ewolucja języka�

150

unliifju języku

> v|iicgo stanowią systemy w pełni rozwinię-/ \ m istotnym się nic różniące od jęz.. który-mowią narody pod względem cywilizacji wy-•i.«. i.•zwinięte.

Iwsli zauważa się jakieś konkretne zmiany u i zające w kierunku doskonalenia sposobów v i/ania przez jęz.. to dotyczą one głównie słowowa. które musi się systematycznie przystosowy-ać do ciągłych zmian zachodzących w strukturze Hilcczno-ckonomicznej kitżdej społeczności jęz. iadomo, że jęz. narodów, które nie osiągnęły yzszego poziomu różnych dyscyplin naukowych, e będą miały dostatecznych środków leksykalni. aby wyrazić całe bogactwo skomplikowali pojęć abstrakcyjnych z zakresu filozofii czy atematyki wyższej. Wiadomo jednak także, że vstarczy przejąć trochę określeń albo tkwiącymi jęz. środkami słowotwórczymi utworzyć odpo-tedni zasób wyrazowy, a jęz. ten będzie zdolny do yrażania najbardziej złożonych treści naukowych.

Od łat siedemdziesiątych bieżącego stulecia

obserwuje się zainteresowanie problematyką e. jęz. z punktu widzenia jej związków z rozwojem poziomu umysłowego społeczeństwa i wpływu piśmiennictwa. Prowadzone pod tym kątem widzenia badania wskazują, że niektóre typy struktur występują tylko w jęz. społeczeństw, które rozwinęły piśmiennictwo. Do takich struktur należą przede wszystkim zanurzone (zob. Transformacja zanurzająca) —> zdania względne, bardziej złożone -» nominalizacje, konstrukcje przydawkowc. Np. w opublikowanych tekstach ustnych (zarejestrowanych dla badań językoznawczych) kanadyjskich dialektów inuit sprzed 1930 nie ma ani jednego przykładu zdań względnych zanurzonych, natomiast obecnie w związku z rozwojem formy pisanej tego jęz. zdania względne są dobrze zaświadczone (P. Kay 1977). Twierdzi się, że wpływ czynników społeczno-kulturowych na rozwój jęz. jest pośredni: c. jęz. postępuje poprzez selekcję cechy najbardziej dostosowanej spośród kilku rywalizujących. KP

Factitivum. Termin używany najczęściej synoni-micznic z -> causativum. Niekiedy jednak rozróżnia się te terminy, rozumiejąc przez causativa wyłącznic formacje dewerbalne (typu poić 'dawać pić. sprawiać, żeby ktoś pił’; por. Dcvcrbativum). natomiast formacje dcnominalnc, zwłaszcza od-przymiotnikowc, traktując jako f. (typu ostrzyć 'robić ostrym’ od ostry).

Lac.faciui 'zrobiony'. KP

Fakultatywna opozycja fonologiczna. Synonim neutralizowalnej —> opozycji fonologiczncj. Por. Stała opozycja fonologiczna. KP

Fakultatywny element zob. Element fakultatywny

Fakultatywny wariant fonemu zob. Allofon

Faliski dialekt zob. I.atyńsko-faliskie dialekty

Falowa teoria zob. Teoria falowa

Fałdy głosowe. Dwa poziome, symetrycznie rozmieszczone wewnątrz krtani fałdy mięśniowe, zakończone —» wiązadłami głosowymi. Pod działaniem mięśni krtani mogą być one zsuwane (wiązadła głosowe stykają się wówczas z sobą. blokując przepływ przez krtań strumienia powietrza) bądź rozsuwane, w wyniku czego powstaje między nimi otwór zwany głośnią. Regulowana przez mięśnie krtani długość i grubość f. g. decyduje o częstotliwości drgań wiązadeł głosowych, a więc o wysokości —» tonu krtaniowego. RL

Farerski język. Należy do pin. (—► skandynawskiej. nordyjskiej) podgrupy jęz. germ. Zachował się szczątkowo na Wyspach Owczych (Faroer) w płn. części Wielkiej Brytanii. F. jęz. literacki ukształtował się w XIX w., wcześniej funkcję taką

pełnił jęz. duń.. co łączyło się z przynależnością polityczną tych wysp do Danii (dzisiaj autonomiczna prowincja Danii). MJ

Faryngalizacja. -> Artykulacja dodatkowa polegająca na zbliżeniu tylnej części grzbietu języka ku tylnej ściance jamy gardłowej. Faryngalizowa-ne spółgłoski występują np. w jęz. etiopskim i w innych należących do grupy chamitoscmickicj. w jęz. wsch.kauk. Akustycznym efektem f. jest obniżenie formantu drugiego głoski (zob. Fonetyka akustyczna). Zob. Spółgłoski faryngalne.

