CCF20090421001

270 Laboratorium materiałoznawatim

Właściwe ustalenie takich wymagań, czyli warunków odbiorczych opartych liii badaniach nieniszczących należy do najtrudniejszych zadań kontroli jakości Jest to spowodowane tym, że jeszcze obecnie nasze wiadomości o przydatności eksploatacyjnej materiału zawierającego wady są daleko niewystarczające.

Zagadnienie oceny wpływu wad wykrywanych metodami nieniszczącymi stanowi obecnie jedno z najciekawszych, a zarazem najbardziej trudnych /,l|ij gadnień stojących do rozwiązania przed nową dziedziną nauki zwaną mechimi ką pękania, a wywodzącą się z metaloznawstwa i wytrzymałości materiałów Przy ustalaniu wymagań stawianych badanemu materiałowi spotykają się dwli* przeciwstawne tendencje: konstruktora - dążącego do zapewnienia najwyŹN/(lJ] jakości, a więc starającego się zapewnić maksymalną wykrywalność istnieli) cych wad i producenta, któremu niejednokrotnie trudno jest spełnić zbyt wyitil kie wymagania, a poza tym to przy podnoszeniu jakości wyrobów zawsze li 'i ba się liczyć z niewspółmiernym wzrostem kosztów produkcji tych wyrobów O tym, czy opłacalnym staje się podnoszenie jakości wyrobów kosztem wzimilii ich ceny, decyduje rachunek ekonomiczny. Tym samym więc rachunek ekoim miczny w pewnym sensie decyduje i o wielkości wady uważanej za krytyc/m| Wada krytyczna - to najmniejsza wada powodująca już dyskwalifikację hmlu nego elementu. Wszystkie wykryte w badanym materiale wady równe i więki ■ od krytycznej powodują jego dyskwalifikację, zaś mniejsze od niej uważa ili| za nieszkodliwe.

Istnieją w technice przypadki, gdzie od użytego materiału wymaga się Imi dzo wysokiej jakości, np. gdy w grę wchodzi życie ludzkie i wówczas za wmli krytyczną uważa się każdą wykrytą wadę. Najbardziej typowymi gałę/Jaiili przemysłu, gdzie zagadnienia zapewnienia niezawodności pracy poszczonól nych elementów występują szczególnie jaskrawo, są: astronautyka, lotnie) wit elektronika, przemysł samochodowy, transport, a szczególnie wszelkiego loil/ii ju urządzenia dźwigowe, jak windy itp. Jak ważną sprawą jest zapewnił iiIh właściwej kontroli jakości w odpowiednim stadium procesu produkcyjni |in ilustruje następujący przykład. Jeżeli przy produkcji danej części urząd/ofl składającego się ze stu różnych detali osiągnie się prawdopodobieństwo wynli) 1 powania wady równe 0,001, tzn., że tylko jedna część na tysiąc wyprodukowil nych może być wadliwa, to współczynnik ufności pracy całego urządzenia U dzie wynosił: (0,999)^UI° = 0,9057, a zatem prawdopodobieństwo pojawieniu uli, wadliwie działającego urządzenia będzie równe: 1-0,9057 = 0,0943, c/ylj niemal w 10 przypadkach na 100 urządzenie nie będzie działało albo będ li działało wadliwie. Taka ufność pracy urządzenia jest oczywiście niewyslnn /u jąca i żaden producent nie może do takiego stanu rzeczy dopuścić.

Radiologiczne Magnetyczne Elektryczne Ultradźwiękowe Inne

Rys. 10.1. Klasyfikacja najczęściej stosowanych metod badań nieniszczących [4]