478,479

w danym okresie nie pozostaje bez wpływu na sam rozwój literat u n. il cyduje o stosunku do tradycji, o wyborze jednych gatunków czy my li i o pomijaniu innych, stwarza przesłanki dla oceny współczesnej lite tury. Dlatego też cały ten kompleks zjawisk należy brać pod u\v.t| gdy charakteryzuje się swoistość poszczególnych epok w procesu.' story cznoliterackim.

Dalszym istotnym elementem znamionującym okres literacki j( zespól zjawisk, które łącznie można określić jako życie liter.u k danej epoki. Życie literackie obejmuje wiele składników o bardzi rfl maitym charakterze. Wśród nich na plan pierwszy wysuwa się puli czność literacka, czyli ogól odbiorców literatury pięknej w pewny środowisku i czasie. Publiczność literacka poszczególnych epok ról się szeregiem właściwości; najważniejsze z nich — to skład soepl| i liczebność, stopień i charakter kultury literackiej oraz formy jej pr/cj wiania się, wreszcie istnienie czynników pozaliterackich, wiążących wi wnętrznie zbiorowisko czytelników. Do czynników tych zaliczamy prz<| wszystkim język, dalej — wspólne wierzenia, zapatrywania, idei'logi przeciętny poziom wykształcenia itp.

Liczebność i skład socjalny publiczności literackiej zależą w duj mierze od istniejących w danym okresie historycznym rozwarstwia społecznych i od poziomu ogólnej oświaty w poszczególnych warsi w.iJ W dawniejszych epokach publiczność literacka miała charakter elitarij obejmowała przedstawicieli pewnych warstw i grup społecznych |><j śród uprzywilejowanych klas. Im bliżej współczesności, tym bardz^ publiczność literacka się demokratyzuje. Wraz z rozwojem oświjl i likwidacją barier uniemożliwiających zdobycie wykształcenia przędna wicielom niższych klas społecznych zdecydowanie rozszerza się zasil socjalny publiczności literackiej. W szczególnie szybkim tempie odbyy się to współcześnie, gdy w większości krajów istnieją nie tylko moi wości, ale i obowiązek zdobywania podstawowego wykształcenia.

Publiczność literacka prawie nigdy nie jest zbiorowiskiem spolcc/n jednorodnym. W każdej epoce występuje w jej obrębie rozwarstwieni Oczywiście jest bardziej rozwarstwiona, gdy składają się na nią przedsM wiciele różnych klas i grup socjalnych (np. w dzisiejszych warunkaclf niż wtedy, gdy opiera się na jakiejś jednej klasie czy grupie (np. w vl XVI i XVII podstawy polskiej publiczności literackiej stanowiła \vw kształcona szlachta, magnateria i kler, a więc grupy tworzące wspólni! jedną klasę społeczną, dominującą w warunkach feudalnych). Rozw arł

►lenie publiczności literackiej nie ogranicza się jednakże do takiego i unitarnego rozwarstwienia społecznego. Czynnikiem istotnym jest a| stosunek poszczególnych grup publiczności do samej literatury i on Jyduje o interesujących nas rozgraniczeniach. Na przykład w w. XVI V11 w Polsce obok czytelników dziel Kochanowskiego i Modrzewskic-i .trtialy grupy odbiorców tłumaczonej literatury romansowej, którzy Sfigóle nie słyszeli o poezji czarnoleskiej ani o dziele 0 naprawie Rzeczy-Czytelnicy literatury „wykształconej” rekrutowali się spośród tu, magnaterii, zamożnej szlachty, natomiast odbiorcy romansów uwanych oficjalnie za literaturę brukową pochodzili z kręgów miesz-ńskich i ubogiej szlachty.

Podobnie w epoce oświecenia istniało wyraźne rozwarstwienie pu-czności literackiej. Obok wykształconych czytelników poezji klasy-‘ tycznej, aktywnych obserwatorów nowych prądów filozoficznych i linckich, a więc grup skupionych wokół dworu Stanisława Augusta, na •orach magnackich (m.in. w Puławach), a także w pewnych kręgach .•szczańskich, istniały całe zastępy odbiorców masowo wówczas wydanych przekładów, adaptacji i wznowień średniowiecznego romansu udohistorycznego, dworskiej powieści barokowej (francuskiej) z w. 'II i różnorodnych odmian dawnej i współczesnej powieści awantur-zoj. Czytelnicy tej literatury straganowej rekrutowali się przede wszyst-l ze środowisk dworków drobnoszlacheckich, zacofanych społecznie ulturalnie.

/.resztą i dzisiaj jesteśmy świadkami daleko posuniętego zróżnico-nia publiczności literackiej. Są grupy czytelników, dla których podstawi) lekturę stanowi poezja nawiązująca do tradycji romantycznych foza o charakterze realistycznym. Inni znów, uznając doniosłość tam-h tradycji, zwracają się przede wszystkim ku nowszym typom poezji r< >zy. Jeszcze inni czytelnicy (zwłaszcza młoda generacja), będąc zwo-nikami poezji awangardowej, odwracają się zdecydowanie od litera-v tradycyjnej. Są wreszcie odbiorcy wyłącznie literatury rozrywkowej, O też na różnych poziomach: począwszy od powieści podróżniczych Ikrtsacyjnych, a skończywszy na szmirowatej starzyźnie w rodzaju bthwatej Mniszkówny. Niektórzy czytelnicy szukają w literaturze treści ;tznawczych i wychowawczych, inni — rozrywki.

() tego rodzaju rozwarstwieniach i zróżnicowaniach publiczności rackiej decyduje typ kultury literackiej danej epoki. Przez kulturę tcracką należy rozumieć panujące w pewnym środowisku gusty,

479

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
SDC10236 3.7.5. NOWE SPÓŁGŁOSKI I GRUPY SPÓŁGŁOSKOWE Zanik jerów nie pozostał bez wpływu na system
Polakom szczególnie silne poparcie francuskie i nie pozostawało bez wpływu na przedstawicieli innych
80999 skanuj0071 często jednym tchem obok Jerzyny, Bordowicza, Żemickiego i Gąsio-rowskiego, co nie
politycznych poszczególnych mołdawskich ugrupowań, co nie pozostaje bez wpływu na stan stosunków z
scandjvutmp1601 Fryderyk Froebel. 19 miłość sprawy podtrzymuje w nim energję, nie pozostając bez wp
łeczeństwo socjalistyczne. I trudno byłoby twierdzić, że te wyobrażania pozostały bez wpływu na losy
4. Sytuację i rozwoj regionalny Projektowana ustawa nie będzie miała wpływu na sytuację i rozwój
IMGp05 (2) widzenia25. Rozpoczęcie nauki szkolnej nie pozostaje oczywiście bez wpływu na rysującego.
mię. jak zauważył Patek, nie pozostanie to bez wpływu na sytuację na Zachodzie. Podkreślono, ze „Man
94283201 djvu 412 EUG. PIASECKI Chronofotografia nie pozostała wreszcie bez wpływu na sztuki plast
~LWF0006 (2) 14 jezioro wewnątrzlądowe. Nie pozostawało to bez wpływu na warunki bytu sehyłkowopaleo
P: Jeśli wyborcy połapią się w tych trikach, a myślę, że uda im się to bez trudu, nie pozostawia suc
MGT95 Ctcrm t bieli, nic pozostające bez wpływu nawet na ich wartości łonacyjne (np czerwie* może w
DSC 47 Zalecanie pacjentom tabletek, które nie posiadają udokumentowanego wpływu na zdrowie, be

więcej podobnych podstron