062 063

ROZDZIAŁ VI

SAMORZĄD TERYTORIALNY JAKO REALIZATOR ZADAŃ ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Literatura — Agop&owkz A. Zarys prawa samorządu terytorialnego. Katowice 1994; Blaś M. (red). Studia nad samorządem terytorialnym. Wrocław 2002; Chmaj M. (red.). Uksykon samorządu terytorialnego. Warszawa 1999: Chmaj M. (red). Słownik samorządu terytorialnego. Lublin 1997: Cieślak St. System organizacji i funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Przemyśl 1999: Dolara S. (red). Funkcjonowanie samorządu terytorialnego. Diagnozy i perspektywy. Opole 1997: Dołntckl B. Nadzór nad samorządem terytorialnym. Katowice 1993: Dołnickl B.. Samorząd terytorialny. Kraków 2001: Dolnkkl fi. Samorząd terytorialny. Zagadnienia ustrojowe. Kraków 1999: Dudzik S, Działalność gospodarcza samorządu terytorialnego. Problematyka prawna, Kraków 1998: Gilowska Z. Któreś L. Sowiński fi. Samorząd terytorialny a standardy europejskie. Warszawa 1993: Izdebski ft. Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności. Warszawa 2001: Jeżowski J. (red.). Gmina w wybranych państwach Europy Zachodnie). Wrocław 1995: Leoński Z.. Samorząd terytorialny w RP. Warszawa 2002: Młynarczyk A. Gospodarka finansowa samorządów lokalnych. Poznań 1993; Niewiadomski Z (red.). Samorząd terytorialny, ustrój i gospodarka. Bydgoszcz 2001: Niewiadomski Z.. Samorząd terytorialny w warunkach współczesnego państwa kapitalistycznego. Warszawa 1988: Niewiadomski Z, Ustrój samorządu terytorialnego l administracji rządowej po reformie. Warszawa 1998: Nowacka fi. Samorząd terytorialny w administracji publicznej. Warszawa 1997: Plekara A. Niewiadomski Z. (red.). Samorząd terytorialny. Zagadnienia prawne i administracyjne. Warszawa 1998: Piekarz A. Samorządność, samorząd, rozwój. Warszawa 2000: SzreniawskiNtczyporuk Nadzór nad samorządem terytorialnym Iw-.) Ustrój administracji publiczne), pod red. E.J. Nowackiej. Warszawa 2000.- Szreniawski /.. Niektóre teoretyczne problemy samorządu terytorialnego Iw.) Edukacja samorządowa, pod red. B. Jastrzębskiego. Olsztyn 1997: SzreniawskiSamorząd w Polsce dawniej I dziś Iw:) Folia Societatis Scientianim Lubllnensis. vol 33. Hum.. Lublin 1993: Tamo J.P. (red.). Samorząd terytorialny w Polsce. Warszawa 2002: Ura fi. Pozycja prawna pracowników terenowe) administracji rządowej i samorządu terytorialnego. Lublin 1995: Wykrytowlcz S. (red.). Samorząd w Polsce - istota, formy, zadania. Poznań 2001t Zdyb M. Samorząd a państwo. Nadzór nad samorządem terytorialnym. Lublin 1993; Zlęba-Zalucka H. (red.). Samorząd terytorialny RP po reformie ustrojowej. Rzeszów 1999.

Akty prawne—Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie terytorialnym (gminnym) (Dz. U. Nr 16. poz. 95 ze zm.)i usuwa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (Dz. U. Nr 91. poz. 578 ze zm ): ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa (Dz. U. Nr 91. poz. 576 ze zm.): usuwa z dnia $ czerwca 1998 roku o administracji rządowej w województwie (Dz. U. Nr 91. poz. 577 ze zm ): usuwa z dnia 26 lipca 1998 roku - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Oz. U. Nr 95. poz. 602 ze zm.): usuwa i dnia 15 września 2000 roku o referendum lokalnym (Dz. U. Nr 88. poz. 985 ze zm.): usuwa z dnia 20 czerwca 2002 roku o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza I prezydenu mtasu (Dz. U. Nr 113. poz. 984 ze zm.).

