zoologia kregowcow krew0

Kye. 129, Schemat uęzla włókna nerwowego w mikroskopie elektronowym: 1 włókno osiowe, 2 - blaszki osłonki mielinowej. 3 - cv-toplazmn lemocyni, 4 - wypustki cytoplazma-lyczne, ó - mitoehondria. 6 - włókna kolagenowe. Według Robertsona

rej włókna kolagenowe tworzą pasma o przebiegu podłużnym (budowę nerwów obwodowych omówiono w rozdziale: Układ nerwowy).

Włókna nerwowe niielinows ośrodkowe, występujące w istoeie białej rdzenia kręgowego i mózgowia, wykazują pewne różnice w porównaniu z włóknami obwodowymi. Nic mają one pochewki łącznotkankowej, którą zastępuje tkanka glejowa. Miejsce lemocytów zajmują oligodendrocyty (patrz dalej) typowe dla ośrodkowego układu nerwowego. Poza tym nic stwierdza się obecności wcięć micliny w obrębie osłonki mielinowej. Przerwy' w osłonce mielinowej znajdują się głównie w miejscach, w których włókna nerwowe rozgałęziają się lub od których odchodzą kolateralia.

Odnowa włókien nerwowych

W przypadku przerwania anatomicznej ciągłości włókna nerwowego, np. przez przecięcie, zmiażdżenie itp., zostaje ono podzielone na dwie części: ośrodkową, połączoną z komórką nerwową, oraz obwodową, która utraciła łączność z komórką.

Część ośrodkowa ułega zwyrodnieniu wstępującemu, które polega na tym, że komórka nerwowa zaokrągla się i pęcznieje, jądro komórkowe zajmuje położenie obwodowe, a grudki substancji zasadochlonnej zanikają (tigroliza). W przypadku bardziej rozległego uszkodzenia włókna nerwowego stopień zwyrodnienia części ośrodkowej może być tak duży, że cały neuron przestaje istnieć.

W części obwodowej ma miejsce zwyrodnienie zstępujące, w którego wyniku ulega rozpadowi włókno osiowe i osłonka mielinowa, a resztki zostają sfagocyto-wanc przez makrofagi. W tym stadium zachowujące się nadal lernocyty tworzą rodzaj pochewki, otaczającej produkty rozpadu włókna osiowego i osłonki ntie-linowej. Równocześnie stopniowemu zanikowi ulega odnerwionc włókno mięśniowe (iyc. 130).

Punktem wyjściowym dla odnowy włókna nerwowego są Jemocyty zarówno 200 części ośrodkowej, jak też obwodowej, które mnożąc się, wytwarzają pasma zwa-

Hyc. 1311. Sclicniiit zwy rodnienia i nrthudnwy włókna nerwowego: / - prawidłowy neuron z włóknem nerwowym unerwiającym włókno mięśniowe. 2 - zmiany zwyrodnieniowe zachodzące w części ośrodkowej i obwodowej włókna nerwowego, 3 - oznaki zaniku włókna mięśniowego, mnożące się lemocyty wytwarzają łaśmy, do któiych wrasta odnawiające się włókno osiowe, 4 - odnowione włókno nerwowe, 5 - skutki utrudnień w odnowie włókna nawowego. Według Willisa

nc taśmami. Z zachowanego kikuta części ośrodkowej zaczyna wzrastać włókno osiowe, podążając wzdłuż przebiegu taśm. W początkowym odcinku włókno może tworzyć rozgałęzienia. Rozrost włókna osiowego jest poprzedzony wzmożoną syntezą białka w obrębie perykarionu oraz zwiększeniem iiczby grudek substancji zasadochlonnej, z równoczesnym powrotem jądra komórkowego do części środkowej komórki. W końcowym etapie dokoła nowo utworzonego włókna osiowego przy udziale Icmocytów powstaje osłonka mielinowa, a unerwione włókno mięśniowe powraca do normy (ryc. 130). Szybkość wzrostu odnawiającego się włókna osiowego wynosi zaledwie 0,5-3 mm na dobę.

Jeżeli w miejscu uszkodzenia włókna nerwowego powstaje blizna iączno-tkankowa lub odstęp między jego obu częściami jest zbyt duży albo też gdy nastąpi ich przesunięcie względem siebie, odnowa włókna nerwwego staje sie utrudniona. Włókno osiowa bowiem nie może osiągnąć części obwodowej włókna nerwowego (ryc. J30). W zwuazku z tym wyrastające z kikuta części ośrodkowej włókno osiowe wytwarza widoczne makroskopowa węzły, zwano nerwiakami (neuriiioma). Ponadto tkanka bliznowata, która z biegiem czasu ulega zagęszczeniu, wywiera ucisk na włókna osiowe. Wywołuje to uczucie silnego bólu, który można usunąć jedynie przez wycięcie blizny, co równocześnie stanowa warunek do prawidłowego przebiegu regeneracji.

301