img101 3

Rozdział 14.

USZKODZENIA RDZENIA KRĘGOWEGO

Jan Adamowicz, Marta Pokrywczyńska, Bartosz Woźniak

1. Wpro w adzenie

Co roku w Polsce występuje około 800 przypadków urazów kręgosłupa, a spośród nich 25-35% pacjentów doznaje uszkodzenia rdzenia kręgowego (URK), czego następstwem jest paraplegia lub śmierć.

Naturalny powrót funkcji rdzenia kręgowego po urazie jest procesem powolnym, z powodu długiego czasu potrzebnego do odbudowy ciągłości dróg nerwowych. Przyrost aksonów waha się od 4 do 5 mm na dzień i zależy od rodzaju uszkodzenia. Dodatkowym utrudnieniem jest odzyskanie czynnościowego poziomu skomplikowanych połączeń pomiędzy neuronami.

Nowoczesne strategie leczenia obejmują neutralizację potencjalnych inhibitorów wzrostu, dostarczanie czynników wzrostu i transplantacje komórek albo tkanki wspierającej regenerację. Powrót sprawności dróg nerwowych po IJRK jest procesem wieloetapowym.

U dorosłych ryb i płazów ogoniastych (salamandry i traszki) rdzeń kręgowy może się całkowicie zregenerować. U salamandry powrót czynności rdzenia kręgowego występuje nawet po usunięciu jego fragmentów. Stopień możliwości regeneracji wstępujących i zstępujących dróg nerwowych zależy od rozwoju filogenetycznego i gatunkowego dojrzewania układu nerwowego. Spośród ssaków torbacze wykazują najwyższy potencjał naprawczy rdzenia kręgowego, ponieważ rodząc się mają silnie niedojrzały układ nerwowy. U większości ssaków rdzeń kręgowy posiada, gatunkowo zmienną, zdolność regeneracyjną do 7 dnia po urodzeniu.

Szczury, którym w 5 tygodniu życia przecięto częściowo rdzeń kręgowy, 35 dni później powróciły do całkowitej sprawności fizycznej. Badania morfologiczne wykazały odbudowę połączeń w obrębie dróg czerwienno-rdzeniowej, przed-

179