3tom168

4. STACJE ELEKTROENERGETYCZNE 338

W Polsce Zarządzenie Ministra Górnictwa i Energetyki [4.34] określa dopuszczalne natężenie pola elektrycznego pod liniami WN oraz na terenie stacji. Rozróżnia się:

— strefę ochronną pierwszego stopnia, w której natężenie pola elektrycznego przekracza wartość 10 kV/m;

— strefę ochronną drugiego stopnia, w której natężenie pola elektrycznego wynosi 1 h- 10 kV/m.

Na terenach ruchu elektrycznego (w stacjach) dopuszcza się natężenie pola elektrycznego do 15 kV/m, a w przypadkach szczególnie uzasadnionych — do 20 kV/m. W krajowych rozdzielniach 400 kV natężenie pola elektrycznego na ogół nie przekracza 15 kV/m, tylko w wyjątkowych przypadkach dochodzi do 20 kV/m.

Dopuszczalne czasy przebywania osób w strefach o różnych wartościach natężenia pola elektrycznego 50 Hz przedstawiają się następująco:

— £ ^ 1 kV/m — bez ograniczeń czasowych (strefa dopuszczona do zamieszkania);

— 1 kV/m < £ sg 10 kV/m — do 8 h na dobę;

— !0kV/m < £ < 15kV/m — czas przebywania ograniczony do niezbędnego minimum;

— 15 kV,/m < £ < 20 kV/m — do 2 h na dobę lub stosowanie ekranów albo odzieży ochronnej.

Pomiary natężenia pola niezakłóconego, tj. bez obecności człowieka, wykonuje się na wysokości 1,8 m nad powierzchnią terenu. W przypadku pracy na wysokości natężenie pola należy mierzyć w najbardziej niekorzystnym punkcie przestrzeni, w której mają pracować ludzie.

Dopuszczalne normy narażenia ludzi na oddziaływanie pola magnetycznego określa rozporządzenie [4.30], lecz tylko w odniesieniu do stanowisk pracy. Wprowadza ono trzy strefy ochronne:

— strefę bezpieczną, w której natężenie pola magnetycznego stałego jest mniejsze niż 8 kA/m (indukcja ok. 10 mT), a pola magnetycznego 50 Hz — mniejsze niż 0,4 kA/m (ok. 0,5 mT); w strefie tej przebywanie pracowników jest dozwolone bez ograniczeń czasowych (do 8 h/dobę);

— strefę zagrożenia, w której natężenie pola magnetycznego (indukcji magnetycznej) zawiera się w granicach: 8 kA/m < H 3$ 80 kA/m (10 mT B ^ 100 mT) dla pola magnetycznego stałego oraz 0,4 kA/m ^ H ^ 4 kA/m (0,5 mT ^ B < 5 mT) dla pola magnetycznego 50 Hz; czas przebywania pracowników w tej strefie określa się dopuszczalnym narażeniem

D = H²t_b (4.44)

(gdzie H — natężenie pola magnetycznego działającego na pracownika w czasie t_b(t_b 8 h)); wartość narażenia nie może przekraczać: 512 (kA/m)²h dla pól magnetycznych stałych oraz 1,28 (kA/m)²h dla pól magnetycznych 50 Hz;

— strefę niebezpieczną, w której natężenie pola magnetycznego stałego przekracza 80 kA/m (100 mT), a pola magnetycznego 50 Hz — 4 kA/m (5 mT); przebywanie pracowników w tej strefie jest zabronione.

Zagrożenie pożarowe. Przyczyną pożaru w stacjach elektroenergetycznych najczęściej jest łuk elektryczny palący się w powietrzu lub w oleju. Promieniowanie cieplne łuku i bardzo wysoka temperatura gazów mogą spowodować poważne oparzenia ciała, a także zapalenie się włosów lub odzieży na człowieku. Zaleca się, aby personel stacji nosił odzież wełnianą lub bawełnianą (trudno zapalną), a także nakrycie głowy. Pod działaniem wysokiej temperatury łuku z materiałów izolacyjnych mogą również wydzielać się toksyczne gazy, grożące zatruciem organizmu.

Bardzo groźne mogą być następstwa palenia się łuku w kadzi z olejem. Wysokie ciśnienie w zamkniętym zbiorniku może spowodować rozerwanie się zbiornika, wylanie lub rozbryzg palącego się oleju oraz ujście wodoru, który w połączeniu z powietrzem może

339

4.10. BEZPIECZEŃSTWO PRACY I OCHRONA ŚRODOWISKA W STACJACH

tworzyć mieszaninę wybuchową. Ze względu na większe prawdopodobieństwo zapalenia się łuku i rozerwania się kadzi transformatora lub przekładnika napięciowego w' czasie burzy, obsługa stacji w tym czasie nie powinna przebywać na terenie rozdzielni.

