310 311

Mapy tematyczne

Berghausa (1797-1884). Wydawcą byt niewielki wówczas, istniejący do dziś, zakład kartograficzny w tu ryńskim miasteczku Gocie. Założycielem zakładu był Justus Perthes (1749-1816). Atlas zawiera ciekawe mapy fizyczne, m in. mapy temperatury na półkuli północnej i południowej opracowane przez Alcxandra Humboldta (1769-1859) oraz mapy opadów, gęstości zaludnienia, rozmieszczenia upraw.

W tym samym czasie zaczęły się ukazywać atlasy tematyczne różnych krajów. W 1828 r. wydano Administrativ-Statistischer Atlas vom Preussischen Staate, zawierąjący 22 mapy tematyczne w skali około 1:1 500 000. Jest on godny uwagi, gdyż obejmuje 2/3 dzisiejszego terytorium Polski. Podobny pod względem treści jest Statystyczny atlas Królestwa Polskiego (1840), opracowany na podstawie materiałów zebranych w czasie wykonywania w terenie Topograficznej Karty Królestwa Polskiego, wydanej w skali 1:126 000, zwanej mapą Kwatermistrzostwa (patrz: podrozdział 7.4). Atlas składa się z 22 map tematycznych Królestwa Kongresowego w skali około 1:1 000 000. Są to m.in. mapy gleb, lasów, źródeł mineralnych, dróg, fabryk, jarmarków. Ten niezwykle cenny dla polskiej historii kartografii i geografii historycznej atlas nie został wydrukowany. Jedyny rękopiśmienny egzemplarz przechowywany jest w jednym z archiwów moskiewskich, ponieważ podarowano go carowi Aleksandrowi II.

W XIX w pojawiły się i wykształciły wszystkie podstawowe metody prezentacji kartograficznej oraz rodzaje map tematycznych, m.in. ludnościowe, rolnicze, przemysłu i komunikacyjne.

Mapy społeczno-gospodarcze pojawiły się później niż mapy przyrodnicze, gdyż do ich opracowania konieczne były odpowiednie dane, przede wszystkim statystyczne. Wprawdzie już do dzieła O zieiniorodztwie Karpatćw i innych gór i równin Polski wydanego w 1815 r., S. Staszic dołączył tabelę większych kopalń i zakładów przemysłowych, ale byty to dane jeszcze niewystarczające do opracowania mapy. W drugiej połowie XIX w. popularne stały się atlasy statystyczne, za których pierwowzór uważa się francuski Atlas de gćographie óconomigue Emila Levasseura (1824-1911), wyróżniony na Światowej Wystawie Paryskiej w 1855 r. Były to najczęściej atlasy państw, gdyż nąjłatwiej było uzyskać dane statystyczne dla takich obszarów.

Przykładem atlasu statystycznego jest praca Aleksandra Madeszy (1875-1945) - lekarza z Płocka, który sam opracował i w 1907 r. wydal Atlas Statystyczny Królestwa Polskiego z podtytułem: Zobrazowanie poglądowe stanu zaludnienia, warunków zdrowotnych, ośuiaty, stosunków rolnych i stanu ludności robotniczej w Królestwie. Na każdej z 32 tablic umieszczono kart ogram królestwa w skali około 1.3 300 000, opracowany na podstawie danych dla 74 powiatów, a na 2 tablicach - 10 guberni. Tematami map są zagadnienia spoteczno-ludnościowe: gęstość zaludnienia, narodowości, śmiertelność, place w rolnictwie, szkolnictwo, emigracja.

Ogromną pracę wykonał Eugeniusz Romer (1871-1954), autor Geograficzno-statystycz-nego atlasu Polski w granicach sprzed 1772 r. Składa się on z 32 jednostronnie drukowanych tablic, na których umieszczono 65 map, 5 diagramów oraz objaśnienia. Materiałem

do opracowania większości map były dane statystyczne pubbkowane w państwach zaborczych - w Austrii, Prusach i Rosji. Atlas zwraca uwagę przemyślaną koncepcją merytoryczną i metodyczną - na 30 mapach statystycznych konsekwentnie zastosowano metodę izolinii, której propagatorem był E. Romer. Atlas, drukowany w Wiedniu, ukazał się w 1916 r. i odegra! istotną rolę w pracach przy ustalaniu granic Polski po zakończeniu I wojny światowej.

