DSCF5423

142 W. Budzyński, W. Szempliński

kwitną kłosy źdźbeł głównych, następnie kłosy źdźbeł bocznych. Okres kwitnie^* jednego kłosa trwa około 5 dni, natomiast całego łanu 8-10 dni.

Plewy są szydlaste i wąskie, wyraźnie krótsze od plewek, z jednym nerw_ebiegnącym wzdłuż plewy, a na wierzchołku przechodzącym w kil pokryty szty^ nymi włoskami. Plewka dolna jest skórzasta, szorstka, z trzema wyraźnymi nerw?, mi, z których środkowy przechodzi w ość o różnej długości. Wzdłuż ości występ charakterystyczne ząbkowanie. Plewka górna z dwoma nerwami jest błoniasta, ^ ga, na szczycie dwuzębna. W czasie dojrzewania plewki luźno otaczają ziarniak odsłaniając jego wierzchołek, przez co ziarniaki mogą się osypywać podczas zbioru Ziarniak żyta jest nagi, wypada z plewek, ma barwę szarozieloną (fot. l,|j Osiąga długość od 5 do 10 mm, a szerokość i grubość 1,5-3 mm. Wierzchołek ziar! niaka wyraźnie zwęża się i jest ścięty, zakończony bródką krótkich i gęstych |fl sków, a jego nasada jest wyraźnie zaostrzona. Ziarniaki najczęściej mają kształt wrzecionowaty, na przekroju poprzecznym sercowaty lub zbliżony do trójkątnego Ziarniaki żyta, nawet przechowywane w dobrych warunkach, szybko tracą zdolność kiełkowania i dlatego do siewu należy używać ziarna z bieżących zbiorów.

3.5. Kierunki hodowli

W Rejestrze COBORU (2002 r.) są 23 odmiany żyta ozimego, w tym 8 mieszańcowych. Wszystkie odmiany populacyjne są pochodzenia krajowego, mieszańce zaś są niemieckie, bądź polskie. Średnia plenność odmian populacyjnych wynosi 5,8—6,0 t/ha. Mieszańce niemieckie (Esprit, Ursus, Picasso, Fernando) są od 11 do 19% plenniejsze, mieszańce polskie (Nawid, Luco, Klawo, Stach) przewyższają plennością formy populacyjne od 5 do 14%. Okres od siewu do dojrzałości woskowej form populacyjnych i mieszańcowych trwa średnio 304-310 dni i jest odmianowo mało zróżnicowany. Średnia wysokość słomy form populacyjnych wynosi 144-152 cm, a mieszańców jest o 5-10 cm niższa. Pomimo to mieszańce niemieckie silniej wylęgają od odmian populacyjnych. Masa 1000 ziarniaków odmian populacyjnych wynosi 31-34 g, a odmian mieszańcowych jest niższa o 2-4 g, gorsze jest także wyrównanie ziarna. Zróżnicowanie tolerancji odmian populacyjnych na ryncho-sporiozę, zgorzel podstawy źdźbła, septoriozę i mączniaka jest małe, bo nie przekracza 0,5 stopnia, podczas gdy zróżnicowanie tolerancji na pleśń śniegową i rdzę brunatną bywa nieco większe. Mieszańce są silniej porażane przez większość chorób niż formy populacyjne. Zarejestrowano także, na podstawie badań OWT (bez WGO), żyto jare (Abago), które jest mniej plenne od ozimego.

Obecnie podstawowym kierunkiem prac nad żytem jest uzyskanie plennych form mieszańcowych. Wśród zgłoszeń do badań przedrejestrowych mieszańce stanowią już 60% i pozwalają zwiększyć plon o kilkanaście procent. Jest to więc ilo-