłabnięcia (może dojść do
całkowitego zerwania kontaktu z poszkodowanym), poszkodowany zazwyczaj wraca do pełnego
zdrowia. Największym zagrożeniem dla mdlejącego są zazwyczaj świadkowie, którzy mylnie
rozpoznają u niego zawał mięśnia sercowego i inne choroby. Laicy próbują często utrzymać
poszkodowanego w pozycji pionowej, podawać leki, co sprawia, że sytuacja się jeszcze pogarsza.
Okoliczności mogące prowadzić do omdlenia:
·ð Odwodnienie (np. po wysiÅ‚ku fizycznym).
·ð Niedożywienie (brak posiÅ‚ku w ciÄ…gu dnia).
·ð Ból (podczas np. skrÄ™cenia stawu).
·ð Przebywanie w dusznym, ciasnym pomieszczeniu.
·ð Ciasno zapiÄ™ty koÅ‚nierzyk, gorset.
·ð Strach, szok psychiczny.
Oczywiście omdlenie może być konsekwencją poważnej choroby ale dzieje się tak niezmiernie
rzadko. W poważnych sytuacjach dochodzi po prostu do całkowitej utraty przytomności, która nie
powraca mimo udzielenia pomocy.
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Widząc słabnącego i blednącego poszkodowanego lub pomagając osobie tracącej przytomność w
Twojej obecności:
1. Spróbuj położyć ją delikatnie na ziemi na plecach.
2. Unieś jej obie nogi w górę.
3. Poluzuj ciasno zapięty kołnierzyk, krawat oraz pasek od spodni.
4. Zapewnij dostęp do świeżego powietrza.
5. Próbuj cały czas mówić do poszkodowanego.
Po około minucie poszkodowany powinien zacząć odzyskiwać przytomność (jeśli ją w ogóle
utracił). Gdyby tak się nie działo:
1. Udrożnij drogi oddechowe i zbadaj oddech wg schematu OSP.
2. Wezwij pomoc (999, 112)
3. Jeśli nie oddycha rozpocznij PPŻ.
Jeśli odzyska przytomność:
1. Zapewnij spokój, opisz co się stało.
2. Spytaj, czy coÅ› dolega poszkodowanemu.
3. W razie zaistnienia kolejnego zagrożenia (ból w klatce piersiowej, krwotok itp.) postępuj
zgodnie z odpowiadajÄ…cymi zaleceniami.
4. Jeśli poszkodowany wyraża taką chęć, wezwij pomoc (999, 112).
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.
Informacje końcowe:
Informacje zawarte w podręczniku mogą w każdej chwili ulec aktualizacji. Zalecamy bieżącą kontrolę
zmian wytycznych w pierwszej pomocy na naszej stornie internetowej:
www.e-ratownictwo.com.pl
Copyright © D&S 2007 - 2012 - Wszelkie prawa zastrzeżone.


Wyszukiwarka