tom 3, nr 3, 128 132
© Copyright 2006 Via Medica
Psychiatria PRACA ORYGI NAL NA ISSN 1732 9841
Anita Sumiła1, Ewa Sulska2
1
Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku
2
Wojewódzki Szpital Psychiatryczny im. Prof. T. Bilikiewicza w Gdańsku
Zachowania samobójcze u pacjentów
hospitalizowanych psychiatrycznie
na oddziale młodzieżowym
Suicidal behavior among patients hospitalized
in adolescent psychiatry ward
Abstract
Introduction. Adolescence is a period of changes in biological, psychological and social aspects of life. This time
Introduction.
Introduction.
Introduction.
Introduction.
is connected with reduced influence of the supportive systems such as family and increased influence of external
systems: school, peer group. This causes enhanced vulnerability for stressful factors and increased suicidal risk. The
aim of this study was analysis of sociodemografic and family factors associated with suicidal behavior in the group
of psychiatric hospitalized adolescents.
Material and methods.
Material and methods.
Material and methods. Influence of sociodemografic and family factors on suicidal behavior were analysed in
Material and methods.
Material and methods.
the group of 43 adolescents hospitalized in Adolescent Psychiatry Ward in Department of Developmental, Psycho-
tic and Geriatric Psychiatry of Medical University of Gdańsk, in the years 2002 2004.
Results.
Results.
Results. The following phenomena were found: there was parental alcohol abuse in 28% of the families and
Results.
Results.
violence/sexual abuse in 9% of the families. 42% patients used psychoactive substances (alcohol, drugs).
The most frequent causes of suicidal behavior were: family conflicts (29%), school problems (29%), disappoint-
ment in love (19.4%) and feeling of not getting along with life (13%).
Conclusions. There is an association between suicidal behavior and family dysfunction as well as alcohol and
Conclusions.
Conclusions.
Conclusions.
Conclusions.
drugs abuse in our data. Half of patients had previous self-injuries which may suggest personality problems in this
group. The most frequent causes of suicide attempt were: family conflicts, school problems, disappointment in
love and feeling of not getting along with life.
key words: suicidal behavior, adolescence, predictors
Wstęp szłością, brak wiary we własne możliwości rozwiąza-
Zachowania samobójcze stanowią istotny problem nia trudnych sytuacji popychają młodego człowieka
kliniczny w pracy z młodzieżą. Jednym z częstych po- w kierunku zachowań samobójczych. Rozczarowania
wodów przyjęcia do szpitala psychiatrycznego jest dnia codziennego są przyczyną wrogości, agresji, nie-
próba samobójcza. Poczucie braku sensu życia, braku pokoju oraz poczucia utraty wiary w siebie i we wła-
wpływu na to, co się dzieje wokół, obawa przed przy- sne możliwości radzenia sobie, co w dalszej kolejno-
ści przyczynia się do zaostrzenia konfliktów i zabu-
rzeń w relacjach z otoczeniem, a więc także utraty
wsparcia społecznego. Ten postępujący proces eska-
Adres do korespondencji:
lacji napięć zostaje przerwany poprzez akt autoagre-
lek. Anita Sumiła
Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych
sji, którego bezpośrednią przyczyną jest często mało
i Wieku Podeszłego AMG
istotny bodziec [1].
