10004

MMII WSTĘI*

lakżc i nnsli swych bohaterów, ale nie przyznaje sobie k₀ potencji bezwzględnego, nieodwołalnego sędziego. Ni_c to oczywiście, że pisarz zrezygnował z kryteriów moralny^ i społeczno-obyczajowych wartoścowama. Czytelnik Lalki*i" ma wątpliwości, że pan Ignacy to człowiek zacny, a Marusze, wicz jest łajdakiem. Starski szubrawcem ltd. W narracji j_c<i. nak nie znajdziemy ani górnych pochwal Rzeckiego (chwali _co pani Misie wieżowa, czasem Wokulski), ani gromów na Marusze wieża (to zostawia narrator paru postaciom poszkodowanych). W narracji znajdziemy uśmiechliwe zaciekawienie starokawalerskimi słabostkami i anachronicznymi zwyczajami starego subiekta, zafrasowaną ironię w referowaniu zachowań Maruszewicza itd.. a przede wszystkim dbałość o rzeczowe — .jakbyśmy przy tym byli" opisanie. Narrator najchętniej przyjmuje postawę obserwacyjną. Niekiedy poddaje się nastrojowi chwili, niekiedy z tego nastroju żartuje. Są momenty. gdy sekunduje bohaterom do tego stopnia, że ogląda świat ich oczyma: gdy Wokulski odbywa spacer po Powiślu i gdy

polega nie na tworzeniu kombinacji fantastycznych nic n i orze yrazow, ale na sumiennym oglądaniu rzeczy co najmniej z dwóch

stron: dobrej i /lej. małej i wielkiej ciemnej i jasnej. Dla optymisty każdy człowiek jest „porządny , dla pesymisty każdy człowiek jest „podejrzany : humorysta /as. który bada ludzi wszechstronnie w każdym człowieku widzi coś porządnego i coś łajdackiego⁴⁹.

I dalej:

Humorysta w wielkim stylu niczego nic usiłuje /.dobyć, nikogo nie nawraca i nikomu nie ulega: on raczej obserwuje wszystko i wszystkich z pobłażliwym spokojem. Nic uznaje żadnych dogmatów, nie uważa nic za konieczne ani za niemożliwe, lecz tylko za prawdopodobne. W stosunku do natury trzyma się on tej granicy, z której równic dobrze widać namacalne faktu rzeczywistości, jak i mistyczne cienie nadzmysłowego świata⁵⁰.

W tej formule humoru i humorysty nie pomieściły się

acz w Lalce ich nie zabrakło najprzeróżniejsze odcienie wesołości i uśmiechu. W polemice jednak ze Świętochowskim chodziło Prusowi głównie o uwydatnienie takiej postawy poznawczej. która umożliwia kreowanie postaci i sytuacji jakby niezależnych od woli narratora autorskiego, zdającego się mówić: „ci bohaterowie nie są tacy, jakbym sam chciał, ale nic na to nie poradzę, bo w życiu podglądanym przeze mnie jest zupełnie podobnie: ludzie nie są tacy, jakbym chciał, by byli”.

Rzeczywistość przedstawiona uzyskiwała w' ten sposób rodzaj autonomii, a postacie, w' szczególności pierwszoplanowe, przejmowały część funkcji, jakie w „normalnych” powieściach pozytywistycznych spełniał wszechwładny narrator odautorski. I to nie tylko funkcji komentatorskich i opiniodawczych, lecz także kreatorskich: mocy ustanawiania faktografii fabularnej.

Rzecz przy tym znamienna, że im bliżej końca Lalki, tym bardziej rozszerza się autonomia postaci, a one same komplikują się, i tym bardziej szczupleje władza narratora nad światem przedstawionym.

⁴⁹    B. P r u s. Słówko o krytyce pozytywnej, s. 384.

⁵⁰    Ibidem, s. 385.

(Bolesław Prus: Lalka T I)

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
img326 Rozkład dwumianowy starta wartość n-p 40 0.1 100 0.04 400 0.01 Rys. D1.2 Rozkład dwumian
10004
10004 kfft 4? kE^L r pl. j... I    KM-m T j~
100(04 6~ A 4 lO s - 9 U
10004 (Large) Mrtwlyaptynnr 5. Metody optyczne Wykorzystują zależność wzrostu mętności roztwoiu wra
100?04 V- URZĄD PAT EN TO WY KZtCZYPOSPOlITfJ POtSKIfJ V- www.uprp.pl *7- mom)r aK111 fcflĘ] f/e
10004 PODSTAWY MOLEKULARNE podstawą dla idei tworzenia roślin transgenicznych jest obecność w
10004 Elementarne błędy Brak jasnych celów bądź ustalenia ich kolejności, ■ Brak czasu na przygotow
100 04 HARMONOGRAM ĆWK /* N / OGÓLNEJ TECHNOLOGU ŻYWNOŚCI W ROKU AKADEMICKIM 200H 200 ) (STUDIA DZIE
100 04 n %£fccłM oL-i. JU^Lsta , <X    A-^ Zu^tło po***K.ct*W CuaAO Tt«iZ«*JC C
100!04 68 K. Laslawski» Od idei Jo integracji europejskiej_ pejskiej. Odrzucił przynależność do fede
100@04 Data: Maj 2006 Rys. nr Podyplomowe Studium Architektury Krajobrazu Koncepcja zagospodarow ani
100`04 T omografla komputerowa klatki piersiowej Zmiana guzowata szozytu pkioa lewego 6x3om przylega
100?04 WEŁNA GRANULOWANA pakowana w worki po 10 kg, ciężar obj. wełny do 150 kg/m .

więcej podobnych podstron