Rehabilitacja po endoprotezoplastyce
cementowej i bezcementowej stawu biodrowego.
z: Alloplastyka stawów w aspekcie zagadnień ortopedycznych i rehabilitacyjnych , J.Kubacki, AWF w Katowicach
Usprawnianie chorych we wczesnym okresie pooperacyjnym.
W tym okresie, który dotyczy wszystkich pacjentów, zarówno po cementowej, jak i
bezcementowej protezie, staramy się bezpośrednio po operacji tak zabezpieczyć kończynę by nie
doszÅ‚o do zwichnięć protezy. UÅ‚ożenie polega na odwiedzeniu koÅ„czyny pod kÄ…tem ok. 30° i
zabezpieczeniu rotacji zewnętrznej poprzez bucik derotacyjny miękki, ułożenie wałka pod kolano. Pa-
cjent powinien wiedzieć jak zachowywać się w łóżku przy zmianie pościeli i wykonywania
podstawowych czynności życiowych (mycie, czesanie, wypróżnienia).
W dobie poprzedzajÄ…cej operacjÄ™, lub rano w dniu operacji, rozpoczynamy profilaktykÄ™
przeciwzakrzepowÄ… - podajemy clexan, fraxiparynÄ™. Obecnie rzadko stosuje siÄ™ inne leki jak np.
aspirynę, dextran. Profilaktyka przeciwza-krzepowo-zatorowa polega również na wykonywaniu
zestawu ćwiczeń, które zapobiegają tym groznym powikłaniom.
Po okresie ustąpienia znieczulenia wykonujemy ćwiczenia:
" izometryczne napinanie wszystkich mięśni kończyny operowanej i nieoperowanej w seriach
po 10 napięć średnio co 2 godziny;
" ruchy czynne stopy - zginanie i prostowanie w pełnym zakresie;
" w biodrze i kolanie w zakresie 20°.
W pierwszej dobie (w zależności od sposobu znieczulenia) wprowadzamy ćwiczenia czynne, które
obejmują tułów i kończyny górne. Polegają one na:
" przyjęcie pozycji półsiadu z podciąganiem się na rękach za pomocą uchwytów;
" ćwiczenia biemo-czynne w stawach kolanowym, biodrowym z napinaniem mięśni
pośladkowych i łydki.
W trzeciej, czwartej dobie zalecamy ćwiczenia bloczkowe na podwieszkach. W dobrym stanie
ogólnym, chorzy wykonują ćwiczenia za pomocą układu bloczkowo-ciężarkowego. Również w tych
dniach rozpoczynamy układanie pacjenta w pozycji leżenia na brzuchu, w celu zapobiegania
wystÄ…pienia przykurczu w stawie.
Cały czas począwszy od pierwszego dnia chory wykonuje czynne ćwiczenia oddechowe
torem gómo-żebrowym i przeponowym przez okres 3 min. Wszystkie wymienione ćwiczenia
stosujemy z różnym nasileniem u chorych po protezie cementowej.
Po protezie bezcementowej zwracamy uwagÄ™ przede wszystkim na napinanie izometryczne
mięśni i ruchy stopą. Siadanie jest korzystne i stosuje się podobnie szybko, jak w protezie
cementowej. Unika się czynnych ruchów zgięcia w biodrze i w kolanie, natomiast ruchy bierne można
stosować od początku.
Zakres i częstość wykonywania ćwiczeń zależy w dużej mierze od wydolności krążeniowo-
oddechowej i od niepowikłanego przebiegu.
Niezmiernie ważnym czynnikiem u chorych jest motywacja, chęć wyleczenia się, do powrotu do domu,
do zajęć.
Pierwsze dni, dwa-trzy, przy niepowikłanym przebiegu pooperacyjnym, w kontroli lekarskiej
intemistycznej, traktujemy po alloplastyce cementowej, jak i bezcementowej, jako wstęp, rozruszanie
się konieczne do wyeliminowania innych zależnych od przebiegu operacji i stanu pooperacyjnego -
nieprawidłowości (utrzymanie drenażu powyżej 48 godz., nietrzymanie moczu, lęk, brak materacy
przeciw odleżynowych i inne).
Postępowanie przeciwzakrzepowo-zatorowe, ćwiczenia oddechowe, leczenie
przeciwodleżynowe, wyrównanie wodno-elektrolitowe ma na celu jak najszybsze, ale i
właściwe przygotowanie do pionizacji.
W kontroli tętna i ciśnienia tętniczego w grupie protez cementowych rozpoczynamy w drugiej-trzeciej
dobie po operacji pionizacjÄ™. Spionizowanie chorego kilkakrotne w ciÄ…gu dnia, oparcie siÄ™ na kulach
łokciowych jest ważnym wydarzeniem, etapem do rozpoczęcia chodzenia. Kontakt stopy z podłożem,
uczy korzystania z własnej, zdrowej części kończyny. Staramy się nauczyć chorego do korzystania z
kuł, odciążania chorej strony, przenoszenia ciężaru na stronę nieoperowaną. Pod koniec pierwszego
tygodnia od operacji rozpoczynamy stopniowe markowanie obciążania, zaczynając od 20-30% wagi
1
ciała. Zdjęcie szwów około 12-14 dnia jest granicą kiedy chory może zacząć w pełni obciążać
operowaną kończynę.
W niektórych ośrodkach zgięcie w biodrze przy wyprostowanym kolanie uważane jest za niezwykle
niebezpieczne; poprzez działanie długiego ramienia siły może wyważyć protezę. Czynne zgięcie w
stawie >70° w 2 tygodniu po operacji uważane jest za dobry wynik pooperacyjny.