ul. Srebrniki 1, 80 282 Gdańsk
tel.: (0 58) 341 68 81 wew. 660, 666
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World
faks: (0 58) 344 60 85
tel. kom.: 0606 263 274
e-mail: asumila@amg.gda.pl
www.psychiatria.viamedica.pl
128
Anita Sumiła, Ewa Sulska, Zachowania samobójcze u adolescentów
Health Organization) na 100 000 osób samobójstwo ubóstwo, niski dochód. Wśród czynników rodzinnych
popełnia 0,5 dziewcząt i 0,9 chłopców w wieku wymienia się: separację rodziców, rozwód rodziców,
5 14 lat. W przedziale wiekowym 15 24 liczby te wy- ponowne małżeństwo rodziców, choroby psychicz-
noszą odpowiednio 12,0 i 14,2 [2]. W populacji chłop- ne rodziców, uzależnienia rodziców, zachowania
ców samobójstwa stanowią drugą przyczynę zgonów samobójcze rodziców, nasilony konflikt rodzinny,
(po wypadkach motocyklowych), a w populacji dziew- upośledzenie relacji rodzic dziecko, upośledzoną
cząt czwartą. W 2000 roku w Polsce popełniono komunikację wewnątrzrodzinną, skrajnie wysokie lub
ogółem 5841 samobójstw, w tym w grupie osób w niskie oczekiwania rodziców, nadmierną kontrolę ze
wieku 15 19 lat 285. W 2001 roku ogólna liczba strony rodziców. Istotnym czynnikiem związanym
samobójstw wynosiła 5712, a w grupie osób w wieku z zachowaniami samobójczymi jest molestowanie
15 20 lat 459 [3]. seksualne w dzieciństwie. Wymienione wyżej czyn-
Należy przy tym nadmienić, że trudno jest ustalić rze- niki wpływają na rozwój danej osoby, powodują
czywistą liczbę zamachów samobójczych ze wzglę- wzrost podatności danej osoby na pózniejszą psy-
du na ich ukrywanie zarówno przez suicydentów, jak chopatologię. Nowa sytuacja wiąże się z wysokim
również przez ich rodziny. Wydaje się, że wiąże się stresem, problemami z przystosowaniem się do no-
to ze społecznymi postawami wobec samobójstw. wych warunków, a w efekcie do wzrostu wskaznika
W literaturze medycznej wśród czynników związa- zachowań samobójczych [4]. Do cech osobowości,
nych z zachowaniami samobójczymi zwraca się uwa- które są związane z zachowaniami samobójczymi au-
gę na czynniki wiążące się z trudną sytuacją rodzinną, torzy zaliczają między innymi niskie poczucie warto-
społeczną izolacją, chorobami somatycznymi oraz ści, introwersję, neurotyzm, impulsywność, pasyw-
stresującymi wydarzeniami i życiowymi przeciwno- ność, zależność, stany lękowe, niedostosowanie spo-
ściami (ryc. 1). łeczne. W badaniach Gmitrowicz i wsp. badani
Wśród niekorzystnych sytuacji społecznych związa- uczniowie jako najczęstszy motyw psychologiczny
nych z zachowaniami samobójczymi wyróżnia się: podjęcia próby samobójczej podawali brak sensu
niski status socjoekonomiczny, niskie wykształcenie, życia (47,6%), a w dalszej kolejności kłopoty w szko-
Rycina 1. Czynniki związane z zachowaniami samobójczymi (za Beautrais [4])
Figure 1. Factors connected with suicidal behavior (from Beautrais [4])
www.psychiatria.viamedica.pl
129
Psychiatria 2006, tom 3, nr 3
le (30%), trudnÄ… sytuacjÄ™ rodzinnÄ… (24,9%), stratÄ™
kogoś bliskiego (22,9%) oraz fascynację śmiercią
(19%) [5].
Celem pracy jest ocena czynników socjodemograficz-
nych oraz rodzinnych w grupie chorych hospitalizo-
wanych psychiatrycznie z powodu zachowań samo-
bójczych.
Materiał
W okresie od maja 2002 roku do maja 2004 roku na
Pododdziale Młodzieżowym Kliniki Psychiatrii Rozwojo-
wej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Aka-
demii Medycznej w Gdańsku hospitalizowano 578 osób.
W tej grupie było 264 dziewcząt (45% grupy, średnia
wieku 18,8 roku; odchylenie standardowe [SD, standard
deviation] 2,1) oraz 317 chłopców (55% grupy, średnia
wieku 19 lat; SD 2,2). W niniejszej pracy analizowano
historię chorób 43 pacjentów hospitalizowanych z po-
wodu próby samobójczej. Liczba ta stanowiła 7,4% ogól-
nej liczby leczonych w tym czasie pacjentów.
Badaną grupę stanowiło 31 dziewcząt (72% badanej
grupy) oraz 12 chłopców (28%). Średni wiek w bada-
nej grupie wynosił 17,9 roku (SD 1,6).
Pacjenci byli hospitalizowani średnio przez 16 dni (naj-
krócej 2 dni, najdłużej 73 dni).
