2

32_ Nowoczesna elekiroterapia. Wybór zagadnień

w komórkach nerwowych i ich synapsach (w uszkodzonej części rdzenia) na rozwój spastyczności. Fakty te mają mieć istotne znaczenie, zwłaszcza w początkowym okresie rozwijania się mechanizmów spastyczności przewlekłej |2,ł43).

Spastyczność jest skutkiem podjęcia czynności przez część rdzenia położoną doogonowo od uszkodzonej okolicy. W trakcie narastania spastyczności początkowo występują reakcje toniczno-statycz-nc. wzrost napięcia mięśniowego, wzmożenie odruchów ścięgnistych i ujawnienie się odruchów patologicznych. Następnie pojawiają się reakcje toniczno-fazowc. odruchy zgięciowe kończyn i odruchy masowe, przy równoczesnym przyhamowaniu wzmożonych odruchów ścięgnistych. Wskutek nadmiernej aktywności zginaczy może dojść do przykurczów zgięciowych (70).

Spastyczność wcale nie musi rozwinąć się w każdym przypadku uszkodzenia rdzenia lub ucisku na rdzeń. Jej rozwój zależy od rozległości uszkodzenia w płaszczyźnie poprzecznej rdzenia (143], a ponadto wpływają na nią przewlekłe stany zapalne dróg moczowych, towarzyszące często zespołowi człowieka rdzeniowego [1,46,58.761, odleżyny - zwłaszcza rozległe lub połączone z drążącymi przetokami, a także przewlekłe zaparcia wraz z wypełnieniem jelita grubego stwardniałą masą kałową [56J. Wszystkie tc patologiczne bodźce, mechaniczne i biochemiczne, zwiększają spastyczność na drodze odruchowej [65], Silnie rozwinięta spastyczność utrudnia leczenie odleżyn, stanów zapalnych itp. zarówno na drodze zachowawczej, jak i operacyjnej. Powstaje błędne koło niekorzystnych przyczyn i następstw [63,65,102,119,156]. Duży wpływ na spastyczność ma stan krążenia w części rdzenia położonej doogonowo od miejsca uszkodzenia. Badania na zwierzętach wykazały, że krótkotrwałe miejscowe niedotlenienie części lędźwiowej rdzenia kręgowego powoduje wystąpienie przejściowej spastyczności kończyn tylnych. Dłużej trwająca niewydolność krążenia ogólnego lub niedrożność głównych tętnic, wywołuje niedotlenienie i rozpad tkanki w określonych okolicach rdzenia, która przez swe położenie w jego istocie szarej pośredniej upośledza lub całkowicie przerywa rdzeniowe łuki odruchowe 1143,153,155].

Przy bardzo rozległych uszkodzeniach mechanicznych, towarzyszących uszkodzeniom rdzenia kręgowego, oprócz spastyczności rdzeniowej może dojść do równoległego występowania sztywności odmóżdźcniowcj, obserwowanej w następstwie uszkodzenia śródmó-zgowia. W sztywności odmóżdźcniowcj ujawnia się, podobnie jak w spastyczności rdzeniowej, wzrost aktywności wrzecion mięśniowych. przede wszystkim w mięśniach prostownikach. Jak wynika zc szczegółowych badań, sztywność wyprostna w stanach odmóżdżenio-wych jest wynikiem tonicznych wpływów ośrodków układu siatkowatego zstępującego na odruchy rdzeniowe, a nie jak w spastyczności -uwolnienia tych odruchów spod kontroli ośrodkowych wpływów hamujących [61,62].

Leczenie i rehabilitacja chorego zc spastycznością przynoszą dobre efekty, gdy udaje się istotnie obniżyć nadmiernie wzmożoną kurczowość mięśni. Micmc ich napięcie nic stanowi przeszkody przy usprawnianiu, natomiast znaczna spastyczność może utrudnić lub uniemożliwić uzyskanie funkcjonalnego wyniku usprawniania, odpowiedniego do stopnia i poziomu uszkodzenia rdzenia [122]. Ona to właśnie w' przypadku częściowych uszkodzeń utrudnia lub uniemożliwia naukę chodzenia. W całkowitych uszkodzeniach chorzy mają nie tylko głębokie porażenia nicpozwaiające na ćwiczenia ruchowe, ale także zablokowane ruchy czynne i bierne. Wybitnie nasilona spastyczność sprawia trudności z utrzymaniem chorego w określonej pozycji [2,29,155], a nierzadko „wyrzuca" pacjentów z łóżka lub wózka.

Szybkiemu narastaniu spastyczności przeciwdziała dopływ do uszkodzonego odcinka rdzenia bodźców proprioccptywnych, zbliżonych do fizjologicznych [37], Ich dopływ można zapewnić prowadząc wczesną mobilizację, pionizację oraz ćwiczenia bierne w pełnym zakresie ruchów [15.16.17.85,100.111,115.127,140,141.151]. W pewnym stopniu zapobiega się także masywnej spastyczności, nic dopuszczając do powstania odleżyn oraz zwalczając infekcje, zwłaszcza infekcje