Habermas01
Rozdział III
Przyczynek do rekonstrukcji prawa (1): system praw
Dotychczasowe rozważania służyły propedeutycznemu celowi, żeby wprowadzić kategorię prawa, w szczegóiności prawa nowoczesnegc. z perspektywy teorii działania komunikacyjnego. Akurat krytyczna teoria społeczeństwa nie może się ograniczać do opisu relacji między norma i rzeczywistością, dokonanego z perspektywy obserwatora. Zanim w roz-aziaie VI: wrócę do tego zewnętrznego naDięcia między normatywnymi roszczeniami porządków właściwych oemoicratycznemu państwu praworządnemu i faktycznością ich społecznego kontekstu, chcę w następujących teraz rozdziałach racjonalnie zrekonstruować scimoroziimienie tych nowoczesnycn porządiców prawnych. Wycnodzę przy tym od praw. Które obywatele muszą sobie wzajemnie przyznać, jeśli chcą swoie współżycie prawowicie uregulować sroditami prawa pozytywnego. To sformułowanie wskazuje już. że system praw' jest w' całości przeniknięty' owym wewnętrznym napięciem między faktycznością i ważnością, które jest charakterystyczne dla ambiwalentnego charakteru obowiązywania prawa.
Dia nowoczesnego rozumienia prawa centralną roię odgrywa, jak zobaczyliśmy w pierwszym rozdziale, pojęcie prawa podmiotowego. Odpowiada ono pojęciu podmiotowej wolności działania: prawa podmiotowa (po angielsku „rights”) wyznaczają granice, w' obrębie których podmiot jest uprawniony do swobodnego potwierdzania swojej woli. Definiują one mianowicie równe wolności działania dia wszystkich jednostek czy osób rozumianych jako nosiciele praw. W artykule 4 Deklaracji praw człowieka i obywatela z 1789 roku napisano: „Wolność polega na tym, że każdy może czynić wszystko, co tylko nie jest ze szkodą kogoś innego: korzystanie zatem z przyrodzonych praw' każdego człowdeka nie napotyka innych granic niż te. które zapewmiaią korzystanie z tych samych praw innym członkom społeczeństwa. Granice te mogą być zakreślone tylko drogą ustaw'_y”, Do tej zasady nawdązuje Kant, formułując swoją ogólną zasadę prawa (Rechispńnzip), w myśl której uprawnione jest każas działanie, w którym, bądź podług maksymy którego, wolność arbitralnej woli każdego może współistnieć z wolnością każdego [innego] zgodnie z ogólną ustawą (Gesetz). Śladem tego idzie jeszcze Rawls, formułując swoja pierwszą zasadę sprawiedliwości: „Każda osoba ma mieć równe prawo do jak najszerszego systemu równych podstawowych wolność:, dającego się pogodzić z takim samym systemem wolności dla wszystkich” . Pojęcie ustawy wyjaśnia zawartą już w pojęciu prawa ideę równego traktowania: w formie ogólnych i abstrakcyjnych ustaw' wszystkim podmiotom nrzysn-gują takie same prawa.
Te podstawowe określenia wyjaśniają, dlaczego prawdo nowoczesne szczególnie nadaje się do integracji społeczeństw-' opartycr. ni gospodarce. które w etycznie zneutralizowanych obszarach działami s: skażam na zdecentralizowane aecyzje jednostkowych podmiotów' Kierującycn sit własnym interesem i zorientowanych zawrze na wdasny sukces, ^rcwo ni: może jednak czynić zadość tylko funkcjonalnym wymaganiom ziozoney społeczeństwa, musi także sprostać niepewnym warunkom społecznej mit -gracji, która dochodzi do skutku ostatecznie dzięki dokonaniom w zanresi: porozumiewania się podmiotów’ działających komunikacyjna, ‘.z: :.z:e akceptowainości roszczeń ważnościowych. Prawo nowocześni przesuw, normatywne wymagania z moralnie odciążonych jeanosie* ni reguiac:: prawne, które zapewniają tc, że wolności dżiarania dają sit zt soną nagodzić1 2. Te regulacje czerpią^ swą prawowdtość z procedur ustawodaw czej, która ze swej strony opiera się na zasadzie suwerenności ludu. Ze pomocą praw, które zapewniają obywatelom realizowanie ich autonomi politycznej, musi zostać wyjaśnione paradoksalne powitanie nrawowmośc z legalności.
J. Rawls, Theorie der Oerechiigked. wyć. cv!.. s. 8 i [w cyi. wyć. po. v mnyr. miejsce s. 344]: w reakcji na krytykę Harta (Rawls on Libery and its Priority. w: N. Daniel? (red. Reading Rawis, Oxford 1975. s. 230-252) Rawls zastąpił to sformułowaniu lnryn.. ;:ior. wcaie nie wydaje mi się lepsze: „Każda osoba ma równe prawo do w peirr wYsuirczajacegt (fuliy adequarc - przyp. tłum. ) systemu równych podstawowych wolność. Gającego- sr. nagodzić z podobnym systemem wolności dla wszystkich”. J. Rawls, The Basic Liberiier atu their Priornies, w: St. McMurrin (red.). The Tanner Lectures on Humar lamę: 'P'C.Z. Sal Lakę City 1983, s. 5. [Sformułowanie w Liberalizmie politycznym - wyć. no...3: - iazn śladem (follows) tej modyfikacji, nie jest jednak jej dokładnym powtórzemen wnrew tema co sugeruje mój przekład odnośnego wyjaśnienia R.awlsa. s. 34. przyp. 3 - rrzyt t;ur...
: E. W. Bóckenforde, Das Bild \>om Menschen in der Perspektive der heuiiger Rechi-ordnung. w: tenże. Rechi, Freiheit, Siaal. Frankfurt/M. 1991. s. 58-66.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Habermas01 Rozdział IIIPrzyczynek do rekonstrukcji prawa (1): system praw Dotychczasowe rozważania s
35671 img068 44 Rozdział II. Rzymskie definicje prawa, systematyzacje prawa i pojęcia prm^y Wolne os
82829 s 126 127 ROZDZIAŁ 5 126 natrzzakładowe, zaś w systemie źródeł prawa można zaliczyć je do źród
Habermas05 106 Rozdział III procesie stanowienia prawa; ten zaś powołuje się na zasadę suwerenności
ROZDZIAŁ IPOJĘCIE I PODSTAWOWE ZASADY PRAWA PRACY §1. Pojęcie, przedmiot i systematyka prawa pracy W
20248 Zasady Wykładni Prawa L Morawski)1 Rozdział XV. Zasady wykładni prawa międzynarodowego... Spe
Rozdział 1Wprowadzenie do GNSS Globalny Satelitarny System Nawigacji (GNSS) określa zbiór systemów
systematyki prawa prywatnego, zastosowanej w podręczniku do nauki prawa. Kodyfikacja justyniańska Pr
6 (453) Praw osób zatrzymanych, Dostępu do sądów, Prawa do sprawiedliwego procesu w rozsądnym termin
PRAWO CYWILNE - CZĘŚC OGÓLNA OPRACOWAŁA JOANNA MAJKOWSKA ROZDZIAŁ I. WPROWADZENIE DO PRAWA
DSC04541 (2) Rozdział 1 Wstęp do psychologii rozwoju w ciągu życia ■<a taj1 ba dziej systematyczn
img098 ROZDZIAŁ IVSYSTEMY DYDAKTYCZNE Dydaktyka ogólna, podobnie jak każda nauka, zmierza do opracow
więcej podobnych podstron