Zupełnie inne leczenie pooperacyjne jest prowadzone u chorych po endoprotezoplastyce
bezcementowej. Wszystkie czynności ruchowe są generalnie opózniane. Pacjent dużo ćwiczy w
łóżku, na podwieszkach oraz wykonuje ruchy biemo-czynne. Sama pionizacja również jest opózniona.
W niektórych ośrodkach pionizuje się chorego po kilku dniach, w innych po 7-10 dniach, jeszcze w
innych po 14 dniach. Zamocowanie trzpienia endoprotezy w kanale szpikowym kości udowej zależy
od dopasowania tej części protezy do naturalnych warunków anatomicznych, zależy również od ilości
miazgi wiór kostnych tapetujących przestrzenie wewnętrzne. Czasem pacjent odczuwa bóle w
okolicy kolana, co może świadczyć o ruchomości trzpienia protezy. W takiej sytuacji należy jeszcze
opózniać usprawnianie.
Częściowe obciążanie kończyny można rozpocząć po 4-6 tygodniach, mając na uwadze
dotychczasowy stopień rozćwiczenia. Stopień obciążenia operowanej strony przebiega o wiele
wolniej, aniżeli w grupie chorych z protezą cementową. Cały czas pacjent ćwiczy wyuczony program i
konsultuje się w czasie kontroli z ortopedą i fizjoterapeutą. Pełne obciążanie można zacząć średnio po
3-4 miesiącach. W niektórych przypadkach termin ten może być oddalony do pół roku.
Cały czas pacjent powinien pamiętać przynajmniej przez pierwszy rok, że ma
wszczepioną protezę. Nie może dzwigać ciężarów i ciężko pracować.
Kontrole kliniczne i radiologiczne w pierwszych dwu latach po operacji, należy wykonywać co 6
miesięcy. Pózniej, kontakt z ortopedą może być odnawiany w razie potrzeby, natomiast z
fizjoterapeutą jest zalecany co 3-6 miesięcy.
Od samego początku chodzenia z obciążeniem należy zwrócić uwagę na długości
bezwzględne kończyn. Każde skrócenie operowanej strony powinno być natychmiast wyrównane
(najczęściej wkładką ortopedyczną). Przypadki z dużym skróceniem długości przed operacją (powyżej
3 cm) powinny być poddane szczególnie troskliwej opiece z uwzględnieniem właśnie wyrównania
skrócenia. Pozostawienie nierówności kończyn stwarza ruchy balansowania miednicy, jej pochylenie i
wyrównawcze boczne skrzywienie kręgosłupa w odcinku lędzwiowym. Takie ustawienie powoduje
wyrównanie talii i przykurcz biodrowo-lędzwiowy, niebezpieczny dla utrzymania pozycji wyprostnej i
prawidłowego obciążania operowanej kończyny. Chód w takich przypadkach może być lekko
utykający. Taki stan nie wpływa korzystnie na zwalczanie zaników mięśni i utrwala nieprawidłową
sylwetkÄ™.
W niektórych przypadkach, szczególnie u chorych reumatoidalnych, wpływ na operowane
biodro mają stawy sąsiednie, przede wszystkim kolano. Również stopa, często z poprzecznym
płaskostopiem i koślawością palucha nie wpływa korzystnie na biomechanikę stawu biodrowego i całej
kończyny. U tych pacjentów z zajęciem procesem reumatoidalnym biodra, kolana i stopy, należy
rozważyć kolejność operacji.
Reasumując, należy ostrożniej podchodzić do endoprotezy bezcemen-towej. Pełna
przebudowa w kości udowej wymaga czasu, średnio powyżej 6 miesięcy. Obciążanie zatem, powinno
być ostrożnie dawkowane, zawsze w kontakcie z ortopedą. Odległy, zadowalający wynik pooperacyjny
zależy między innymi od indywidualnego i opartego na rzetelnych informacjach postępowania
rehabilitacyjnego.
Porównanie póznych wyników po endoprotezoplastyce cementowej i bezce-mentowej
wykazuje przewagę wyników zadowalających w tej drugiej grupie chorych. Ewentualne przeklejenia
protezy są łatwiejsze w protezach bezcemen-towych; ewentualne zmiany destrukcyjne kostne, jeśli
występują to w znacznie mniejszym stopniu w przypadkach bez cementu. Rehabilitacja po endoprote-
zoplastykach bezcementowych jest dłuższa, bardziej kosztowna, ale przynosząca globalnie większe
korzyści choremu. Obserwacje pooperacyjne przynajmniej 10-letnie, lub lepiej dłuższe, jakie prowadził
Charnley, Wróblewski, Mittelmeier, potwierdzają wyższość protez bezcementowych.
2
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
2007 04 Nowoczesna metoda oceny rehabilitacji u pacjentów po endoprototezoplastyce st biodrowegoAktywność fizyczna i jakość życia po endoprotezoplastyce bezcementowej oraz kapoplastyce stawu biodrSkuteczność profilaktyki przeciwzakrzepowej po endoprotezie stawu biodrowego2007 04 Rehabilitacja po europejskurehabilitacja po udarzeOcena jakości zycia pacjentów po endoprptezie stawu biodrowegoRehabilitacja po złamaniach kości kończynPraca dyplomowa Rehabilitacja po udarze mózgurehabilitacja po amputacjachwięcej podobnych podstron