DSCF5425

144 W. Budzyński, W. Szempuński

Według Klatta potrzeby wodne żyta wynoszą 220 mm opadu, w tym aż 140 nun powinno przypadać na maj i czerwiec. W okresie przedsiewnym oraz bezpośrednio posiewnym opady optymalne według Dzieżyca wynoszą 16-18 mm na dekadę \ gwarantują szybkie oraz wyrównane wschody żyta. Podczas kolejnych dekad całego okresu rozwoju jesiennego żyto wymaga takiej samej wielkości opadów (16 mm).

W okresie spoczynku zimowego optimum opadowe wynosi 12 mm/dekadę. W fazie strzelania w źdźbło, która u żyta kończy się już między 10 a 20 maja, zapotrzebowanie na wodę jest niezbyt duże i wynosi 12—14 mm/dekadę, a oszczędna gospodarka wodą wynika także z małego współczynnika transpiracji (350). W fazie tej żyto korzysta jeszcze z wody pozimowej w glebie. W fazach nalewania ziarna optimum opadów wzrasta do około 70 mm miesięcznie. Wczesne kłoszenie żyta czyni je mniej wrażliwym od pszenicy i pszenżyta na posuchy późnowiosenne. Jedynie długotrwałe okresy niedoboru wody w fazie zawiązywania ziarna i dojrzałości mlecznej mogą powodować wyraźne obniżenie plonu.

3.6.2. Wymagania glebowe

Najbardziej charakteiystyczną cechą żyta jest jego duża tolerancja na różne gleby. Wynika to z dobrze rozwiniętego systemu korzeniowego, małych potrzeb wodnych i oszczędnej gospodarki wodą, dużej tolerancji na kwaśny odczyn pH, a także na jony wolnego glinu i manganu. Wszystkie te cechy sprawiają, że zróżnicowanie plonów ziarna uzyskiwanych na kompleksach 2, 3 i 4 nie występuje bądź jest tak małe, że nieistotne. Dopiero na kompleksie 5 (żytni dobry) plon obniża się o około 7-10% w porównaniu z plonem z kompleksu 4 (żytni bardzo dobry), a na kompleksie 6 (żytni słaby) - aż o 22% (Dzieżyc, 1993), a nawet 34% (Mazurek, Grabiński, 1993). Plon żyta na kompleksie żytnim najsłabszym (7) jest w wieloleciu średnio niższy o 40-50% w stosunku do plonu na kompleksie 4 (żytni bardzo dobry).

Tabela 3.2. Plonowanie żyta (t/ha) na glebach kompleksów żytnich (Mazurek, Noworolnik, 2001)

Nawożenie azotem	Kompleksy glebowe
Nawożenie azotem	4	5	6
Bez azotu	3,45	3,16	2,42
40 kg N	4,01	3,77	3,07
80 kg N	4,40	4,16	3,44
120 kg N	4,44	4,46	3,73

Wpływ gleby na plony ma jednak charakter pośredni, istotnie natomiast zależą one od pogody, głównie od warunków wilgotnościowych, oraz poziomu agrotechni-ki (tab. 3.2). Dlatego w latach suchych plony ziarna żyta na kompleksie pszennym