DSC05667

Jedno wiąże się ze sprawy Dziewczyny ukazującej się jako trzecie widmo. Zaznaczono już wyżej, że między ujęciem jej poetyckim w Dziadach a ujęciem bohaterki w balladzie To lubię zachodzi związek wyraźny i bliski. Tu i tam występuje widmo młodej pasterki pokutującej po imierci. Tu i tam przyczyną pokuty jest jej oziębłość miłosna, wina niewzajemności; w obu wypadkach u dna postępowania winowajczyni leżała próżność, pragnienie pochlebstw, zarozumiałość, „mama duma". Tu też i tam ratunkiem dla pięknej pokutnicy byłaby życzliwa pomoc ze strony któregoś z młodzieńców — słowa: „to lubię", w odpowiedzi na psotę, czy też upragnione pochwycenie za ręce i postawienie na ziemi.

Zachodzą wszelako i różnice. Przede wszystkim w etosie ujęć. W To lubię opowieść ma podźwięk raczej żartobliwy, jest elementem zabawy towarzyskiej, jako jeden ze sposobów w zabiegach miłosnych:

ja na dobranoc żegnając Marylę,

Taks straszyłem ballady

Sprawa zatem jest grą „na niby".

Zjawa zaś w Dziadach ma charakter poważny, sakralny, nu odsłonić i zilustrować pewną prawdę moralną, dotyczącą powinności człowieka w przebiegu znojnego żyda. Zgodnie z tym zdarzenie zostało tu wysublimowane, pozbawione realnej, poziomej zwyczajności. O Maryli z ballady dowiedzieliśmy się, że ojciec jej to „pierwszy urzędnikwpowiecie", że zatem należała do elity społecznej. Karusia z Dziadów zaś była pasterką, pochodziła „z tej wioski". Ale poza tym osoba jej została obrana z szczegółów realnych, ujawnia się tylko w kategoriach poetyckich i moralnych. A następnie wyraz poetycki postaci ileż jest w Dziadach bogatszy, bardziej zróżnicowany. Zastosowano w tym ustępie poematu wiclopostadowe przeplatanie elementów — lirycznych, narracyjnych i dramatycznych, wydobyto śpiewność wiersza, a poezję sprzymierzono z muzyką: występują duet, aria i rccitativo.

Jeżeli to wszystko weźmiemy pod uwagę, nie będziemy mieć wątpliwości, które z tych dwu ujęć pokrewnych jest bogatsze, dojrzalsze, artystycznie doskonalsze, a więc — o co w tym wypadku idzie przede wszystkim — które jest chronologicznie późniejsze; które pierwszym szkicem, a które utworem wykończonym. Kiedy zaś przypomnimy, że ballada To lubię jcu utworem ze schyłku grudnia 1819 r., możemy przyjąć śmiało, że pierwotna wersja Dziadów sformowała się w czasie późniejszym. Po żartobliwej, galanteryjnej balladzie wygrana na wyższym registrze scena obrzędowego moralitetu łatwa jest do pomyślenia; porządek odwrotny zaś musi być odrzucony bez większych zachodów. W ten sposób ustalilibyśmy wysoce prawdopodobny termin a ęue: pierwsza wersja Dziadów powstała po grudniu 1819 r.

O ile zaś później? Czy termin ad jucm w obrębie roku 1820 jest możliwy do bliższego sprecyzowania? Oto pytanie dalsze. Nic ma co taić, że zarazem trudniejsze.

W tym kłopocie tekst pierwiastkowy sam w sobie nic pomoże nam już w niczym a niczym. Musimy więc chyba posłużyć się wskazówką pośrednią. Sięgnąć po nią trzeba dość daleko, ale można żywić nadzieję, że nie będzie zwodnicza.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
page0064 54 8. DICK,STEIN. Zaznaczyliśmy już wyżej, że zarzut ze stanowiska filozoficznego nie jest
45475 lincoln ilkustracja004 9. Fotografia Williama Walace (Williego). Urodził się jako trzeci syn
DSC05678 (2) To sai znaczy, że wstawka ma się spoić z następując? po niej scen? końcową, sceną z Wid
skanuj0059 (17) 122 Nowe ruchy społeczne ści, z którą się norma wiąże, chyba że znaleziony został in
img062 (36) Często włośnica występuje w tym samym czasie u grupy osób, w określonym rejonie, co wiąż
skanuj0038 Ścisk wiąże się to ze stwierdzeniem, iż wiedza z zakresu praktyki pracy socjalnej nic ma
skanuj0059 (17) 122 Nowe ruchy społeczne ści, z którą się norma wiąże, chyba że znaleziony został in
Problem ironii wiąże się niewątpliwie z Bachtinowską problematyką gatunków mowy . Wspomniałem już, ż
IMG 05 Istota hotelarstwa Gaworecki podkreśla, że zakres usług hotelarskich iest zróżnicowany co wią
kral! c) // = 70 m dg = 3,00 m: d(l = 3,00+2 ■ 0,015 • 70 = 5,1 m. Ze zbieżnością wewnętrzną komina

więcej podobnych podstron