IMG 72

70 Polityka gospodarcza

różnych narodów. Zadaniem tych organizacji jest osiąganie wspólnych celów gospodarczych, politycznych, społecznych, naukowych, kulturowych i innych. Służą do tego odpowiednie organy:

- wykonawcze, v - zarządzające,

\ - nadzorujące,

- kontrolne,

posiadające trwale kompetencje i uprawnienia, które jednocześnie tworzą strukturę danej organizacji. Przynależność do międzynarodowych ugrupowań determinuje przyjęcie określonych zobowiązań oraz nabycie określo- I nych praw.

Podstawowy podział organizacji międzynarodowych wyróżnia:

- organizacje rządowe (międzyrządowe, międzypaństwowe), np. I Organizacja Narodów Zjednoczonych, Unia Europejska, NATO, które działają na podstawie umów międzynarodowych, a ich członkami są cale państwa;

- organizacje pozarządowe, np. Czerwony Krzyż, Amncsty International, Greenpeace, Lekarze Bez Granic, które funkcjonują w oparciu o nieformalne porozumienia nic mające charakteru umów międzynarodowych; należeć do nich mogą różnego rodzaju instytucje oraz osoby fizyczne i prawne.

Uwzględniając terytorialny zasięg działania, wyróżnia się organizacje:

- powszechne, które mogą zrzeszać członków z całego świata, np. Organizacja Narodów Zjednoczonych;

- regionalne, które skupiają państwa na ograniczonym terytorium, np. Unia Europejska.

Organizacje międzynarodowe klasyfikowane są także pod względem zakresu kompetencji i rodzaju prowadzonej działalności. Najważniejszą rolę odgrywają organizacje polityczne (dbają głównie o bezpieczeństwo państw członkowskich, np. NATO) i gospodarcze (działają na rzecz lepszego rozwoju gospodarczego swoich członków, np. Unia Europejska). Ponadto istnieją liczne organizacje, które zajmują się określonymi dziedzinami życia. Dla przykładu: w odniesieniu do sportu wiodącą rolę odgrywa Międzynarodowy Komitet Olimpijski, ale poza nim praktycznie każda dyscyplina sportu ma swoje związki międzynarodowe.

Pierwszą organizacją o charakterze powszechnym była utworzona w 1920 roku Liga Narodów. Jako naczelne zadanie wyznaczyła sobie utrzymywanie pokoju poprzez system zbiorowego bezpieczeństwa, lecz rządy okazały się niezbyt chętne do podjęcia ryzyka i poświęceń, których ów system wymagał. Następczynią Ligi Narodów stała się po drugiej wojnie światowej Organizacja Narodów Zjednoczonych, która obecnie jest największą organizacją międzynarodową o charakterze uniwersalnym. Organizacja ta powstała z inicjatywy Stanów Zjednoczonych, Związku Radzieckiego, Wielkiej Brytanii i Chin. Podstawowe zadanie ONZ to utrzymanie światowego pokoju i bezpieczeństwa oraz organizowanie współpracy międzynarodowej na wielu płaszczyznach. Zajmują się tym wyspecjalizowane jednostki organizacyjne ONZ, m.in. UNESCO (Organizacja ds. Oświaty, Nauki i Kultury), UNICEF (Fundusz Pomocy Dzieciom), FAO (Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa), WHO (Światowa Organizacja Zdrowia), IMF (Międzynarodowy Fundusz Walutowy), IBRD (Bank Światowy), ILO (Międzynarodowa Organizacja Pracy), UNWTO (Światowa Organizacja Turystyki).

Wśród innych ważnych organizacji międzynarodowych należy wymienić następujące:

1. G-8 - grupa ośmiu najbogatszych państw świata utworzona w 1975 roku przez Stany Zjednoczone, Japonię, Wielką Brytanię, Francję, Niemcy i Włochy (Grupa Sześciu); w 1976 roku dołączyła do nich Kanada, a w 1998 roku Rosja. Państwa członkowskie uczestniczą w spotkaniach, w czasie których wymieniane są informacje na temat globalnych problemów gospodarczych i politycznych. Uważa się, że grupa ta faktycznie rządzi całą światową polityką i gospodarką. Szczególnie przekonani o tym są antyglobaliści, którzy zawsze podczas spotkań „ósemki" urządzają liczne demonstracje i protesty.

2. NATO - Pakt Północnoatlantycki, który powstał w 1949 roku jako sojusz polityczno-wojskowy państw Europy Zachodniej, Stanów Zjednoczonych i Kanady. Głównym jego celem było przeciwstawienie się zagrożeniu militarnemu, jakie stanowił Związek Radziecki oraz państwa z nim związane. Zmiany polityczne w Europie Środkowej po 1989 roku w dużym stopniu odmieniły charakter Paktu Północnoatlantyckiego. Celem nadrzędnym pozostało jednak zapewnienie bezpieczeństwa państwom członkowskim.