32
Elektroakustyka
Płytki drukowane wysyłane są za zalicze-
niem pocztowym. Płytki można zamawiać
w redakcji PE.
Cena: płytka numer 592 - 17,50 zł
+ koszty wysyłki (10 zł).
Ę%
Ę%
Ę% mgr inż. Dariusz Cichoński
Ę%
Ę%
prawda, nawet w kolumnie średniej jako-
Przestrajany filtr aktywny ści można zamontować stosunkowo tani
głośnik wysokotonowy taki sam jak w ko-
lumnie wyższej klasy. Obie kolumny
do subwoofera
górę będą odtwarzać podobnie. Nato-
miast dół będzie się już różnił bardzo
Słowo subwoofer zadomowiło się w języku polskim na dobre. Mimo tego tak napraw-
mocno.
dę niewiele osób wie dokładnie co ono oznacza. Znalezć je można tylko w słownikach
Najtańsze kolumny nie przenoszą nawet
technicznych. Woofer to po prostu głośnik niskotonowy. Natomiast przedrostek sub
częstotliwości poniżej 150 Hz. Te trochę lep-
oznacza coś pod, poniżej. Czyli mamy kolejny typ głośnika ultraniskotonowego jak
sze zaczynajÄ… grać od 80÷100 Hz. CaÅ‚kiem
chyba należało by nazwać ten wynalazek w języku polskim. Aktywny filtr do głośnika
dobre zestawy mogą pociągnąć od czę-
ultraniskotonowego pozwala rozwiązać wiele problemów związanych z dobrym od- stotliwości rzędu 40 Hz. Najlepsze zaczy-
biorem najniższych częstotliwości jakie możemy spotkać w naszych ulubionych na- nają w okolicach 28 Hz. Generalna zasadą
dobrych tonów niskich jest głośnik niskoto-
graniach.
nowy o dużej średnicy i obudowa o dużych
Od początku rozwoju elektroakustyki ło się dość szybko rozwiązać i to dzięki wymiarach. To pociąga za sobą koszty i to
odtwarzanie częstotliwości ze skrajów amatorom, którzy wpadli na pomysł gło- znaczne. Rozwiązaniem ekonomicznym jest
pasma akustycznego stanowiło duże pro- śnika kopułkowego. Jako kopułkę w kon- wykorzystanie pewnej właściwosci tonów
blemy techniczne. Na początku w erze strukcjach amatorskich stosowano połów- niskich. Nie są one kierunkowe. Na tonach
wzmacniaczy lampowych tony wysokie kę skorupki jajka, Materiał bardzo sztyw- niskich nie jesteśmy w stanie zauważyć
przyprawiały o ból głowy nie jednego pro- ny i równocześnie lekki. z którego kierunku dobiega dzwięk. Dzięki
jektanta. Wszystko to za sprawą transfor- Kłopoty z przenoszeniem tonów ni- temu można zrezygnować z dwóch kana-
matora wyjściowego, który był nieodłącz- skich zawsze tkwiły po stronie przetwor- łów i najniższe tony pasma akustycznego od-
nym elementem każdego wzmacniacza. ników, czyli głośników i obudów głośni- twarzać przy pomocy oddzielnego, pojedyn-
Pojemności rozproszone uzwojenia pier- kowych. Przyczyną były i są w dalszym czego zestawu niskotonowego, nazywane-
wotnego skutecznie tłumiły częstotliwości ciągu niezmienne, w całym poznanym go z angielska subwooferem.
powyżej 10 kHz. Jedynym sposobem wy- Wszechświecie, prawa fizyki. Nakładają Oprócz obniżenia kosztów takie roz-
brnięcia z tej trudnej sytuacji było dziele- one wymogi dotyczące głośników i obu- wiązanie posiada jeszcze jedną zaletę,
nie uzwojeń na sekcje. Taki transformator dów i im trzeba się podporządkować. ważną w małych pomieszczeniach. Głów-
przypominał dzieło sztuki przestrzennej W miarę upływu lat i rozwoju technologii ne kolumny głośnikowe mogą być znacz-
nawiniętej na karkasie. Oczywiście pod- materiałów w tym magnesów udało się nie mniejsze, gdyż nie muszą się męczyć
nosiło to koszt samego transformatora. pokonać kłopoty z tonami niskimi. Mimo z tonami najniższymi. Ułatwia to dobre
Era wzmacniaczy tranzystorowych tego zestawy które dobrze przenoszą naj- pod względem odsłuchu stereofoniczne-
usunęła na bok problem tonów wysokich, niższe częstotliwości z pasma akustyczne- go posadowienie kolumn w pokoju. Sub-
przynajmniej po stronie wzmacniacza. go są najdroższe. Jak twierdzi wielu melo- woofer może leżeć na podłodze byle
Pozostały jeszcze głośniki. Także i to uda- manów w kolumnie płaci się za basy. To gdzie.
