OPINIE
Rozdział 8/3.
8/3. Dobór i stosowanie pochłaniającego sprzętu
ochrony układu oddechowego
Krzysztof 8/3. Srodki ochrony indywidualnejochrony układu oddechowego
Rozdział robocza,
8/3. Dobór i stosowanie
8. Odzież2006
grudzieńMakowski pochłaniającego sprzętu
Spis treSci
1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
2. Elementy, które należy uwzględnić podczas analizy
ryzyka zawodowego na konkretnych stanowiskach
pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
2.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
2.2. Niedobór tlenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2.3. Ocena ryzyka związanego z ochroną układu
oddechowego człowieka na stanowisku pracy. 3
3. Dobór sprzętu ochrony układu oddechowego . . . . 5
3.1. Działania zmierzające do zapewnienia
właSciwych warunków pracy . . . . . . . . . . . . . . 5
3.2. Stosowanie sprzętu chroniącego przed gazami
i parami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
3.3. Przewidywanie czasu ochronnego działania
pochłaniaczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
3.4. Zasady doboru sprzętu filtrująco-pochłania-
jącego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
3.5. Znakowanie pochłaniaczy i filtropochłaniaczy . 10
3.6. Znakowanie półmasek pochłaniających . . . . . . 11
3.7. Znakowanie sprzętu z dodatkowym xródłem
zasilania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
4. Szkolenie pracowników, użytkowanie ochron
i nadzór nad sprzętem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
4.1. Podstawowe zasady użytkowania pochłania-
jącego sprzętu ochrony układu oddechowego . 12
4.2. Przechowywanie i konserwacja sprzętu
ochrony układu oddechowego . . . . . . . . . . . . . 13
1. Wprowadzenie
W wielu gałęziach przemysłu w różnych procesach technologicznych dochodzi do
emisji do atmosfery toksycznych substancji chemicznych oddziaływujących szko-
dliwie na organizm człowieka. Do najbardziej niebezpiecznych należą substancje
charakteryzujące się dużą lotnoScią, dzięki czemu mogą osiągać znaczne stężenia
na stanowiskach pracy.
Związki toksyczne mogą występować w powietrzu w pomieszczeniach pracy Występowanie
w powietrzu
w różnych stanach skupienia. W praktyce najczęSciej mamy do czynienia z jed-
substancji
norodnym układem, w którym związek chemiczny w postaci par tworzy mie-
toksycznych
szaninę z powietrzem. Podobne, jednorodne mieszaniny z powietrzem tworzą
substancje będące w temperaturze pokojowej gazami, np. tlenki azotu, tlenek
węgla itp.
grudzień 2006 1
OPINIE 8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej
Rozdział 8/3.
Pary są to substancje w stanie lotnym o temperaturze mniejszej od temperatury kry-
tycznej.
Gazy są to substancje w stanie lotnym o temperaturze większej od temperatury kry-
Pary i gazy
tycznej.
Sposoby Wchłanianie par i gazów do organizmu człowieka najczęSciej zachodzi na skutek
wchłaniania
ich wdychania, a więc poprzez układ oddechowy (inhalacja).
Mechanizm wchłaniania substancji toksycznych znajdujących się w powietrzu
w postaci gazów i par, oparty jest na zjawisku dyfuzji gazów. Toksyczne pary i gazy
wchłaniane są do organizmu człowieka w całym układzie oddechowym.
Substancje lotne, dobrze rozpuszczalne w wodzie (np.: amoniak, chlorowodór, flu-
orowodór, kwas octowy) wchłaniane są w górnych drogach oddechowych (po-
przez nos, gardło, krtań).
Związki takie jak chlor, dwutlenek siarki, trójchlorek arsenu wywołują zmiany za-
równo w górnych drogach oddechowych, jak i oskrzelach.
Substancje słabo rozpuszczalne w wodzie (np.: ozon, tlenki azotu, fosgen) trafiają
prawie w całoSci do pęcherzyków płucnych.
Wchłanianie par gazów drogami oddechowymi może prowadzić do:
poważnych zatruć organizmu,
obrzęku płuc,
astmy oskrzelowej,
Skutki
zapalenia płuc, a nawet
powodują Smierć.
PRZYKAAD Z narażeniem na szkodliwe działanie par i gazów mamy do czynienia najczęSciej przy pracach lakier-
niczych i malarskich, w barwiarni oraz przy sterylizacji.
2. Elementy, które należy uwzględnić podczas analizy
ryzyka zawodowego na konkretnych stanowiskach
pracy
2.1. Uwagi ogólne
Przypominamy, że substancje niebezpieczne lub szkodliwe wchłaniane do organi-
zmu człowieka drogą oddechową stanowią grupę czynników wysokiego ryzyka,
będących przyczyną:
przewlekłych chorób zawodowych, często o charakterze nowotworowym oraz
Identyfikacja
nagłych wypadków przy pracy,
zagrożeń
a reagujące pomiędzy sobą mieszaniny różnych związków chemicznych wystę-
pujących w atmosferze Srodowiska pracy niosą dodatkowe niebezpieczeństwo,
tworząc zmienne warunki Srodowiskowe, a w skrajnych przypadkach prowadząc
nawet do wystąpienia niedoboru tlenu. Dlatego tak ważne jest prawidłowe okre-
Slenie wszystkich czynników szkodliwych dla układu oddechowego mogących
wystąpić podczas przebywania ludzi w strefie zagrożonej, ich charakterystyka in-
dywidualna oraz reakcje zachodzące w mieszaninach tych związków.