Zarówno w Polsce. Jak i w większości rozwiniętych państw świata znaana rola w realizacji zadań administracji publicznej przypada samorządowi ^Źspóiczesna teoria definiująca ogólnie samorząd stwierdza, te jest to forma organizacji wyodrębnionej grupy społecznej, dzięki której może ona decydować w granicach prawa o istotnych dla niej * sprawach, działając bezpośrednio lub za pośrednictwem demokratycznie wybranego i funkcjonującego przedstawicielstwa, oraz podkreśla, te podmiotem samorządu Jest określona społeczność wyodrębniona na podstawie wspólnych interesów.

£ istnieje wiele rodzajów samorządu. Rótne definicje z reguły akcentują problematykę własnej organizacji, dostęp do członkostwa, samodzielności i demokracji, co stwarza możliwość wyróżnienia na podstawie wybranych kryteriów różnych rodzajów samorządu. Podstawowym kryterium jest rodzaj więzi łączących określoną grapę społeczną, umożliwiający wyróżnienie m.in. samorządu terytorialnego, czyli oportegp na wspólnym zamieszkaniu, na więzi pracy. np. pracowniczego, gospodarczego, rzemieślniczego. na więzi zawodu, np. lekarskiego, adwokackiego, czy innych powiązań, np, akademicki. uczniowski, studencki, narodowościowy, wyznaniowy, działkowców. Kryterium sposobu powstawania umożliwia wyróżnienie samorządów tworzonych z mocy prawa, w których członkostwo jest obowiązkowe, np. załogi przedsiębiorstwa państwowego, prokuratorski, oraz tworzonych przez zainteresowanych, np. rzemieślniczy. Kryterium usytuowania pozwala na wyróżnienie samorządów działających w instytucjach państwowych, np. sędziowski, iub poza nimi. np. notarialny- Kryterium historyczne pozwala na wyróżnienie samorządów istniejących od dawna, np. rzemieślniczego nawiązującego do tradycji średniowiecznych. I stosunkowo nowych, których przykładem może byC samorząd działkowców tworzony w latach osiemdziesiątych. Rozróżnienie na podstawie struktur umożliwia wyodrębnienie samorządów Jednostopntowych. np. pracownicze, uczniowskie, dwustopniowych, np. rolnicze, radców prawnych, i trzystopniowych, np. akademicki, adwokacki, rzemieślniczy.

Samorządy działają z reguły na podstawie specjalnych ustaw, stwarzających prawne podstawy Ich organizacji, zadań I metod działania, ale np. samorządy studenckie I akademickie działają na podstawie ustawy o szkolnictwie wyższym, regulującej zagadnienia tych samorządów obok innych zagadnień związanych z działalnością szkól wyższych. - B

Uwypuklenie realizacji Interesów jednostkowych, środowiskowych czy ogólnych, znaczne różnice w metodach działania, zasięgu czy zadaniach, o których mówią jut same nazwy. np. aptekarski, spółdzielczy, pielęgniarek i położnych, działkowców, lekarsko-weterynaryjny, gospodarczy, uczniowski, rodzicielski w szkołach podstawowych I średnich, obowiązki I uprawienia nierzadko wykraczające poza zasięg skupionych w nich członków, np. reprezentowanie Interesów na zewnątrz wobec władz państwowych, szerzenie zasad środowiskowe) etyki I pielęgnowanie tradycji, dbanie o prestiż, podnoszenie kwalifikacji I umożliwianie wykonywania zawodu -świadczą o wielkiej różnorodności samorządów oraz ich olbrzymiej roli w całokształcie funkcjonowania współczesnego państwa 1 społeczeństwa, a tamie oczekiwaniach na rezultaty Ich działania.