Foto2317

3, Zadania, o których mowa w ust. 2, wójt, burmistrz, prezydent miasta wykonuje przy pomocy komórki organizacyjnej urzędu gminy (miasta) właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego.

W przeciwieństwie do pozostałych organów zarządzania kryzysowego wójt (burmistrz, prezydent miasta) nie realizuje zadań organu administracji rządowej. Jego kompetencje wynikają z ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z nią wójt realizuje zadania przy pomocy urzędu gminy, a ponadto wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego tak w stosunku do pracowników gminy, jak i kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Dla tego szczebla uzk również przewidziała istnienie komórki urzędu właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego. Wójt dodatkowo ma też do dyspozycji jednostki OSE Wprawdzie są one stowarzyszeniami, ale realizują ustawowo zlecone zadania samorządu gminnego¹’*, otrzymując na ten cel środki finansowe z budżetu gminy¹¹’⁰. Wójtowi, podobnie jak staroście, w przypadku bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa wspólnoty samorządowej, w szczególności życia lub zdrowia, przysługuje prawo wydawania kierownikom (komendantom) służb inspekcji i straży poleceń podjęcia działań zmierzających do usunięcia tego zagrożenia. Polecenie takie musi być zgodne z właściwością danej służby lub inspekcji.

Wójtowi przysługuje natomiast uprawnienie, którego nie posiada starosta, zaś wojewoda wyłącznie w bardzo ograniczonym zakresie — możliwość nakazania ewa-kuacji. Jednocześnie ustawa nic zawęża tych kompetencji ani do rodzaju zagrożenia, ani do jego wielkości. Jedyny wymóg, jaki musi spełnić organ wydający decyzję, to ocena, czy zagrożenie jest bezpośrednie i czy poza ewakuacją nie ma innego sposobu usunięcia zagrożenia. W brzmieniu dosłownym: „Jeżeli w inny sposób nie można usunąć bezpośredniego niebezpieczeństwa dla żyda ludzi lub dla mienia, wójt może zarządzić ewakuację z obszarów bezpośrednio zagrożonych”¹*¹.

Upoważnienie do ewakuacji przyznane wójtowi nie tylko wyróżnia go spośród innych organów zarządzania kryzysowego, ale nawet spośród organów administracji publicznej powoływanych doraźnie celem zwalczania zagrożeń dla życia, zdrowia i mienia. Przykładowo, strażak kierujący akcją rarowniczą może zarządzić ewakuację tylko z rejonu objętego działaniem ratowniczym, o ile istnieje zagrożenie dla życia i zdrowia, a jednocześnie istnieje groźba wybuchu paniki lub dalszy rozwój zdarzeń może doprowadzić do odcięcia drogi ewakuacyjnej¹⁴².

Zob. surze)' W Tabass, Prjwne, rkonomiczne i polityczne determinanty funkcjonowania zrzeszeń [w:] Stras ogniowa w frodouruku lokalnym, red. W Tabasz i T. Chrobak, Tyczyn 1999.

*° Art 32 ust 2 usuwy o ochronie przeciwpożarowej.

¹⁴¹ Art. 31b ust. I ustawy o samorządzie gminnym.

¹⁴² S 1 ust. I pkt I rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zakresu i trybu korzystania z praw przez kierującego dtulaniem ratowniczym.

Problemem dla podejmujących decyzję o ewakuacji jest możliwość jej wyegzekwowania. Formalne postępowanie w takiej sytuacji opisuje ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji¹". Ustawa ta wskazuje zarówno organy uprawnione do egzekwowania omawianych decyzji, jak i przyznaje prawo do zastosowania przymusu bezpośredniego wobec osób uchylających się od jej wyko-nania^,M. Możliwość zastosowania przymusu wobec osób chcących chronić własne domostwa jest wielce kontrowersyjna. Niemniej jednak należy pamiętać również o konsekwencjach jej niewyegzekwowania. W szczególności o tym, że skoro organ wydający decyzję jest zobowiązany do jej wyegzekwowania, to osoby poszkodowane lub ich spadkobiercy mogą dochodzić roszczeń z tytułu niedopełnienia przez niego ustawowych obowiązków.

Niezależnie, czy ewakuacja będzie miała charakter dobrowolny, czy przymusowy, ani wójt, ani kierujący akqą ratowniczą nie są w stanie samodzielnie przeprowadzić takiej operacji na większym obszarze. Aby się powiodła, niezbędny będzie udział co najmniej policji, a w poważniejszych przypadkach również Sil Zbrojnych. Stąd zasady przeprowadzenia ewakuacji, w tym zakres wsparcia wójta przez siły policji i wojska, powinny zostać określone w zaleceniach do gminnych planów zarządzania kryzysowego wydawanych przez starostę.

Wydawać by się mogło, że skoro filozofią omawianej ustawy jest udzielanie wsparcia tej służbie czy organowi, którego możliwości są nieadekwatne do zagrożenia, to najniższy szczebel zarządzania kryzysowego będzie jedynie beneficjentem udzielanej pomocy. W rzeczywistości jednak rola wójta, a szerzej samorządu gminnego, jest nieporównywalnie większa. Szczególny charakter zadań realizowanych na tym szczeblu wynika z faktu, że zadaniem własnym samorządu gminnego jest udzielanie pomocy społecznej. Pomoc ta udzielana |est m.in. w przypadku zdarzenia losowego oraz klęski żywiołowe) i ekologicznej'". W jej zakres wchodzą m.in.:

- udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym;

- przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych;

- przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych;

- przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego¹" (przy czym wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną jest zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej, realizowanym przez gminę, zatem podlega refundacji z budżetu państwa).

Zob. szerzej; usuwa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

^IM Tamże, art. 20 12 oraz rozdział 6.

Tamie, art, 17 ust, 1.

Art, 7 pkt 14 115 usuwy z dnu 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ^ Tunir irt 17 ił«f 1.

133