Pożar w zamkniętym pomieszczeniu dodatkowa jest przyczyną szybkiego zużycia tlenu oraz zadymienia pomieszczenia gazami nieprzezroczystymi i trującymi. Grozi to utratą orientacji w pomieszczeniu, a także zatruciem lub uduszeniem się człowieka. Poważne zagrożenie pożarowe powodują kable o izolacji lub osłonie polwinitowej. W czasie pożaru z polwanitu wydzielają się duże ilości gazów nieprzezroczystych, toksycznych i palnych, a także chlorowodór działający szkodliwie na beton, tynki i mury budynku.

W celu ograniczenia skutków pożaru oleju w stacjach napowietrznych wykonuje się podsypki żwirowe pod urządzeniami zawierającymi olej (patrz p. 4.3.2). Kanały kablowe należy prowadzić nie bliżej niż 1,5 m od krawędzi podsypki, a jeżeli nie można zachować tej odległości — kanały należy zasypać piaskiem. W ten sposób ogranicza się zarówno możliwość zapalenia się kabli, jak też możliwość rozprzestrzeniania się palącego oleju kanałem kablowym.

W polach rozdzielni wnętrzowych, w których instaluje się aparaty zawierające więcej niż 200 kg oleju należy stosować obramowanie na taką wysokość, aby zatrzymywana była cala ilość oleju.

Ochrona środowiska. Podstawowe wymagania określa ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska [4.32]. Oddziaływanie stacji na środowisko może mieć charakter elektryczny lub nieelektryczny. Oddziaływanie elektryczne dotyczy wynoszenia potencjału elektrycznego poza teren stacji, oddziaływania pola elektrycznego oraz zakłóceń radioelektrycznych. Oddziaływanie nieelektryczne natomiast obejmuje: zajmowanie terenu i niekorzystne zmiany krajobrazu, zanieczyszczanie wód olejem oraz wytwarzanie hałasu.

Ochrona przed wynoszeniem potencjału polega przede wszystkim na stosowaniu na terenie stacji uziemień o możliwie malej impedancji oraz na zwracaniu szczególnej uw'agi, aby potencjał nie został wyniesiony przez elementy przewodzące innych instalacji, np. przez rurociągi wodne, opancerzone kable elektroenergetyczne, kable teletechniczne, szyny kolejowe itp. Ze względu na możliwość wyniesienia wysokiego potencjału, ze stacji nie wyprowadza się na zewnątrz obwodów sieci 400/230 V.

Duże zagrożenie porażeniowe występuje przy ogrodzeniu zewnętrznym stacji, zwłaszcza metalowym, które zwykle znajduje się na zewnątrz uziomu kratowego, w strefie stromego spadku potencjału. Odległość między konturem uziomu kratowego a ogrodzeniem zewnętrznym nie może być mniejsza niż 3 m. Obsługa stacji powinna unikać poruszania się w tym pasie terenu.

W celu ochrony osób znajdujących się na zewnątrz ogrodzenia stacji, oprócz umieszczania na tym ogrodzeniu tablic ostrzegawczych, wykonuje się osobny uziom ułożony w odległości 1 m od ogrodzenia (na zewnątrz) i głębokości 0,5 m. Uziom ten łączy się z ogrodzeniem, natomiast nie należy go łączyć z uziemieniem stacji ani też z uziomami naturalnymi połączonymi z uziemieniem stacji. Niekiedy zamiast oddzielnego uziemienia, wokół ogrodzenia wykonuje się pas o szerokości min. 1,25 m pokryty nawierzchnią o dużej rezystywności, np. żwirem, tłuczniem, asfaltem.

W zakresie ochrony środowiska przed niekorzystnym zagospodarowaniem przestrzennym (zajmowanie terenu, zmiana krajobrazu) konieczne jest przede wszystkim staranne opracowanie planu generalnego stacji, prowadzące do zmniejszenia zajmowanego terenu, a także lokalizowanie stacji na terenach mało przydatnych dla rolnictwa i poza terenami rekreacyjnymi dla ludności oraz stosowanie urządzeń małogabarytowych. W uzasadnionych przypadkach należy budować stacje wnętrzowe konwencjonalne lub z rozdzielnicami izolowanymi SF_Ć.

W celu ochrony wód przed przedostawaniem się do nich oleju, wody opadowe ze stanowisk urządzeń zawierających olej należy odprowadzać poza teren stacji przez

22*