Przestrajany filtr aktywny do subwoofera 33
R9
C6 220n
C3
R1 R7
47k
22mF
1,5k 47k R10 R11
+
2
3,9k +
3,9k
+
1 5
8
US1A
WE-L
C1 R3 R5 3 7
P1
US1B
100p 220k 220k C5 6
10k-B
4
220n R12
TL082
1,5k
C4
R2 R8
22mF
1,5k 47k
R13
10k
WE-P
C2 R4 R6
100p 220k 220k
R21 T1 BD137 +40÷+60V
+15V +
10W
R27
R23
4,7k
220W
C11
R24
47mF
220W
C13 D1
C8 100n
220mF 16V
R14 R15
+
C9
16k 16k R22 T2 BD138 40÷ 60V
P2
3
8
22mF
15V
22k-A
1
US2A
10W
TL082
C7 2
C10
do wzm.
R19
4 R28
100n R16 R18 5
47uF mocy
R25
4,7k
12k 100k 7
US2B 220W
1k C12
6 R26
47mF
WY
R20
R17
220W
C14 D2
100k
10k
220mF 16V
Rys. 1 Schemat ideowy filtru aktywnego do subwoofera
Idea subwoofera pozwala także na odtwarzanego pasma akustycznego. Subwo- Filtr aktywny pozwala na bezproble-
modernizację istniejącego zestawu głośni- ofer z założenia przenosi tony niższe niż mowe wycięcie tonów powyżej pew-
kowego. Wystarczy tylko zbudować do- zestaw podstawowy. Natomiast część pasma nej ustawianej potencjometrem granicy.
datkowy, monofoniczny wzmacniacz obejmująca wyższe partie tonów niskich Dzięki temu można dobrać górne pasmo
mocy i kolumnę głośnikową subwoofer. będzie odtwarzana zarówno przez subwo- przenoszone przez subwoofer zgodnie
Pozostaje jeszcze zgranie zestawu pod- ofer jak i przez kolumny podstawowe dając z upodobaniami słuchacza. Inną zaletą fil-
stawowego z subwooferem, przy czym nieprzyjemne wzmocnienie na częstotliwo- tru jest możliwość podłączenia wzmac-
pomocny bÄ™dzie opisany poniżej przestra- Å›ciach leżących w okolicach 80÷150 Hz. niacza mocy bezpoÅ›rednio do gÅ‚oÅ›ników
jany filtr aktywny. Objawia się to dudniącym i głuchym odtwa- niskotonowych. W ten sposó eliminuje się
Każda kolumna głośnikowa charaktery- rzaniem dzwięku, który w tym paśmie za- kłopotliwe w wykonaniu zwrotnice gło-
zuje się spadkiem efektywności na krańcach czyna dominować. śnikowe. Taki podłączenie wpływa też ko-
rzystnie na elektryczne tłumienie głośni-
ka, poprawiając jego brzmienie. Dzwięk
[dB]
jest krótszy i mniej dudniący, a stopka
+10,0
ostra. Stopka to po prosu wielki bęben
w perkusji.
+2,0
Opis układu
6,0
Jak już wspomniano wcześniej kanał
oddzielnego subwoofera z reguły jest
monofoniczny. Dlatego też trzeba na
14,0
jego wejściu zsumować sygnału lewego
i prawego kanału. Funkcję tą spełnia su-
22,0
mator zbudowany na wzmacniaczu ope-
racyjnym US1A. Mała impedancja wyj-
[Hz] ściowa pozwala umieścić bezpośrednio
30,0
10 100 1000
za sumatorem filtr donoprzepustowy
Czebyszewa, o stromo opadajÄ…cym zbo-
czu.
Rys. 2 Charakterystyki przenoszenia filtru
T
34 Przestrajany filtr aktywny do subwoofera
ce drukowanej i urzÄ…dzenie jest gotowe
do pracy.
Regulacja polega na subiektywnym
dobraniu częstotliwości granicznej filtru
ARTKELE
i poziomu sygnału odtwarzanego przez
594
subwoofer. W zasadzie nie ma ogólnych
wskazówek czym kierować się przy regu-
lacjach. Jedyne co można poradzić to prze-
prowadzanie regulacji przy średniej gło-
śności odtwarzania muzyki dla różnych
nagrań. Najlepiej wybierać nagrania które
są dobrze znane (osłuchane) wtedy zde-
cydowanie łatwiej uda się wychwycić róż-
nice brzmienia.
Życzę miłej zabawy i dobrego odsłuchu.
R21
R7
Wykaz elementów:
C9
WE-L
C11
R27
T1
C3
+
R16 US2
Półprzewodniki
US1 R23
C7 C8 WY R24
C13 US1, US2 TL 082
D1
T1 BD 137, średniej mocy
C10
npn UCE>60 V
C1 C12
T2
R8 C5
R22
T2 BD 138, średniej mocy
WE-P
R17
C4 C6 R28
R10 pnp UCE>60 V
594 R25
D1, D2 dioda Zenera 16 V/50 mW
D2
R26
ARTKELE C14
Rezystory
C2 R21, R22 10 W/0,25 W
P1 P2
R23÷R26 220 W/0,25 W
R19 1 kW/0,125 W
R1, R2,
R12 1,5 kW/0,125 W
R10, R11 3,9 kW/0,125 W
R27, R28 4,7 kW/0,5 W
R13, R17 10 kW/0,125 W
Rys. 3 Płytka drukowana i rozmieszczenie elementów.
