File0006

138

Struktura ludności według pici, i cieku i stanu cywilnego

R y sunek 4.4.

Struktura ludności Polski według: pici i wieku w latach 1950, 1960, 1970

	1950
wiek
85*	- ^M	K
80-84
76-79	. I
70-74	I	1
65-69	1
65-64	r	_L
55-59	r	1,
60-54	r	I
45-49	1	I
40-44
35-39	1	i
30-34	1
25-29	1
20-24	1
15-19
10-14	' i	T
5- 9	i
0- 4	L. ...

W latach

1970

T:

wiek

85* 80-8* 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5- 9 0- 4

c=—-0,5 min osób

Źródło: Rocznik Demograficzny 1945—1960, s. 49; Rocznik Demograficzny 1971, s. 87.

ślonych grup wieku w ogólnej liczbie ludności. W zależności od przyjętej klasyfikacji grup wieku rozporządzać możemy większą lub mniejszą liczbą owych mierników.

W przypadku gdy dążymy do maksymalnie syntetycznego opisu badanej populacji, zachodzi często konieczność obliczenia jednej ogólnej charakterystyki liczbowej. Ze względu na bardzo częste występowanie^ otwartych przedziałów wieku, możliwości obliczania np. średniej arytmetycznej są ograniczone. Najczęściej stosowaną charakterystyką ogólną pa=_^ pulacji jest mediana icieku, obliczana na podstawie wzoru interpolacyjnego, który może być stosowany nawet wówczas, gdy pierwszy i ostatni przedział klasowy wieku są otwarte (np. poniżej 15 lat lub 60 i więcej lat).

Wyróżniamy zazwyczaj trzy etapy analizy zmian struktury wieku ludności: *

1) analizę zmian struktury wieku dziecięcego (problem żłobków, przedszkoli, miejsc w szkołach),

2) analizę zmian struktury wieku produkcyjnego lub struktury wieku rozrodczego kobiet (na ogół w pięcioletnich grupach wieku),

3) analizę zmian struktury wieku ludności starszej, tj. będącej w wieku 60 i więcej lat.

Związki istniejące między tymi trzema grupami badane są na ogół na podstawie współczynników wyrażających, ile osób w wieku 0—14 lat

Struktura ludności według pici i wieku

139

i 60 lub 65 lat i więcej (a więc w wieku nieprodukcyjnym) przypada na 100 osób w wieku 15—59 lub 64 lat (wiek produkcyjny). Jest to podział formalny często stosowany w porównaniach międzynarodowych. O formalnym charakterze takiego podziału decyduje to, że określony wiek nie może stanowić kryterium podziału ludności na produkcyjną i nieprodukcyjną lub utrzymywaną i utrzymującą, czynną i bierną zawodowo (zob. s. 42 i dalsze).

Szczegółowe obliczenia wymagają na ogół uwzględnienia odpowiednich współczynników aktyxvności zawodowej, które pozwalają wtedy dopiero uzyskać faktyczną ocenę np. proporcji ludności czynnej i biernej

zawodowo.

W celu liczbowego wyrażenia formalnych proporcji stosuje się lospółczynnik obciążeń demograficznych:

L_n—₁₄-rL₆-0_+_ ._1Q0 = y °—-^-100+ -■ ^L-°°" -100, (4.1)

L]S_S8 ln5-59 £>15-59

gdzie:

Lo-,4 — liczba dzieci w wieku 0—14 lat,

£'bo+ — liczba osób w wieku 60 lat i więcej, f-js—59 — liczba ludności w wieku 15—59 lat.

We wzorze (4.1) górną granicę wieku produkcyjnego i dolną granicę wieku poprodukcyjnego może stanowić 64 rok życia (można także przyjąć odmienny wiek).

Zmiany, jakim uległy odpowiednie współczynniki obliczone dla ludności ziem polskich, ilustrują liczby zawarte w tabl. 4.7.

W problematyce badania zależności między trzema podstawowymi grupami wieku ludności niepoślednią rolę odgrywa analiza procesu /demograficznego starzenia sią społeczeństwa, tj. stałego zwiększania się udziału ludności w wieku poprodukcyjnym w "ogólnej liczbie ludności. Głównymi czynnikami powodującymi takie zmiany są:

1) zmniejszająca się corocznie liczba urodzeń,

2) stałe przedłużanie się przeciętnej długości trwania życia,

3) przesuwanie się, przez kolejne grupy wieku ludności, roczników wyżowych i niżowych.

Im wyższy stopień rozwoju społeczno-gospodarczego, im wyższy poziom opieki społecznej, tym wyższe stadium procesu starzenia się ludności.

Ocenę procesu starzenia się społeczeństwa należy przeprowadzać, opierając się na dynamicznych szeregach danych, bowiem dopiero uwzględnienie zmian zachodzących w czasie pozwala na wysnucie właściwych wniosków.

* Z danych tabl. 4.7 wynika, że udział osób w wieku 60 i więcej lat jest obecnie w Polsce ponad dwa razy większy niż na początku stulecia