2 grudzień 2006
8/3. Dobór i stosowanie pochłaniającego sprzętu ochrony układu oddechowego OPINIE
Rozdział 8/3.
Przypominamy, że analiza stanowiska pracy powinna obejmować co najmniej: Analiza
stanowisk
rodzaj wykonywanych przez pracownika czynnoSci,
pracy
organizację przestrzeni na stanowisku pracy,
rodzaje czynników szkodliwych występujących lub potencjalnie występujących
na stanowisku pracy,
obciążenie organizmu w trakcie pracy oraz dodatkowe obciążenie podczas pra-
cy na skutek zastosowania ochron.
2.2. Niedobór tlenu
Warunkiem osiągnięcia celu, jakim jest stworzenie bezpiecznych warunków pracy,
jest rzetelna analiza wszystkich zagrożeń, które występują lub mogą pojawić się
w czasie 8-godzinnego dnia pracy.
Jeżeli utrata życia lub zdrowia może nastąpić w wyniku niedoboru tlenu, wtedy Konsekwencje
braku tlenu
zagrożenia mają charakter natychmiastowy (powodują konsekwencje występujące
bez oddalenia w czasie). Zwracamy uwagę, że niedobór tlenu w powietrzu skutkuje
bezpoSrednio niedoborem tlenu w komórkach żywych organizmów, blokując wa-
żne funkcje życiowe. Dodatkowe niebezpieczeństwo, z którego należy sobie zda-
wać sprawę wynika, z niewykrywalnoSci niedoboru tlenu przez ludzkie zmysły,
co może prowadzić do utraty przytomnoSci w strefie zagrożonej, a w przypadku
dłuższego przebywania w miejscu niedoboru tlenu do nieodwracalnych uszko-
dzeń komórek mózgowych, a nawet Smierci.
Skutki wystąpienia niedoboru tlenu zależą od:
stężenia tlenu we wdychanym powietrzu,
długoSci czasu wystąpienia niedoboru tlenu,
wentylacji minutowej płuc,
ogólnej kondycji fizycznej osoby narażonej.
Z wymienionych powyżej powodów, w wielu przypadkach zagrożeń wchłania-
nych drogą oddechową, niezbędne staje się monitorowanie Srodowiska, poprzez
zainstalowanie:
detektorów zbiorowych lub
wykrywaczy indywidualnych, w które wyposaża się pracowników przeby-
wających w skażonym obszarze.
2.3. Ocena ryzyka związanego z ochroną układu oddechowego
człowieka na stanowisku pracy
Rozpoznanie zagrożeń powinno polegać na: Rozpoznanie
zagrożeń
zidentyfikowaniu wszystkich występujących czynników niebezpiecznych lub
szkodliwych dla układu oddechowego oraz
pomiarze ich stężeń.
Uzyskane informacje umożliwią ustalenie relacji pomiędzy Najwyższym Dopusz-
czalnym Stężeniem (NDS) zidentyfikowanych czynników, a maksymalnym stęże-
niem tych czynników występującym w Srodowisku pracy w ciągu jednej zmiany
roboczej.
grudzień 2006 3
OPINIE 8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej
Rozdział 8/3.
W przypadku niestwierdzenia przekroczeń wartoSci NDS lub NDSCh należy
wnioskować, że stosowanie indywidualnych Srodków ochrony układu oddecho-
wego nie jest konieczne. Podejmując decyzję o nie stosowaniu Srodków ochronnych
należy zawsze pamiętać, iż dla niektórych czynników (szczególnie rakotwórczych)
Niestosowanie
już sama możliwoSć ich wystąpienia stwarza zagrożenie i w takim przypadku wy-
środków
ochronnych
daje się słuszne zalecenie o stosowaniu ochron indywidualnych, mimo braku
stwierdzenia przekroczenia wartoSci NDS i NDSCh.
Algorytm postępowania przy ocenie ryzyka spowodowanego wystąpieniem
czynników niebezpiecznych lub szkodliwych dla układu oddechowego
Nie Żadne działania
Czy występują
w sferze bezpieczeństwa
zagrożenia?
nie są konieczne
Tak
Czy te zagrożenia dotyczą
Oceń inne
Nie
czynników wchłanianych
zagrożenia i podjmij
drogą oddechową?
odpowiednią kontrolę
Tak
Oceń:
Srednie stężenie ważone
maksymalne stężenie w czasie dnia pracy
Nie
czy są przekroczone wartoSci NDS lub
NDSCH NDSP?
Tak
Nie
Czy jest wymagana kontrola ryzyka?
Tak
Wprowadx, za pomocą przyrządów,
kontrolę xródła emisji lub procesu
technologicznego
Oceń pozostałe zagrożenia
Nie
Wprowadx i utrzymaj
Czy jest wymagana dodatkowa
kontrolę zagrożenia
ochrona?
Tak
Wybierz odpowiednią ochronę układu
oddechowego spoSród wzorów
mających certyfikaty na znak "CE"
4 grudzień 2006
8/3. Dobór i stosowanie pochłaniającego sprzętu ochrony układu oddechowego OPINIE
Rozdział 8/3.
