784 785

a w ryjku notochordy, glomerul (p. dalej) i posiadanie otwartego układu krwionośnego.

Gromada: felitodyszne — Enteropneusta

Synonimy: żoiędzioglowe, Helminthomorpha

Diagnoza: przedslrunowcc wolno żyjące, mające ryjek usztywniony notochordą, uwypukleniem sklepienia jamy gębowej.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Jelitodyszne żyją głównie w płytkich obszarach mórz, w strefach odpływów i przypływów, zagrzebane w mule lub piasku, część zamieszkuje nory w kształcie litery U, zagłębienia dna, czy szczeliny skalne. Cztery gatunki są głębinowe, występują do głębokości 4 500 m. Spotyka się je we wszystkich morzach, w tym i w Bałtyku. Wszędzie są rzadkimi bezkręgowcami. Opisano ok. 70 gatunków. Wiele z nich ma zdolność do bioluminescencji, związanej z występowaniem w ich ciele symbiotycznych bakterii świecących.

MORFOLOGIA FUNKCJONALNA Budowa zewnętrzna

Jelitodyszne mają ciało cylindryczne, robakowato wydłużone, od 9 cm do 2,5 m długie, zróżnicowane na 3 części: ryjek, kołnierz i tułów (ryc. 280A).

Ryjek (prosoma) ma kształt żolędziowaty. Jest główną częścią służącą do lokomocji i rycia w miękkim podłożu. W zależności od działania mięśni i zwiększania ciśnienia płynu w jego celomie (p. dalej) wykonuje różne ruchy, w tym perystaltyczne, twardnieje i wiotczeje.

Kołnierz (mezosoma) ma większą średnicę niż ryjek. W przedniej części jest wyciągnięty w cylinder, częściowo obejmujący ryjek. Po stronie brzusznej kołnierza, blisko podstawy ryjka, występuje otwór gębowy, stale otwarty, pozbawiony zwieracza.

Tułów (metasoma) jest najdłuższym odcinkiem ciała, jest zróżnicowany na trzy strefy: skrzelowo-plciową, tzw. wątrobową i odbytową. W strefie skrzelo-wo-plciowej, na stronie grzbietowej, występują rzędami otwory szpar skrzelo-wych (od kilku do 100), a ta część ciała, w porównaniu z resztą, jest najszersza. Dalej ku tyłowi, tułów zwęża się łagodnie i zaznaczają się na nim nabrzmienia, związane z występowaniem gonad i gonoporów. U niektórych gatunków nabrzmienia gonad wykształcone są w postaci podłużnych fałdów. Strefa, zwana wątrobową, wyróżnia się występowaniem dwóch podłużnych rzędów drobniejszych nabrzmień, z uchyłkami jelita o brązowym zabarwieniu. Strefa odbytowa jest najbardziej zwężona, bez nabrzmień, a na jej końcu występuje otwór odbytowy. U części gatunków strefy tułowia są słabo zaznaczone, albo zewnętrznie niewidoczne.

Budowa wewnętrzna

Pokrycie ciała. Ciało jest gładkie, nie ma wyrostków, czy szczecin oraz oskórka. Naskórek jest jednowarstwowy, orzęsiony, bogaty w gruczoły jednokomórkowe, produkujące substancje śluzowate i odstraszające, mające zapach jodu (mukopolisacharydy zawierające 2,6-dibromofenoI). Komórki naskórka stykają się ze sobą tylko częściami górnymi, ich dolne części są zwężone. Naskórek jest oparty na błonie podstawnej, częściowe zgrubienia tej błony tworzą wewnętrzne struktury usztywniające kołnierz i szpary skrzelowe. Pod naskórkiem występują warstwy mięśni: okrężna i podłużna (w ryjku i kołnierzu), albo tylko podłużna (w tułowiu), tworzące z naskórkiem wór powłokowy. Mięśnie są gładkie. Mięśnie podściela perytoneum, który tylko u postaci młodocianych ma cechy nabłonka. U postaci dojrzałych jest zróżnicowany w tkankę łączną i mięśnie.

Układ nerwowy jelitodysznych wykazuje zarówno cechy prymitywne, właściwe pierwogębym, jak i nawiązujące do strunowców. Nie ma części centralnych porównywalnych ze zwojami mózgowymi. Jego części główne mają postać

785

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
IMG47 (3) Ryt, 84 l$d»ak 105 / ~T RyaftS Tood aerodynamiczny o średnicy dt ■ * 1200 mm posiada otwa
M23 Sagittarius gromada otwarta 5,5 M21 Sagittarius gromada
Ogólny schemat otwartego układu
Slajd10 Mapa preferencji • im krzywa położona jest dalej od środka układu współrzędnych tym wyższy
Zamknięty i otwarty układ krwionośny W układzie krwionośnym zamkniętym: otwartym: -   &nbs
Rozdział 1 1Z1 w US u Rysunek 1.3. Schemat blokowy otwartego układu sterowania w -
•    Posiadanie i utrzymywanie urządzeń do gromadzenia odpadów komunalnych, •
Go(s) transmitancja wypadkowa układu otwartego (tom otwartego) układu regulacji G(s) transmitancja
NDIGDRUK00575417 11 otwartem oknie i t. p. wpływy, mogą naraz spowodować bardzo silny ból głowy, po
zdrowiem zwierząt; jest kreatywny, otwarty na współpracę z posiadaczami zwierząt,
PWSZ W TARNOWIEDzień Otwarty 4 marca Wykłady, warsztaty, pokazy dla kandydatów na studia Czytaj dale

więcej podobnych podstron