4
Podstawowe znaki literowe, które występują w polskim alfabecie zostały przejęte z alfabetu łacińskiego. Genezę łacińską ma proparoksytoniczny akcent w wyrazach pochodzenia obcego (niekoniecznie bezpośrednio zapożyczonych z łac. ale genetycznie łacińskich), zakończonych przyrostkami -ika//-yka ( w M.lp.i innych przypadkach, która majź z nim równą liczbę sylab) np. akustyka,bot/anika,gram/atykaj/izyka,kl/inika,matem/atyka,pedag/ogika,pr/aktyka a także w wyrazach zakończonych na -ik//-yk ( w D.lp.i innych przypadkach które mają z nim równą liczbę sylab) np. chemik-ch/emika, muzyk- m/uzyka, polityk- pol/ityka
Z łaciny zostało zapożyczonych szereg rzeczownikowych formantów sufiksalnych np.
-acja (korporacja, rabacja),
-ada//-iada//-inada//-onada( burszonada, dziecinada, iakinada),
-uncja (okpiwancja),
-an t(umizgant).
-ariusz(ubccadariusz),
-ita(Lechita),
-izm//-yzm (wszystkoizm,zamordyzm),
-ia(luteria),
-jusz(utracjusz),
-us(opijus),
W słowotwórstwie przymiotników wiele formatów sufiksalnych ma genezę łacińską , ale występują one w polszczyźnie w postaci morfologicznie zaadaptowanej np. -al-ny(lac.-alis->generalny jadalny), icz-ny(iac. -icus-> fan tas tyczny, polityczny, usta wiczny), -yl-ny(lac. -ilis->infanlylny,gnilny),-ij-ny//-yj-my(lac.-ia,-io->apelac}jny,melodyjny), iń-ski//-yń-ski(lac.-inu$-
>florentyńskijtarościński).
Sufiksem czasownikowym , zwierający łaciński genetycznie morfem jest -izować. Powstał z zaadaptowanych rzeczowników zakońcoznyeh na -izm/7-yzm. np. polonizm-polonizować.
Istotny jest też strukturalny wpływ w zakresie słowotórstwa jest model złożeń grccko-łacińskich. upowszechniony przez Jana Kochanowskiego np. bialogrzywy,
bialoskrzydty, chlapo byk, dobro rzecyćjra szk opis,pis orym.szeroko wladny, wiatronogi, wodolejca, zl otoczynny.
FLEKSJA
Trwałym zapożyczeniem z łaciny jest końcówka -a w M. i B. łm.rzeczowników męskich n^.absurda,adresa,afekta,akta,amfiteatra,anonsa.chcraktera,dcj'ekta,dogmata,dokumenta,.noktur an a,organ a, organ iztna.procesa.produkta, rekwizyta.sakram en ta, ta ten (a, wolumenu. Na początku łączyła się z rzeczownikami pochodzenia obcego, ale jej aktywność była tak duża. że zaczęła występować także z rzecz. pochodzenia rodzimego
T\p.cltrosta,cienia,ciosa,rękopisa,dziesiątka,golenia,kę'saliścia,okresa,podwórca,pomysła,pułka,rze mienia,umysłu,urzęda,zakątka,zwierza,iurawia,iy wolu.
OKRES NOWOPOLSKI( XIX-XX w)
W miarę upływu czasu, końcówka -a - w miarę zanikania połsko-łacińskicj polifonii stawała się archaizmem i współcześnie występuje tylko w odniesieniu do jednego rzeczownika w parze leksemów, w któych dystrybucja końcówek -a:-y różnicuje znaczenie: akt=akta"zbiór dokumentów": akt-akty'części utworu dramatycznego".
SKŁADNIA
Zapożyczenia funkcjonowały przede wszystkim w tekstach pisanych w XYI-XVIII wieku, chociaż pojawiają się już. w tekstach staropolskich, a definitywnie wychodzą z użycia dopiero w wrieku XIX. Należy wymienić nast.konstrukcjc:
a) accusativus cum infinitivo : widzicmy pszczoły miód robić,
b) dativus tivus aucioris (celownik pożytku)- Bogu rodzica, Matka dzieciom.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
W niniejszej książce omówione zostały znaki i tablice, które dzieci mogą zobaczyć w miejscach public
Zarządzanie a dowodzenie... 293 tylko, które dopuszczone do tego zostały ustawą lub wydanym na jej p
Poziom podstawowyZadanie 21. (1 pkt) Na mapie Polski zaznaczono główne rejony występowania typu gleb
Gleby na terenie Polski zdominowane są przez gleby brunatne, bielicowe i rdzawe, które występują na
jak i czytaniu literowe i interpunkcyjne znaki brajlowskie oraz podstawowe znaki brajlowskie
Mechanika Gruntów obejmuje teoretyczne podstawy zjawisk, które występują w gruncie stanowiącym
Mechanika gruntów Mechanika Gruntów obejmuje teoretyczne podstawy zjawisk, które występują w gruncie
skrypt126 129 Lepkość kinematyczną T
więcej podobnych podstron