3. Dobór sprzętu ochrony układu oddechowego
3.1. Działania zmierzające do zapewnienia właSciwych
warunków pracy
Obowiązkiem pracodawcy jest stworzenie możliwie najbezpieczniejszych warun- Obowiązki
pracodawcy
ków pracy. Powinien on do tego celu wykorzystując aktualny stan wiedzy tech-
nicznej i organizacyjnej zastosować działania zmierzające do: wyeliminowania
czynników stanowiących ryzyko, odizolowania stref niebezpiecznych, zastosowa-
nia ochron zbiorowych oraz wyposażenia pracowników w indywidualne Srodki
ochrony układu oddechowego.
Wszystkie działania pracodawcy powinny doprowadzić do zapewnienia takich
warunków Srodowiska pracy, aby powietrze wdychane przez człowieka było zdat-
ne do oddychania, tzn. gdy:
iloSć zanieczyszczeń wchodzących w skład powietrza do oddychania jest po-
Powietrze
niżej wartoSci NDS wyznaczonych dla tych substancji oraz
zdatne do
zawartoSć tlenu w powietrzu jest wyższa niż 17% obj., a także oddychania
temperatura powietrza odpowiada maksymalnej, dopuszczalnej ze względów
fizjologicznych temperaturze, w której może pracować człowiek.
3.2. Stosowanie sprzętu chroniącego przed gazami i parami
Elementy pochłaniające wytwarza się w wersjach przeznaczonych do ochrony
przed różnymi zanieczyszczeniami występującymi w powietrzu w postaci par lub
gazów. Poszczególne wersje różnią się między sobą rodzajem zastosowanej masy
chłonnej sorbentu, która pochłania znajdujące się w powietrzu zanieczyszczenia
Działanie
na zasadzie:
elementów
adsorpcji,
pochłania-
jących
chemisorpcji lub
katalizy.
Według Polskiej Normy PN-EN 14387:2006 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Znakowanie
Pochłaniacz(-e) i filtropochłaniacz(-e). Wymagania, badanie, znakowanie oznaczanie
pochłaniaczy przeznaczonych do ochrony przed poszczególnymi substancjami
polega na przypisaniu poszczególnym typom pochłaniaczy:
symboli literowych oraz
odpowiedniej barwy etykiety.
Sprzęt pochłaniający należy dobierać w zależnoSci od:
rodzaju gazu i/lub pary występujących powietrzu na stanowisku pracy (typ
sprzętu),
stężenia objętoSciowego gazu i/lub pary w atmosferze Srodowiska pracy (kla-
Zasady doboru
sa sprzętu).
W zależnoSci od właSciwoSci fizykochemicznych i toksycznych substancji chemicz- Typy
pochłaniaczy
nych występujących w atmosferze Srodowiska pracy, wyróżniamy następujące
typy pochłaniaczy/półmasek pochłaniających:
typ A chronią przed okreSlonymi przez producenta organicznymi gazami
i/lub parami substancji organicznych o temperaturze wrzenia powyżej 65C,
grudzień 2006 5
OPINIE 8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej
Rozdział 8/3.
typ B chronią przed okreSlonymi przez producenta nieorganicznymi gazami
i/lub parami substancji nieorganicznych (z wyjątkiem tlenku węgla),
typ E chronią przed dwutlenkiem siarki oraz innymi parami i gazami kwaS-
nymi okreSlonymi przez producenta,
typ K chronią przed amoniakiem i organicznymi pochodnymi amoniaku
okreSlonymi przez producenta.
Pochłaniacze Ponadto wyróżniamy dwa typy pochłaniaczy/półmasek pochłaniających specjal-
specjalne
nych:
typ AX chronią przed okreSlonymi przez producenta nieorganicznymi gaza-
mi i/lub parami substancji nieorganicznych o temperaturze wrzenia poniżej
65C,
typ SX chronią przed okreSlonymi przez producenta substancjami che-
micznymi (nazwa związku chemicznego powinna być podana na pochłania-
czu/półmasce pochłaniającej).
Klasy ochronne Elementy pochłaniające dzieli się na trzy klasy ochronne oznaczone indeksami:
1, 2 lub 3 okreSlając je jako elementy pochłaniające o:
niskiej pojemnoSci sorpcyjnej (indeks 1), przeznaczone do ochrony przed
gazami lub parami o objętoSciowym stężeniu w powietrzu nie przekracza-
jącym 0,1%,
Sredniej pojemnoSci sorpcyjnej (indeks 2), przeznaczone do ochrony przed
gazami lub parami o objętoSciowym stężeniu w powietrzu nie przekracza-
jącym 0,5%,
wysokiej pojemnoSci sorpcyjnej (indeks 3), przeznaczone do ochrony przed
gazami lub parami o objętoSciowym stężeniu w powietrzu do 1%.
3.3. Przewidywanie czasu ochronnego działania pochłaniaczy
W praktyce nie jest możliwe okreSlenie dokładnego czasu ochronnego działania
sprzętu pochłaniającego.
Dla użytkownika, stosowanie sprzętu pochłaniającego, wiąże się z trudnoSciami
w okreSleniu momentu, w którym niezbędna jest jego wymiana spowodowana na-
syceniem sorbentu. Dalsze użytkowanie sprzętu powoduje wówczas, że użytkow-
nik zaczyna oddychać zanieczyszczonym powietrzem.