Rycina 2. Rozpoznanie kliniczne u pacjentów hospitali-
Wyniki
zowanych z powodu próby samobójczej
Wśród hospitalizowanych pacjentów występował wielo-
Figure 2. Diagnoses in patients hospitalized after a suci-
raki obraz psychopatologiczny. Stawiane rozpoznania kli-
de attempt
niczne przedstawiono na rycinie 2. NajliczniejszÄ… grupÄ™
wśród pacjentów dokonujących próbę samobójczą sta-
nowiły osoby z rozpoznaniem zaburzeń adaptacyjnych.
Analizowano sytuację rodzinną pacjentów: 66% ba- Zdecydowana większość badanych osób, czyli 25 osób
danych pochodziło z rodziny pełnej, 21% z niepełnej, (81%) próbowała popełnić samobójstwo przyjmując leki,
6% stanowiły rodziny w separacji, 2 pacjentki były przy czym w jednym przypadku połknięciu leków towa-
mężatkami, 1 samotną matką. Spośród badanych 28% rzyszyło uszkodzenie ciała, a w innym połknięcie rtęci.
przyznawało się, że w ich rodzinach istnieje problem Drugą w kolejności (4 osoby) metodą stosowaną
nadużywania alkoholu, a 9% zgłaszało problem prze- w celach samobójczych było uszkodzenie ciała (we
mocy fizycznej i/lub seksualnej. Powyższe dane po- wszystkich przypadkach było to przecięcie powłok
twierdzają doniesienia z piśmiennictwa wskazujące na skórnych w okolicy przedramienia). Jedna z badanych
dysfunkcję rodziny jako istotny czynnik predykcyjny osób podjęła próbę samobójczą przez powieszenie,
natomiast jedna z osób próbowała zatruć się dwu-
zachowań samobójczych.
Rozpatrując bezpośrednie przyczyny prób samobój- tlenkiem węgla.
czych, formy dokonania prób samobójczych oraz Spośród badanych 52% osób przyznawało się do
ewentualne korzystanie z pomocy psychiatrycznej wcześniejszych samookaleczeń, co może sugerować
ambulatoryjnie zajęto się grupą 31 pacjentów z roz- problemy osobowościowe badanych.
poznaniem: zaburzenia zachowania i emocji oraz za- Nadużywało alkoholu lub narkotyków 42% badanych
burzenia adaptacyjne, czyli najliczniejszą grupą w ana- (w tym 50% alkoholu, 38% narkotyków, 12% obu
lizowanej populacji. środków).
Dla 18 osób (58%) była to pierwsza próba samobójcza, Spośród badanych 58% korzystało wcześniej z pomocy
dla 8 (26%) osób druga w życiu, dla 4 (13%) trze- psychiatrycznej (w tym leczenie ambulatoryjne oraz
cia, a dla 1 osoby czwarta próba. hospitalizacje). Dwie osoby leczyły się u lekarzy innych
www.psychiatria.viamedica.pl
130
Anita Sumiła, Ewa Sulska, Zachowania samobójcze u adolescentów
Tabela 1. Relacjonowane bezpośrednie żyłabyś kwiatka, opłakała i zapomniała. Bardzo proszę,
przyczyny podjęcia próby samobójczej masz okazję. Tak to jest, że za swoje przekonania, prawdę
Table 1. Direct causes of suicide attempt i myśli się obrywa. Ja już nie mogę tak żyć... . Jeśli jakimś
cudem przeżyję, nie chcę z tobą mieszkać! .
