IMG#25
Ponadto, niektórzy badacze skłonni są różnic oceniać wpływ nawet tego samego zespołu przyczyn w zależności- np. od wieku uczniów. Zdaniem tych'autorów, dla dzieci . w wieku szkolnym decydujące jest działanie czynników pedagogicznych. Z badań radzieckich nad wpływem dziedziczności, środowiska i rozwoju psychicznego uczniów wynika na przykład, że wpływ czynników dziedzicznych i.środowiskowych, określających zmienność takiego czy innego procesu psychicznego, będzie różny w różnych etapach rozwoju. Jeśli więc we „(...) wczesnych etapach rozwoju takie właściwości psychiczne, jak pojemność i trwałość pamięci, koncentracja uwagi itp., mogą być związane z zadatkami wrodzonymi, to w późniejszych etapach, w miarę zmian ich struktury, taka zależność będzie znacznie mniejsza”27. ‘ ,y<&
Z dotychczasowej analizy wynika, że niepowodzenia szkolne są wytworem wielu złożonych grup przyczyn społecznych, ale także pojedyncze czynniki determinują występowanie tego zjawiska. Przykładowo.- spośrpd kompleksu przyczyn społeczno-ekonomicznych złe warunki materialne są w ustroju kapitalistycznym znacznie częstszą przyczyną niż w ustroju socjalistycznym. Również w odmiennych warunkach ustrojowych,' które decydują o polityce zatrudnienia, różny jest wpływ pracy zawodowej obojga rodziców na losy szkolne ich dzieci.
Wyników dawniejszych badań nad społeczno-ekonomicznymi uwarunkowaniami zjawiska niepowodzeń szkolnych nie należy więc odnosić mechanicznie do warunków współczesnych i czynić z nich jedynej podstawy do formułowania aktualnie obowiązujących uogólnień. Co więcej, badania tego rodzaju trzeba co pewien czas powtarzać, a ich rezultaty stale weryfikować i uzupełniać. Zmieniające się bowiem szybko warunki społeczne, ekonomiczne, kulturalne itd. wpływają modyfikująco na losy uczniów, sprawiając, że środki zaradcze — aktualne i słuszne „na dziś” — mogą okazać się zupełnie nieprzydatne „na jutro”. _ ^ *■
Inaczej natomiast przedstawia się sprawa wyników badań psychologicznych i dydaktycznych. Proces przemian w zakresie form i metod pracy dydaktycznej — aczkolwiek związany z przemianami społeczno-ekonomicznymi — nie przebiega jednak tak szybko jak one. Tak np. zasady i metody pracy dydaktycznej, których wpływ na efektywność nauczania wielu badaczy uważa za bardzo istotny, ulegają stosunkowo wolno przeobrażeniom. Jeszcze powolniejszym zmianom podlegają zadatki dziedziczne, od których również uzależniony jest rozwój psychiki dziecka, zwłaszcza w późniejszych okresach jego życia. ■
Dlatego też niektóre rezultaty dotychczasowych badań ńad psychologicznymi i dydaktycznymi przyczynami niepowodzeń szkolnych są ciągle jeszcze aktualne. Można do nich zaliczyć ustalenia dotyczące: . . .
• złożonego charakteru różnorakich przyczyn braku postępów uczniów w nauce;
• związku między poziomem rozwoju umysłowego dzieci a warunkami spoieczno--ekonomicznymi, w jakich one żyją;
*’ A. R. Łuria Dziedziczność, środowisko i rozwój psychiczny. „Wychowanie" 1962, nr 5. Por. takie pracę zbiorową pod red. M. Chojeckiej, J. Sercjskicgo i L. Zdunkiewicza Przyczyny niepowodzeń szkolnych w świetle badań lekarzy, pedagogów I psychologów. Materiały z VI Międzynarodowego Sympozjum Higieny i Medycyny Szkolnej. Warszawa 1975, WSiP.