Czas ochronnego działania (użytkowania) sprzętu pochłaniającego zależy od
następujących czynników:
typu pochłaniacza/półmaski pochłaniającej,
pojemnoSci sorpcyjnej warstwy pochłaniającej,
wilgotnoSci i temperatury otaczającego powietrza,
stopnia uciążliwoSci pracy,
stężenia par i gazów w powietrzu na stanowisku pracy.
Ocena zużycia Najpowszechniej stosowaną metodą oceny stopnia zużycia pochłaniaczy jest wy-
korzystanie charakterystycznych cech substancji chemicznych takich jak:
zapach,
smak,
drażnienie błon Sluzowych.
6 grudzień 2006
8/3. Dobór i stosowanie pochłaniającego sprzętu ochrony układu oddechowego OPINIE
Rozdział 8/3.
Przyjmuje się, że pochłaniacz/półmaskę pochłaniającą należy wymienić zawsze
wtedy, kiedy użytkownik wyczuje charakterystyczny smak i/lub zapach sub-
stancji chemicznej, przed którą sprzęt stanowi ochronę.
Postępowanie takie ma jednak swoje słabe strony. Istnieją bowiem trzy grupy sub-
Konieczność
stancji chemicznych, biorąc jako kryterium podziału, porównanie progowych stę- wymiany
żeń zapachu z normatywami higienicznymi. Są to związki odznaczające się gra-
nicznym stężeniem zapachu:
niższym niż wartoSć higienicznego normatywu,
równym wartoSci higienicznego normatywu,
wyższym niż wartoSć higienicznego normatywu.
Do trzeciej z wymienionych grup zaliczono wiele niebezpiecznych dla człowieka
substancji chemicznych, które wyczuwalne są zmysłem węchu dopiero wtedy, gdy
ich stężenie w powietrzu jest niebezpieczne dla organizmu człowieka. Dobierając
sprzęt pochłaniający należy więc:
poddać dokładnej analizie rodzaj czynników chemicznych występujących w Sro-
dowisku pracy oraz
oszacować czas skutecznego działania, uwzględniając wszystkie czynniki wpły-
wające na zmianę ich pojemnoSci sorpcyjnej.
Ustalony na podstawie badań laboratoryjnych czas ochronnego działania przedsta-
wiono w poniższej tabeli (dla przepływu 30l/min i stężenia 0,1% obj.).
Czas ochronnego działania pochłaniaczy/półmasek pochłaniających
Typ i klasa Typ i klasa Substancja testowa Minimalny czas
pochłaniacza półmaski przebicia w warunkach
pochłaniającej badania (min)
A1 FMA1 cykloheksan (C6H12) 70
B1 FMB1 chlor (Cl2) 20
siarkowodór (H2S) 40
cyjanowodór (HCN) 25
E1 FME1 dwutlenek siarki (SO2) 20
K1 FMK1 amoniak (NH3) 50
A2 FMA2 cykloheksan (C6H12) 35
B2 FMB2 chlor (Cl2) 20
siarkowodór (H2S) 40
cyjanowodór (HCN) 25
E2 FME2 dwutlenek siarki (SO2) 20
K2 FMK2 amoniak (NH3) 40
A3 cykloheksan (C6H12) 65
B3 chlor (Cl2) 30
siarkowodór (H2S) 60
cyjanowodór (HCN) 35
E3 dwutlenek siarki (SO2) 30
K3 amoniak (NH3) 60
grudzień 2006 7
OPINIE 8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej
Rozdział 8/3.
Znakowanie Sprzęt pochłaniający (oprócz pochłaniaczy kompletowanych z częSciami twarzo-
i wymagania
wymi) występuje w postaci półmasek pochłaniających. Półmaski pochłaniające
dla pólmasek
znakowane są symbolem FM przed okreSleniami typu i klasy ochronnej. Wyma-
pochłania-
gania, metody badań i sposoby znakowania tego typu sprzętu zawarte są w Polskiej
jących
Normie PN-EN 405:2005, (norma dotyczy półmasek pochłaniających z zaworami).
Wymagania w zakresie parametrów ochronnych odpowiadają wartoSciom okreSla-
nym dla pochłaniaczy. Tym samym dla półmasek pochłaniających obowiązują te
same zasady podziału na typy i klasy (A1, B1, K1, E1). Z powyższego wynika, że do
półmasek pochłaniających można zaliczyć tylko takie rozwiązania sprzętu ochrony
układu oddechowego, które gwarantują spełnienie wymagań w zakresie parame-
trów ochronnych i użytkowych zawartych w projekcie ww. normy.
Wszystkie półmaski filtrujące, które spełniają jedynie wymagania norm PN-EN
149:2004 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Półmaski filtrujące do ochrony przed cząst-
kami. Wymagania, badanie, znakowanie, a posiadają w materiale filtracyjnym war-
stwy sorbentu poprawiające komfort użytkowania (w przypadku występowania
w powietrzu par i/lub gazów w stężeniach poniżej NDS) nie stanowią sprzętu kwa-
lifikowanego jako sprzęt pochłaniający.
Największe problemy użytkowników sprzętu pochłaniającego dotyczą bardzo lot-
nych substancji oraz mieszanin różnych związków chemicznych. Wynika to z fak-
tu, że w masie sorpcyjnej stanowiącej wypełnienie pochłaniacza, substancje te
mogą ulegać rozdzieleniu.