Przyczyny Liczba osób
Przedstawione dane potwierdzajÄ… znaczenie systemu
rodzinnego w rozwoju młodego człowieka. Wzorce
Konflikty rodzinne 9
zachowań wyniesione z domu, jak też atmosfera ro-
Problemy szkolne 9
dzinna albo stanowią wsparcie w tym szczególnym
Zawód miłosny 6
okresie dla adolescenta, albo są zródłem wydarzeń
Poczucie nieradzenia 4
stresujących (alkoholizm rodziców, konflikty rodzin-
sobie z sytuacją życiową
ne, choroby psychiczne w rodzinie, przemoc fizyczna
Brak bezpośredniej przyczyny 4
ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystywania sek-
Molestowanie seksualne 3
sualnego). Istotnym czynnikiem wpływającym na wy-
Fakt niepełnosprawności, 2
stępowanie zachowań suicydalnych jest psychopato-
choroby
logia wśród adolescentów. W prezentowanych bada-
niach najliczniejszą grupę stanowiły osoby z rozpo-
znaniem zaburzeń adaptacyjnych. Dokonywanie prób
samobójczych jest częste w zespołach depresyjno-
specjalności, przy czym ich dolegliwości miały wyraz- -lękowych, psychozach, a także w zaburzeniach oso-
ny charakter psychogenny i tak też zostały ostatecz- bowości czy uzależnieniach od środków psychoaktyw-
nie zdiagnozowane. nych. Szczególną uwagę zwrócono na czynniki pre-
Pacjenci jako najczęstszy bezpośredni powód popeł- dykcyjne zachowań samobójczych. Młodzi ludzie de-
nienia próby samobójczej podawali: konflikty rodzin- cydowali się na ten krok z powodu zarówno proble-
ne, problemy szkolne, zawód miłosny oraz poczucie mów rodzinnych (konflikty rodzinne, wykorzystywa-
nieradzenia sobie z sytuacją życiową (tab. 1). nie seksualne), społecznych (problemy szkolne), jak też
związanych z wewnętrznymi przeżyciami (zawód mi-
Å‚osny, poczucie nieradzenia sobie).
Dyskusja
Wiele osób relacjonując przyczyny zamiarów czy pró- Zachowania samobójcze wśród młodzieży są proble-
by samobójczej, mówi o poczuciu narastania pro- mem istotnym klinicznie. Skala tego zjawiska niepoko-
blemów , kumulowania się negatywnych ocen sytu- jąco narasta w ostatnim czasie. Znajomość czynników
związanych z tymi zachowaniami może stanowić o po-
acji życiowej. Bezpośrednia przyczyna jest jedynie
myślności multiprofesjonalnej pomocy osobom z grup
przepełnieniem się czary goryczy . Adolescencyjne
ryzyka i znacząco wpłynąć na zmniejszenie dokonywa-
osiąganie samoświadomości oraz dążenie do indywi-
nia prób samobójczych przez adolescentów.
duacji nie tylko ograniczają wpływ wsparcia ze strony
rodziny czy szkoły, ale również wiążąc się z czynnika-
Wnioski
mi rozwojowymi, takimi jak gwałtowne psychiczne
1. Prezentowane badania ukazują związek między
i biologiczne zmiany, mogą sprawiać, że młodzież jest
zachowaniami samobójczymi u młodzieży a płcią
mniej odporna na stres, a co za tym idzie bardziej
żeńską oraz z dysfunkcją rodzinną.
podatna na zranienia.
2. Niespełna połowa pacjentów hospitalizowanych
Większość suicydologów podkreśla fakt, że próba samo-
psychiatrycznie z powodu próby samobójczej nad-
bójcza młodzieży jest sposobem komunikowania się
używała środków psychoaktywnych.
z osobami znaczÄ…cymi. W tym rozumieniu zamach sa-
3. Większość badanych osób sygnalizowała niemoż-
mobójczy można traktować jako apel, mający sygnali-
ność radzenia sobie z problemami, szukając po-
zować nieradzenie sobie oraz wywołać reakcje osób
mocy specjalistycznej przed podjęciem decyzji
ważnych dla młodego człowieka. Ringel definiował sa-
o próbie samobójczej.
mobójstwo jako reakcję zemsty, która dotyka wpraw-
4. Ponad połowa osób z badanej grupy dokonywała
dzie nas samych, ale jednocześnie na zawsze obarcza
wcześniej samouszkodzeń, co może sugerować
innych wyrzutami sumienia [6]. Hospitalizowany na od-
problemy osobowościowe badanych.
dziale autorek niniejszej pracy z powodu próby samo-
5. Najczęstszymi powodami podjęcia próby samobój-
bójczej 17-letni Damian pisze w liście pożegnalnym do
czej wśród badanej młodzieży były konflikty ro-
matki: Masz co chciałaś! Mówiłaś, że jestem złym dziec-
dzinne oraz problemy szkolne.
kiem i że mniej problemów byłoby gdybym umarł. Poło-
www.psychiatria.viamedica.pl
131
Psychiatria 2006, tom 3, nr 3
Streszczenie
Wstęp.