R16 12 kW/0,125 W
Częstotliwość odcięcia filtru regulowa- stycznej, subwoofera będzie się różniła od
R14, R15 16 kW/0,125 W
na jest stereofonicznym potencjometrem efektywności zestawów zasadniczych.
R7÷R9 47 kW/0,125 W
P1. Dla zastosowań akustycznych filtr nie Układ zasilany jest bezpośrednio ze
R18, R20 100 kW/0,125 W
musi być doskonały i dlatego możliwe było wzmacniacza mocy, co upraszcza całe
R3÷R6 220 kW/0,125 W
zastosowanie potencjometru stereofonicz- urządzenie. Z uwagi na wysokie napięcie
P1 10 kW-B RV 16LN (PH)
nego, który niestety nie posiada dobrej zasilania końcówek, wynoszące
15KQ
współbieżnoÅ›ci obu sekcji. SprawÄ™ trochÄ™ Ä…40÷Ä…60 V zastosowano prosty parame-
P2 22 kW-A RV 16LN (PH)
poprawia fakt, że jest to potencjometr li- tryczny stabilizator szeregowy z filtrem
15KQ
niowy, który z założenia zawsze ma lepszą aktywnym. W układzie takim filtracja jest
Kondensatory
współbieżność niż potencjometr logaryt- dwustopniowa. Pierwszym członem filtra-
miczny. W części opadającej nachylenie cyjnym jest dioda Zenera. Drugi człon fil- C1, C2 100 pF/50 V ceramiczny
charakterystyki wynosi 12 dB/okt. Uzupeł- tracyjny to mnożnik pojemności. Jest on C7, C8 100 nF/50 V MKSE-20
nieniem filtru przestrajanego jest nieprze- utworzony z kondensatora C13 i tranzy- C5, C6 220 nF/50 V MKSE-20
strajalny filtr dolnoprzepustowy zrealizowa- stora T1. Efektem działania tego układu jest
C3, C4, C9 22 mF/25 V
ny na wzmacniaczu operacyjnym US2A. zwiększenie pojemności C13 tyle razy ile
C10 47 mF/16 V
Częstotliwość odcięcia tego filtru wynosi wynosi wzmocnienie prądowe tranzysto-
C11, C12 47 mF/25 V
ok. 150 Hz. Wypadkowe charakterystyki ra T1. Tranzystory średniej mocy charak-
C13, C14 220 mF/25 V
obu filtrów dla różnych położeń suwaka teryzują się w zależności od typu wzmoc-
płytka drukowana numer 594
potencjometru zamieszczono na rysunku 2. nieniami prÄ…dowymi rzÄ™du 40÷100. Zatem
Za filtrami znajduje się potencjometr pojemność jaka jest symulowana po stro- Płytki drukowane wysyłane są za zalicze-
regulacji siły głosu. Umożliwia on dokład- nie obciążenia ma wartość rzędu
niem pocztowym. Płytki można zamawiać
ne dobranie gÅ‚oÅ›noÅ›ci dzwiÄ™ku wytwarza- 8800÷22000 mF. Tak duża pojemność kon-
w redakcji PE.
nego przez subwoofer. Skutkiem tego moż- densatora filtru zapewnia wystarczające
Cena: płytka numer 594 - 5,30 zł
na zgrać subwoofer z zestawami zasad- tłumienie tętnień napięcia zasilającego.
+ koszty wysyłki (10 zł).
niczymi. Jest to niezbędne, gdyż najczę- Wykonanie filtru nie wymaga żadnych
ściej efektywność, czyli sprawność zamia- wielkich umiejętności. Wystarczy tylko
ny energi elektrycznej na energię fali aku- zamontować wszystkie elementy na płyt-
Ę%
Ę%
Ę% Jerzy Słota
Ę%
Ę%
082
082
TL
TL
R9
R12
R1
R3
R5
R14
R13
R15
R19
R20
R18
R2
R4
R6
R11
T
T
T
T
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Filtr aktywny do SUBWOOFERAskładniki aktywne do danych cer (1)Wzmacniacz do aktywnej kolumny głośnikoiwej(1)Formularze do Pieczątek AktywnościJaki filtr do akwarium DOMINO178Popiół lotny jako aktywny składnik cementów i dodatek min do betonuClickIt program do tworzenia aktywnych miejsc na ekranie komputera(1)Wzmacniacz do aktywnej kolumnyFiltr polaryzacyjny niezbędny dodatek do aparatuZespół filtrów do aktywnego zespołu głośnikowegopozwol mi przyjsc do ciebiewytyczne do standar przyl4więcej podobnych podstron