598 599 2
(ksylofagi), w owocach (owocówki); niektóre w zwiniętych liściach (zwojówki); nieliczne na korzeniach roślin czy na roślinach podwodnych. Występują często masowo, cechuje je żarłoczność, większość (z niewielkimi wyjątkami) jest roślinożerna. Mają ogromne znaczenie gospodarcze, wiele z nich jest groźnymi szkodnikami roślin.
Wymiary ciała postaci dojrzałych wahąją się w bardzo szerokich granicach: od mm do kilkudziesięciu cm. Narządy gębowe u postaci dojrzałych ssące, zwinięte spiralnie w czasie spoczynku (tylko najprymitywniejsze motyle mają narządy gębowe gryzące). Nieliczne gatunki mają narządy gębowe zredukowane i nie odżywiają się. U gąsienic narządy gębowe gryzące. Skrzydła u postaci dojrzałych duże (ryc. 226C), składane w spoczynku nad ciałem. Pokryte gęsto dachówkowato ułożonymi łuskami oskórkowymi, co jest najbardziej charakterystyczną cechą rzędu.
Cykl rozwojowy bardzo różnorodny. Zimują najczęściej jaja lub poczwarki, rzadziej gąsienice, a najrzadziej postacie dojrzałe. Poczwarki najczęściej zamknięte, nieruchome.
Systematyka łuskoskrzydłych jest bardzo różnie ujmowana i z tego względu zostaną omówione tylko, jako przykłady, niektóre gatunki.
Mól włośniczek — Tineola biselliela jest szkodnikiem tkanin wełnianych. Postacie dojrzałe latają: kwiecień-maj, sierpień-wrzesień; larwy żerują: maj-sierpień i jesienią.
Mól kożusznik — Tinę a pellionella występuje w magazynach i domach.
Mklik mączny — Ephestia kuniella występuje w zapasach mąki.
Owocówka jabłkóweczka — Cydia pomonella jest poważnym szkodnikiem, jej larwy powodują tzw. robaczywość jabłek.
Brudnica nieparka — Lymatria dispar jest szkodnikiem drzew liściastych. Charakteryzuje się dużym dymorfizmem płciowym.
Barczatka sosnówka — Dendrolimus pini jest szkodnikiem sosen: larwy żywią się tkankami igieł.
Prządka jedwabnik — Bombyx mori, udomowiona ponad 4 tysiące lat temu, zniknęła z wolnej przyrody.
Bielinek kapustnik — Pieris brassicae jest pospolitym szkodnikiem kapusty i roślin z nią spokrewnionych.
Niepylak apollo — Parnasius upoiło występuje w Tatrach i Pieninach; objęty ochroną gatunkową.
Rząd: dwuskrzydłe — Diptera
Synonim: muchówki
Bogaty w gatunki rząd owadów skrzydlatych, ok. 90000 (w Polsce ok. 5500), kosmopolitycznych. Wykazują bardzo różnorodną biologię. Obejmują formy żywiące się tkankami roślin (larwy), rozkładającymi się tkankami roślinnymi i zwierzęcymi, znane są gatunki drapieżne i pasożytnicze. Larwy roślinożerne są groźnymi szkodnikami upraw. Pasożyty przenoszą malarię, tułaremię, dżumę,
świdrowce i inne organizmy chorobotwórcze. Drapieżne muchówki ograniczają liczebność szkodliwych owadów. Istnieją też gatunki zapylające. Ze względu na dużą liczebność populacji odgrywają ważną rolę w przepływie energii przez ekosystemy.
Owady małe i średniej wielkości. Z głową ruchliwą z dużymi oczami złożonymi. Narządy gębowe: liżące, ssące, cedzące. Śródtułów szczególnie duży, z parą błoniastych skrzydeł (ryc. 2261, fot. 2SA). Druga para skrzydeł wykształcona w przezmianki. Niektóre pasożyty zewnętrzne bez skrzydeł (fot. 2SB). Larwy typu czerwiów. Poczwarki wolne lub baryłkowate.