Substancja o większej lotnoSci może szybciej reagować z masą sorbentu, wypie-
rając tę drugą, co przyczynia się do przyspieszenia momentu przebicia pochłania-
cza. Generalnie w odniesieniu do doboru poszczególnych typów pochłaniaczy do
zagrożeń układu oddechowego substancjami toksycznymi w postaci par lub ga-
zów, stosuje się zasadę podobieństwa chemicznego substancji. Zasadę tę należy
stosować ostrożnie, szczególnie w odniesieniu do związków chemicznych, co do
których nie wykonano badań laboratoryjnych.
Należy pamiętać, że jeżeli zaistnieje koniecznoSć wymiany elementu oczyszczającego
w dwufiltrowej częSci twarzowej, oba pochłaniacze należy wymienić jednoczeSnie.
Czas użytkowania sprzętu pochłaniającego z dodatkowym xródłem zasilania jest
Sprzęt
limitowany:
z zasilaniem
szybkoScią nasycenia warstwy sorpcyjnej,
czasem działania akumulatorów.
Przy stężeniach par lub gazów przekraczających 1% konieczne jest zastosowanie
sprzętu izolującego.
Półmaski pochłaniające występują tylko w1 i 2 klasie ochronnej, natomiast po-
chłaniacze specjalne AX i SX oraz półmaski pochłaniające specjalne AX i SX nie pod-
legają podziałowi na klasy.
Pochłaniający sprzęt z dodatkowym xródłem zasilania posiada takie same właSci-
woSci ochronne, jak zastosowany w nim element oczyszczający pochłaniacz.
PRZYKAAD Na stanowisku pracy występuje zanieczyszczenie amoniakiem, którego stężenie w atmosferze
kształtuje się na poziomie 0,3% objętoSciowo.
8 grudzień 2006
8/3. Dobór i stosowanie pochłaniającego sprzętu ochrony układu oddechowego OPINIE
Rozdział 8/3.
WłaSciwą ochroną dla pracujących na tym stanowisku będzie np. pochłaniacz K2 skompletowany
z częScią twarzową w postaci maski.
W przypadku występowania mieszaniny tej samej grupy substancji zanieczysz- Mieszanina
substancji
czających powietrze (np. substancje organiczne), klasę ochronną sprzętu należy
jednej grupy
dobrać do sumy stężeń substancji tworzących tą mieszaninę.
Na stanowisku pracy występuje zanieczyszczenie: PRZYKAAD
acetonem, którego stężenie w atmosferze kształtuje się na poziomie 0,06% objętoSciowo oraz
ksylenem na poziomie 0,07% objętoSciowo.
WłaSciwą ochroną dla pracujących na tym stanowisku będzie pochłaniacz A2 skompletowany z częS-
cią twarzową w postaci maski, ponieważ suma stężeń przekracza 0,1% objętoSciowo.
Jeżeli w mieszaninie występują różnego rodzaju związki, należy wówczas zasto- Mieszaniny
różnych
sować odpowiedni sprzęt wielogazowy, który jest kombinacją powyżej przedsta-
związków
wionych zakresów ochrony.
Sprzęt typu BE przeznaczony jest do ochrony jednoczeSnie przed: PRZYKAAD
okreSlonymi przez producenta nieorganicznymi gazami i/lub parami substancji nieorganicz-
nych oraz
dwutlenkiem siarki i innymi parami i gazami kwaSnymi.
3.4. Zasady doboru sprzętu filtrująco-pochłaniającego
Sprzęt filtrująco-pochłaniający (filtropochłaniacze i półmaski filtrująco-pochłania-
jące) dobieramy wg zasad odnoszących się do sprzętu:
filtrującego tzn. w zależnoSci od stężenia aerozolu posługując się krotnoScią
przekroczenia wartoSci NDS danej substancji (rodzaj i klasa sprzętu),
pochłaniającego tzn. w zależnoSci od rodzaju gazu i/lub pary, występujących
w powietrzu na stanowisku pracy (typ sprzętu) i ich stężenia objętoSciowego
(klasa sprzętu).
Zgodnie z opisanymi zasadami, sprzęt filtrująco-pochłaniający jest dostępny w: Rodzaje sprzętu
szeSciu typach A, B, E, K, AX, SX oraz
trzech klasach ochronnych 1, 2, 3 (w zależnoSci od stężenia par i gazów) i P1,
P2, P3 (w zależnoSci od stężenia aerozolu).
Ponadto wyróżniamy dwa typy filtropochłaniaczy specjalnych:
NO-P3 chroni układ oddechowy przed tlenkami azotu,
Hg-P3 chroni układ oddechowy przed parami rtęci.
W powietrzu na stanowisku pracy występują zanieczyszczenia w postaci: PRZYKAAD
dwutlenku siarki (SO2) o objętoSciowym stężeniu 0,08% oraz
pyły gipsu o stężeniu 110 mg/m3 (wartoSć NDS dla pyłu gipsowego 10 mg/m3).
WłaSciwym dla tego stanowiska pracy będzie sprzęt filtrująco-pochłaniający:
typu E z uwagi na właSciwoSci substancji zanieczyszczającej powietrze,
grudzień 2006 9
OPINIE 8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej
Rozdział 8/3.
klasy 1 z uwagi na wielkoSć stężenia objętoSciowego dwutlenku siarki,
klasy P2 z uwagi na wielkoSć stężenia pyłu (MPF = 11).