• stosunkowo nieznacznego wpływu pozasomatyc&iycb zadatków wrodzonych ńa losy szkolne uczniów normalnie rozwiniętych;
• uznania niekorzystnych warunków materialnych zą statystycznie rtieistotną jprzyv czynę niepowodzeń szkolnych w społeczeństwie socjalistycznym;
• doniosłego wpływu szkoły i rodziny na postępy uczniów w nauce;
• wyraźnego związku niepowodzeń szkolnych z różnymi postaciami zaburzeń w ża-chowaniu się dzieci i młodzieży;
• korzystnego wpływu nauczania problemowego i zespołowego na wyniki pracy dydaktyczno-wychowawczej.
§ 2. DYDAKTYCZNE ŚRODKI WALKI Z NIEPOWODZENIAMI SZKOLNYMI
Na usunięcie niektórych przyczyn niepowodzeń szkolnych, takich jak np. brak należytej opieki nad uczniem ze strony rozbitej rodziny, niekorzystne warunki materialne lub mieszkaniowe rodziców ucznia itp., nauczyciel ma zazwyczaj niewielki wpływ i jego możliwości dźiałąnią w tej dziedzinie są na ogół ograniczone. Stosunkowo duże możliwości ma on natomiast w zakresie przeciwdziałania tym przyczynom niepowodzeń szkolnych, które tkwią „w nim samym oraz w narzędziach jego pracy”.
Dlatego też do podstawowych dydaktycznych środków zapobiegania i zwalczania niepowodzeń szkolnych należy zaliczyć:
• profilaktykę pedagogiczną, w tym nauczanie problemowe i nauczanie grupowe;
• diagnozę pedagogiczną, a przede wszystkim posługiwanie się takimi sposobami poznawania uczniów oraz kontroli i oceny wyników nauczania, jakie pozwalają na możliwie natychmiastowe wykrywanie powstających luk w wiadomościach, umiejętnościach i nawykach każdego uczni$
i terapię pedagogiczną, a zwłaszcza wyrównywanie wykrytych zaległości w zakresie opanowanego przez uczniów materiału programowego poprzez indywidualizację nauczania na lekcji oraz w drodze organizowanych przez szkolę zajęć pozalekcyjnych w grupach wyrównawczych.
PROFILAKTYKA PEDAGOGICZNA
Wyniki procesu nauczania i wychowania zależą w poważnej mierze od stosowanych przez nauczycieli form i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej. Do rzędu tych form i metod, które przyczyniają się skutecznie do wzrostu efektywności pracy szkoły, należy — jak wynika z przeprowadzonych już. i udokumentowanych badań — nauczanie problemowe. Praca uczniów (na lekcji) w kilkuosobowych zespołach nad określonymi problemami o charakterze praktycznym lub teoretycznym powoduje wzrost zainteresowania nauką, wdraża do kolektywnego przezwyciężania trudności, stwarza liczne okazje do wymiany poglądów, wyrabia krytycyzm myślenia, uczy'racjonalnych metod planowania i organizacji wysiłków itd. Dlatego też nauczanie problemowe w zespołach stanowi jeden t naj-
225
15 podstawy dydaktyki ogólnej
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
le jest w dziejach utopii tematów trwałych. Tak wiele, że niektórzy badacze skłonni są mówić, że
IMG25 fPvtanie 22Drgania mechaniczne ogólne są to < a) przenikające do organiz
IMGw04 sprawiedliwość być miała. Niektórzy z teoretyków skłonni są nie nazywać postawami takich odni
IMG25 fPvtanie 22Drgania mechaniczne ogólne są to < a) przenikające do organiz
23122 słow043 nikacli. Badacze skłonni są tu zazwyczaj widzieć ślady konstrukcji przysłupowcj, w któ
IMG?50 mm O cd 1 foto] i Sienkiewicza oraz protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o Tego samego d
IMG73 (4) 4.13. IFN-a i IFN-/3: » a) wiążą się z komórką docelową za pośrednictwem tego samego rece
Oba promienie wychodzące ze szczelin S i i S2 są zgodne w fazie, gdyż pochodzą z tego samego czoła f
Oba promienie wychodzące ze szczelin S, i S2 są zgodne w fazie, gdyż pochodzą z tego samego czoła fa
więcej podobnych podstron