DSCF6663

GęucK! C., SżwÓo /. Klucze po oznaczania owapOw

Ryc. 4. Stygnę roemtri, (t Paoliida), odcisk skrzydła najstarszego znanego owada, znaleziony przed II wojną światową w osadach wczcsnokarboriskich Kopalni Alfred w Siemianowicach śląskich; okaz ten zaginął w czasie wojny; wg Handlirsch 1908

1.2.1. Stanowisko systematyczne

Stanowisko systematyczne owadów, zaliczanych wraz z współczesnymi szczękoczułkowcami. skorupiakami, wijami i z kilkoma grupami sześcionogów do stawonogów wciąż me są ostatecznie rozwikłane. Istnieje obecnie wiele koncepcji dotyczących systematyki owadów (Razowski 1987; Kristensen 1994).

W niniejszym opracowaniu przyjęto bardziej tradycyjną koncepcję, według której w gromadzie Insecta wyróżnia się podgromadę owadów bezskrzydłych (Thysanura; Insecta Apterygota) czyli współczesnych szczectogonków wraz z kilkoma grupami wymartymi, oraz podgromadę owadów uskrzydlonych, czyli wyższych (Pterygota; Insecta Pterygota). W pierwszej pogromadzie wyróżnia się jeszcze dwa współczesne rzędy, tj. przerzutki Archaeognatha i rybiki Zygentoma. Wydaje się, ze nie są one jednak bliżej ze sobą spokrewnione i dlatego niektórzy autorzy do Thysanura zaliczają jedynie rybiki, natomiast Archaeognatha traktują jaką odrębną gromadę wyłączaną nawet z gromady owadów. Pełny wykaz rzędów owadów wyższych zamieszczony Jest poniżej. Do grupy Palaeoptera zalicza się obecnie nieliczne współczesne rzędy cechujące się m.in. brakiem możliwości składania skrzydeł, natomiast do Neoplera wszystkie pozostałe, składające skrzydła owady.

Symbolem. >' oznaczono rzędy nie występujące w Polsce.

Podział systematyczny gromady Insecta

I. Podgromada: Thysanura—szczeciogonki (owady bezskrzydłe)

II. Podgromada: Pterygota — owady uskrzydlone

Palaeoptera (brak możliwości składania skrzydeł)

Nadrząd: Ephemeroidea

1. Rząd: Ephemeroptera —jętki Nadrząd: Odonatoidea

2. Rząd: Odonata — ważki Neoptera (składają skrzydła)

Nadrząd: Orthopteroidea

3. Rząd: Blattoptera (Biattodea) — hełtnce, karaczany

4. Rząd: Mantoptera (Mantodea) — modliszki ^ 5. Rząd: Isoptera—termity, bietce

6. Rząd: Plecoptera—widelnice (i) 7. Rząd: Embioptera — nogoprządki ® 8. Rząd: Zoraptera — skrytaki

® 9. Rząd: Phasmoptera (Phasmodea) — straszyki (często hodowane w insektanach)

@ 10. Rząd: Grylloblattoptera (Grylloblattida)—górczyki

11. Rząd: Orthoptera — prostoskrzydłe

12. Rząd: Dermaptera — skorki @13. Rząd: Hemimerida — hemimeridy

Nadrząd: Hemipteroidea

14. Rząd: Psocoptera — psotniki, gryzła

15. Rząd: Mallophąga—wszoly

16. Rząd: Anoplura — wszy

17. Rząd: Homoptera — pluskwiaki równoskrzydłe

18. Rząd: Hemiptera— pluskwiaki rdżnoskrzydie

19. Rząd: Thysanoptera — przylżeńce, wciornastki Nadrząd: Coleopteroidea

20. Rząd: Coleoptera—chrząszcze, tęgopokrywe

21. Rząd: Strepsiptera—wachlarzoskrzydte Nadrząd: Neurppteroidea

22. Rząd: Megaloptera— wielkoskrzydłe

23. Rząd: Rhaphldloptera—wlelbiądki

24. Rząd: Neuroptera — siatkoskrzydłe, sieciarkl Nadrząd: Mecopteroidea

25. Rząd: Mecoptera — wojsiłki

26. Rząd: Trichoptera — chruściki

27. Rząd: Lepidoptera — łuskoskrzydte, motyle

28. Rząd: Hymenoptera—błonkoskrzydłe, błonkówkl

29. Rząd: Siphonaptera (Aphaniptera)—pchły

30. Rząd: Dłptera — muchówki, dwuskrzydłe