WłaSciwym sprzętem chroniącym układ oddechowy przed występującym zagrożeniem na tym
stanowisku pracy będzie filtropochłaniacz E1P2 skompletowany z maską.
Można tu również zastosować sprzęt z dodatkowym xródłem zasilania wyposażony w analogiczny fil-
tropochłaniacz.
Półmaski filtrująco-pochłaniające (jako sprzęt pochłaniający) występują tylko
w1i 2klasie ochronnej.
Filtropochłaniacze specjalne (jako sprzęt pochłaniający) nie podlegają podziałowi
na klasy i zawsze zawierają filtry klasy P3.
Sprzęt filtrująco-pochłaniający typu AX i SX (jako sprzęt pochłaniający) nie podle-
gają podziałowi na klasy.
Pochłaniający sprzęt z dodatkowym xródłem zasilania ma takie same właSciwoSci
ochronne jak zastosowany w nim element oczyszczający filtropochłaniacz.
3.5. Znakowanie pochłaniaczy i filtropochłaniaczy
Oznaczanie pochłaniaczy przeznaczonych do ochrony przed poszczególnymi sub-
stancjami polega na przypisaniu poszczególnym typom pochłaniaczy:
symboli literowych oraz
barwy etykiety.
Oznaczenia poszczególnych typów pochłaniaczy (wg EN 14387:2004) są nastę-
pujące:
A, barwa brązowa pary i gazy organiczne o temperaturze wrzenia powyżej
65C,
AX, barwa brązowa okreSlone przez producenta pary i gazy organiczne
o temperaturze wrzenia poniżej 65C,
Oznaczenia
B, barwa szara pary i gazy nieorganiczne z wyjątkiem tlenku węgla,
typów
E, barwa żółta dwutlenek siarki oraz inne, okreSlone przez producenta pary
pochłaniaczy
i gazy kwaSne,
K, barwa zielona amoniak oraz okreSlone przez producenta pochodne amo-
niaku,
SX, barwa fioletowa specyficzne pary i gazy okreSlone przez producenta,
Typy elemen- Wyróżniono także dwa typy elementów filtropochłaniających:
tów filtropo-
NO-P3, barwa niebieska i biała przeznaczony do ochrony przed tlenkami
chłaniających
azotu oraz
Hg-P3, barwa czerwona i biała przeznaczony do ochrony przed parami
rtęci.
Ponadto filtropochłaniacze powinny mieć dodatkową informację:
NO-P3 Tylko do użytku jednorazowego ,
Hg-P3 Maksymalny czas użytkowania 50 godzin .
Klasy ochronne Wszystkie elementy pochłaniające dzieli się na trzy klasy ochronne oznaczone in-
deksami: 1, 2 lub 3, okreSlając je jako elementy pochłaniające przeznaczone do
ochrony przed gazami lub parami o objętoSciowym stężeniu w powietrzu:
10 grudzień 2006
8/3. Dobór i stosowanie pochłaniającego sprzętu ochrony układu oddechowego OPINIE
Rozdział 8/3.
z indeksem 1 nie przekraczającym 0,1%,
z indeksem 2 nie przekraczającym 0,5%,
z indeksem 3 do1%.
3.6. Znakowanie półmasek pochłaniających
Półmaski pochłaniające znakowane są symbolem FM przed okreSleniami typu
i klasy ochronnej. W zakresie parametrów ochronnych odpowiadają wartoSciom
okreSlanym dla pochłaniaczy.
Tym samym dla półmasek pochłaniających obowiązują te same zasady podziału na
typy i klasy, jak przedstawiono powyżej dla pochłaniaczy.
3.7. Znakowanie sprzętu z dodatkowym xródłem zasilania
Oczyszczający sprzęt z wymuszonym przepływem powietrza wyposażony Sprzęt
z wymuszonym
w hełmy lub kaptury jest klasyfikowany i znakowany (wg PN-EN 12941:2002
przepływem
Sprzęt ochrony układu oddechowego. Oczyszczający sprzęt z wymuszonym przepływem po-
powietrza
wietrza wyposażony w hełm lub kaptur. Wymagania, badanie, znakowanie) w zależnoSci
od jego maksymalnego przecieku wewnętrznego, który dla poszczególnych klas
wynosi odpowiednio:
THP1 wartoSć CPW = 10%
THP2 wartoSć CPW = 5%
THP3 wartoSć CPW = 0,2%
Przypominamy, że CPW to laboratoryjnie wyznaczona wartoSć całkowitego prze-
cieku wewnętrznego wyrażona w %.
Znakowanie pochłaniaczy przeznaczonych do kompletowania ze sprzętem z wy-
muszonym przepływem powietrza składa się z:
liter TH (oznaczających sprzęt z wymuszonym przepływem powietrza) + człon
dotyczący pochłaniacza, np. THK3,
pozostałych informacji, które zawiera znakowanie pochłaniacza.
