2tom222

5. MASZYNY ELEKTRYCZNE 446

Oceny zagrożenia wybuchem pomieszczeń lub obszarów dokonują inwestorzy projektanci lub użytkownicy decydujący o procesie technologicznym.

Obiekty budowlane zagrożone wybuchem materiałów wybuchowych, czyli takie w których wytwarza się, przetwarza oraz magazynuje materiały wybuchowe lub pirotechniczne albo przedmioty wypełnione tymi materiałami, klasyfikuje się do jednej z następujących dwóch kategorii zagrożenia wybuchem: MW1 lub MW2.

Strefy zakwalifikowane przed wejściem w życie ww. Rozporządzenia są zaliczane:

1) w przypadku stref kategorii WI, w których mieszanina wybuchowa występuje stale lub długotrwale w normalnych warunkach pracy — do ZO;

2) w przypadku stref kategorii WI, w których mieszanina wybuchowa występuje okresowo w normalnych warunkach pracy oraz stref kategorii WII, w których mieszanina wybuchowa może w'ystępować długotrwale — do Zl;

3) w przypadku stref kategorii WII, w których mieszanina wybuchowa może występować jedynie krótkotrwale oraz stref kategorii Will — do Z2;

4) w przypadku stref kategorii WIV — do Z10;

5) w przypadku stref kategorii WV — do Zll.

W strefach zagrożonych wybuchem powinny być stosowane maszyny elektryczne zgodnie z obowiązującymi przepisami, przy czym w strefach:

— ZO, Zl mogą być stosowane tylko atestowane maszyny i inne urządzenia z cechą wybuchowości Ex (patrz p. 5.1.3 i p. S.2.4.7);

— Z2, Z10, Zl 1 mogą być stosowane atestowane maszyny i inne urządzenia z cechą Ex lub w wykonaniu normalnym (przemysłowym) o odpowiednim stopniu ochrony 1P oraz o temperaturze pracy nie przekraczającej temperatury samozapalenia występujących substancji niebezpiecznych.

Dla przykładu podano niektóre zasady obowiązujące przy doborze silników w zależności od kategorii zagrożenia wybuchem:

— silniki do napędu wentylatorów ssących osiowych powinny być stosowane w dowolnym wykonaniu przeciwwybuchowym,

— silniki o napięciu 6 kV i wyższym tylko budowy przewietrzanej,

— pozostałe silniki wg danych w tabl. 5.82.

W obszarach zagrożonych pożarem należy ograniczać instalowanie maszyn elektrycznych, zwłaszcza ruchomych i przenośnych, z elementami iskrzącymi.

W obszarach zagrożonych pożarem, w których występują palne materiały stałe, należy stosować maszyny elektryczne w wykonaniu normalnym z osłonami przed przedostaniem się do ich wnętrza obcych ciał stałych o stopniu ochrony co najmniej:

Tablica 5.82. Rodzaje i oznaczenia budowy silników elektrycznych o napięciu do 6 kV przeznaczonych do stosowania w pomieszczeniach i przestrzeniach zagrożonych wybuchem, wg PN-83/E-08110

Kategoria zagrożenia	Rodzaj silników
Kategoria zagrożenia	zamontowanych na stałe	przenośnych
WI	— ognioszczelne (d) — przewietrzane (p)	zabronione stosowanie
WII	dowolne przeciwwybuchowe	ognioszczelne (d)
Will	dowolne przeciwwybuchowe — klatkowe z osłoną IP55	— ognioszczelne (d) - wzmocnione (e) __
WIV	— przewietrzane (p) — klatkowe z osłoną IP65	zabronione stosowanie
wv	— przewietrzane (p) — klatkowe z osłoną IP55	klatkowe z osłoną TP65

[p4X w odniesieniu do rozruszników i maszyn elektrycznych wirujących z elementami

iskrzącymi,

lptX w odniesieniu do maszyn elektrycznych wirujących bez elementów iskrzących.