Samice jajo-, jajożywo- i żyworodne. Do 10 pokoleń w roku.
Podrząd: długoczułkowe — Nematocera
Muchówki o budowie delikatnej, smukłej. Czułki dłuższe niż głowa i tułów razem wzięte.
Komar widliszek — Anopheles maculipennis jest żywicielem ostatecznym (samice) zarodźca malarii. Występuje m. in. u nas. W naszej strefie zarodźca malarii wywołującego chorobę trzeciaczkę (co trzeci dzień gorączka) notowano bezpośrednio po II Wojnie Światowej w okolicach Wrocławia.
Komar brzęczący (niemalaryczny) — Culex pipiens występuje w w licznych populacjach w okolicach wilgotnych, w Polsce pospolity.
Pryszczarek heski — Mayetiola destructorjni szkodnikiem (larwy) pszenicy i żyta. Larwy niektórych pryszczarek są drapieżne i żywią się mszycami i przędziorkami. W rodzajach: Miastor i Oligaries występuje pedogeneza.
Podrząd: krótkoczułkowe — Brachycera
Dwuskrzydłe z krótkimi, trójczłonowymi czułkami.
Bąk bydlęcy — Tubcmus bovis występuje na terenach Polski z wyjątkiem wnętrz gęstych lasów. Samce i niezapłodnione samice odżywiają się nektarem i pyłkiem. Zapłodnione samice — krwią dużych ssaków.
Jusznica mała — Haematopoda pliwialis atakuje głównie głowę i szyję człowieka oraz bydła. Dokuczliwa w dżdżyste dni letnie.
Niezmiarka paskowana — Chlorops pumilionis jest jednym z poważniejszych szkodników pszenicy.
Giez jelitowy — Gasterophilus intestinalis występuje na terenach całej Polski. Samice znoszą jaja na skórze koni, które je zlizują i połykają. Larwy rozwijają się w żołądku (w zimie). Przepoczwarczenie w kale lub w ziemi.
Mucha domowa — Musca domeslica jest synantropijna (fot. 25A). Postacie dojrzałe mają narządy gębowe ssąco-liżące. Żywi się pokarmami płynnymi, stałe (np. cukier) może rozpuszczać śliną, drobne cząstki może połykać (np. złuszczone komórki naskórka). Larwy pobierają pokarm płynny. Przepoczwarczenie w ziemi. Zimują postacie dojrzałe i poczwarki. Przenosi dur brzuszny, paratyfus, dezynterię, cholerę, dyfteryt, pałeczki gruźlicy i jaja pasożytów.
599
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
598,599 J. Ślenzak 1979, s. 14). Stąd też możliwość kontaktu z innymi rodzicami znajdującymi się w p
598 599 Tablica 152DOPUSZCZALNE ODCHYŁKI MONTAŻU KONSTRUKCJI wg PN-96/B-06200A. Montaż slupów Nr Rod
page0037 27 Wreszcie wspomnieć mi wypada, że niektóre osoby wpadają w sen sztuczny na samą myśl że&n
bot5 / 33. Część liścia złożonego, osadzona na wspólnej osi i odpadająca jako oddzielna całość to: a
Ofiarni w kolejce Niektórzy poddali się zabiegowi z uśmiechem na twarzy - 2005-200
Niektóre komórki mogą być wrażliwe na własny antybiotyk, zwłaszcza w fazie wzrostu logarytmicznego,
CCF20061214 008 niektórzy przedsiębiorcy. Z pewnością racja. Popatrzmy na charakterystyczne zjawiska
CCF20061214 014 ta. Niektórzy biznesmeni już rozumieją, że na dłuższą metę droga nieuczciwej konkure
8 (599) Sir. budowli i /a ścianami oporowymi.................... 190 Tablica 0529 Schody na skarpach
lepkości Tablica VI Lepkość niektórych wodnych roztworów, cP Przeliczenie na układ SI: 1 cP = 1 • 10
nagreo owocach maliny 14 zbiorów)Występowanie szarej pleśni na Polana w 2013r. (średnie z skuteczn
więcej podobnych podstron