477

Rzeczowniki określane nie pełnią roli standardowego subiektu, ponieważ nie można ich sparafrazować następująco: '‘bakterie, które gniją’, ‘‘gazy, które łzawią’.

2.16. Relacja między dwoma predykatami

Analizowane dotychczas przykłady wyrażały relacje między czynnością wskazaną przez przymiotnik a przedmiotem (lub odcinkiem czasu) nazywanym przez rzeczownik. Oprócz nich istnieją połączenia A (V) N, w których także rzeczownik jest nazwą czynności, procesu lub stanu, czyli rzeczownik stanowi wynik nominalizacji, jak w przytoczonym na wstępie przykładzie spotkanie przygotowawcze. Mamy wówczas do czynienia z dwiema czynnościami, między którymi zachodzą różne relacje znaczeniowe.

Na ogół jedna z nich jest pod względem semantycznym podporządkowana drugiej, przy czym zwykle podstawa przymiotnikowa nazywa czynność podporządkowaną czynności nazwanej przez nadrzędny rzeczownik. Warto wspomnieć o kilku rodzajach tych relacji:

1.    Przede wszystkim niektóre rzeczowniki można uznać za argumenty zdarzeniowe - w funkcji subiektów:

-liwy: przenikliwy chłód ‘chłód, który przenika’, dotkliwy ból;

-czy, -awczy, -niczy: praca twórcza, gest wywoławczy, właściwości lecznicze;

2.    Podstawa przymiotnika nazywa czynność stanowiącą cel drugiej czynności:

-alny: mowa powitalna ‘mówić, aby powitać’, błagalne spojrzenie;

-czy, -awczy, -niczy: wojny zdobywcze, wiercenia poszukiwawcze, czynności wydalnicze;

-acyjny: marsz protestacyjny, manifestacyjny przemarsz;

3.    Podstawa przymiotnika nazywa czynność, która stanowi skutek (rezultat) innej czynności:

-ny: zgubne posunięcie ‘posunięcie, którego rezultatem jest zguba’;

4.    Niekiedy podstawa przymiotnika nazywa sposób wykonania czynności:

-ny: skoczny taniec, ruch skrętny;

-ły: wytrwała praca;

-liwy: kłótliwa roztnowa, pożądliwe spojrzenie, napastliwa krytyka;

-ący: kulejący chód;

-isty: posuwisty krok.

Ponadto w niektórych połączeniach można by dopatrzyć się relacji podobieństwa: kłótliwa rozmowa ‘rozmowa podobna do kłótni’, napastliwa krytyka, płaczliwy głos. jednak wtedy lepiej byłoby interpretować przymiotnik jako odrzeczownikowy (por. 3.2.18.).

2.3. PRZYMIOTNIKI PREDYSPOZYCYJNE

Część przymiotników (a ściślej ich formanty, np. krzyk-liwy w połączeniu krzykliwe dziecko) wyraża jakiś typ predyspozycyjności (skłonności) przedmiotu określanego (dziecko) wobec czynności lub stanu wyrażanego czasownikiem podstawowym (krzyczeć). Ta predyspozycyjność sprowadza się do kilku cech. Oto najważniejsze z nich:

477

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wyrażenie: przymiotnik + rzeczownik P: Czy nie można jednak znaleźć zloteeo środka w tym względzie,
RZYM 105 -Tak. Kiedy wypowie się te słowa, już nie można ich cofnąć. Odwróciłam wzrok od Mencheresa
skan6 74 9 ROZDZIALI 74 9 ROZDZIALI i i d w ó c h. Z tego względu nie można ich już definiować jako
skan6 74 9 ROZDZIALI d w ó c h. Z tego względu nie można ich już definiować jako odmiennych kultur
ne dane wejściowe nie są znane i jednocześnie nie można ich wielkości dokładnie oszacować bądź znany
Top 82 bmp danemu, czy nie można ich zastosować — by tak rzec — ze znakiem ujemnym?). Oto przykład,
16 Karolina Górniak stach, które opierają się lekturze w duchu dekonstrukcji, ale nie można ich już
10053 ru/o<Ł .y iK/yi&iy ri Koszty logistyki tworzą zintegrowany układ i nie można ich rozpa
minor, Pirola uniflora czy Hieracium lachenalii, nie można ich utożsamiać z tą jednostką
DSC00749 wysokich stężeń T3, więc nie można ich z całą pewnością uznać za dowód na istnienie mitocho
d) Nieuchronność - konflikty zdarzają się nawet w najlepszych relacjach, nie można ich uniknąć, a wi
5 5OSTRZEŻENIE! Opakowania zawierają po I porcji odczynników. Po otwarciu nie można ich
DSCF5524 237 5. Jęczmień UJ też nie można ich skutecznie ograniczyć, nie eliminując wadliwego zmiano

więcej podobnych podstron