yy obszarach zagrożonych pożarem, w których występują palne ciecze lub palne materiały rozdrobnione, należy stosować maszyny elektryczne w wykonaniu normalnym _z osłonami przed przedostaniem się do ich wnętrza obcych ciał stałych o stopniu ochrony co najmniej:

— IP5X w odniesieniu do rozruszników i maszyn wirujących z elementami iskrzącymi, _IP4X w odniesieniu do ruchomych (przenośnych) maszyn wirujących bez elementów

iskrzących,

_ IP3X w odniesieniu do pozostałych maszyn elektrycznych.

Maszyny elektryczne w obszarach zagrożonych pożarem powinny być wyposażone _w odpowiednie urządzenia łączeniowe, umożliwiające wyłączenie ich spod napięcia z miejsc łatwo dostępnych, nie zagrożonych pożarem. Maszyny elektryczne użytkowane w obszarach zagrożonych pożarem powinny być tak dobrane do obciążeń prądem elektrycznym i zabezpieczone od przeciążeń i zwarć, aby temperatura każdej części maszyny, mogącej zetknąć się z materiałami palnymi o określonym rodzaju i skupieniu, nie spowodowała zapalenia tych materiałów. W obszarach, w których występują pyły i włókna palne, temperatura urządzeń powinna być niższa co najmniej o 70°C od temperatury tlenia.

Uwaga dotycząca zastosowanych oznaczeń. Oznaczanie stopni ochrony składa się z liter 1P oraz dwu cyfr, jak podano w p. 5.1.3. Pierwsza cyfra wskazuje na zapewniany przez osłonę stopień ochrony osób, a także części maszyny znajdujących się wewnątrz osłony. Druga cyfra wskazuje na zapewniany przez osłonę stopień ochrony przed szkodliwymi skutkami przedostania się wody. Jeśli w określonych warunkach nie wymaga się stosowania stopnia ochrony oznaczonego cyfrą, pierwszą lub drugą, to zamiast opuszczonej cyfry wstawia się literę X, np. IP 5X.

5.7.6.2. Odchylenia napięć, prądów i częstotliwości od wartości znamionowych

Maszyny elektryczne powinny wykonywać funkcje, do których są przeznaczone nie tylko przy znamionowych parametrach wielkości elektrycznych, ale — przy nieznacznym wzroście temperatury — również przy dopuszczalnych wartościach odchyleń napięcia i częstotliwości. Odchylenia napięcia powinny się mieścić w przedziale 0,9-^ 1,1 wartości znamionowej, natomiast odchylenia częstotliwości w przedziale 0,95-^ 1,03 częstotliwości

znamionowej.

W maszynach prądu stałego, w których pulsacja napięcia i prądu wpływa na charak-terystyki ruchowe, straty i komutację, należy ograniczyć wartości współczynnika pulsacji Prądu. Jest to realizowane przez zaprojektowanie odpowiedniego przekształtnika albo włączenie do obwodu reaktancji zewnętrznej. We wszystkich przypadkach przyjmuje się, ^ze pulsacja prądu na wyjściu z przekształtnika powinna być tak mała, by różnica pomiędzy największą a najmniejszą wartością szczytową impulsów prądu w ciągu jednego okresu nie yła większa niż 10% największej wartości szczytowej przy prądzie znamionowym.

Maszyny prądu przemiennego są zazwyczaj przewidywane (projektowane) do pracy Przy praktycznie sinusoidalnej krzywej napięcia i prądu oraz praktycznie symetrycznym układzie wielofazowych napięć i prądów.

Praktycznie sinusoidalną krzywą napięcia (lub prądu przemiennego) jest krzywa, której owolna wartość chwilowa a nie różni się od odpowiedniej wartości ą pierwszej fonicznej o więcej niż 5% amplitudy s pierwszej harmonicznej, czyli