Oczyszczający sprzęt ze wspomaganiem przepływu powietrza wyposażony Sprzęt ze
wspomaganiem
w maski, półmaski lub ćwierćmaski jest klasyfikowany i znakowany (wg PN-EN
przepływu
12942:2002 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Oczyszczający sprzęt ze wspomaganiem
powietrza
przepływu powietrza wyposażony w maski, półmaski lub ćwierćmaski. Wymagania, bada-
nie, znakowanie) w zależnoSci od jego maksymalnego przecieku wewnętrznego, któ-
ry dla poszczególnych klas wynosi odpowiednio:
TMP1 wartoSć CPW = 5%
TMP2 wartoSć CPW = 1%
TMP3 wartoSć CPW = 0,05%
Znakowanie pochłaniaczy przeznaczonych do kompletowania ze sprzętem ze
wspomaganiem przepływu powietrza składa się z:
liter TM (oznaczających sprzęt ze wspomaganiem przepływu powietrza) +
człon dotyczący pochłaniacza, np. TMB1,
pozostałych informacji, które zawiera znakowanie pochłaniacza.
grudzień 2006 11
OPINIE 8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej
Rozdział 8/3.
4. Szkolenie pracowników, użytkowanie ochron
i nadzór nad sprzętem
Przydział wyselekcjonowanych ochron układu oddechowego konkretnym użyt-
kownikom wymusza jednoczesne przeprowadzenie szkolenia na stanowisku
pracy.
Taki instruktaż powinien zawierać informacje na temat m.in.:
czynników niebezpiecznych lub szkodliwych występujących w Srodowisku
pracy;
koniecznoSci stosowania ochron układu oddechowego, ze wskazaniem skut-
Zakres
ków ich nie stosowania (zarówno zdrowotnych, jak i konsekwencji prawnych);
instruktażu
sposobów użytkowania sprzętu układu oddechowego, ze szczególnym uwzględ-
nieniem:
czynnoSci przygotowawczych,
prawidłowego zakładania,
zasad dopasowania, sprawdzenia szczelnoSci,
ograniczeń w stosowaniu (np. czasowych);
sposobu zdejmowania, przechowywania i konserwacji;
częstotliwoSci wymiany na nowe egzemplarze sprzętu.
4.1. Podstawowe zasady użytkowania pochłaniającego sprzętu
ochrony układu oddechowego
Podobnie, jak sprzęt filtrujący, sprzęt pochłaniający tzw. szczelnie dopasowany
nie powinien być używany przez osoby mające zarost lub blizny, ponieważ w wię-
kszoSci przypadków uniemożliwiają one prawidłowe dopasowanie częSci twarzo-
wej lub zakłócają prawidłowe funkcjonowanie zaworów oddechowych.
Zarost i blizny
W przypadku osób z wyraxnym zarostem lub bliznami, jedynie sprzęt filtrujący
z wymuszonym przepływem powietrza może gwarantować skuteczną ochronę.
Przed każdorazowym użyciem pochłaniacza i filtropochłaniacza należy zapoznać
się szczegółowo z jego instrukcją użytkowania i upewnić się, że rzeczywiScie za-
pewnia on ochronę przed zidentyfikowaną substancją toksyczną. Należy zapoznać
się również z instrukcją użytkowania częSci twarzowej i upewnić się, że posiada
ona odpowiedni łącznik do przyłączenia wybranego pochłaniacza.
Kontrola przed Każdorazowo przed użyciem wszystkich rodzajów i typów sprzętu pochłania-
użyciem
jącego należy sprawdzić czy:
sprzęt nie ma uszkodzeń,
nie są uszkodzone zawory oddechowe,
taSmy nagłowia pozwalają na szczelne dopasowanie sprzętu,
elementy pochłaniające są w dobrym stanie,
nie została przekroczona data ważnoSci sprzętu i pochłaniaczy.
PRZYKAAD Sprawdzając stan elementów pochłaniających należy skontrolować, czy:
obudowa lub opakowanie jednostkowe nie są uszkodzone oraz
oznaczenia odpowiadają zidentyfikowanemu zagrożeniu.
12 grudzień 2006
8/3. Dobór i stosowanie pochłaniającego sprzętu ochrony układu oddechowego OPINIE
Rozdział 8/3.
Dla sprzętu ze wspomaganiem lub z wymuszonym przepływem powietrza dodat-
kowo należy sprawdzić:
stan naładowania baterii oraz
czy jest osiągane minimalne objętoSciowe natężenie przepływu dostarczanego
powietrza zgodnie z instrukcją producenta.
Przypomnijmy, że najlepszą szczelnoSć częSci twarzowej uzyskamy, jeSli zakła-
danie, dopasowywanie i zdejmowanie półmasek, ćwierćmasek i masek, będzie
przebiegało następująco:
po pierwsze należy umieScić częSć twarzową tak, aby przykrywała usta i nos
Sposób
lub całą twarz (w zależnoSci od częSci twarzowej),
zakładania
po drugie trzeba założyć nagłowie tak, aby dwie oddzielne jego taSmy znajdo-
wały się na czubku głowy i na karku,
następnie dopasowujemy naciąg taSm nagłowia w taki sposób, aby częSć twa-
rzowa pozostawała w ustalonym położeniu,
w przypadku półmasek filtrujących kolejnym krokiem jest dopasowanie uszczel-
ki nosowej.
Zdejmując częSć twarzową luzujemy taSmy nagłowia przez zwolnienie zaczepów.
Po założeniu i dopasowaniu częSci twarzowej sprawdzamy szczelnoSć jej dopaso-
wania. W tym celu należy:
wloty elementów filtrujących zakryć szczelnie dłońmi,
wykonać wdech.
