0196

Bogdan Rąakowski - BHP w praktyce Rozdział 7

• psychologia pracy,

• antropologia,

• organizacja pracy,

• nauki techniczne,

• medycyna pracy,

• ochrona środowiska,

• bionika,

• pedagogika pracy,

• socjologia pracy,

• estetyka,

• prawo ergonomiczne.

Często cel ergonomii określa się jako zapewnienie człowiekowi dobrego życia, zadowolenia, poczucia bezpieczeństwa i komfortu psychicznego, jakiego może on doznawać z chwilą stworzenia mu optymalnych warunków do pracy, wypoczynku i w ogóle do życia.

Ergonomia może uczynić wiele dla poprawy jakości życia człowieka przez permanentne i sterowane przez naukę stwarzanie najkorzystniejszych warunków do niezawodnego funkcjonowania układu człowiek - technika dzięki obustronnemu przystosowaniu jego elementów. Przy tak określonym celu zadania ergonomii można najogólniej ująć w dwóch punktach:

• opracowanie planów i programów działań dla nauk technicznych, aby dostosować technikę nie tylko do możliwości psychofizycznych człowieka, lecz także do jego potrzeb i oczekiwań,

• opracowanie planów i programów działań dla nauk społecznych, aby przygotować człowieka do roli nie tylko twórcy techniki (ergonomicznej), ale także do roli konsumenta, umiejącego z niej korzystać i doceniać jej wartości.

Konsekwentne wdrażanie wyników badań ergonomicznych przy projektowaniu maszyn, urządzeń i narzędzi oraz przy urządzaniu stanowisk pracy i kształtowaniu materialnego środowiska pracy przynosi istotne i konkretne efekty.

Do najważniejszych można zaliczyć:

• zmniejszenie znaczenia różnic indywidualnych, tzn. im bardziej cechy maszyn, urządzeń i narzędzi są przystosowane do przeciętnych możliwości człowieka, tym większa jest liczba osób, mogących te maszyny obsługiwać i tym mniejsza jest potrzeba badań selekcyjnych, eliminujących osoby o mniejszej sprawności fizycznej i psychicznej,

• zmniejszenie znaczenia czynnika szkolenia zawodowego, tzn. krótsze szkolenie umożliwia osiągnięcie niezbędnej sprawności zawodowej,

• zmniejszenie zmęczenia pracą,

• zwiększenie wydajności pracy,

• zapobieganie patologicznym skutkom wykonywania pracy, ograniczenie ilości chorób zawodowych,

* znmiejszeiiie liczby wypadków przy pracy - szacuje się, że około 85% wypadków wiąże się z działalnością człowieka, a przede wszystkim z nieodpowiednim zsynchronizowaniem maszyn z możliwościami psychofizycznymi człowieka.

GŁÓWNE KIERUNKI DZIAŁANIA ERGONOMII

Stan wdrożeń ergonomii do praktyki jest jeszcze niezadowalający. Jednym ze źródeł kłopotów, jakie przechodzi współczesna ergonomia, jest brak dokładnego roz-różnienia pomiędzy:

• badaniami podstawowymi, badaniami stosowanymi i zastosowaniem ergonomii,

• ergonomią korekcyjną i koncepcyjną,

• ergonomią warunków pracy i ergonomią wyrobów.

Ergonomia korekcyjna zajmuje się analizą już istniejących stanowisk pracy z punktu widzenia ich dostosowania do psychofizycznych możliwości pracowników oraz formułowaniem zaleceń mających na celu polepszenie warunków pracy, zmniejszenie istniejących obciążeń, a także poprawę wydajności i jakości pracy.

W praktyce podejście korekcyjne stanowi kontynuację i rozwinięcie funkcji specjalisty bhp, lekarza higienisty czy racjonalizatora pracy, nadzorujących usuwanie stwierdzonych niedomagań poprzez formułowanie odpowiednich zaleceń (poprawa parametrów środowiska materialnego pracy, eliminacja nadmiernych obciążeń psychofizycznych itp.).

Ergonomia koncepcyjna - jej celem jest takie zaprojektowanie narzędzia, urządzenia, maszyny czy wreszcie całego obiektu przemysłowego, aby spełniał on podstawowe wymagania ergonomii.

Badania prowadzone w ramach ergonomii koncepcyjnej mają charakter badań podstawowych, dominuje w nich eksperyment. Badania te będą dominowały w przyszłości, gdyż łatwiej (przy nowoczesnej technice) wprowadzić wymogi ergonomiczne do koncepcji projektu niż korygować praktyczny rezultat projektowania nieergonomicznego. Oczywiście oba kierunki badań muszą być ze sobą ściśle powiązane.

Badania prowadzone w ramach ergonomii wyrobów mają charakter zastosowań ergonomii. Zastosowania te mogą być realizowane w procedurach korekcyjnych lub koncepcyjnych. Również pojęcie ergonomii warunków pracy mieści się w zakresie zastosowań ergonomii.

389