Grec. phdrynks gardło'. RL

Fatyczna funkcja zob. Funkcje języka (mowy)

Grec.phaJńi 'powiedziany'.

Fazowy czasownik zob. Czasow nik fazowy

Fazy artykulacji. -» Artykulacja głoski ma przebieg trójfazowy: 1. n a s t ę p - przejście —> narządów mowy w położenie charakterystyczne dla danej głoski: 2. s z c z y t - moment utrzymywania się narządów mowy w danym położeniu; 3. z c s t ę p - powrót narządów mowy do położenia neutralnego (bądź leż do położenia stanowiącego punkt wyjścia artykulacji następnej głoski; w ostatnim wypadku między obu głoskami występuje f. przejściowa artykulacji). RL

Femininum zob. Rodzaj gramatyczny

Fcnicki (punicki) język. Wymarły jęz. starożytnych Fenicjan. Należy do —> kanaanejskiej gałęzi płn.-zach. podgrupy jęz. sem. Najbliżej spokrewniony jest z jęz. hebr. Pierwotnie używany był w Fenicji (dzisiejszy Liban). Zaświadczony w inskrypcjach w —» piśmie fenickim (najstarsza z ok. 1000 p.n.c.). Odmianą jęz. f. był dialekt punicki. używany w Kartaginie i w jej koloniach (wyparty dopiero w VII w. przez jęz. arab.). MJ

Fick August (1833-1916). Językoznawca niern., prof. uniw. najpierw w Getyndze, a potem we Wrocławiu. Autor pierwszego w dziejach indocu-ropcistyki słownika porównawczego jęz. ie. pt. Wórtcrbuch der indogermanischen Grundsprache in ihrem liestande von der Vcilkertrennung (1868). w następnych wydaniach zmienionego na Verglei-chendes Worterbueh der indogermanischen Spra-chen. i. 1—1. 3 wyd. 1874-76. Drugie ważne dzieło F. to l)ie ehemaligc Spracheinheil der Indogcr-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Image4 PODSTAWOWE INFORMACJE O JĘZYKU JAPOŃSKIMPismo i wymowa Systemy zapisu Największa trudność jęz
ewolucja języka Etymolo<*i«i ludowa 148 W współczesnych badaniach etymologicznych szerokim zakres
150 KS. PIOTR TOCZEK stanowiska. Definitywne sformułowanie tych postanowień ujęła dopiero tzw.
EWOLUCJA JĘZYKA W stronę hipotez aesturalnych Sławomir Wacewicz
c) mechanizmy i procedury stanowiące system kontroli wewnętrznej są adekwatne i skuteczne w zwi
IMGW03 93 Jest u Schulza jeszcze jedna interpretacja ewolucji języka poetyckiego ’. Można ją sformuł
150 WOJCIECH MATERSK1 mi stanowi szansę dla Rosji i tylko trzeba go prowadzić bardziej racjonalnie,
Triada Ullmana (teoria wzajemnego oddziaływania) - stanowi system wyjaśniający wzajemne oddziaływani
1. Trzy fazy ewolucji systemu finansowego w rozwiniętych gospodarkach rynkowych: o System finansowy
FINANSOWANIE KAMPANII WYBORCZYCH DO LEGISLATUR STANOWYCH W SYSTEMIE FEDERALNYM STANÓW
100c87 i li i Wartości i wartościowanie Uczeń dostrzega związek języka z wartościami oraz to. ze st
2.4. Zbiorowisko Acer pseudoplatanus-Fraxinus excelsior (tabela 19) Stanowisko systematyczne W
2.5. Luzulo luzuloidis-Fagetum (Du RlETZ 1923) Markgr. 1932 em. MEUSEL 1937 Stanowisko systematyczne
2.7. Bazzanio-Piceetum Br.-Bl. et SiSS. 1939 in Br.-Bl. et al. 1939 (tabela 26) Stanowisko systematy
2.1. Alnetum incanae Ludi 1921 (tabela 9) Stanowisko systematyczne Nadrzeczna olszyna górska jest do

więcej podobnych podstron