Kontrola
szczelności
CzęSć twarzowa jest prawidłowo i szczelnie zamocowana, jeżeli odczujemy silny
opór wdechu, a Scianki półmaski przybliżą się do twarzy.
Drugi test służący kontroli szczelnoSci dopasowaniu częSci twarzowej jest nastę-
pujący:
dłońmi zakrywamy szczelnie wyloty zaworów wydechowych,
wykonujemy wydech.
CzęSć twarzowa jest prawidłowo i szczelnie zamocowana, jeżeli odczujemy silny
opór wydechu, a Scianki półmaski oddalą się od twarzy.
W przypadku zaobserwowania jakiejkolwiek nieszczelnoSci częSć twarzową
należy dopasować ponownie i jeszcze raz sprawdzić jej szczelnoSć. JeSli nie
ma możliwoSci uzyskania szczelnoSci częSć twarzową należy bezwzględnie
wymienić.
4.2. Przechowywanie i konserwacja sprzętu ochrony układu
oddechowego
Podstawowa zasada mówi, że sprzęt ochrony układu oddechowego oraz jego ele- Oryginalne
opakowania
menty powinny być przechowywane wyłącznie w oryginalnych opakowaniach.
Od magazynów sprzętu wymaga się, aby były to pomieszczenia suche, pozbawio- Magazyny
ne szkodliwych par i gazów. W miejscach tych należy utrzymywać odpowiednią
temperaturę i wilgotnoSć względną.
grudzień 2006 13
OPINIE 8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej
Rozdział 8/3.
Zarówno sam sprzęt, jak i jego elementy, nie mogą być przechowywane razem
z substancjami:
toksycznymi i działającymi negatywnie na materiały, z których sprzęt jest wy-
konany lub
Zakazy
wydzielającymi nieprzyjemne zapachy.
Niedopuszczalne jest przechowywanie sprzętu ochrony układu oddechowego
i jego elementów w miejscach narażonych na bezpoSrednie działanie promieni
słonecznych lub w odległoSci mniejszej niż1modurządzeń grzejnych.
Okres przechowywania nie powinien być dłuższy niż podany przez producenta.
Zasady Sprzęt powinien być przewożony w warunkach zabezpieczających go przed:
przewożenia
uszkodzeniami mechanicznymi oraz
wpływami atmosferycznymi.
Zabrania się stosowania filtrów, pochłaniaczy i filtropochłaniaczy po okresie gwa-
rancji oraz w przypadku stwierdzenia uszkodzenia opakowania jednostkowego.
Użytkowanie przeterminowanego lub uszkodzonego elementu oczyszczającego
może stać się przyczyną zatrucia.
Elementy oczyszczające, będące sprzętem jednorazowego użycia, nie podlegają
konserwacji. JeSli mogą być stosowane wielokrotnie (jest to wyraxnie okreSlone
w instrukcji przez producenta), bezpoSrednio po zakończeniu użytkowania należy:
zabezpieczyć wlot i wylot szczelnymi zatyczkami lub
umieScić element oczyszczający w hermetycznym opakowaniu jednostkowym.
Mycie Po każdorazowym użyciu częSci twarzowe sprzętu pochłaniającego należy umyć
w ciepłej wodzie z mydłem i dokładnie wysuszyć (pozostawić do swobodnego wy-
schnięcia w powietrzu wolnym od zanieczyszczeń).
Dezynfekcja Zaleca się przeprowadzanie okresowych dezynfekcji częSci twarzowych:
zgodnie z instrukcją użytkowania oraz
przy każdorazowej zmianie użytkownika.
Podczas okresowych przeglądów sprzętu oraz przed i po każdym użyciu należy
sprawdzić poprawnoSć funkcjonowania zaworów oddechowych i w razie ko-
niecznoSci dokonać wymiany płatka zaworu.
Złe funkcjonowanie zaworów oraz nieszczelnoSci mogą być przyczyną bardzo
poważnych zatruć.
Naprawy Sprzęt pochłaniający może być naprawiany wyłącznie przez producenta lub jego
autoryzowanego przedstawiciela. Dopuszcza się samodzielne naprawy, jeżeli in-
strukcja użytkowania sprzętu wyraxnie to przewiduje.
Przeglądy techniczne i okresowe, naprawy oraz wymiana elementów mogą być do-
konywane wyłącznie przez osoby przeszkolone i tylko w zakresie okreSlonym in-
strukcją.
Zabrania się stosowania jakichkolwiek częSci zamiennych nie zatwierdzonych
przez producenta sprzętu.
14 grudzień 2006
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
11 Sprzet ochrony drog oddechowychDOBÓR I STOSOWANIE ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ W ZAKŁADACH BUDOWLANYCH2DOBÓR I STOSOWANIE ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ W ZAKŁADACH BUDOWLANYCH3DOBÓR I STOSOWANIE ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ W ZAKŁADACH BUDOWLANYCH1DOBÓR I STOSOWANIE ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ W ZAKŁADACH BUDOWLANYCH1Pielęgnowanie chorych ze schorzeniami układu oddechowego(1)Karta izolacyjnego sprzętu ochronnego używanego w7 Ratownictwo Górnicze Sprzęt OchronnyWspomaganie ukladu oddechowego Rola pielegniarki1DIAGNOSTYKA CHORÓB UKŁADU ODDECHOWEGO I CHORÓB NEREKid893Nagłe zagrożenia w schorzeniach układu oddechowegowięcej podobnych podstron