9.3. MAPY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO POLSKI

Mapy poświęcone środowisku przyrodniczemu można podzielić na 7 grup tematycznych. Przedstawiane zagadnienia dotyczą geologii, gleb, geomorfologii, hydrografii, roślinności, klimatologu i sozologjn. Podobnie jak mapy ogóbiogeograficzne, są one opracowywane w szerokim zakresie skalowym, począwszy od skal dużych, odpowiednich dla map szczegółowych, po małe skale map atlasowych. Wyjątek stanowią mapy klimatyczne, które - ze względu na stosunkowo niewielką zmienność przestrzenną prezentowanych Zjawisk - wykonuje się najczęściej w małych skalach.

9.3.1. Kartowanie tematyczne i topograficzna treść podkładowa

Podstawowym sposobem pozyskiwania danych do opracowania map przyrodniczych jest kartowanie, czyli terenowe badanie i inwentaryzacja poszczególnych komponentów środowiska. Prowadzenie tego rodząju prac na szeroką skalę wymaga zatrudnienia wielu odpowiednio przygotowanych zespołów badawczych i znacznych nakładów finansowych. Zasadniczym rodzajem kartowania było do niedawna wykonywane w terenie zdjęcie topograficzne, stanowiące podstawę opracowania map topograficznych. Obecnie powszechnie stosuje się fotografie lotnicze, których interpretacja w dużym stopniu zastępuje prace terenowe. Zaniechanie kartowania terenowego nie jest natomiast możliwe w przypadku map środowiska przyrodniczego, ponieważ większość jego cech nie może być odczytana za pomocą metod teledetekcyjnych, tzn. opartych na informacjach pochodzących ze zdjęć lotniczych i obrazów satelitarnych. Informacje takie to np. budowa geologiczna, wiek skał i ich charakterystyka petrograficzna, których określenie wymaga wierceń, wydajność źródeł, przepływy rzek.

Pomysł kompleksowego, systematycznego kartowania środowiska przyrodniczego Polski powstał na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX w. Wynikał on z zamiaru opracowania map w skali 1:50 000: geologicznej, geomorfologicznej i hydrograficznej. Propozycje kartowania na potrzeby dwóch ostatnich map zostały przedstawione przez krakowskiego geografa Mieczysława Klimaszewskiego (1908-1995) w 1951 r. na I Kongresie Nauki Polskiej. Jako pierwsze ukazały się jednak arkusze szczegółowej mapy geologicznej.

311

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Dr inż. Jacek Górski Opracowanie założeń redakcyjnych mapy tematycznej o określonym
7. Tworzenie standardowych opracowań, w tym arkusz mapy tematycznej Suma godzin: 6,5 (wg proponowane
MAPY GLOGRAI ICZME MAPY TEMATYCZNE MAPY OO0l NOGFOfiRAF
40971 P1190166 161, 170, 210, 211, 241, 267, 268, 269, 275, 284, 294, 310, 311, 313 chtoniczne
MAPY TEMATYCZNE Mapy tematyczne są opracowaniami kartograficznymi eksponującymi 1 lub kilka wybranyc
310 311 3 Bibliografia Kale S.H., Grouping Euroconsumers: Ą Culture-BasedClustenng Approach, .Journa
310 311 iYł. t* ■    •• ■- i ■ •inp« * Bi.mł.ł    » u)u*
310 311 OCENIANIE CZY WARTOŚCIOWANIE WYSIŁKU EDUKACYJNEGO DZIECI Naturalną potrzebą dziecka jest oce
310 311 ł t. ’ V - : i **i*T t; 310 Emocje w relacjach społecznych światowej należeli Kana
310 311 (10) i t)=—=*0 21 0 1    p 0 — w n ^ lr yp7/ p 17A
310 311 (2) 1 1 2 3 4 5 Migreny (z powodu Zwój szyjny górny . . . . DF słaba 1—2 zaburzeń
310 311 (4) względu na to, że prąd siatki ma charakter nieliniowy i płynie zwykle w ciągu części okr
310 311 (5) IX. Quo Vadis Medicina Sportiva? Mimo pobożnych życzeń nazbyt wielu trenerów i działacz
310 311 (7) 310 Akademia sieci Cl,;:r> działania sieci. W tym celu należy skontrolować następując
310 311 (8) 11 Rozdział II. Budżet piństni. Polityka Ikkalna 311 I *U0^CIBudżet państwa. Polityka fi

więcej podobnych podstron