290

IX

Późniejsze kierunki rozwoju filozofii

Filozofia lingwistyczna

J. L. Austin

Istnieje szeroko rozpowszechniony pogląd, iż w lalach po drugiej wojnie światowej na angielskiej scenie filozoficznej dominował kierunek. który określa się mianem filozofii lingwistycznej. Uważano, że jest on odgałęzieniem pozytywizmu logicznego, a nieprofesjonalni komentatorzy bezkrytycznie posługiwali się tym terminem wobec tak różnych twórczości filozoficznych, jak twórczość Wittgensteina i jego uczniów z Cambridge, Gilberta Ryle'a i jego oksfordzkieh zwolenników. a także wobec mnie samego. Sądzę jednak, iż dla jasności należy zarezerwować ten termin wyłącznie dla odrębnego sposobu uprawiania filozofii, którego ośrodkiem był Oksford, a którego największy rozkwit przypada głównie na lata pięćdziesiąte, i jest związany ?. działalnością Johna Langshawa Austina.

Austin urodził się w 1911 r. i wyróżniwszy się w' szkole oraz podczas studiów' w Oksfordzie w językach klasycznych został w 1933 r. członkiem Ali Souls College. Następnie został członkiem pełniącym obowią/.ki tutora w Magdalen College w Oksfordzie. W czasie w^jojny pracował w ministerstwie obrony w wywiadzie wojskowym i dosłużył się stopnia podpułkownika. W 1952 r. zajął miejsce H. J. Patona, uczonego o orientacji Kaniowskiej, jako profesor filozofii moralności w Oksfordzie. W 1955 r. odwiedził jako wykładowca IIarvard w ramach wykładów Jamesów.skich, a w roku 1958 Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley, dzięki czemu zyskał sobie zwolenników w Stanach Zjednoczonych. Zmarł po krótkiej chorobie w 1960 r.

Podobnie jak G. E. Moore i H. A. Prichard. których Austią podziwiał za filozoficzną konsekwencję i przywiązywanie wagi do szczegółu, zawdzięczał rozgłos przede wszystkim działalności nauczycielskiej. Poza przekładem GrundUtgen der Arithmetik Fregego z języka niemieckiego i kilkoma recenzjami Austin opublikował przez całe życie tylko siedem artykułów. Zostały one zebrane przez wykonawców jego testamentu literackiego, J. O Urmsona i G. J. Warnocka, i opublikowane wraz z trzema innymi artykułami pod tytułem Phiło* sophicat Papers (przeki. poi. Rozprawy filozoficzne) w 1961 r. Austin miał zwyczaj wygłaszać w Oksfordzie cykl wykładów dotyczących zagadnienia percepcji pod tytułem Sense and Sensibilia, a Wamock opracował notatki, na których opierały się te wykłady i opublikował je pod tym samym tytułem w 1962 r. (przekł. poi. Zmysły i przedmioty zmysłowe). Urmson przygotował do druku rękopisy wykładów Jamesowskich, publikując je również w 1962 r. pod tytułem Ho w to do Things with Words (przekł. poi. Jak działać słowami). Praca .4 Symposium on J. L Austin, zawierająca szkice biograficzne, a także zarówno przychylne, jak i nieprzychylne oceny twórczości Austina, została przygotowana do druku przez K. T. Panna i opublikowana w 1969 r. w' serii International Library of Philosophy and Scientific Method wydawnictwa Routledge and Kegan Paul.

Austin potraktował poważnie pogląd głoszony przez Wittgensteina i Koło Wiedeńskie, iż filozofowie przysporzyli sobie niepotrzebnych kłopotów, a w niektórych przypadkach mówili niedorzeczności przez to, iż nie rozumieli działania języka, którym się posługiwali, i w konsekwencji robili z niego niewłaściwy użytek. W odróżnieniu od Wittgensteina, Austin nic dążył jednak po prostu do rozpuszczenia zagadnień filozoficznych poprzez korygowanie owych błędów językowych. Był przekonany, że skrupulatne badanie form potocznego użycia niektórych zbiorów wyrażeń języka naturalnego, na przykład języka angielskiego, przyniesie pozytywne rezultaty. Mogłoby ono istotnie dowodzić, iż filozofowie wikłają się po prostu w jakiś pseudoprob-lem, ale mogłoby również odsłaniać rzeczywisty problem, bądź zbiór problemów, i w tym przypadku wskazywałoby również sposób ich rozwiązania, a uzyskane rezultaty, oprócz nośności filozoficznej, mogłyby być również interesujące same przez się. Opierając się na swo-tch doświadczeniach wojennych Austin pojmował takie badania jako przedsięwzięcie zbiorowe. Pole badań lingwistycznych miałoby zostać Podzielone między różnych badaczy, a uzyskane przez nich wyniki