Barbara Weigl, Psychologia rozwojowa i osobowosci, APS 2005/2006 Wyklad V Analiza wybranych teorii rozwoju. Rozwój poznawczy dziecka w koncepcji Lwa Wygotskiego Literatura: " Bee H. (2004). Psychologia rozwoju. Warszawa: WSiP " Birch A. (2005). Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlectwa do doroslosci. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. (uwaga: tylko wydanie nowe z 2005 roku) " Brzezinska A, Trempala J (red.) Wprowadzenie do psychologii rozwoju w: Strelau J. red. (1999) Psychologia. Podrecznik akademicki tom I rozdzial 2. Gdansk. GWP Pytania L. Wygotskiego (1896-1934)dotycza zwiazku pomiedzy dojrzewaniem (rozwój biologiczny), zewnetrzna stymulacja (trening, nauczanie) a procesem rozwoju. Czy zewnetrzna stymulacja moze zmieniac bieg procesu dojrzewania? Jezeli tak, to w jakich warunkach tak sie dzieje, kiedy zewnetrzna stymulacja jest najbardziej efektywna, jezeli chodzi o modyfikacje kierunku i tempa rozwoju? Czy istnieje jakis model krytyczny , w którym stymulacja musi sie pojawic, dlaczego pojawienie sie jej przed tym momentem i po nim jest mniej efektywne? Wybrane tezy teorii Kazda wyzsza funkcja psychiczna pojawia sie w rozwoju dziecka dwukrotnie: raz jako dzialalnosc zespolowa, spoleczna, czyli jako funkcja interpsychiczna, drugi raz jako dzialalnosc indywidualna, jako wewnetrzny sposób myslenia dziecka, jako funkcja intrapsychiczna Istota rozwoju kulturowego tkwi w zderzaniu sie rozwinietych kulturowo form zachowania sie, które napotyka dziecko, z formami prymitywnymi, charakteryzujacymi jego wlasne zachowanie sie W procesie rozwoju mamy nieustannie do czynienia ze zderzaniem sie " aktualnego poziomu rozwoju dziecka wyrazajacego sie w jego potrzebach i preferencjach co do rodzaju podejmowanej aktywnosci, bedacego rezultatem wszystkich dotychczasowych zmian rozwojowych " aktualnego poziomu wymagan, oczekiwan czy nacisków kierowanych na dziecko przez innych ludzi, szczególnie w sferze edukowania go (nauczania) Nauczanie musi byc uzgadniane z poziomem rozwoju dziecka. Konieczne jest ustalenie dwóch poziomów rozwoju dziecka: " pierwszym jest poziom aktualnego rozwoju funkcji psychicznych dotyczacy tego, co juz uksztaltowalo sie w rezultacie przejscia zakonczonych juz cykli rozwojowych " drugi to poziom najblizszego (mozliwego) rozwoju, okreslany przez funkcje dopiero sie ksztaltujace i/lub bedace w poczatkowych stadiach rozwoju Aby sprawdzic, na jakim aktualnie poziomie znajduje sie dana funkcja, wystarczy dziecku dac zadania do samodzielnego wykonania By sprawdzic, w jakim miejscu na drodze swego rozwoju ta funkcja sie znajduje, konieczne jest wejscie doroslego w specyficzny kontakt z dzieckiem przez zadanie na tyle 1 Barbara Weigl, Psychologia rozwojowa i osobowosci, APS 2005/2006 trudne, ze niemozliwe do wykonania samodzielnego i wymagajace korzystania z pomocy doroslego jako osoby bardziej kompetentnej, zaawansowanej w swym rozwoju. Im wiecej pomocy, tym mniej zaawansowana funkcja rozwojowa, to znaczy tym wieksza mozliwosc wplywania na bieg i efekty tego rozwoju. Strefa aktualnego rozwoju to taki poziom umiejetnosci poznawczych, który pozwala dziecku na samodzielne rozwiazanie okreslonych zadan i problemów. Strefa ta okresla dotychczasowy dorobek intelektualny dziecka. Strefa najblizszego rozwoju to róznica pomiedzy poziomem rozwiazywania zadan dostepnych pod kierunkiem i przy pomocy doroslych, a poziomem rozwiazywania zadan dostepnych w samodzielnym dzialaniu to co dziecko robi dzis przy pomocy doroslych, zrobi jutro samodzielnie . Strefa najblizszego rozwoju jest mapa obszaru gotowosci dziecka, ograniczona na nizszym koncu przez obecny poziom umiejetnosci, na wyzszym koncu przez poziom umiejetnosci, które dziecko moze osiagnac w najbardziej korzystnych warunkach. Analiza porównawcza strefy aktualnego i najblizszego rozwoju Kategorie analizy Strefa aktualnego rozwoju Strefa najblizszego rozwoju SAR SNR proces rozwoju juz zakonczone cykle rozwoju trwajace cykle rozwojowe cel badania zakres aktualizacji zakres korzystania z nowego posiadanego doswiadczenia doswiadczenia metoda badania badania testowe badania eksperymentalne rodzaje zadan wymagajace myslenia wymagajace myslenia konwergencyjengo, dywergencyjnego, otwarte zamkniete latwe, mozliwe do trudne, niemozliwe do samodzielnego wykonania samodzielnego wykonania typ kontaktu jednostronny dwustronny, wzajemny aktywnosc doroslego formulowanie polecen wspólpraca z dzieckiem przekaz jednokierunkowy Wzajemna wymiana aktywnosc dziecka samodzielne dzialania korzystanie z pomocy doroslego Efektywnosc zewnetrznej stymulacji zalezna jest od okresu, w jakim sie pojawia: jest wysoka w okresie sensytywnym, ale najwyzsza w okresie optymalnym, gdy organizm osiagnal juz okreslony poziom dojrzalosci. Nauczanie (zewnetrzna stymulacja) moze zmieniac bieg rozwoju, bo moze modyfikowac proces dojrzewania. Dzieje sie tak tylko wtedy, gdy nauczanie nie jest zorientowane na zakonczony juz u dziecka cykl rozwojowy, ale ma orientacje w przód, czyli na nastepny cykl w rozwoju. 2