Wstęp.
Wstęp. Adolescencja jest okresem, w którym w życiu młodego człowieka zachodzą różnorodne zmiany zarówno
Wstęp.
Wstęp.
biologiczne, psychiczne, jak i społeczne. W tym czasie zaznacza się mniejszy wpływ systemów wspierających,
takich jak rodzina, natomiast zwiększa się wpływ systemów zewnętrznych: szkoły, grupy rówieśniczej. Powoduje
to między innymi większą podatność młodzieży na działanie czynników stresujących oraz większe ryzyko zacho-
wań suicydalnych. Celem przedstawianej pracy jest analiza czynników związanych z zachowaniami samobójczymi
u adolescentów hospitalizowanych psychiatrycznie.
Materiał i metody.
Materiał i metody.
Materiał i metody. Analizowano retrospektywnie wpływ czynników socjodemograficznych oraz rodzinnych na
Materiał i metody.
Materiał i metody.
występowanie zachowań samobójczych w grupie 43 pacjentów hospitalizowanych z powodu dokonania próby
suicydalnej na Pododdziale Młodzieżowym Kliniki Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Pode-
szłego AMG, w okresie od maja 2002 roku do maja 2004 roku.
Wyniki.
Wyniki.
Wyniki. W rodzinach pacjentów występował problem nadużywania alkoholu (28%) oraz przemoc fizyczna i/lub
Wyniki.
Wyniki.
seksualna (9%). Spośród badanych 42% nadużywało alkoholu lub narkotyków.
Pacjenci jako najczęstszy bezpośredni powód popełnienia próby samobójczej podawali między innymi: konflikty ro-
dzinne (29%), problemy szkolne (29%), zawód miłosny(19,4%) oraz poczucie nieradzenia sobie z sytuacją życiową (13%).
Wnioski.
Wnioski.
Wnioski. W prezentowanych badaniach przedstawiono związek między zachowaniami samobójczymi a dysfunkcją
Wnioski.
Wnioski.
rodzinną oraz używaniem środków psychoaktywnych. Ponad połowa badanej grupy dokonywała wcześniej samo-
uszkodzeń, co może sugerować problemy osobowościowe badanych. Najczęstszymi powodami podjęcia próby
samobójczej wśród badanej młodzieży były konflikty rodzinne oraz problemy szkolne.
słowa kluczowe: zachowania samobójcze, adolescencja, czynniki predykcyjne
PIÅšMIENNICTWO 4. Beautrais A.L. Risk factors for suicide and attempted suicide
among young people. Australian and New Zealand Journal of
1. Kubacka-Jasiecka D. Funkcjonowanie społeczne osób agresyw-
Psychiatry 2000; 34: 420 436.
nych i samoagresywnych. Studium kliniczne. Zakład Narodowy
5. Gmitrowicz A., Dubla W. Zachowania samobójcze w repre-
im. Ossolińskich, Wrocław 1975.
zentatywnej grupie młodzieży z terenu Aodzi. Psychia-
2. Pelkonen M., Marttunen M. Child and adolescent suicide. Epi-
tria i Psychologia Kliniczna Dzieci i Młodzieży 2001; 3: 236
demiology, risk factors and approaches to prevention. Pediatr.
243.
Drugs 2003; 5 (4): 243 265.
6. Ringel E. Samobójstwo. Apel do innych. Oficyna Profi , War-
3. Rocznik Statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej. GUS 2002.
szawa 1993.
www.psychiatria.viamedica.pl
132
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Międzynarodowy Program Badań nad Zachowaniami SamobójczymiSMIERC SAMOBOJCOMZAPOBIEGANIE SAMOBÓJSTWOMAnaliza samobójstw w materiale sekcyjnym Zakładu Medycyny Sądowej AMB w latach 1990 2003Typologia zach suicydalnychCO ZYSKUJE SAMOBÓJCA (Słowa mistyków Kościoła św )Chrześcijanin a samobójstwo wersja 25 11 2014codex alimentarius kodeks zywnosciowy samobojstwo zachodniego swiata eiobasamobojstwasamobójstwo pracownikaEzzel Neurobiologia samobójstwa [SN]dukheim samobojstwoSamobójstwa aspekt społeczny i psychologicznywięcej podobnych podstron