430 (2)

powstają pary: Cyganię : Cyganiątko, tygrysię : tygrysiątko. Drugi człon oprócz informacji o młodości sygnalizuje małość i ekspresywność. W pewnych wypadkach formacje z -ąt(ko) są jedynym sposobem sygnalizowania młodości, np. książątko <- książę. Oczywiście nie są formacjami należące do tej kategorii semantycznej nazwy niepodzielne typu: szczenię, cielę, prosię, które pozostają tylko w relacji semantycznej (nie formalnej) do wyrazów: pies, krowa, Świnia.

Drugim formantem, o wiele rzadziej zresztą występującym w tej funkcji, jest sufiks -ak: psiak, kurak, kociak, świniak, wieprzak. W wypadku istnienia derywatu na -ę oprócz informacji o młodości wnosi on także nieco odmienne nacechowanie emocjonalne, co widoczne jest w zestawieniu kocię || kociak, kurczę || kurczak.

Inne nazwy przekazujące informację o młodości mają jednocześnie znaczenie mutacyjne. Są to dawne nazwy pomocników wykonawców zawodu typu: fryzjerczyk, mularczyk, Stolarczyk, których struktura znaczeniowa to nie 'miody fryzjer, murarz, stolarz’, ale ‘uczeń (pomocnik) fryzjera, murarza, stolarza’. Dziś wyrazy te wychodzą z użycia wskutek zmian w strukturach społecznych.

4.1.6.    Nazwy gatunkowe

Są to derywaty oznaczające podklasę przedmiotów czy też substancji określanych przez podstawę. Zestaw’ cech dodatkowych, modyfikujących nie jest tu sygnalizowany przez formant, jest dla każdego derywatu inny. Typ ten nie ma określonych wykładników formalnych, nie występuje też w większych seriach. Charakterystyczny jest przede wszystkich dla nazw botanicznych i zoologicznych. Można tu wymienić deiywaty takie, jak zool. piesiec, wroniec, bot. kminek, roztoczek, rumianek, rzepik, liścień ‘liść zarodkowy’, żegl. fregaton ‘rodzaj fregaty’.

4.1.7.    Derywaty modyfikacyjne preflksalne

Niektóre znaczenia modyfikacyjne przekazywane są przez przedrostki rodzime (np. przeciwnatarcie, nadciśnienie, podklasa) lub obce (np. arcyłotr, antypowieść, kontrprzykład, supergwiazda). Derywaty te zgodnie z tradycją zaliczamy do formacji prostych prefiksalnych, choć część z nich formalnie bliska jest derywatom od wyrażeń przyimkowych (por. 5.), a część można by interpretować jako złożenia ze związanym członem obcym (por. s. 466). W wielu wypadkach mamy do czynienia ze zjawiskami pogranicznymi między złożeniem a wyrazem prostym, np. wyrazy z elementami: proto- (protokomórka, prototyp), pra-(prawzór), pseudo- (pseudouczony), auto- (autoironia), meta- (metajęzyk). Kryterium pomagającym odróżnić derywaty preflksalne od złożeń może stanowić typ znaczenia komunikowanego przez człon obcy: jeśli znaczenie to bywa wyrażane w innych wypadkach przez morfemy słowotwórcze (np. intensywność w arcy-) lub przyimki (np. hiperprodukcja - nadprodukcja, kont rude rżenie - przeciwuderzenie), można uznać tego typu konstrukcje za derywaty preflksalne. Inaczej ma się rzecz z konstrukcjami typu autodydaktyka, autokontrola (które przekładają się na ‘samo’), neohitleryzm, neoklasycyzm (zawierające znaczenie ‘nowy’), makroklimat, miniregion (zawierające elementy ‘wielki’, ‘mały’), które ze względu na znaczenie pierwszych członów uznajemy za złożenia.

430

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
41b?d? m?wi? sz ? Dopasuj obrazek do określenia. Powtórz powstałe pary. elektryczny, higieniczna, cz
41b?d? m?wi? sz ? Dopasuj obrazek do określenia. Powtórz powstałe pary. elektryczny, higieniczna, cz
3. Połącz wyrazy pokrewne lub różne formy tego samego wyrazu. Powstałe pary zapisz obok. WÓZ dwore
SPRAWDZ SI? ORTOGRAFIA (12) Połgcz wyrazy. Powstałe pary napisz w liniach. Dokończ przysłowie odpowi
41będę mówić sz ż Dopasuj obrazek do określenia. Powtórz powstałe pary. elektryczny, higieniczna, cz
WEKTORY POWSTANIA WARSZAWSKIEGO dynie: jeden Naczelnemu Wodzowi, drugi premierowi, tzn. w obu przypa
Empedokles z Akragas (c. 490 - c. 430) Powstaniu polega jedynie na mieszaniu i rozdzielaniu niezmien
Woda błonkowala -najbardziej zewnętrzna warstwa wody związana siłami molekularnymi, -Powstaje z pary
Img00205 209 Drugi człon, prąd absorpcyjny, związany z polaryzacją dipolową, wzrasta i zanika znaczn
skanowanie0009 UiJUl IN Kiedy drugi człon dopowiada jakąś myśl do członu pierwszego, mamy do czynien
skanowanie0009 UiJUl IN Kiedy drugi człon dopowiada jakąś myśl do członu pierwszego, mamy do czynien
czesny z powstaniem sygnału bioelektrycznego ruch rozwarcia lub zwai-cia palców. Informację zwrotną

więcej podobnych podstron