DSCN1682
znania naukowego, które nic byłoby tak fci-$Ic związane 7 tieterminizmem '
W związku z tym wylania się koleina kontrowersja, dotycząca relacji między doznaniem a rzeczywistością. Ten tradycyjny problem filozoficzny w odniesieniu do ino-ru determinizm—indeterminizm przybierał różne formy. W najbardziej radykalnej postaci kwestionował prawomocność poznania naukowego (E. Boutroux, H. Poincare H. Bergson). Roman Ingarden przeciwstawiał się tym orientacjom wskazując, iż .miesza się" w nich zagadnienia ontologiczne z epistemologicznymi [R. Ingarden 1971. s Ścisłe rozgraniczenie tych
dwóch sfer stanowi warunek poprawności metodologicznej analiz filozoficznych. Należy jednak podkreślić a teza ta jest uznawana przez niemal wszystkich socjologów że poznanie ma zawsze charakter podmiotowy, że jest to „czyjeś” poznanie i w zw iązku z. tym rady kalne rozgraniczenie tych dw óch sfer nie jest w pełni możliwe.
Socjologia, jak każda nauka, przyjmuje stanowisko deterministyczne. Dcterminizm ten w różnych orientacjach teoretycznych przybiera jednak nieco odmienną postać. Nurt pozytyw istyczny usiłuje odkry ć obiektywne prawa „rządzące” ludzkimi zachowaniami i przebiegiem wszelkich procesów społecznych. Prawa, których się poszukuje, mają charakter konieczności i podobnie jak prawa przyrody - nie można ich w żaden sposób zmienić, a jedynie można się do nich dostosować. Z kolei w nurcie humanistycznym, który także uwzględnia stanowisko deterministyczne |W.I. Thomas, F. Znaniecki 1976. ś. 64-69], determinizm jest mniej rygorystyczny. Większą uwagę, niż poprzednio, poświęca się procesom tworzenia definicji sytuacji, konstruowaniu obrazów rzeczywistości i ich wpływu na podejmowane działania społecz-ne. Orientacja ta akcentuje rolę aktywności poznawczej po miotu i. co się z tym wiąże, procesów sa-modeterminacji. Działania podmiotowe me zalezą, w tym ujęciu, wyłącznic od czynników zewnętrznych, lecz. w znacznej mie-
Dctcrminłzm w socjologii 31
od samej jednostki, od jej sposobu po-
SC !ę UZnąic się 7SX zde-laminowaną to w swoim zachowaniu jed-nos^a stara się podporządkować różnym „Koniecznosciom'’ i „obiektywnym warun-Kom Często okazuje się jednak, zc wiele \ tych „konieczności” istnieje tylko dlatego.
. lud/JC s4 przekonam o ich obiektywności i Mosownic do tego przekonania postępują
Zob. autodctcrminizin, działanie społeczne, kuł-tura, naturalizm-antynaturalizm, pozytywizm, socjologia, sytuacjonizm. współczynnik humanistyczny.
Literatura:
Amsterdamski S., 1983. Między historią a metodą. Spory o racjonalność nauki. PIW, Warszawa.
Berger PI.. Luckmann 1.. 1983. Społeczne tworzenie rzeczywistości. PIW. Warszawa.
Bunge M . 1%8. O przyczyno*ośa Miejsce zasady przyczynow ej m c współczesnej nauce. PWN. Warszawa
Ingarden R. 1971. Stanow isko teorii poznania w systemie nauk filozoficznych (w:] tegoż. Dzieła filozoficzne V podstaw teoni poznania Część-1. PWN. Warszawa.
Ingarden R . 1981. Spór o istmeme świata. L 3 O strukturze przyczy nowej realnego świata. PWN. Warszawa
Karpiński J. 1985. Przyczyno* iwć w badaniach socjologicznych. PWN, Warszawa Krajewski W . 1977, Konieczność, przypadek prawo statystyczne. PW N, Warszawa. Krajewski W„ 1987, Determinizm i indetermi-ntzm | w ] Filozofia a nauka Zarys encyklopedyzm. Ossolineum. Wrocław.
Malewski A. Topolski J. 1975. O wyjaśnianiu przyczynowym w historii |w | A Malewski, () „ow y kształt nauk społecznych Pisma zebrane, PWN. Warszawa.
Myrdal 0.. 1976. Niedorozwój i rozwój (w j Teoria rozwoju społecznego Wypisy, pod red R Dyoniziaka, AL w Krakowie, Kraków. . ... .
Poppcr KR. 1984, Nędza historykcyzmu. Wyd
Krąg. Warszawa
Ibomas W I.. Znaniecki F . 1976. Chlap polski *■ Europie t Ameryce, t I Organizacja gru-
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
DSCN1682 Determinizm w socjologii 31 znania naukowego, które nie byłoby tak ściśle związane z determ
image40 Czy w związku z tym zgodziłbyś się na bycie „numerem 2”? - W pierwszym sezonie tak. Jeżdżąc
72 73 gościom przynieść własne piwo, to byłoby tak, jakby < l> śmy powiedzieli: „To nic takieg
img371 Assunta • II Zbawiłem dziecię... oto - tę - Nic-potem. Tak szczebiotała!!... czy dziś ludzie
NAUKOWEGO I SPOŁECZNEGO. 299 przy tak znacznej liczbie delikatnych znaczków; zastąpiono go, po bardz
Zasady przygotowywania rycin na potrzeby publikacji naukowych [2] Ryciny powinny być tak skonstruowa
S5006405 (2) łopolskich, bez której niemożliwe byłoby tak doskonałe opanowanie wszystkich etapów pro
page0163 153 które są znakami czegoś, powiedziałby logik, i drugie, które nic nie znaczą; są stosunk
page0342 — 338 — nie wszyscy potrafiliby udowodnić tę prawdę naukowo. Więc nic dziwnego, że ludzie n
15107 S5006405 (2) łopolskich, bez której niemożliwe byłoby tak doskonałe opanowanie wszystkich etap
174 Maria Bielińska naukowych, które poczyniły korzystne kroki w kierunku zorganizowania instytutów
więcej podobnych podstron